Colostoma: Kunstmatige opening (stoma) in dikke darm (colon)

Wanneer de dikke darm (colon), de endeldarm (rectum) of de anus niet goed functioneren door ziekte of letsel, of wanneer ze rust nodig hebben, kan het nodig zijn om afvalstoffen permanent of tijdelijk via een andere weg uit het lichaam te verwijderen. In zo'n geval voert de chirurg een colostomie uit. Dit is een operatie waarbij een kunstmatige opening (colostoma) wordt gemaakt die de dikke darm verbindt met het oppervlak van de buik. Het type en de locatie van de colostoma worden bepaald door de onderliggende oorzaak van de ingreep. Zoals bij elke operatie zijn er risico’s en complicaties verbonden aan zowel de operatie zelf als de colostoma. Hoewel een colostoma een ingrijpende verandering betekent, leert de patiënt er doorgaans snel mee omgaan.

• Wat is een colostomie?
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Indicaties voor het gebruik van een colostoma
• Voor de operatie
• Typen colostoma
• Dubbelloops colostoma
• Enkelloops colostoma (eindstandig colostoma)
• Na de chirurgische ingreep
• Verzorging van een colostoma
• Zakjes
• Irrigatie
• Prognose
• Risico's en complicaties van een colostoma
• Risico's van de operatie
• Complicaties na de operatie
• Leven met een colostoma
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met colostoma
• Zorg voor een goede stoma-hygiëne
• Kies de juiste stoma-apparatuur
• Let op je voeding en je voedingspatroon
• Blijf actief en beweeg regelmatig
• Let op tekenen van complicaties
• Zoek ondersteuning en advies
• Bezoek regelmatig je arts voor controleafspraken
• Pas je sociale activiteiten aan
• Gebruik hulpmiddelen en kleding voor comfort
• Misvattingen rond een colostoma
• Een colostoma is altijd permanent
• Je kunt geen normaal leven leiden met een colostoma
• Een colostoma betekent dat je altijd last hebt van huidproblemen
• Je kunt geen gevarieerd dieet volgen met een colostoma
• Een colostoma leidt altijd tot sociale isolatie
• Je kunt geen sporten meer beoefenen met een colostoma
• Een colostoma is een teken van een ernstige ziekte zoals kanker
• Je hebt altijd last van nare geuren met een colostoma
• Een colostoma bemoeilijkt medische beeldvorming
• Seks en intimiteit zijn niet meer mogelijk met een colostoma

Wat is een colostomie?

Bij een colostomie maakt de chirurg een tijdelijke of permanente kunstmatige opening (stoma) in de dikke darm (colon). Deze opening ontstaat door het gezonde uiteinde van de dikke darm door een chirurgische insnijding in de buikwand te trekken en vast te hechten aan de huid. Deze kunstmatige opening dient als een alternatief kanaal waardoor de ontlasting het lichaam kan verlaten. De stoma wordt meestal linksonder in de buik geplaatst, bij het sigmoïd (het laatste deel van de dikke darm), waar veel gevallen van darmkanker voorkomen. Soms wordt de stoma echter aangelegd in de opstijgende, transversale of dalende delen van de dikke darm, afhankelijk van de specifieke medische situatie. De colostomie wordt uitgevoerd onder algemene anesthesie, zodat de patiënt tijdens de procedure bewusteloos is en geen pijn ervaart. Deze ingreep kan gebeuren via een open operatie met een grote incisie of laparoscopisch, waarbij een kleine camera en meerdere kleine incisies worden gebruikt.

Epidemiologie

De epidemiologie van colostoma betreft het aantal gevallen van mensen die een stoma krijgen als gevolg van aandoeningen van de dikke darm. Colostoma's worden vaak aangelegd bij patiënten met darmkanker, inflammatoire darmziekten of traumatisch letsel aan de darmen. De incidentie varieert per regio en is sterk afhankelijk van de prevalentie van ziekten die de noodzaak voor een stoma veroorzaken.

Incidentie van colostoma
Het aantal gevallen van colostoma’s neemt wereldwijd toe, vooral door de hogere prevalentie van darmkanker. Studies tonen aan dat de meeste patiënten die een colostoma krijgen, tussen de 60 en 70 jaar oud zijn. Dit komt overeen met de leeftijdsverdeling van mensen met darmkanker.

Levensverwachting van patiënten met colostoma
Patiënten die een colostoma krijgen, kunnen vaak een vrijwel normaal leven leiden. De levensverwachting wordt beïnvloed door de onderliggende ziekte, maar in veel gevallen kunnen patiënten een goede kwaliteit van leven behouden na de operatie.

Mechanisme

Een colostoma is een chirurgisch gemaakte opening in de dikke darm (colon) naar de buikwand, waarbij de ontlasting via een stoma wordt afgevoerd. De procedure wordt vaak uitgevoerd als gevolg van aandoeningen die de darmfunctie ernstig verstoren.

Aanleg van een colostoma
Tijdens de operatie wordt een deel van de dikke darm naar buiten gebracht en bevestigd aan de huid, zodat de ontlasting via het stoma in een zakje kan worden opgevangen. De aard van de operatie is afhankelijk van de ziekte en de locatie van de beschadigde darm.

Soorten colostoma's
Er zijn verschillende soorten colostoma's, afhankelijk van het gedeelte van de darm dat is betrokken. De meest voorkomende zijn de sigmoïdostoma en de descendostoma. Beide variëren in locatie en complexiteit van de operatie.

Risicofactoren

De noodzaak voor een colostoma kan voortkomen uit verschillende medische aandoeningen. De risicofactoren zijn voornamelijk gerelateerd aan de onderliggende ziekten die het functioneren van de dikke darm belemmeren.

Darmkanker
De grootste risicofactor voor het krijgen van een colostoma is darmkanker, vooral wanneer tumoren in een gevorderd stadium zijn. Dit kan leiden tot de noodzaak om delen van de darm te verwijderen, wat een stoma vereist.

Inflammatoire darmziekten
Aandoeningen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa kunnen leiden tot blijvende schade aan de darmwand, waardoor een stoma noodzakelijk kan worden.

Risicogroepen

Er zijn verschillende patiëntengroepen die meer risico lopen op het ontwikkelen van een aandoening waarvoor een colostoma nodig is. Dit zijn meestal mensen die kampen met chronische darmziekten of andere levensbedreigende aandoeningen.

Patiënten met darmkanker
Darmkanker is de belangrijkste risicogroep voor het krijgen van een colostoma. Bij gevorderde stadia van kanker is een stoma vaak de enige optie om de patiënt te redden en de symptomen te verlichten.

Patiënten met inflammatoire darmziekten
Chronische ontstekingsziekten van de darm kunnen ernstige schade veroorzaken, wat vaak leidt tot de noodzaak voor een stoma.

Indicaties voor het gebruik van een colostoma

Er zijn verschillende medische redenen voor het uitvoeren van een colostomie:

• Dikkedarmkanker
• Gedeeltelijke of volledige blokkering van de dikke darm (darmobstructie)
• Buikinfecties, zoals geperforeerde diverticulitis of een abces
• Inflammatoire darmaandoeningen, zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn
• Letsel aan de dikke darm of het rectum, zoals een schotwonde
• Fecale incontinentie (onvrijwillig verlies van stoelgang) waarbij andere behandelingen niet effectief zijn gebleken
• Wonden of fistels in het perineum (het gebied tussen de anus en vulva bij vrouwen of de anus en balzak bij mannen)

Voor de operatie

Indien mogelijk bespreekt de patiënt voorafgaand aan de operatie de chirurgische en postoperatieve opties met zowel de chirurg als een stomaverpleegkundige (een verpleegkundige die gespecialiseerd is in de zorg voor colostomapatiënten). De chirurg bepaalt op basis van de onderliggende aandoening of de colostomie tijdelijk of permanent zal zijn, en welk type stoma het meest geschikt is. Een tijdelijke colostoma is vaak nodig wanneer een deel van de dikke darm rust nodig heeft om te genezen na een ingreep. Bij bepaalde ziekten kan echter een permanente stoma noodzakelijk zijn. Veel patiënten vinden het prettig om contact op te nemen met lotgenoten die al een colostoma hebben, om zich beter voor te bereiden op het leven met een stoma.

Typen colostoma

Er zijn verschillende soorten colostoma, afhankelijk van de medische noodzaak.

Dubbelloops colostoma

Dit type colostoma wordt meestal in noodgevallen gebruikt en is doorgaans tijdelijk. Hierbij wordt een darmlus naar buiten gebracht en op zijn plaats gehouden met een extern hulpmiddel. De darm wordt vervolgens aan de buikwand gehecht en er worden twee openingen in de stoma gemaakt: één voor de ontlasting en een tweede voor slijmafvoer.

Enkelloops colostoma (eindstandig colostoma)

Bij een enkelloops colostoma maakt de chirurg een stoma aan het ene uiteinde van de darm, terwijl het andere deel van de darm wordt verwijderd of gehecht. Dit type stoma kan zowel tijdelijk als permanent zijn, afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Geplande colostoma-operaties hebben over het algemeen een betere prognose op de lange termijn dan ongeplande operaties.

Na de chirurgische ingreep

De hersteltijd in het ziekenhuis varieert van drie tot zeven dagen, afhankelijk van de complexiteit van de ingreep en of de colostomie als een spoedprocedure werd uitgevoerd. De patiënt mag geleidelijk aan weer normaal eten. Direct na de operatie mag de patiënt alleen op ijsschilfers zuigen om de dorst te verminderen. De volgende dag worden heldere vloeistoffen geïntroduceerd, gevolgd door dikkere vloeistoffen en uiteindelijk zacht voedsel, naarmate de darmfunctie herstelt. Veel patiënten kunnen binnen twee dagen na de operatie weer normaal eten. De colostoma voert de ontlasting uit de dikke darm naar een colostomazakje. De consistentie van de ontlasting varieert afhankelijk van het deel van de darm dat voor de stoma is gebruikt. Na de procedure krijgt de patiënt voedingsadviezen en leert hij hoe hij de stoma moet verzorgen.

Verzorging van een colostoma

Zakjes

Patiënten met een colostoma dragen een stomazakje om de ontlasting op te vangen. Dit zakje moet regelmatig worden geleegd of vervangen. Voordat een nieuw zakje wordt bevestigd, kan de patiënt een geurneutralisator en glijmiddel aanbrengen. Er zijn zowel wegwerpzakjes als herbruikbare zakjes beschikbaar. De meeste zakjes zijn ondoorzichtig en hebben een koolstoffilter om geuren te minimaliseren. Het wordt aanbevolen om het zakje te legen wanneer het voor een derde is gevuld.

Irrigatie

Colostoma-irrigatie is een methode om de stoelgang te reguleren door de dikke darm op een vast tijdstip te ledigen. Dit helpt om de stoelgang dagelijks op een geplande tijdstip te laten plaatsvinden, afhankelijk van de patiënt, diens voeding en gezondheidstoestand. Deze methode helpt ook om constipatie te voorkomen. Bij irrigatie wordt water via de stoma in de dikke darm ingebracht, wat de darm stimuleert om te ledigen. Patiënten met een permanente colostoma, waarbij de stoma zich in het dalende of sigmoïde deel van de dikke darm bevindt, zijn geschikte kandidaten voor irrigatie, omdat hun ontlasting beter gevormd is. De meeste patiënten irrigeren eenmaal per dag of om de dag.

Prognose

De prognose voor patiënten met een colostoma hangt af van de onderliggende aandoening en de algehele gezondheid van de patiënt. De meeste patiënten kunnen een bevredigend leven leiden, hoewel de kwaliteit van leven in sommige gevallen kan worden beïnvloed door de noodzaak van zorg voor de stoma.

Overleving na operatie
De overleving na het aanleggen van een colostoma hangt af van de ernst van de onderliggende aandoening, maar veel patiënten hebben een goede prognose, vooral als de aandoening in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd.

Levenskwaliteit na stoma
De levenskwaliteit kan verbeteren als patiënten leren omgaan met de zorg voor hun stoma en als ze toegang hebben tot ondersteunende zorg.

Risico's en complicaties van een colostoma

Risico's van de operatie

Net als bij elke operatie, zijn er risico’s verbonden aan een colostomie. De belangrijkste risico's van de operatie zelf omvatten complicaties door anesthesie, zoals ademhalingsproblemen en ongewenste reacties op medicijnen. Andere chirurgische risico's zijn bloedingen, bloedstolsels, infecties en mogelijke schade aan nabijgelegen organen.

Complicaties na de operatie

Complicaties die na de operatie kunnen optreden zijn onder meer:

• Een hoge output (grote hoeveelheden ontlasting)
• Intrekking van de stoma (wanneer de stoma na de aanvankelijke zwelling onder het huidniveau zakt)
• Lekkage rond de stoma
• Parastomale hernia: Een uitstulping van de darmwand rond de stoma. Dit kan worden voorkomen door ondersteunende kleding te dragen en zwaar tillen te vermijden.
• Vernauwing of blokkering van de stoma-opening
• Prolaps (uitstulping van de darm door de stoma), waarvoor soms een herstellende operatie nodig is
• Wondopening
• Huidirritatie rond de stoma
• Ischemie (verminderde bloedtoevoer naar de stoma)
• Littekenweefsel dat kan leiden tot een darmobstructie

Leven met een colostoma

Patiënten die leven met een colostoma kunnen een normaal leven leiden, hoewel aanpassingen nodig zijn. Regelmatige controle door een stomaverpleegkundige is belangrijk om complicaties te voorkomen en om ervoor te zorgen dat de stoma goed functioneert. Psychosociale ondersteuning en deelname aan lotgenotengroepen kunnen waardevol zijn voor patiënten die moeten wennen aan het leven met een colostoma.

Preventie

Er zijn verschillende maatregelen die patiënten kunnen nemen om de ontwikkeling van een colostoma te voorkomen, vooral door het verminderen van de risicofactoren die leiden tot aandoeningen van de dikke darm.

Gezonde levensstijl
Het handhaven van een gezond voedingspatroon, met veel vezels, kan het risico op darmkanker en inflammatoire darmziekten verminderen, die vaak de noodzaak voor een colostoma veroorzaken.

Regelmatige screening op darmkanker
Voor risicogroepen, zoals ouderen of mensen met een familiegeschiedenis van darmkanker, kan regelmatige screening helpen bij het vroegtijdig opsporen van kanker, wat de kans op een colostoma kan verminderen door vroege behandeling.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met colostoma

Het hebben van een colostoma kan een ingrijpende verandering in je leven betekenen. Het is belangrijk om te weten hoe je goed voor je stoma kunt zorgen en hoe je ermee omgaat in je dagelijks leven. Door je aan te passen en de juiste zorg te bieden, kun je een goede kwaliteit van leven behouden.

Zorg voor een goede stoma-hygiëne

Het onderhouden van een goede hygiëne rondom je stoma is essentieel om infecties en andere complicaties te voorkomen. Reinig de huid rond je stoma dagelijks met milde, ongeparfumeerde zeep en water. Zorg ervoor dat de huid droog en schoon blijft voordat je de stoma-apparatuur aanbrengt. Het regelmatig vervangen van je stomazakje voorkomt lekkages en ongemakken.

Kies de juiste stoma-apparatuur

Er zijn verschillende soorten stoma-apparatuur beschikbaar, dus het is belangrijk om degene te kiezen die het beste bij jouw situatie past. Praat met je stoma-verpleegkundige over de verschillende opties, zoals het type zakje, de maat en het bevestigingssysteem. Het gebruik van de juiste apparatuur kan ongemak verminderen en ervoor zorgen dat de stoma goed functioneert.

Let op je voeding en je voedingspatroon

Na een colostoma kunnen bepaalde voedingsmiddelen de stoma beïnvloeden, zoals gasvorming, verstoppingen of diarree. Het is belangrijk om een evenwichtig voedingspatroon te behouden en voedingsmiddelen die ongemak veroorzaken te vermijden. Drink voldoende water en eet vezelrijke voeding om verstoppingen te voorkomen. Houd bij wat je eet en welke invloed dit heeft op je stoma, zodat je je voedingskeuzes kunt aanpassen.

Blijf actief en beweeg regelmatig

Lichamelijke activiteit is belangrijk voor je algehele gezondheid, ook als je een colostoma hebt. Hoewel sommige fysieke activiteiten wat moeilijker kunnen zijn, is het nog steeds mogelijk om actief te blijven. Praat met je arts over welke activiteiten veilig zijn voor jou. Het doen van lichte oefeningen, zoals wandelen of fietsen, kan helpen om je energie op peil te houden en je herstel te bevorderen.

Let op tekenen van complicaties

Hoewel het hebben van een colostoma meestal goed beheersbaar is, kunnen er af en toe complicaties optreden, zoals huidirritaties, lekkages, of een verstopping van de stoma. Let op tekenen van infectie of irritatie rondom de stoma, zoals roodheid, pijn, of abnormale afscheiding. Als je een van deze symptomen opmerkt, neem dan contact op met je arts of stoma-verpleegkundige.

Zoek ondersteuning en advies

Het kan soms moeilijk zijn om emotioneel om te gaan met het hebben van een stoma. Zoek ondersteuning bij lotgenoten of stoma-organisaties, waar je met anderen kunt praten die dezelfde ervaring delen. Het kan ook helpen om gesprekken te voeren met een psycholoog of therapeut, vooral als je je zorgen maakt over je lichaamsbeeld of sociale situatie.

Bezoek regelmatig je arts voor controleafspraken

Hoewel je zelf veel kunt doen om voor je stoma te zorgen, is het belangrijk om regelmatig je arts of stoma-verpleegkundige te bezoeken voor controleafspraken. Deze afspraken helpen bij het monitoren van je gezondheid, het controleren van je stoma en het bespreken van eventuele problemen of vragen. Het kan ook nuttig zijn om na te gaan of er nieuwe ontwikkelingen zijn in de stoma-zorg, zoals nieuwe technologieën of behandelingen.

Pas je sociale activiteiten aan

Het hebben van een stoma kan invloed hebben op je sociale leven, maar het betekent niet dat je je terug moet trekken. Het kan helpen om van tevoren na te denken over je activiteiten en te zorgen voor de nodige materialen. Praat met vrienden of familieleden over je stoma, zodat ze je kunnen ondersteunen en begrijpen wat je doormaakt. Door je sociale activiteiten aan te passen en je goed voor te bereiden, kun je nog steeds van je tijd genieten.

Gebruik hulpmiddelen en kleding voor comfort

Er zijn speciale kledingstukken en hulpmiddelen die kunnen helpen om je stoma comfortabeler te dragen. Denk aan speciale onderkleding die je stomazakje op zijn plaats houdt, of de juiste accessoires die het dragen van de stoma-apparatuur gemakkelijker maken. Door de juiste producten te gebruiken, kun je jezelf meer comfortabel voelen in je dagelijkse bezigheden.

Misvattingen rond een colostoma

Een colostoma is een chirurgisch aangelegde opening in de buik waardoor de dikke darm naar buiten wordt geleid. Dit kan nodig zijn door aandoeningen zoals kanker, ontstekingen of aangeboren afwijkingen. Ondanks dat een colostoma de levenskwaliteit kan verbeteren, bestaan er veel misvattingen over het leven met een stoma. Deze misverstanden kunnen leiden tot onnodige angst en onzekerheid bij patiënten. Het is belangrijk om de juiste informatie te verspreiden en de vooroordelen te weerleggen.

Een colostoma is altijd permanent

Veel mensen denken dat een colostoma altijd een levenslange ingreep is, maar dat is niet het geval. In sommige situaties wordt een colostoma tijdelijk aangelegd om de darmen de kans te geven te herstellen na een operatie. Wanneer de darmfunctie voldoende hersteld is, kan het stoma weer worden opgeheven. De beslissing om een colostoma al dan niet permanent te maken, hangt af van de onderliggende aandoening en de gezondheid van de patiënt.

Je kunt geen normaal leven leiden met een colostoma

Een veelvoorkomende misvatting is dat een colostoma je leven volledig beheerst en dat je geen normale activiteiten meer kunt uitvoeren. In werkelijkheid kunnen de meeste patiënten na een korte periode van gewenning weer een normaal leven leiden, inclusief werken, sporten en sociale activiteiten. Er zijn tegenwoordig veel hulpmiddelen beschikbaar die comfort en discretie bieden, waardoor een colostoma nauwelijks beperkingen oplegt aan de dagelijkse routine.

Een colostoma betekent dat je altijd last hebt van huidproblemen

Hoewel huidirritatie rond het stoma kan voorkomen, is het niet zo dat elke patiënt hier last van heeft. Door een goede huidverzorging en het gebruik van de juiste stomamaterialen kan huidirritatie tot een minimum worden beperkt. Een goed aangelegd colostoma en de juiste verzorging zorgen ervoor dat de huid gezond blijft en complicaties zoals een huidinfectie worden voorkomen.

Je kunt geen gevarieerd dieet volgen met een colostoma

Er wordt vaak gedacht dat een colostomapatiënt een zeer beperkt dieet moet volgen. Hoewel sommige voedingsmiddelen gasvorming of verstopping kunnen veroorzaken, betekent dit niet dat je geen gevarieerd en evenwichtig voedingspatroon kunt aanhouden. Patiënten worden aangemoedigd om een breed scala aan voedingsmiddelen te proberen en te ontdekken wat voor hen het beste werkt. Voedingsadvies van een diëtist kan helpen om het dieet optimaal af te stemmen.

Een colostoma leidt altijd tot sociale isolatie

Sommige patiënten vrezen dat een colostoma hun sociale leven drastisch zal veranderen en dat ze zich zullen moeten terugtrekken uit sociale situaties. Dit is echter niet nodig. Met de juiste voorlichting en ondersteuning kunnen patiënten een actief en sociaal leven blijven leiden. Veel patiënten ervaren juist een verbeterde kwaliteit van leven omdat ze verlost zijn van de klachten die het colostoma noodzakelijk maakten.

Je kunt geen sporten meer beoefenen met een colostoma

Sport en lichaamsbeweging zijn nog steeds mogelijk voor mensen met een colostoma. Hoewel contactsporten of zeer intensieve buikspieroefeningen soms afgeraden worden, zijn er tal van andere sporten die zonder problemen kunnen worden beoefend. Zwemmen, fietsen, wandelen en zelfs bepaalde vechtsporten kunnen zonder problemen worden uitgevoerd, mits er gebruik wordt gemaakt van de juiste ondersteuning. Het is belangrijk om de fysieke grenzen goed te kennen en in overleg met een arts te bepalen welke activiteiten veilig zijn.

Een colostoma is een teken van een ernstige ziekte zoals kanker

Hoewel een colostoma soms het gevolg is van kanker, kan het ook om andere redenen noodzakelijk zijn. Chronische ontstekingen, ernstige darmziekten en trauma kunnen eveneens leiden tot de noodzaak van een colostoma. Het is dus niet correct om automatisch aan te nemen dat een patiënt met een colostoma een ernstige of terminale ziekte heeft. De ingreep wordt juist vaak uitgevoerd om de levenskwaliteit te verbeteren en verdere complicaties te voorkomen.

Je hebt altijd last van nare geuren met een colostoma

Een veelgehoorde angst is dat een colostoma altijd een onaangename geur met zich meebrengt. Moderne stomamaterialen zijn echter ontworpen om geur volledig te neutraliseren. Daarnaast kunnen patiënten zelf maatregelen nemen, zoals het aanpassen van hun dieet en het gebruik van geurneutraliserende producten, om eventuele geurhinder verder te minimaliseren. In de meeste gevallen is een colostoma volledig geurloos zolang het op de juiste manier wordt verzorgd.

Een colostoma bemoeilijkt medische beeldvorming

Sommige mensen denken dat een colostoma de mogelijkheden voor beeldvormende onderzoeken zoals een MRI of CT-scan beperkt. In werkelijkheid kan de meeste medische beeldvorming zonder problemen worden uitgevoerd. Artsen en radiologen houden rekening met de aanwezigheid van een stoma en kunnen desnoods speciale aanpassingen doen om ervoor te zorgen dat de onderzoeken correct worden uitgevoerd zonder ongemak voor de patiënt.

Seks en intimiteit zijn niet meer mogelijk met een colostoma

Er bestaat een hardnekkig misverstand dat een colostoma een normaal seksleven onmogelijk maakt. Hoewel sommige patiënten zich in het begin onzeker kunnen voelen, betekent een colostoma niet het einde van een intieme relatie. Er zijn verschillende manieren om comfort en zelfvertrouwen te vergroten, zoals het gebruik van speciale stomahoesjes en lingerie. Open communicatie met de partner en, indien nodig, begeleiding door een seksuoloog kan helpen om intimiteit op een prettige manier te hervinden.

Een colostoma kan in eerste instantie een grote aanpassing lijken, maar met de juiste voorlichting en ondersteuning kunnen patiënten een volwaardig en actief leven blijven leiden. Het doorbreken van misverstanden is essentieel om stigma’s te verminderen en patiënten meer vertrouwen te geven in hun nieuwe situatie.

Lees verder

• Dikkedarmkanker: Oorzaken, risicofactoren en symptomen
• Darmgezondheid: Tips voor verbeteren van gezondheid darmen
• Darmischemie en darminfarct: Ernstige buikpijn met koorts
• Darmobstructie: Verstopping in darm met buikpijn en braken
• Darmtrainingsprogramma voor een regelmatig stoelgangspatroon