Antihistaminica: Geneesmiddelen tegen allergische reacties

Antihistaminica zijn geneesmiddelen die de arts gebruikt bij de behandeling van overgevoeligheidsreacties. Het geneesmiddel bevat stoffen die de werking van histamine tegengaan waardoor, afhankelijk van de soort antihistaminicum, minder maagzuurproductie plaatsvindt of een allergische reactie wordt bestreden. Bij een orale inname (= inname via de mond) zijn ze beschikbaar in pillen, kauwtabletten, capsules en vloeistoffen. Vele verschillende antihistaminica zijn beschikbaar. Deze medicatie geeft soms wat bijwerkingen en complicaties, al zijn de antihistaminica tegen spijsverteringsaandoeningen over het algemeen veiliger dan de medicatie tegen allergische reacties.

• Soorten antihistaminica
• H1-antagonisten
• H2-antagonisten
• H3-antagonisten
• H4-antagonisten
• Tegenindicaties bij het gebruik van antihistaminica
• Gebruik van de medicatie
• Wanneer antihistaminica innemen?
• Hoe antihistaminica innemen?
• Welk antihistaminicum is geschikt?
• Bijwerkingen van antihistaminica
• Complicaties bij het gebruik van geneesmiddelen tegen allergische reacties
• Voeding en antihistaminica
• Natuurlijke alternatieven voor antihistaminica

Soorten antihistaminica

H1-antagonisten

Histamine-1-receptor-blokkers (H1-antagonisten) behandelen de symptomen van allergieën, waardoor de patiënt zich beter voelt en 's nachts beter slaapt. Deze antihistaminica helpen bij de volgende symptomen:

• anafylactische shock: Een snel optredende allergische reactie die leidt tot een daling van de bloeddruk en onvoldoende bloedstroom naar vitale organen.
• conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking met jeukende ogen en tranende ogen.
• netelroos: Een huidziekte met jeukende bultjes op het huidoppervlak en andere huiduitslag zoals eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid).
• Roodheid door verhoogde bloedtoevoer (in medische termen bekend als congestie), een loopneus, niezen of jeuk.
• Zwelling van de neus.

Vaak worden deze in combinatie met andere geneesmiddelen gebruikt om de symptomen van verkoudheid te onderdrukken.

H2-antagonisten

Histamine-2-receptor-blokkers (H2-antagonisten) remmen de maagzuurafgifte door blokkade van de histamine-2-receptoren in de maagwand. Patiënten met spijsverteringsaandoeningen zoals maagdarmzweren en gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur) hebben baat bij deze medicijnen.

H3-antagonisten

Histamine-3-receptor-blokkers (H3-antagonisten) zijn mogelijk geschikt als behandeling voor:

• ADHD: Moeite met aandacht en het beheersen van energie.
• De ziekte van Alzheimer: Een vorm van dementie met uiteindelijk ernstig geheugenverlies.
• Schizofrenie: Een aandoening met waanideeën en hallucinaties.
• Slaapstoornissen zoals narcolepsie: Overmatige slaperigheid en verlies van controle over de ledematen.

H4-antagonisten

Histamine-4-receptor-blokkers (H4-antagonisten) kunnen leiden tot nieuwe behandelingen voor bepaalde auto-immuunaandoeningen waarbij ontstekingsreacties voorkomen.

Tegenindicaties bij het gebruik van antihistaminica

In bepaalde omstandigheden is het gebruik van antihistaminica niet aanbevolen, of dient de patiënt voorzorgsmaatregelen te nemen bij het gebruik ervan. Antihistaminica worden beperkt of afgeraden bij patiënten met:

• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier).
• Prostaatvergroting of plasproblemen.
• Epilepsie.
• Glaucoom (verhoogde oogdruk).
• Hart- en vaataandoeningen of hoge bloeddruk (hypertensie).
• Diabetes mellitus (suikerziekte).

Daarnaast dient een zwangere of borstvoeding gevende patiënte haar arts te raadplegen om te bepalen of antihistaminica veilig zijn voor haar en haar kind.

Gebruik van de medicatie

Wanneer antihistaminica innemen?

De arts bepaalt de manier waarop de patiënt antihistaminica inneemt, afhankelijk van de oorzaak van de allergie. Bij sommige aandoeningen is het noodzakelijk om de medicatie dagelijks in te nemen om de symptomen onder controle te houden, terwijl bij andere aandoeningen de medicatie alleen wordt ingenomen wanneer symptomen optreden. Patiënten die snel allergische symptomen ontwikkelen bij blootstelling aan uitlokkende factoren, zoals huisdieren of bepaalde planten, kunnen het geneesmiddel vlak voor de blootstelling innemen. Vaak treden de ernstigste symptomen op tussen 04:00 en 06:00 uur 's nachts, daarom kan het helpen om voor het slapengaan een antihistaminicum in te nemen.

Hoe antihistaminica innemen?

Antihistaminica mogen niet in combinatie met alcohol gebruikt worden. Verder moet de medicatie bij kamertemperatuur bewaard worden, uit de buurt van hitte, direct licht en vocht. Antihistaminica mogen niet ingevroren worden en moeten buiten het bereik van kinderen worden gehouden.

Welk antihistaminicum is geschikt?

Vooral H1-antagonisten (tegen allergische reacties) zijn zonder voorschrift verkrijgbaar, terwijl andere antihistaminica alleen op doktersvoorschrift te verkrijgen zijn. Sommige antihistaminica zijn niet geschikt voor kinderen, terwijl andere voor iedereen boven de 2 jaar geschikt zijn. Ook varieert de werkzaamheidsduur: sommige antihistaminica werken 4 tot 6 uur, terwijl andere 12 tot 24 uur actief zijn. Antihistaminica kunnen ook gecombineerd worden met een decongestivum (geneesmiddel dat zwelling van slijmvliezen vermindert). Verder veroorzaken bepaalde antihistaminica slaperigheid, terwijl andere dat niet doen. Door de grote variëteit aan antihistaminica is het raadzaam om advies in te winnen bij een arts of apotheker.

Bijwerkingen van antihistaminica

De mogelijke bijwerkingen van antihistaminica zijn:

• Verminderde eetlust.
• Een vieze okselgeur.
• Een droge mond (xerostomie).
• Een nerveus, prikkelbaar of opgewonden gevoel.
• Verwardheid, angst en delirium (acute verwardheid met wijzigingen in hersenfunctie).
• Hyperthermie (abnormale hoge lichaamstemperatuur).
• Duizeligheid.
• Stoornissen in het gezichtsvermogen, zoals een wazig gezichtsvermogen en gedilateerde (verwijde) pupillen (mydriasis).
• Urineretentie (blaas niet of onvolledig kunnen ledigen).

Deze bijwerkingen komen vooral voor bij histamine-1-receptor-blokkers, terwijl histamine-2-receptor-blokkers over het algemeen minder bijwerkingen veroorzaken. Voor de andere histamine-receptor-blokkers is nog meer onderzoek nodig.

Complicaties bij het gebruik van geneesmiddelen tegen allergische reacties

Mogelijke complicaties zijn onder andere een geïrriteerde neus, neusbloedingen of andere neusgerelateerde symptomen. Bij sommige patiënten verbeteren de symptomen niet, en is een andere behandeling nodig, of de arts onderzoekt of er geen onderliggende aandoening is.

Voeding en antihistaminica

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de werking van antihistaminica beïnvloeden. Voedingsmiddelen rijk aan tyramine, zoals oude kaas en gerookte vis, kunnen interacties veroorzaken met sommige antihistaminica. Ook grapefruit en grapefruitsap kunnen de absorptie en afbraak van antihistaminica beïnvloeden, wat de effectiviteit van de medicatie kan veranderen. Patiënten wordt geadviseerd om hun dieet te bespreken met hun arts of apotheker bij het starten van een antihistaminicum.

Natuurlijke alternatieven voor antihistaminica

Naast farmacologische opties zijn er ook natuurlijke antihistaminica die sommige patiënten kunnen helpen. Quercetine, een flavonoïde die voorkomt in veel fruit en groenten, heeft antihistamine-eigenschappen. Bromelaïne, een enzym dat voorkomt in ananas, kan ook helpen bij het verminderen van allergische reacties. Het is echter belangrijk dat patiënten deze natuurlijke alternatieven met hun arts bespreken voordat ze deze als vervanging of aanvulling op voorgeschreven antihistaminica gebruiken.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Allergiemedicijnen voor behandeling van allergische reactie
• Overdosis van antihistaminica (medicatie): Symptomen