Overdosis van antihistaminica (medicatie): Symptomen

Antihistaminica zijn een klasse medicijnen die symptomen van een allergie behandelen, zoals een loopneus, niezen en jeuk. Sommige antihistaminica werken ook als slaapmiddelen, of behandelen een verkoudheid, de griep en reisziekte. Het is belangrijk om geen overdosis te nemen, omdat hierdoor soms ernstige bijwerkingen ontstaan. Soms gebeurt dit echter sneller dan verwacht omdat bepaalde medicijnen ook antihistaminica bevatten. De bijwerkingen van een overdosis zijn variabel en bestaan bijvoorbeeld uit braken, wazig zien en een huiduitslag. Bij (een vermoeden van) een overtollige inname is contact met het antigifcentrum of een arts altijd nodig. Bij ernstige symptomen volgt een ziekenhuisopname. Soms komen wel (ernstige) complicaties tot stand. De prognose is tot slot variabel.

• Soorten antihistaminica
• Eerste generatie
• Tweede generatie
• Veilige limiet
• Blootstellingswijze aan overdosis antihistaminica
• Symptomen
• Eerste generatie
• Tweede generatie
• Alarmsymptomen bij overmatige inname van antihistaminicum
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties

Soorten antihistaminica

De eerste generatie antihistaminica is sederend, terwijl de tweede (en derde) generatie niet-sederend is. Ze veroorzaken elk andere reacties bij een overdosis.

Eerste generatie

Antihistaminica van de eerste generatie passeren vaker de bloed-hersenbarrière. Ook in normale doses ontstaan dan sneller bijwerkingen zoals vermoeidheid, duizeligheid of slaperigheid. Antihistaminica van de tweede generatie zijn nieuwere geneesmiddelen en hebben minder kans op deze effecten.

Antihistaminica van de eerste generatie die vrij verkrijgbaar zijn, zijn onder meer:

• broomfeniramine (Dimetapp)
• chloorfeniramine (Chlor-Trimeton)
• clemastine (Tavist)
• difenhydramine (Benadryl)
• doxylamine (Unisom)
• hydroxyzine (Vistaril)
• promethazine (Promethegan)
• triprolidine (Actidil)

Tweede generatie

Antihistaminica van de tweede generatie die zonder recept verkrijgbaar zijn, zijn onder meer:

• cetirizine (Zyrtec)
• desloratadine
• fexofenadine (Allegra)
• loratadine (Claritin)

Deze nieuwere antihistaminica veroorzaken minder snel slaperigheid en duizeligheid. Ze veroorzaken tevens minder snel gevaarlijke effecten als een patiënt te veel inneemt.

Veilige limiet

Er is een veilige limiet van de hoeveelheid van een antihistaminicum die een patiënt tegelijkertijd mag innemen. Deze limiet is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder:

• andere medicatie die de patiënt neemt
• de leeftijd en lengte van de patiënt
• eventuele gezondheidsproblemen van de patiënt
• het type en de hoeveelheid van het antihistaminicum

Als een gezonde volwassen patiënt slechts een iets hogere dosis antihistaminica gebruikt, zoals het per ongeluk twee pillen nemen in plaats van één, zijn de effecten mogelijk niet ernstig of zelfs afwezig. Een grotere overdosis, vooral bij kinderen of ouderen, leidt echter mogelijk tot ernstige symptomen. Giftige doses antihistaminica verschijnen wanneer een patiënt drie tot vijf keer de normale hoeveelheid inneemt.

Blootstellingswijze aan overdosis antihistaminica

Antihistaminicumtoxiciteit komt bijna uitsluitend voor bij orale inname (inname via de mond). Soms ontstaat de overdosis door een intraveneuze (via een ader), intramusculaire (via een spier) of actuele (op de huid) toepassing, maar deze vormen zijn zeldzaam in huishoudens.

Symptomen

De symptomen zijn variabel. Meestal ontstaan deze binnen twee tot zes uur na de inname van te veel antihistaminica.

Eerste generatie

Antihistaminica van de eerste generatie veroorzaken bij een overdosis ‘ondraaglijke en mogelijk levensbedreigende bijwerkingen’. Grote doses van antihistaminica van de eerste generatie hebben vooral effect op het centrale zenuwstelsel. Deze antihistaminica veroorzaken bijvoorbeeld:

• ataxie (evenwichts- en coördinatieproblemen)
• braken
• dubbelzien (diplopie)
• een psychose
• een verhoogde hartslag
• een wazig zicht
• epileptische aanvallen
• hallucinaties
• misselijkheid
• prikkelbaarheid
• sufheid
• verhoogde slaperigheid
• verwardheid
• verwijde pupillen (mydriasis)
• zenuwachtigheid

Tweede generatie

Tekenen van een overdosis antihistaminica van de tweede generatie zijn bijvoorbeeld:

• agitatie (rusteloosheid)
• blozen
• duizeligheid
• een coma
• een huiduitslag
• een lage bloeddruk (hypotensie)
• een snelle hartslag (tachycardie)
• een vertraagde ademhaling
• erg opgewonden of zenuwachtig zijn
• hallucinaties
• hartproblemen
• hoofdpijn
• koorts
• prikkelbaarheid
• slaperigheid
• toevallen
• urineretentie (het onvermogen om de blaas volledig te legen)
• verwijde pupillen

Een overdosis antihistaminica van de tweede generatie resulteert doorgaans in minder ernstige bijwerkingen. Elke overdosis is echter mogelijk gevaarlijk en patiënten moeten onmiddellijk hulp zoeken bij een arts of contact opnemen met het antigifcentrum.

Alarmsymptomen bij overmatige inname van antihistaminicum

Als een patiënt een overdosis antihistaminica heeft ingenomen, is het belangrijk om medische hulp in te roepen of naar de spoedeisende afdeling in het ziekenhuis te gaan. Dit geldt eveneens bij ernstige symptomen, zoals ademhalingsproblemen, een snelle hartslag of langzame hartslag, beklemming op de borst, toevallen of bewustzijnsverlies.

Diagnose en onderzoeken

De arts wenst informatie over al het medicatiegebruik van de patiënt. Sommige andere medicijnen bevatten ook antihistaminica zoals:

• bepaalde antidepressiva
• geneesmiddelen voor de behandeling van een verkoudheid en de griep
• medicijnen tegen reisziekte
• slaapmedicatie

Wanneer een patiënt deze medicijnen gebruikt in combinatie met een allergiemedicijnen, leidt dit sneller tot een overdosis.

Als een patiënt niet zeker weet hoeveel antihistaminica hij heeft ingenomen, moet een arts mogelijk een lichamelijk onderzoek uitvoeren. De arts zoekt dan naar tekenen van een overdosis zoals slaperigheid, prikkelbaarheid, een wazig zicht of toevallen. Hij controleert bovendien de hartslag, ademhalingssnelheid en bloeddruk. Soms is een bloedonderzoek, elektrocardiografie (meting van elektrische activiteit van het hart) of verdere observatie in een ziekenhuis nodig.

Behandeling

In milde gevallen zijn zelfzorgremedies mogelijk, maar het is wel belangrijk om eerst medisch advies in te winnen want de patiënt moet er zeker van zijn dat dit veilig is. Als de patiënt ernstige symptomen ervaart, heeft hij mogelijk een ziekenhuisopname nodig, waaronder een hartbewaking, een intraveneuze (via een ader)) vochttoediening en medicatie. Soms dient de arts actieve kool toe aan de patiënt, wat de opname van bepaalde medicijnen en chemicaliën in de darmen helpt voorkomen. Soms zet hij ook ipecac-siroop in, waardoor de patiënt moet overgeven. Hierdoor verlaat overtollige medicatie het lichaam via het braaksel.

Prognose

De vooruitzichten hangen af van de hoeveelheid ingenomen antihistaminica en de mate van een overdosis. Veel patiënten herstellen volledig wanneer ze snel een behandeling hebben gekregen.

Complicaties

Volgende complicaties zijn mogelijk bij antihistaminicumtoxiciteit:

• ademhalingsfalen
• een coma
• epileptische aanvallen
• hartritmestoornissen
• hyperthermie (abnormaal hoge lichaamstemperatuur)
• rhabdomyolyse (afbraak van spieren, gewrichten en urinewegen)

Lees verder

• Antihistaminica: Geneesmiddelen tegen allergische reacties
• Allergiemedicijnen voor behandeling van allergische reactie