Colostoma: Kunstmatige opening (stoma) in dikke darm (colon)

Wanneer de dikke darm (colon), de endeldarm (het rectum) of de anus niet goed kunnen werken door een ziekte of letsel, of wanneer het rust nodig heeft, moet het lichaam een andere manier hebben om afvalstoffen permanent of tijdelijk kwijt te raken. De chirurg voert dan een colostomie uit. Hierbij maakt hij een kunstmatige opening (colostoma) die de dikke darm verbindt met het oppervlak van de buik. De chirurg kijkt naar de reden van de colostomie en kiest dan het type en het soort colostoma. Net zoals bij elke operatie zijn er ook mogelijke risico’s en complicaties verbonden aan de operatie en de colostoma. Een colostoma is een grote verandering, maar een patiënt zal er doorgaans snel mee leren leven.

• Wat een colostomie?
• Indicatie voor gebruik van colostoma
• Voor de operatie
• Typen
• Dubbelloops colostoma
• Enkelloops colostoma (eindstandig colostoma)
• Na de chirurgische ingreep
• Verzorging van colostoma
• Zakjes
• Irrigatie
• Risico's van de aanmaak van een kunstmatige opening van de dikke darm (colon)
• Operatie
• Andere complicaties

Wat een colostomie?

Via een colostomie maakt de chirurg een tijdelijke of permanente kunstmatige opening (stoma) in de dikke darm (colon). Hij vormt de opening door het gezonde uiteinde van de dikke darm door een chirurgische insnijding in de voorste buikwand te trekken en deze op zijn plaats te hechten. Deze kunstmatige opening is een soort alternatief kanaal waardoor de ontlasting het lichaam kan verlaten. Meestal plaatst de chirurg de stoma linksonder bij het sigmoïd (laatste deel van de dikke darm). Hier komen namelijk de meeste dikke darmkankers tot uiting. Soms maakt de arts een stoma aan de opstijgende, transversale en dalende delen van de dikke darm. De chirurg voert een colostomie uit onder algemene anesthesie zodat de patiënt bewusteloos is en geen pijn voelt. Een colostomie gebeurt met een grote chirurgische snede als een open operatie, of met een kleine camera en verschillende kleine snijwonden (laparoscopisch).

Indicatie voor gebruik van colostoma

Er zijn veel redenen voor deze procedure:

• dikkedarmkanker
• een gedeeltelijke of volledige blokkering van de dikke darm (darmobstructie)
• een infectie van de buik, zoals geperforeerde diverticulitis of een abces
• een inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de dikke darm) zoals colitis ulcerosa
• een letsel aan de dikke darm of het rectum (bijvoorbeeld een schotwonde)
• fecale incontinentie (onvrijwillig verlies van stoelgang) waarvoor de patiënt reeds andere behandelingen ondergaan heeft
• wonden of fistels in het perineum (het gebied tussen de anus en vulva (vrouwen) of de anus en balzak (mannen))

Voor de operatie

De patiënt bespreekt indien mogelijk vooraf de chirurgische en postoperatieve opties met de chirurg en een stomaverpleegkundige (een verpleegkundige die speciaal is opgeleid om colostomapatiënten te helpen). De chirurg kijkt naar de reden voor de colostomie en beslist dan of deze tijdelijk of permanent zal zijn alsook welk type hij gaat gebruiken. Wanneer een deel van de dikke darm is geopereerd en deze “stilgelegd” moet worden totdat deze is genezen, is de colostoma vaak tijdelijk. Bij een ziekte is vaak sprake van een permanente stoma. Sommige patiënten vinden het tot slot fijn om contact te zoeken met lotgenoten die een colostoma hebben gekregen omdat ze dan kunnen leren begrijpen hoe ze ermee moeten leven.

Typen

Er zijn diverse soorten colostoma.

Dubbelloops colostoma

Dit type colostoma wordt meestal gebruikt in noodgevallen en is een tijdelijke en grote stoma. Een darmlus wordt naar de buik getrokken en op zijn plaats gehouden met een extern apparaat. De darm wordt vervolgens aan de buik gehecht en er worden twee openingen gemaakt in de stoma: één voor ontlasting en de andere voor slijm.

Enkelloops colostoma (eindstandig colostoma)

De chirurg maakt een stoma aan het ene darmuiteinde. Het andere deel van de darm verwijdert of hecht hij.

In de meeste gevallen kennen geplande colostoma-operaties op de lange termijn meer succes dan ongeplande operaties.

Na de chirurgische ingreep

De patiënt ligt drie tot zeven dagen in het ziekenhuis. Mogelijk moet hij langer blijven als de colostoma is uitgevoerd als een noodprocedure. De patiënt mag langzaam weer de normale voeding hervatten. Op dezelfde dag als de operatie mag de patiënt op ijsschilfers zuigen om de dorst te verminderen. De volgende dag mag hij waarschijnlijk heldere vloeistoffen drinken. Dikkere vloeistoffen en vervolgens zacht voedsel zullen worden toegevoegd als de darmen weer beginnen te werken. Mogelijk eet de patiënt binnen twee dagen na de operatie normaal. De colostoma voert de ontlasting uit de dikke darm naar de colostomazak. Colostoma-ontlasting is vaak zachter en vloeibaarder dan ontlasting die normaal uit de anus komt. De textuur van ontlasting hangt af van welk deel van de darm werd gebruikt om de colostoma te vormen. De patiënt krijgt na de procedure voedingsadviezen en leert ook aan hoe hij de stoma moet verzorgen.

Verzorging van colostoma

Zakjes

Patiënten met colostoma moeten een stomazakje dragen zodat de ontlasting hierin terecht kan komen. In de meeste gevallen moet de patiënt het zakje een paar keer per dag ledigen of vervangen. Alvorens het nieuwe zakje te bevestigen, brengt de patiënt soms nog een geurneutralisator en glijmiddel aan. Zowel een wegwerpzakje als een opvangzakje zijn beschikbaar. Bij de meeste zakjes is het niet mogelijk om de inhoud te zien. De zakjes filteren lucht door een koolstoffilter. Het wordt aanbevolen om dergelijke zakjes voor een derde vol te maken.

Irrigatie

Colostoma-irrigatie is een manier om de stoelgang te reguleren door de dikke darm op een gepland tijdstip te legen. Het doel is om de darm elke dag op hetzelfde tijdstip te ledigen, hoewel dit afhangt van de patiënt, zijn/haar voedselinname en zijn gezondheid. Colostoma-irrigatie helpt ook om constipatie te voorkomen en de stoelgang te reguleren. Bij dit proces wordt via de stoma water in de dikke darm (colon) gebracht. De stimulatie die tijdens het proces wordt geboden, maakt de dikke darm leeg. Stomapatiënten met een permanente colostoma en patiënten bij wie de stoma-opening zich in het dalende of sigmoïde gedeelte van de dikke darm bevindt, zijn geschikt voor irrigatie. Dit komt doordat hun ontlasting meer gevormd is. De meeste patiënten irrigeren eenmaal per dag of om de dag,

Risico's van de aanmaak van een kunstmatige opening van de dikke darm (colon)

Operatie

Zoals bij elke operatie, zijn de belangrijkste risico's voor anesthesie ademhalingsproblemen en slechte reacties op medicijnen. Een colostoma brengt andere chirurgische risico's met zich mee zoals bloedingen, bloedstolsels, een infectie en schade aan nabijgelegen organen

Andere complicaties

Andere complicaties die vaak later na de operatie ontstaan, omvatten:

• een hoge output
• een intrekking (de stoma zakt onder de huid nadat de aanvankelijke zwelling is verdwenen)
• een lekkage
• een parastomale hernia: Deze complicatie is te voorkomen door ondersteunende kleding te gebruiken, zoals ondergoed of een riem, en door zwaar tillen en overbelasting te vermijden.
• een vernauwing of blokkering van de colostoma-opening
• een verzakking van de darmwand: Hiervoor is soms een herstellende operatie nodig
• een wondopening
• huidirritatie
• ischemie
• littekenweefsel waardoor een darmobstructie (verstopping van de darm) ontstaat

Lees verder

• Dikkedarmkanker: Oorzaken, risicofactoren en symptomen
• Darmgezondheid: Tips voor verbeteren van gezondheid darmen
• Darmischemie en darminfarct: Ernstige buikpijn met koorts
• Darmobstructie: Verstopping in darm met buikpijn en braken
• Darmtrainingsprogramma voor een regelmatig stoelgangspatroon