Nummulair eczeem: Huidziekte met rode muntvormige vlekken

Nummulair eczeem is een huidaandoening waarbij jeukende, rode, schilferende vlekken op de huid ontstaan. Het woord “nummulair” is afkomstig van het Latijnse woord voor “muntstuk” omdat de vlekken bij de huidziekte doen denken aan de vorm van een muntstuk. De exacte oorzaak van nummulair eczeem is anno oktober 2020 onbekend maar is wellicht multifactorieel. Meerdere aandoeningen en omgevingsfactoren zijn dan ook gekend voor de huidziekte. De behandeling van deze muntvormige vlekken bestaan uit zelfzorgmaatregelen in combinatie met medicijnen. De ziekte kent tot slot een chronisch verloop, waarbij de symptomen soms na weken of maanden pas verdwijnen om dan op een later tijdstip weer op te flakkeren.

• Synoniemen
• Epidemiologie huidziekte
• Oorzaken en risicofactoren nummulair eczeem
• Alarmsymptomen
• Symptomen: Rode muntvormige vlekken op de huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling huidaandoening
• Prognose van chronische ziekte
• Complicaties van ernstige jeuk
• Preventie

Synoniemen

Andere termen voor nummulair eczeem zijn:

• discoïde eczeem
• eczema nummulare
• nummulaire dermatitis

Epidemiologie huidziekte

Ongeveer 2 op de 1.000 mensen lijdt aan nummulair eczeem. De vrij frequente huidaandoening tast zowel mannen als vrouwen aan, maar mannen lijden wel vaker aan de ziekte dan vrouwen. De eerste uitbraak van de symptomen gebeurt veelal bij mannen tussen de 55 en 65 jaar oud. Bij vrouwen met de huidziekte starten de symptomen veelal reeds op jongere leeftijd. Zowel tieners als jongvolwassenen van het vrouwelijke geslacht krijgen dan namelijk al te maken met symptomen. Kinderen zijn zelden getroffen. Verder is geen raciale voorliefde aanwezig bij deze huidaandoening.

Oorzaken en risicofactoren nummulair eczeem

De specifieke oorzaak van nummulair eczeem is onbekend. De ziekte treedt echter vaker op wanneer een aantal aandoeningen en omgevingsfactoren aanwezig zijn. Meestal is sprake van een combinatie van enkele factoren. Niet altijd zijn echter aandoeningen of uitlokkende factoren bekend bij nummulair eczeem. De huidaandoening ontstaat bijgevolg ook zonder duidelijke aanleiding.

Aandoeningen en medische behandelingen

Bij volgende aandoeningen en medische behandelingen komt de huidziekte vaker tot stand:

• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• bepaalde behandelingen waarbij goud, kwik en andere materialen gebruikt worden zoals bij een tandimplantaat, een borstreconstructie, …
• een (zeer) droge huid (xerose)
• een huidinfectie door huismijtmijten, door Candida albicans
• een huidletsel zoals een brandwonde of schuring / wrijving
• een infectie van de tanden en/of luchtwegen

Omgevingsfactoren
Ook enkele omgevingsfactoren zorgen bij een aantal patiënten sneller voor klachten:

• de blootstelling aan verschillende contactallergenen waardoor een allergische reactie ontstaat door contact met chemicaliën, conserveringsmiddelen, parfums, …
• een insectenbeet
• emotionele stress
• het gebruik van bepaalde geneesmiddelen zoals “isotretinoïne’ en “interferon”. Isotretinoïne is een geneesmiddel dat de arts soms inzet bij de behandeling van ernstige acne (huidaandoening met ontsteking van talgklieren). Ook TNF-remmers (medicijnen die de vorming van tumoren remmen) leiden mogelijk tot genormaliseerde nummulaire letsels.
• het weer (vooral in de winterperiode, bij koud weer en bij een lage luchtvochtigheid)
• huidirritatie door het gebruik van cosmetica, shampoo, zeep, …

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van nummulair eczeem omvatten ronde, jeukende vlekken op de huid die vaak met korstjes en schilfering gepaard gaan. Ernstige gevallen kunnen leiden tot krabben en secundaire infecties. Bij het optreden van uitgebreide of ernstige huidveranderingen moet medische hulp worden gezocht.

Symptomen: Rode muntvormige vlekken op de huid

Algemeen

De symptomen treden op in opflakkeringen. Dit houdt in dat de patiënt zich soms presenteert met symptomen die weken of maanden aanwezig zijn en vervolgens weer verdwijnen, maar na verloop van tijd weer terugkeren. Voorts hebben de symptomen de neiging om af te nemen na de puberteit. De klachten komen het vaakst voor op de benen, maar de romp, de armen, de handen en de voeten zijn soms ook getroffen. Tot slot zijn de meeste symptomen symmetrisch.

Uiterlijk van de vlekken

Nummulair eczeem oogt anders dan andere vormen van eczeem. De huidvlekken starten als een groep van kleine, rode, roze tot bruine schilferige blaasjes en plekjes. Daarnaast zijn blaarachtige huidzweren aanwezig waaruit mogelijk ontstekingsvocht komt (nattende zweren). Vervolgens vergroten de zweren en vloeien ze samen waardoor muntvormige (Latijnse vertaling van “nummulair”) tot ovaalvormige vlekken van één tot vier centimeter groot ontstaan. De soms sterk jeukende, brandende of stekende vlekken hebben een scherp begrensde rand. De huid tussen de vlekken is meestal onaangetast maar is bij een aantal patiënten snel geïrriteerd.

Secundaire bacteriële infectie

Soms ontstaat een secundaire bacteriële huidinfectie, meestal veroorzaakt door stafylokokken. Vooral de stafylokokkenbacterie Staphylococcus aureus is de boesdoener van deze secundaire infectie. Hierbij ontstaat gelig wondvocht op de huidplek, wat later indroogt en waarop dan korstvorming ontstaat.

Diagnose en onderzoeken

Sommige chronische letsels zijn niet te onderscheiden van lichen simplex chronicus (huidziekte met jeuk door het krabben). Omdat nummulair eczeem verder soms ook doet denken aan lichaamsschimmel (tinea corporis), psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), een reactie op medicijnen of een cutaan T-cel lymfoom (bloedkanker met symptomen aan de huid), en pityriasis rosea (huidaandoening met een moedervlek en een vurige huiduitslag op de romp), is het belangrijk om deze aandoeningen uit te sluiten. Dit gebeurt doorgaans met een huidbiopsie (stukje weefsel van de huid wegnemen en dit microscopisch laten onderzoeken). In de meeste gevallen is de aandoening echter klinisch meteen duidelijk en zijn geen aanvullende onderzoeken nodig.

Behandeling huidaandoening

Zelfzorg

Het is nuttig om de huid te beschermen want schade aan de huid vormt een risicofactor voor nummulair eczeem. Hiervoor is het nodig om de huid voldoende te hydrateren (bevochtigen). De patiënt neemt daarom best dagelijks gedurende twintig minuten een lauw bad of een lauwe douche met een milde en zachte zeep. Nadat hij gebaad of gedoucht heeft, brengt hij best binnen de drie minuten een vochtinbrengende crème aan. Deze crèmes kalmeren de huid en beschermen de beschadigde huidbarrière. Dit verlicht ook de jeuk en schilfering. Het gebruik van badolie is een andere nuttige tip, maar hiervoor is medisch advies van een dermatoloog (huidarts) onontbeerlijk. Het is namelijk wel belangrijk om de juiste badolie te kiezen om huidirritatie en eventuele verdere schade aan de huid te voorkomen. Meestal opteert de patiënt best voor hypoallergene verzorgingsproducten. Ruwe stoffen (zoals wol) en strakke kledij zorgen voorts sneller voor irritatie en zijn daarom afgeraden. Een luchtbevochtiger is tot slot aanbevolen zodat de lucht voldoende vochtig is en de symptomen niet verergeren of opflakkeren.
Professionele medische zorg
De medische behandeling van nummulair eczeem is niet altijd eenvoudig en soms houden de symptomen meerdere weken tot maanden aan voordat ze weer verdwenen zijn. Meestal zijn zeer krachtige corticosteroïden (ontstekingsremmende medicijnen) en teerzalven nodig om de symptomen van de ontsteking te onderdrukken. Soms zijn corticosteroïden niet inzetbaar of gebruikt de patiënt deze reeds langdurig. Niet-corticosteroïden die de patiënt dan topisch (op de huid) moet aanbrengen, zijn dan ook mogelijk. Jeuk behandelt de arts met speciale medicijnen, met name antihistaminica, die de patiënt via de mond moet innemen. Wanneer de patiënt kampt met zeer ernstige klachten, dan zijn bedrust, systemische steroïden (via de mond ingenomen of per injectie toegediend), zwachtels en/of fototherapie (behandeling via licht) bruikbare therapieën om de symptomen te kalmeren. De arts behandelt tot slot een secundaire bacteriële infectie met behulp van topische of orale (via de mond ingenomen) antibiotica.

Prognose van chronische ziekte

Dankzij de juiste, krachtige behandeling verdwijnen de klachten bij de meeste patiënten. Dit betekent echter niet dat de symptomen voor altijd verdwenen zijn. Bij een aantal patiënten komt de ziekte niet terug, maar bij de meeste patiënten is het verloop chronisch. Dit houdt in dat steeds opflakkeringen van symptomen plaatsvinden en dit dan meestal ook op dezelfde plek waar hij eerder al klachten heeft gehad. Vooral in de wintermaanden hebben de symptomen de neiging om te verergeren. Ook duurt het soms lange tijd voordat zweren op de dijen, benen en voeten genezen zijn. Af en toe zijn dan wel langdurige (één jaar of langer) huidkleurveranderingen merkbaar (donkere of lichtere huidvlekken).

Complicaties van ernstige jeuk

De jeuk is soms dermate ernstig dat dit leidt tot prikkelbaarheid en/of concentratieproblemen en/of slapeloosheid. Andere complicaties van nummulair eczeem kunnen secundaire huidinfecties zijn, veroorzaakt door krabben of beschadiging van de huid. Hyperpigmentatie of hypopigmentatie kan ook optreden na genezing. Chronische gevallen kunnen leiden tot verharding van de huid en littekenvorming.

Preventie

Preventie van nummulair eczeem omvat het handhaven van een goede huidverzorging en het vermijden van irriterende stoffen. Het regelmatig aanbrengen van moisturizers en het dragen van ademende, niet-irriterende kleding kunnen helpen. Het vermijden van langdurige blootstelling aan water en agressieve reinigingsmiddelen is ook belangrijk om het risico op nummulair eczeem te verminderen.

Lees verder

• Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huid