Talg & talgklieren: Functie, locatie & onbalans in productie
Talgklieren zijn kleine olieproducerende klieren die vrijwel overal op het lichaam voorkomen, behalve op de handpalmen en voetzolen. Deze klieren zijn verbonden met de haarzakjes en scheiden natuurlijke oliën af, genaamd talg (sebum of huidsmeer). Talg is een plakkerig, olieachtig mengsel van vetten (zoals triglyceriden, waxesters, squaleen, en cholesterol) en celresten. Dit mengsel wordt via de haarzakjes naar het huidoppervlak geduwd, waar het de huid en het haar vochtig houdt en beschermt tegen schade door bijvoorbeeld UV-stralen, schimmels, en bacteriën. Een onbalans in de talgproductie kan leiden tot verschillende huidproblemen. Hoewel veel talggerelateerde problemen zelf kunnen worden opgelost, is soms medisch advies noodzakelijk.
Locatie van talgklieren
Talgklieren zijn verspreid over het grootste deel van het lichaam, hoewel ze ontbreken op de handpalmen en voetzolen. De hoogste concentraties bevinden zich op de rug, het voorhoofd, en de kin, met wel 400 tot 900 klieren per vierkante centimeter. Ook in de gehoorgang en rondom de geslachtsorganen zijn talgklieren talrijk aanwezig.
Samenstelling van huidsmeer
Talg is een complex en variabel mengsel van verschillende vetmoleculen (lipiden). Menselijk talg bestaat voor 57,5% uit triglyceriden en vetzuren, voor 26% uit waxesters, en voor 12% uit squaleen. De samenstelling van talg verandert met de leeftijd, en kan ook variëren onder invloed van hormonale schommelingen.
Functies van talg
Huidsmeer vervult verschillende belangrijke functies:
- Het beschermt de huid tegen infecties door bacteriën en schimmels.
- Het draagt bij aan de lichaamsgeur.
- Het vermindert waterverlies van het huidoppervlak.
- Het ondersteunt de regulatie van het immuunsysteem door kolonisatie met de bacterie Propionibacterium acnes.
Hormonale controle van sebum
De productie van talg wordt gereguleerd door geslachtshormonen (androgenen). De meest actieve androgenen zijn testosteron, dihydrotestosteron (DHT), en androsteendion. Deze hormonen worden voornamelijk geproduceerd door de geslachtsklieren (eierstokken bij vrouwen, testes bij mannen) en de bijnieren, onder invloed van signalen uit de hypofyseklier in de hersenen.
Onbalans in talgproductie
Een verstoring in de talgproductie kan leiden tot diverse huidproblemen.
Overmatige productie van huidsmeer
Overmatige talgproductie kan resulteren in een vette huid, wat leidt tot problemen zoals
mee-eters,
puistjes,
acne,
periorale dermatitis (huiduitslag rond de
mond), en
rosacea (
roodheid en
zwelling in het gezicht). De belangrijkste oorzaak van een overproductie van talg is een
hormonale onevenwichtigheid, bijvoorbeeld tijdens de puberteit of een
zwangerschap. Warmte, lichaamsbeweging, genetica, een
uitgedroogde huid, of irritatie door verkeerde huidverzorgingsproducten kunnen ook bijdragen aan overmatige talgproductie. Het gebruik van huidverzorgingsproducten met salicylzuur, glycolzuur, en retinoïden kan helpen. Het is echter belangrijk om deze ingrediënten met mate te gebruiken, omdat overmatig gebruik kan leiden tot een droge huid, wat de talgproductie juist verhoogt.
Ondermatige productie van huidsmeer
Te weinig talgproductie leidt vaak tot een droge,
schilferige, en
jeukende huid. Enkele adviezen voor mensen met een droge huid zijn:
- Gebruik een goede vochtinbrengende crème.
- Kies voor hypoallergene huidverzorgingsproducten.
- Baden in lauw water in plaats van heet water.
- Drink voldoende water.
Factoren die de balans van sebum verstoren
Aandoeningen
Verschillende medische aandoeningen kunnen de talgproductie beïnvloeden:
- Aandoeningen aan de hypofyse, bijnieren, eierstokken, of testes kunnen de talgproductie verhogen of verlagen.
- De ziekte van Parkinson (een neurologische aandoening die bevingen veroorzaakt) verhoogt de talgproductie.
- Ondervoeding kan leiden tot verminderde talgproductie.
Leeftijd
De talgproductie neemt toe tijdens de puberteit en bereikt bij mannen een piek, om vervolgens af te nemen naarmate men ouder wordt, vooral na de
menopauze bij vrouwen.
Medicatie en stoffen
Bepaalde systemische
medicijnen kunnen de talgproductie verhogen of verlagen. Ook blootstelling aan allergenen of agressieve chemicaliën kan de talgproductie verstoren.
Vaak kunnen talgproblemen worden verholpen met vrij verkrijgbare hypoallergene huidverzorgingsproducten. Echter, bij terugkerende
huidinfecties, aanhoudende
pijn of ongemak, ernstige of aanhoudende acne, bloedingen, of andere zorgwekkende symptomen, is het raadzaam om medisch advies in te winnen.
Epidemiologie, diagnose, en behandeling van aandoeningen door talgproductie
Seborrheic dermatitis is een van de meest voorkomende aandoeningen gerelateerd aan overmatige talgproductie. Deze aandoening, die wereldwijd voorkomt, wordt gekenmerkt door een chronische, schilferige uitslag, meestal op talgrijke delen van het lichaam zoals de hoofdhuid, het gezicht, en de bovenborst. De diagnose wordt meestal gesteld op basis van klinisch onderzoek, hoewel aanvullende tests kunnen worden uitgevoerd om andere aandoeningen uit te sluiten. Behandeling kan bestaan uit medicinale shampoos, antischimmelcrèmes, en in sommige gevallen orale medicatie.
Prognose en complicaties van aandoeningen door talgproductie
In de meeste gevallen kunnen aandoeningen zoals seborrheic dermatitis effectief worden beheerd met de juiste behandeling. Echter, zonder behandeling kunnen complicaties optreden, zoals secundaire infecties door krabben of blijvende huidverkleuringen. Daarnaast kan aanhoudende overproductie van talg leiden tot ernstige vormen van acne, wat kan resulteren in littekenvorming.
Preventie van talgproblemen
Hoewel genetische factoren vaak een rol spelen bij talgproblemen, kunnen bepaalde maatregelen helpen om verstoringen te voorkomen:
- Gebruik huidverzorgingsproducten die geschikt zijn voor je huidtype.
- Vermijd overmatig gebruik van agressieve producten die de huid kunnen uitdrogen.
- Zorg voor een uitgebalanceerd dieet en een gezonde levensstijl om hormonale balans te ondersteunen.
- Bescherm de huid tegen overmatige blootstelling aan zon en andere schadelijke omgevingsfactoren.
Lees verder