Antihistaminica: Geneesmiddelen tegen allergische reacties

Antihistaminica zijn geneesmiddelen die de arts gebruikt bij de behandeling van overgevoeligheidsreacties. Het geneesmiddel bevat stoffen die de werking van histamine tegengaan waardoor, afhankelijk van de soort antihistaminicum, minder maagzuurproductie plaatsvindt of een allergische reactie wordt bestreden. Bij een orale inname (= inname via de mond) zijn ze beschikbaar in pillen, kauwtabletten, capsules en vloeistoffen. Vele verschillende antihistaminica zijn beschikbaar. Deze medicatie geeft soms wat bijwerkingen en complicaties, al zijn de antihistaminica tegen spijsverteringsaandoeningen over het algemeen veiliger dan de medicatie tegen allergische reacties.

• Antihistaminica en hun werking op het immuunsysteem
• Soorten antihistaminica
• H1-antagonisten
• H2-antagonisten
• H3-antagonisten
• H4-antagonisten
• Tegenindicaties bij het gebruik van antihistaminica
• Gebruik van de medicatie
• Wanneer antihistaminica innemen?
• Hoe antihistaminica innemen?
• Antihistaminica en hun rol bij andere aandoeningen
• Welk antihistaminicum is geschikt?
• Doses en aanpassingen van antihistaminica
• Bijwerkingen van antihistaminica
• Complicaties bij het gebruik van geneesmiddelen tegen allergische reacties
• Voeding en antihistaminica
• Natuurlijke alternatieven voor antihistaminica
• Interacties met andere geneesmiddelen en stoffen
• Antihistaminica en de rol in de geestelijke gezondheid

Antihistaminica en hun werking op het immuunsysteem

Antihistaminica zijn geneesmiddelen die veel worden gebruikt om allergische reacties te behandelen door de effecten van histamine in het lichaam te blokkeren. Histamine is een chemische stof die door het immuunsysteem wordt geproduceerd als reactie op allergenen. Door deze werking beïnvloeden antihistaminica verschillende aspecten van het immuunsysteem en kunnen ze bijdragen aan het verminderen van allergische symptomen.

Immuunrespons en allergieën
Wanneer het lichaam wordt blootgesteld aan allergenen, zoals pollen, stof of schimmel, activeert het immuunsysteem de afgifte van histamine. Dit leidt tot een ontstekingsreactie, die symptomen zoals jeuk, zwelling en roodheid veroorzaakt. Antihistaminica werken door de histaminereceptoren in het lichaam te blokkeren, wat de symptomen van allergieën kan verlichten. Ze zijn vooral effectief bij allergische rhinitis, urticaria en conjunctivitis.

Impact op andere immuunprocessen
Naast hun rol in het verlichten van allergische symptomen, hebben antihistaminica ook invloed op andere immuunprocessen. Er is bewijs dat antihistaminica de afgifte van andere ontstekingsmediatoren kunnen verminderen, wat bijdraagt aan hun effectiviteit in het beheersen van allergische reacties. Dit kan vooral belangrijk zijn voor patiënten met chronische allergieën of astma, waar een gereguleerde immuunrespons essentieel is voor het welzijn.

Onderzoek naar antihistaminica en immunotherapie
Onderzoek heeft aangetoond dat antihistaminica een rol kunnen spelen in combinatie met immunotherapie, waarbij patiënten geleidelijk worden blootgesteld aan allergenen om hun tolerantie te verhogen. Het gebruik van antihistaminica kan helpen om de bijwerkingen van immunotherapie te verminderen en patiënten comfortabeler te maken tijdens hun behandeling.

Soorten antihistaminica

H1-antagonisten

Histamine-1-receptor-blokkers (H1-antagonisten) behandelen de symptomen van allergieën, waardoor de patiënt zich beter voelt en 's nachts beter slaapt. Deze antihistaminica helpen bij de volgende symptomen:

• anafylactische shock: Een snel optredende allergische reactie die leidt tot een daling van de bloeddruk en onvoldoende bloedstroom naar vitale organen.
• conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking met jeukende ogen en tranende ogen.
• netelroos: Een huidziekte met jeukende bultjes op het huidoppervlak en andere huiduitslag zoals eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid).
• Roodheid door verhoogde bloedtoevoer (in medische termen bekend als congestie), een loopneus, niezen of jeuk.
• Zwelling van de neus.

Vaak worden deze in combinatie met andere geneesmiddelen gebruikt om de symptomen van verkoudheid te onderdrukken.

H2-antagonisten

Histamine-2-receptor-blokkers (H2-antagonisten) remmen de maagzuurafgifte door blokkade van de histamine-2-receptoren in de maagwand. Patiënten met spijsverteringsaandoeningen zoals maagdarmzweren en gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur) hebben baat bij deze medicijnen.

H3-antagonisten

Histamine-3-receptor-blokkers (H3-antagonisten) zijn mogelijk geschikt als behandeling voor:

• ADHD: Moeite met aandacht en het beheersen van energie.
• De ziekte van Alzheimer: Een vorm van dementie met uiteindelijk ernstig geheugenverlies.
• Schizofrenie: Een aandoening met waanideeën en hallucinaties.
• Slaapstoornissen zoals narcolepsie: Overmatige slaperigheid en verlies van controle over de ledematen.

H4-antagonisten

Histamine-4-receptor-blokkers (H4-antagonisten) kunnen leiden tot nieuwe behandelingen voor bepaalde auto-immuunaandoeningen waarbij ontstekingsreacties voorkomen.

Tegenindicaties bij het gebruik van antihistaminica

In bepaalde omstandigheden is het gebruik van antihistaminica niet aanbevolen, of dient de patiënt voorzorgsmaatregelen te nemen bij het gebruik ervan. Antihistaminica worden beperkt of afgeraden bij patiënten met:

• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier).
• Prostaatvergroting of plasproblemen.
• Epilepsie.
• Glaucoom (verhoogde oogdruk).
• Hart- en vaataandoeningen of hoge bloeddruk (hypertensie).
• Diabetes mellitus (suikerziekte).

Daarnaast dient een zwangere of borstvoeding gevende patiënte haar arts te raadplegen om te bepalen of antihistaminica veilig zijn voor haar en haar kind.

Gebruik van de medicatie

Wanneer antihistaminica innemen?

De arts bepaalt de manier waarop de patiënt antihistaminica inneemt, afhankelijk van de oorzaak van de allergie. Bij sommige aandoeningen is het noodzakelijk om de medicatie dagelijks in te nemen om de symptomen onder controle te houden, terwijl bij andere aandoeningen de medicatie alleen wordt ingenomen wanneer symptomen optreden. Patiënten die snel allergische symptomen ontwikkelen bij blootstelling aan uitlokkende factoren, zoals huisdieren of bepaalde planten, kunnen het geneesmiddel vlak voor de blootstelling innemen. Vaak treden de ernstigste symptomen op tussen 04:00 en 06:00 uur 's nachts, daarom kan het helpen om voor het slapengaan een antihistaminicum in te nemen.

Hoe antihistaminica innemen?

Antihistaminica mogen niet in combinatie met alcohol gebruikt worden. Verder moet de medicatie bij kamertemperatuur bewaard worden, uit de buurt van hitte, direct licht en vocht. Antihistaminica mogen niet ingevroren worden en moeten buiten het bereik van kinderen worden gehouden.

Antihistaminica en hun rol bij andere aandoeningen

Antihistaminica zijn niet alleen effectief bij allergieën, maar worden ook gebruikt voor verschillende andere medische aandoeningen. Hun veelzijdigheid maakt ze een waardevol onderdeel van de geneeskunde.

Behandeling van misselijkheid en braken
Bepaalde antihistaminica, zoals meclizine en dimenhydrinaat, worden vaak gebruikt om misselijkheid en braken te behandelen, vooral bij reisziekte. Deze medicijnen werken door het blokkeren van histaminereceptoren in de hersenen, waardoor de gevoelige gebieden die verantwoordelijk zijn voor misselijkheid en braakneigingen worden beïnvloed. Dit maakt antihistaminica tot een effectieve keuze voor patiënten die last hebben van reisgerelateerde symptomen.

Gebruik bij slaapproblemen
Sommige antihistaminica hebben sedatieve effecten en worden vaak voorgeschreven als tijdelijke oplossing voor slaapproblemen. Geneesmiddelen zoals diphenhydramine worden soms gebruikt als slaapmiddel, omdat ze de slaap kunnen bevorderen door hun kalmerende eigenschappen. Het gebruik van antihistaminica voor slaap moet echter zorgvuldig worden overwogen, aangezien ze ook bijwerkingen kunnen hebben die de slaapkwaliteit kunnen beïnvloeden.

Rol in de behandeling van atopische dermatitis
Antihistaminica worden ook gebruikt bij de behandeling van atopische dermatitis, een chronische huidafwijking die vaak gepaard gaat met ernstige jeuk. Door de histamineactiviteit in de huid te blokkeren, kunnen antihistaminica helpen de jeuk te verlichten en de behoefte aan krabben te verminderen. Dit kan de algehele huidgezondheid verbeteren en patiënten helpen bij het beheren van hun symptomen.

Welk antihistaminicum is geschikt?

Vooral H1-antagonisten (tegen allergische reacties) zijn zonder voorschrift verkrijgbaar, terwijl andere antihistaminica alleen op doktersvoorschrift te verkrijgen zijn. Sommige antihistaminica zijn niet geschikt voor kinderen, terwijl andere voor iedereen boven de 2 jaar geschikt zijn. Ook varieert de werkzaamheidsduur: sommige antihistaminica werken 4 tot 6 uur, terwijl andere 12 tot 24 uur actief zijn. Antihistaminica kunnen ook gecombineerd worden met een decongestivum (geneesmiddel dat zwelling van slijmvliezen vermindert). Verder veroorzaken bepaalde antihistaminica slaperigheid, terwijl andere dat niet doen. Door de grote variëteit aan antihistaminica is het raadzaam om advies in te winnen bij een arts of apotheker.

Doses en aanpassingen van antihistaminica

Het bepalen van de juiste dosering van antihistaminica is cruciaal voor zowel de effectiviteit als de veiligheid van de behandeling. Dosering kan variëren op basis van verschillende factoren, zoals de leeftijd van de patiënt, de ernst van de symptomen en de specifieke aandoening.

Standaard dosering en aanpassingen
De standaard dosering voor antihistaminica is meestal gebaseerd op de aanbevolen richtlijnen voor elke specifieke medicatie. Het is essentieel dat patiënten zich aan deze richtlijnen houden om het risico op bijwerkingen te minimaliseren. Bij oudere patiënten of bij patiënten met lever- of nierproblemen kan het nodig zijn om de dosering aan te passen, omdat hun lichaam mogelijk langzamer reageert op geneesmiddelen.

Langdurig gebruik en tolerantie
Bij langdurig gebruik van antihistaminica kunnen sommige patiënten tolerantie ontwikkelen, wat betekent dat de effectiviteit van het medicijn kan afnemen. In dergelijke gevallen kan een arts besluiten om de dosering te verhogen of over te schakelen op een ander antihistaminicum om de gewenste effecten te behouden. Het is belangrijk dat patiënten regelmatig met hun zorgverlener overleggen om de juiste behandeling te waarborgen.

Monitoring van bijwerkingen
Tijdens de behandeling met antihistaminica is het van cruciaal belang om de bijwerkingen goed te monitoren. Patiënten moeten zich bewust zijn van mogelijke bijwerkingen, zoals slaperigheid, duizeligheid of een droge mond. Als deze bijwerkingen hinderlijk zijn, moet de patiënt dit melden aan hun arts, die mogelijk een andere behandeling of aanpassing van de dosering kan aanbevelen.

Bijwerkingen van antihistaminica

De mogelijke bijwerkingen van antihistaminica zijn:

• Verminderde eetlust.
• Een vieze okselgeur.
• Een droge mond (xerostomie).
• Een nerveus, prikkelbaar of opgewonden gevoel.
• Verwardheid, angst en delirium (acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie).
• Hyperthermie (abnormale hoge lichaamstemperatuur).
• Duizeligheid.
• Stoornissen in het gezichtsvermogen, zoals een wazig gezichtsvermogen en gedilateerde (verwijde) pupillen (mydriasis).
• Urineretentie (blaas niet of onvolledig kunnen ledigen).

Deze bijwerkingen komen vooral voor bij histamine-1-receptor-blokkers, terwijl histamine-2-receptor-blokkers over het algemeen minder bijwerkingen veroorzaken. Voor de andere histamine-receptor-blokkers is nog meer onderzoek nodig.

Complicaties bij het gebruik van geneesmiddelen tegen allergische reacties

Mogelijke complicaties zijn onder andere een geïrriteerde neus, neusbloedingen of andere neusgerelateerde symptomen. Bij sommige patiënten verbeteren de symptomen niet, en is een andere behandeling nodig, of de arts onderzoekt of er geen onderliggende aandoening is.

Voeding en antihistaminica

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de werking van antihistaminica beïnvloeden. Voedingsmiddelen rijk aan tyramine, zoals oude kaas en gerookte vis, kunnen interacties veroorzaken met sommige antihistaminica. Ook grapefruit en grapefruitsap kunnen de absorptie en afbraak van antihistaminica beïnvloeden, wat de effectiviteit van de medicatie kan veranderen. Patiënten wordt geadviseerd om hun voedingspatroon te bespreken met hun arts of apotheker bij het starten van een antihistaminicum.

Natuurlijke alternatieven voor antihistaminica

Naast farmacologische opties zijn er ook natuurlijke antihistaminica die sommige patiënten kunnen helpen. Quercetine, een flavonoïde die voorkomt in veel fruit en groenten, heeft antihistamine-eigenschappen. Bromelaïne, een enzym dat voorkomt in ananas, kan ook helpen bij het verminderen van allergische reacties. Het is echter belangrijk dat patiënten deze natuurlijke alternatieven met hun arts bespreken voordat ze deze als vervanging of aanvulling op voorgeschreven antihistaminica gebruiken.

Interacties met andere geneesmiddelen en stoffen

Antihistaminica kunnen interacties aangaan met andere geneesmiddelen, wat de effectiviteit en veiligheid van de behandeling kan beïnvloeden. Het is belangrijk voor patiënten om zich bewust te zijn van deze interacties en openhartig te zijn tegen hun zorgverleners over alle medicatie die ze gebruiken.

Geneesmiddelinteracties
Antihistaminica kunnen interageren met andere geneesmiddelen, zoals antidepressiva, kalmeringsmiddelen en alcohol. Deze interacties kunnen de sedatieve effecten van antihistaminica versterken, wat kan leiden tot overmatige slaperigheid en verminderde coördinatie. Patiënten moeten hun arts informeren over alle geneesmiddelen die ze gebruiken, inclusief vrij verkrijgbare medicijnen en kruidenremedies, om potentiële interacties te identificeren.

Effecten op de behandeling van chronische aandoeningen
Voor patiënten met chronische aandoeningen zoals astma of hartziekten is het extra belangrijk om op de hoogte te zijn van de mogelijke interacties van antihistaminica met hun andere medicijnen. Dit kan van invloed zijn op hun behandelingsplan en kan leiden tot ongewenste bijwerkingen of complicaties. Regelmatige controle en evaluatie door hun zorgverleners kunnen helpen bij het voorkomen van dergelijke problemen.

Beheer van alcoholgebruik en antihistaminica
Alcohol kan de sedatieve effecten van antihistaminica versterken, wat kan leiden tot een verhoogd risico op bijwerkingen en een verminderde alertheid. Patiënten wordt vaak aangeraden om alcoholgebruik te vermijden of te beperken tijdens het gebruik van antihistaminica, vooral als ze deze medicatie gebruiken voor aandoeningen die al invloed hebben op hun cognitieve functies of motoriek.

Antihistaminica en de rol in de geestelijke gezondheid

Er is steeds meer bewijs dat antihistaminica invloed kunnen hebben op de geestelijke gezondheid van patiënten. Dit onderwerp is de afgelopen jaren steeds meer onder de aandacht gekomen, gezien de bredere erkenning van de interacties tussen lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Antihistaminica en angststoornissen
Sommige studies suggereren dat antihistaminica kunnen helpen bij het verminderen van angstgevoelens bij patiënten. Dit kan te maken hebben met de sedatieve effecten van bepaalde antihistaminica, die een kalmerend effect kunnen hebben op het zenuwstelsel. Het is echter belangrijk op te merken dat het gebruik van antihistaminica voor angststoornissen niet zonder risico's is en dat patiënten altijd met hun zorgverleners moeten overleggen voordat ze deze medicatie gebruiken voor niet-allergische aandoeningen.

Depressie en antihistaminica
Er zijn aanwijzingen dat antihistaminica ook een rol kunnen spelen in de behandeling van depressie. Dit is een relatief nieuw onderzoeksgebied, maar sommige onderzoekers verkennen de mogelijkheid dat antihistaminica kunnen helpen bij het verlichten van symptomen van depressie, mogelijk door hun invloed op de neurotransmitters in de hersenen. Dit onderwerp vereist verder onderzoek en een zorgvuldige afweging van de risico's en voordelen.

Belang van psychologische ondersteuning
Voor patiënten die antihistaminica gebruiken, vooral als ze deze voor langdurige of chronische aandoeningen gebruiken, is het belangrijk om psychologische ondersteuning te overwegen. Dit kan helpen om de algehele geestelijke gezondheid te verbeteren en patiënten te voorzien van strategieën om met eventuele symptomen van angst of depressie om te gaan.

Door de rol van antihistaminica in de geestelijke gezondheid verder te verkennen, kunnen zorgverleners mogelijk betere behandelingsplannen ontwikkelen die rekening houden met zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheidsbehoeften van patiënten.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Allergiemedicijnen voor behandeling van allergische reactie
• Overdosis van antihistaminica (medicatie): Symptomen