Dermatitis (ontsteking van de huid): Soorten huidontsteking

Dermatitis is de medische term voor een ontsteking van de huid. Bij de meeste patiënten kenmerkt deze veelvoorkomende en niet-besmettelijke huidontsteking zich door een rode, droge, gezwollen en jeukende huid. Ernstigere vormen van dermatitis kunnen leiden tot korstvorming, schilfers, pijnlijke scheuren of vochtige blaasjes. Er zijn vele oorzaken en soorten dermatitis bekend. De arts spoort de specifieke vorm van de huidontsteking op en stelt dan een behandeling voor.

• Atopische dermatitis
• Contactdermatitis
• Allergische contactdermatitis
• Irriterende contactdermatitis
• Neurodermatitis
• Nummulaire dermatitis
• Periorale dermatitis
• Seborroïsche dermatitis
• Stasis dermatitis
• Behandeling van huidontsteking
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Complicaties van dermatitis
• Preventie van huidontsteking

Atopische dermatitis

Een andere benaming voor atopische dermatitis is ‘atopisch eczeem’. Bij deze huidaandoening die vaak ontstaat in de kindertijd, heeft de patiënt een jeukende, schilferende, gezwollen huid waarbij soms blaarvorming optreedt. Dit type eczeem komt vaak voor in families en is bij veel patiënten geassocieerd met allergieën, astma (chronische ontsteking van de luchtwegen) en stress. Daarnaast speelt schade aan de huid een rol, omdat hierdoor vocht naar buiten treedt en bacteriën naar binnen dringen. De meeste patiënten met atopische dermatitis ervaren een chronisch verloop waarbij de symptomen opflakkeren en weer verdwijnen om vervolgens terug te keren.

Contactdermatitis

Contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk) veroorzaakt meestal een roze of rode jeukende huiduitslag. Het nauwkeurig vaststellen van de oorzaak van contactdermatitis is soms lastig.

Allergische contactdermatitis

Bij allergische contactdermatitis reageert de huid allergisch op een stof die de huid kort of langdurig aanraakt. Zo ervaren sommige patiënten een huidontsteking door contact met Poison Ivy (gifsumak), een Noord-Amerikaanse klimplant die een irriterende olie afscheidt. Andere oorzaken zijn bloemen, kruiden, fruit, groenten, geurstoffen, haarkleurmiddelen, metalen (zoals nikkelallergie), rubber, formaldehyde en huidverzorgingsproducten.

Irriterende contactdermatitis

Irriterende contactdermatitis ontstaat door herhaaldelijk contact met een agressieve substantie, wat resulteert in een droge, beschadigde huid. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij overmatig handen wassen, waarbij het water de huid uitdroogt en beschadigt bij herhaalde blootstelling.

Neurodermatitis

Patiënten met neurodermatitis (lichen simplex chronicus) ontwikkelen huidirritatie op plekken waar ze vaak uit gewoonte krabben. Veelvoorkomende locaties zijn de rug, de nek, de geslachtsdelen, de hoofdhuid, de polsen, de enkels en het gebied rond de oren. Patiënten krabben vaak zonder het te beseffen, zowel overdag als 's nachts. Hoewel de huiduitslag meestal niet uitbreidt, is de geïrriteerde huid vaak diep gerimpeld. Ook ontstaan sneller infecties in de geïrriteerde huidgebieden. Stoppen met krabben is essentieel bij dit type huidontsteking.

Nummulaire dermatitis

Bij nummulaire dermatitis ontstaan opvallende muntvormige rode plakkaten op de huid, meestal op de benen, handen, armen en romp. Mannen hebben vaker last van deze aandoening dan vrouwen. De piekleeftijd ligt tussen 55 en 65 jaar. Een droge omgeving of frequente, zeer warme douches kunnen bijdragen aan het ontstaan van deze aandoening.

Periorale dermatitis

Periorale dermatitis presenteert zich als een rode huiduitslag rond de mond, met uitbraken rond de ogen, neus en wangen. Soms zijn er met vocht gevulde blaasjes die verschijnen en verdwijnen, gepaard gaand met jeuk en een branderig gevoel. Overmatig gebruik van op de huid aangebrachte steroïde crèmes, neussprays, inhalers of fluoride tandpasta zijn enkele risicofactoren voor periorale dermatitis.

Seborroïsche dermatitis

Patiënten met seborroïsche dermatitis hebben vettige, geelachtige of roodachtige schilfers op de hoofdhuid, het gezicht of de geslachtsorganen. Wanneer de klachten zich op het gezicht voordoen, zijn meestal de wenkbrauwen of de zijkanten van de neus getroffen. Stress kan seborroïsche dermatitis verergeren. Bij aantasting van de hoofdhuid bij volwassenen wordt dit in de volksmond ‘roos’ genoemd. Patiënten met congestief hartfalen, de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met tremoren) en hiv hebben vaker seborroïsche dermatitis.

Stasis dermatitis

Stasis dermatitis ontstaat door een slechte bloedsomloop in de benen. Risicofactoren zijn spataderen, congestief hartfalen of andere aandoeningen die chronische pijn en zwelling van de benen veroorzaken. De aders in de onderbenen slagen er niet in om het bloed efficiënt terug te voeren naar het hart, waardoor bloed, vochtophoping en zwelling in de onderbenen ontstaan. Deze zwelling leidt tot huidirritatie, vooral rond de enkels, en veroorzaakt gezwollen enkels.

Behandeling van huidontsteking

Zelfzorg

Verschillende behandelingen zijn mogelijk bij dermatitis. Meestal volstaan leefstijlaanpassingen en huismiddeltjes, zoals het vermijden van uitlokkende factoren en het verlichten van stress. Het aanbrengen van koele, natte kompressen kalmeert de huid. Het dragen van gladde katoenen kleding voorkomt verdere huidirritatie. Wrijven of krabben aan de huid moet worden vermeden, omdat dit verdere irritatie of een bacteriële infectie kan veroorzaken. Tot slot worden milde wasmiddelen aanbevolen.

Professionele medische behandeling

De arts bepaalt de oorzaak van de huidontsteking en stemt de behandeling hierop af. Een eventueel onderliggend probleem wordt behandeld. Verder kan de arts topische (op de huid aangebrachte) crèmes met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) of antihistaminica (medicatie voor het verlichten van jeuk door een allergische reactie) voorschrijven. Ook andere crèmes of lotions, zoals calcineurineremmers (die het immuunsysteem beïnvloeden), kunnen worden gebruikt. Fototherapie (behandeling met natuurlijk of kunstlicht) behoort ook tot de mogelijkheden.

Complicaties van dermatitis

Dermatitis, ofwel ontsteking van de huid, kan, als het niet goed wordt behandeld of als het chronisch wordt, leiden tot verschillende complicaties. Deze complicaties kunnen zowel de huid zelf als de algemene gezondheid beïnvloeden.

Huidinfecties
Door het krabben en openhalen van de huid kunnen bacteriën, virussen of schimmels de huid binnendringen. Dit kan leiden tot:

• Bacteriële infecties: Rode, pijnlijke bultjes met pus.
• Virale infecties: Kleine vochtblaasjes die kunnen uitbreiden.
• Schimmelinfecties: Vooral in warme en vochtige huidplooien kunnen schimmels groeien en jeuk veroorzaken.

Lichen simplex chronicus
Door chronisch krabben kan de huid verdikt en leerachtig worden. Dit wordt lichen simplex chronicus genoemd. Het is een vicieuze cirkel: de jeuk leidt tot krabben, wat weer leidt tot meer jeuk.

Psychische klachten
Chronische dermatitis kan leiden tot:

• Depressie: Door de jeuk, pijn en het zichtbare karakter van de huid kunnen mensen zich onzeker en depressief voelen.
• Angst: Angst voor sociale situaties kan ontstaan door de zichtbaarheid van de huid.
• Slaapstoornissen: De jeuk kan het moeilijk maken om in slaap te vallen en te blijven.

Andere huidproblemen
In sommige gevallen kan dermatitis leiden tot andere huidproblemen, zoals:

• Pigmentveranderingen: De huid kan lichter of donkerder worden op de plaatsen waar de dermatitis heeft gezeten.
• Littekenvorming: Door ernstige krabbers of infecties kunnen littekens ontstaan.

Verergering van andere aandoeningen
Bij mensen met astma of hooikoorts kan dermatitis de klachten verergeren. Er is een verband tussen deze aandoeningen, die samen onder de noemer atopie vallen.

Preventie en behandeling
Om complicaties te voorkomen is het belangrijk om dermatitis goed te behandelen en de huid goed te verzorgen. Dit kan onder andere door:

• Het vermijden van triggers: Identificeer en vermijd stoffen die de dermatitis verergeren.
• Het gebruik van medicijnen: Crèmes, zalven en in sommige gevallen orale medicijnen kunnen de ontsteking verminderen en de jeuk verlichten.
• Vochtinbrengende crèmes: Regelmatig gebruik van vochtinbrengende crèmes helpt de huidbarrière te herstellen.
• Vermijden van krabben: Draag handschoenen tijdens het slapen om te voorkomen dat je krabt.
• Stressreductie: Stress kan dermatitis verergeren, dus zoek naar manieren om te ontspannen.

Preventie van huidontsteking

Het is belangrijk dat de huid voldoende gehydrateerd blijft, aangezien een droge huid een risicofactor is voor dermatitis. Kortstondig baden of douchen (maximaal tien minuten) en het gebruik van lauw in plaats van heet water wordt aanbevolen. Milde of geurloze verzorgingsproducten zijn het beste. De huid moet voorzichtig worden afgedroogd met een zachte handdoek. Het gebruik van ongeparfumeerde crèmes met olie helpt om de huid vochtig te houden.

Lees verder

• Atopisch eczeem (atopische dermatitis): Huidziekte met jeuk
• Contactdermatitis (allergisch eczeem): Huidaandoening
• Periorale dermatitis: Huidziekte met huiduitslag rond mond
• Seborroïsch eczeem: Huidziekte met hoofdroos en rode huid
• Allergische contactdermatitis: Huidontsteking door allergeen