Talg & talgklieren: Functie, locatie & onbalans in productie

Talgklieren zijn kleine olieproducerende klieren die vrijwel overal op het lichaam voorkomen, behalve op de handpalmen en voetzolen. Deze klieren zijn verbonden met de haarzakjes en scheiden natuurlijke oliën af, genaamd talg (sebum of huidsmeer). Talg is een plakkerig, olieachtig mengsel van vetten (zoals triglyceriden, waxesters, squaleen, en cholesterol) en celresten. Dit mengsel wordt via de haarzakjes naar het huidoppervlak geduwd, waar het de huid en het haar vochtig houdt en beschermt tegen schade door bijvoorbeeld UV-stralen, schimmels, en bacteriën. Een onbalans in de talgproductie kan leiden tot verschillende huidproblemen. Hoewel veel talggerelateerde problemen zelf kunnen worden opgelost, is soms medisch advies noodzakelijk.

• Locatie van talgklieren
• Samenstelling van huidsmeer
• Functies van talg
• Hormonale controle van sebum
• Onbalans in talgproductie
• Overmatige productie van huidsmeer
• Ondermatige productie van huidsmeer
• Factoren die de balans van sebum verstoren
• Aandoeningen
• Leeftijd
• Medicatie en stoffen
• Contact met de arts bij problemen met talg(klieren)
• Epidemiologie, diagnose, en behandeling van aandoeningen door talgproductie
• Prognose en complicaties van aandoeningen door talgproductie
• Preventie van talgproblemen

Locatie van talgklieren

Talgklieren zijn verspreid over het grootste deel van het lichaam, hoewel ze ontbreken op de handpalmen en voetzolen. De hoogste concentraties bevinden zich op de rug, het voorhoofd, en de kin, met wel 400 tot 900 klieren per vierkante centimeter. Ook in de gehoorgang en rondom de geslachtsorganen zijn talgklieren talrijk aanwezig.

Samenstelling van huidsmeer

Talg is een complex en variabel mengsel van verschillende vetmoleculen (lipiden). Menselijk talg bestaat voor 57,5% uit triglyceriden en vetzuren, voor 26% uit waxesters, en voor 12% uit squaleen. De samenstelling van talg verandert met de leeftijd, en kan ook variëren onder invloed van hormonale schommelingen.

Functies van talg

Huidsmeer vervult verschillende belangrijke functies:

• Het beschermt de huid tegen infecties door bacteriën en schimmels.
• Het draagt bij aan de lichaamsgeur.
• Het vermindert waterverlies van het huidoppervlak.
• Het ondersteunt de regulatie van het immuunsysteem door kolonisatie met de bacterie Propionibacterium acnes.

Hormonale controle van sebum

De productie van talg wordt gereguleerd door geslachtshormonen (androgenen). De meest actieve androgenen zijn testosteron, dihydrotestosteron (DHT), en androsteendion. Deze hormonen worden voornamelijk geproduceerd door de geslachtsklieren (eierstokken bij vrouwen, testes bij mannen) en de bijnieren, onder invloed van signalen uit de hypofyseklier in de hersenen.

Onbalans in talgproductie

Een verstoring in de talgproductie kan leiden tot diverse huidproblemen.

Overmatige productie van huidsmeer

Overmatige talgproductie kan resulteren in een vette huid, wat leidt tot problemen zoals mee-eters, puistjes, acne, periorale dermatitis (huiduitslag rond de mond), en rosacea (roodheid en zwelling in het gezicht). De belangrijkste oorzaak van een overproductie van talg is een hormonale onevenwichtigheid, bijvoorbeeld tijdens de puberteit of een zwangerschap. Warmte, lichaamsbeweging, genetica, een uitgedroogde huid, of irritatie door verkeerde huidverzorgingsproducten kunnen ook bijdragen aan overmatige talgproductie. Het gebruik van huidverzorgingsproducten met salicylzuur, glycolzuur, en retinoïden kan helpen. Het is echter belangrijk om deze ingrediënten met mate te gebruiken, omdat overmatig gebruik kan leiden tot een droge huid, wat de talgproductie juist verhoogt.

Ondermatige productie van huidsmeer

Te weinig talgproductie leidt vaak tot een droge, schilferige, en jeukende huid. Enkele adviezen voor mensen met een droge huid zijn:

• Gebruik een goede vochtinbrengende crème.
• Kies voor hypoallergene huidverzorgingsproducten.
• Baden in lauw water in plaats van heet water.
• Drink voldoende water.

Factoren die de balans van sebum verstoren

Aandoeningen

Verschillende medische aandoeningen kunnen de talgproductie beïnvloeden:

• Aandoeningen aan de hypofyse, bijnieren, eierstokken, of testes kunnen de talgproductie verhogen of verlagen.
• De ziekte van Parkinson (een neurologische aandoening die bevingen veroorzaakt) verhoogt de talgproductie.
• Ondervoeding kan leiden tot verminderde talgproductie.

Leeftijd

De talgproductie neemt toe tijdens de puberteit en bereikt bij mannen een piek, om vervolgens af te nemen naarmate men ouder wordt, vooral na de menopauze bij vrouwen.

Medicatie en stoffen

Bepaalde systemische medicijnen kunnen de talgproductie verhogen of verlagen. Ook blootstelling aan allergenen of agressieve chemicaliën kan de talgproductie verstoren.

Contact met de arts bij problemen met talg(klieren)

Vaak kunnen talgproblemen worden verholpen met vrij verkrijgbare hypoallergene huidverzorgingsproducten. Echter, bij terugkerende huidinfecties, aanhoudende pijn of ongemak, ernstige of aanhoudende acne, bloedingen, of andere zorgwekkende symptomen, is het raadzaam om medisch advies in te winnen.

Epidemiologie, diagnose, en behandeling van aandoeningen door talgproductie

Seborrheic dermatitis is een van de meest voorkomende aandoeningen gerelateerd aan overmatige talgproductie. Deze aandoening, die wereldwijd voorkomt, wordt gekenmerkt door een chronische, schilferige uitslag, meestal op talgrijke delen van het lichaam zoals de hoofdhuid, het gezicht, en de bovenborst. De diagnose wordt meestal gesteld op basis van klinisch onderzoek, hoewel aanvullende tests kunnen worden uitgevoerd om andere aandoeningen uit te sluiten. Behandeling kan bestaan uit medicinale shampoos, antischimmelcrèmes, en in sommige gevallen orale medicatie.

Prognose en complicaties van aandoeningen door talgproductie

In de meeste gevallen kunnen aandoeningen zoals seborrheic dermatitis effectief worden beheerd met de juiste behandeling. Echter, zonder behandeling kunnen complicaties optreden, zoals secundaire infecties door krabben of blijvende huidverkleuringen. Daarnaast kan aanhoudende overproductie van talg leiden tot ernstige vormen van acne, wat kan resulteren in littekenvorming.

Preventie van talgproblemen

Hoewel genetische factoren vaak een rol spelen bij talgproblemen, kunnen bepaalde maatregelen helpen om verstoringen te voorkomen:

• Gebruik huidverzorgingsproducten die geschikt zijn voor je huidtype.
• Vermijd overmatig gebruik van agressieve producten die de huid kunnen uitdrogen.
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon en een gezonde levensstijl om hormonale balans te ondersteunen.
• Bescherm de huid tegen overmatige blootstelling aan zon en andere schadelijke omgevingsfactoren.

Lees verder

• Acne: Huidaandoening met ontsteking van talgklieren
• Talgklieradenoom: Goedaardige tumor van talgklier op de huid
• Talgklierhyperplasie: Vergrote talgklieren met bultjes
• Meibomitis: Ontsteking van de talgklieren van het ooglid
• Steatocystoma multiplex: Aandoening met meerdere talgcysten