Talg & talgklieren: Functie, locatie & onbalans in productie
Talgklieren zijn kleine olieproducerende klieren die zowat overal in het lichaam aanwezig zijn, behalve de handpalmen en voetzolen. De talgklieren zijn vastgemaakt aan de haarzakjes en geven natuurlijke oliën af, genaamd talg (sebum, huidsmeer). Talg is een plakkerig, olieachtig mengsel van vetten (triglyceriden, wax esters, squaleen en cholesterol) en celresten, die worden afgevoerd en door de haarzakjes naar het huidoppervlak worden geduwd. Dankzij de vetten blijft de huid en het haar voldoende vochtig en is de huid beschermd tegen huidschade veroorzaakt door bijvoorbeeld UV-stralen, schimmels en bacteriën. Een onbalans in de productie van sebum leidt mogelijk tot enkele huidproblemen. Het is vaak mogelijk om talgproblemen zelf te verhelpen, maar af en toe is contact met een arts wel noodzakelijk.
Locatie van talgklieren
Talgklieren bevinden zich over het grootste deel van het lichaam, hoewel er weinig op de handen en voeten zijn en geen op de handpalmen en voetzolen. Talgklieren in het midden van de rug, het voorhoofd en de kin zijn groter en talrijker dan elders (tot 400-900 klieren per vierkante centimeter). Ze zijn ook talrijk in de gehoorgang en rond de geslachtsorganen.
Samenstelling van huidsmeer
Talg is een complex en variabel mengsel van verschillende soorten vetmoleculen of lipiden. Menselijk talg bestaat uit 57,5% triglyceriden en vetzuren, 26% wax esters en 12% squaleen, een lipide. De samenstelling van oliën op het huidoppervlak varieert met de leeftijd.
Functies van talg
Huidsmeer heeft de volgende functies:
- het beschermt de huid tegen een infectie door bacteriën en schimmels
- het draagt bij aan de lichaamsgeur
- het vermindert het waterverlies van het huidoppervlak
- het wordt gekoloniseerd door de bacterie Proprionibacterium acnes, die mogelijk een rol speelt bij de regulering van het immuunsysteem
Hormonale controle van sebum
De talgproductie staat onder controle van geslachtshormonen (androgenen). De meest actieve androgenen zijn testosteron, 5-testosteron (DHT) en 5-androsteen-317diol. De geslachtsklieren (eierstok bij vrouwen, testis bij mannen) en de
bijnier maken deze hormonen en andere hormonen aan. Deze klieren zijn op hun beurt onder de invloed van de hypofyseklier in de
hersenen.
Onbalans in talgproductie
Door een onevenwicht in de talgproductie, ontstaan mogelijk huidproblemen.
Overmatige productie van huidsmeer
Als de huid erg vettig is, produceert het lichaam te veel talg, wat mogelijk leidt tot
huidproblemen zoals
mee-eters,
puistjes,
acne,
periorale dermatitis (huiduitslag rond de
mond) en
rosacea (
roodheid en
zwelling in het gezicht). De belangrijkste oorzaak van een overproductie van talg zijn
hormonale onevenwichtigheden, ook als gevolg van de puberteit en een
zwangerschap. Naast hormonen spelen warmte, lichaamsbeweging en genetica een rol. Een
uitgedroogde huid en/of een huid die geïrriteerd is door het gebruik van verkeerde producten leidt mogelijk ook tot een overmatige productie van talg.
Huidverzorgingsproducten met salicylzuur, glycolzuur en retinoïden zijn aanbevolen. Zoals bij alle nieuwe huidverzorgingsbehandelingen, is het belangrijk er spaarzaam mee beginnen. Als mensen overdrijven met één van deze ingrediënten, ontstaat namelijk sneller een droge huid waardoor de talgklieren meer talg gaan produceren.
Ondermatige productie van huidsmeer
Te weinig talg of te weinig actieve talgklieren of te weinig huidsmeer leidt dan weer vaker tot een droge,
schilferige en
jeukende huid. Enkele adviezen voor mensen met een droge huid zijn:
Factoren die balans van sebum verstoren
Aandoeningen
De hoeveelheid talg wijzigt mogelijk door een ziekte:
- aandoeningen aan de hypofyse, bijnier, eierstokken of testikels verhogen of verlagen de hoeveelheid talg
- de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen) verhoogt de hoeveelheid talg
- ondervoeding verlaagt de hoeveelheid huidsmeer
Leeftijd
De talgproductie stijgt in de puberteit tot vervijfvoudigd bij mannen. De talgproductie neemt af met de leeftijd, vooral na de
menopauze bij vrouwen
Medicatie en stoffen
De hoeveelheid talg vermindert of verhoogt mogelijk eveneens door bepaalde systemische
medicijnen. Een blootstelling aan allergenen of agressieve chemicaliën verlaagt mogelijk eveneens de hoeveelheid het huidsmeer.
Veelal verhelpen vrij verkrijgbare hypoallergene huidverzorgingsproducten de talgproblemen. Bij een terugkerende
huidinfectie,
pijn of ongemak, erg veel of aanhoudende puistjes, bloedingen of andere zorgwekkende of vervelende symptomen, is het echter verstandig om een arts te raadplegen.
Lees verder