Darmobstructie: Verstopping in darm met buikpijn en braken

Bij een darmobstructie is de dunne of dikke darm geheel of gedeeltelijk verstopt. Dit belemmert de doorgang van vocht en verteerd voedsel door de darm. Symptomen zoals buikpijn, misselijkheid, braken en een ernstig opgeblazen gevoel zijn vaak aanwezig. Deze aandoening leidt tot verhoogde druk in de darm, wat gevaarlijk kan zijn omdat de darm kan scheuren. Het is cruciaal dat de arts de oorzaak van de darmobstructie snel opspoort en behandelt, aangezien een onbehandelde obstructie vaak fataal kan zijn.

• Oorzaken van darmobstructie
• Symptomen van een darmobstructie
• Diagnose en onderzoeken bij darmobstructie
• Behandeling van darmobstructie
• Prognose
• Complicaties van darmobstructie
• Preventie van darmobstructie
• Voeding en leefstijl
• Medische aandoeningen
• Overige tips

Oorzaken van darmobstructie

Een darmobstructie kan worden veroorzaakt door verschillende factoren. Er zijn twee hoofdtypen van obstructie: mechanische obstructies en paralytische obstructies.

Mechanische oorzaken
Mechanische obstructies ontstaan doordat iets fysiek de doorgang in de darm blokkeert. Mogelijke oorzaken zijn:

• Darminvaginatie: Een aandoening waarbij een deel van de darm in een ander deel van de darm wordt geduwd. Dit komt voor bij de ziekte van Hirschsprung, waarbij zenuwcellen in een deel van de darm ontbreken.
• Divertikelaandoening: Ontstekingen in kleine uitpuilende zakjes (divertikels) in de darm.
• Hernia: Een uitstulping van de darm door een verzwakte plaats in de buikwand.
• Inflammatoire darmaandoening: Ontstekingen van de darm zoals bij de ziekte van Crohn, die leidt tot diarree en buikpijn.
• Volvulus: Een verdraaiing van de darm, vaak gepaard met obstipatie, misselijkheid, en buikpijn.
• Fecale impactie: Vastzittende, droge en harde stoelgang die de darm blokkeert.
• Galstenen: Harde afzettingen in de galblaas die zelden een obstructie veroorzaken, maar mogelijk kunnen bijdragen aan galkoliek.
• Tumoren: Kanker in de darm, zoals dikkedarmkanker.
• Verklevingen: Littekenweefsel dat ontstaat na een buikoperatie, wat tot 80% van de gevallen van darmobstructie kan veroorzaken.
• Vreemde voorwerpen: Objecten die zijn ingeslikt en de darm blokkeren.

Paralytische ileus
Paralytische ileus, of pseudo-obstructie, treedt op wanneer de darmen niet goed functioneren door defecte zenuwen en spieren, zonder een fysieke blokkade. Oorzaken zijn onder andere:

• Acuut nierfalen.
• De kraambedperiode.
• De ziekte van Parkinson: Een neurologische aandoening die leidt tot verlies van beweging, coördinatieproblemen, en beven.
• Diabetische ketoacidose: Een ernstige complicatie van diabetes.
• Acuut myocardinfarct: Een hartaanval.
• Beroerte: Onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met zowel mentale als lichamelijke symptomen.
• Buik- of bekkenoperaties.
• Longaandoeningen.
• Luchtweginfecties.
• Nieraandoeningen.
• Trauma.
• Verminderde bloedtoevoer naar de darmen.
• Verstoorde elektrolytenbalans, zoals een verlaagd kaliumgehalte (hypokaliëmie).
• Virale of bacteriële darminfecties, zoals bacteriële gastro-enteritis (buikgriep door een bacterie) of virale gastro-enteritis (buikgriep door een virus).
• Ernstige hypothyreoïdie: Een traag werkende schildklier.
• Het gebruik van bepaalde medicijnen zoals tricyclische antidepressiva en opioïden (krachtige pijnstillers).
• Infecties in de buik zoals peritonitis (ontsteking van het buikvlies) of appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm).

Symptomen van een darmobstructie

De symptomen van een darmobstructie variëren afhankelijk van de locatie en ernst van de blokkade. Belangrijke symptomen zijn:

• Braken: Overvloedig bij een hoge darmobstructie en soms afwezig bij een lagere obstructie; fecaal braken kan optreden, waarbij stoelgang via de mond wordt uitgesloten.
• Buikpijn: Kan variëren van milde bovenbuikpijn tot een acute buik (plotselinge, ernstige buikpijn).
• Constipatie: Vaak een teken van volledige obstructie.
• Darmkrampen.
• Diarree: Kan optreden bij een gedeeltelijke obstructie.
• Een ernstig opgeblazen gevoel.
• Slechte adem, ook wel halitose genoemd.
• Verminderde eetlust, zwelling van de buik, en ernstige buikkrampen.
• Geen winderigheid.
• Hoge koorts (kan optreden bij een scheur in de darmwand).
• Misselijkheid.

Diagnose en onderzoeken bij darmobstructie

Lichamelijk onderzoek
De arts begint met een gedetailleerde anamnese en lichamelijk onderzoek. De patiënt wordt ondervraagd over medische geschiedenis en symptomen. Het buikgebied wordt betast om te controleren op zwelling en gevoeligheid. Met de stethoscoop (auscultatie) luistert de arts naar de darmgeluiden. Bij een obstructie kunnen de darmgeluiden verhoogd of juist verminderd zijn.

Diagnostisch onderzoek
Verschillende beeldvormende onderzoeken worden gebruikt om de diagnose te bevestigen:

• Röntgenfoto: Wordt vaak als eerste uitgevoerd, maar is niet altijd voldoende om alle obstructies zichtbaar te maken.
• CT-scan: Biedt gedetailleerde beelden en is zeer nuttig voor het vaststellen van obstructies en hun oorzaak.
• Echografie: Wordt soms bij jonge kinderen gebruikt om verdraaide darmen zichtbaar te maken.
• Lucht- of bariumklysma: Een beeldvormend onderzoek waarbij lucht of bariumvloeistof via het rectum in de dikke darm wordt ingebracht om de binnenkant van de darm te visualiseren.

Behandeling van darmobstructie

De behandeling van een darmobstructie is afhankelijk van de oorzaak en ernst van de blokkade.

Algemene behandelingsmethoden
In de meeste gevallen is ziekenhuisopname noodzakelijk. De behandeling omvat:

• Intravenieuze toediening van vocht, meestal isotone zoutoplossing met kalium.
• Plaatsing van een neussonde om lucht en vloeistof uit de maag te verwijderen.
• Een blaaskatheter om urine te verzamelen en te analyseren.
• Bij verergering van symptomen zoals stijgende temperatuur, verhoogde hartslag (tachycardie), toenemende pijn, en een verhoogd aantal witte bloedcellen, kan een verkennende buikoperatie (laparotomie) nodig zijn.

Behandeling van specifieke oorzaken

• Volvulus: Behandelbaar met een flexibele sigmoïdoscoop of rectale buis, maar terugkerende gevallen kunnen een chirurgische ingreep vereisen om het sigmoïd te verwijderen.
• Gedeeltelijke obstructie: Kan vaak worden verlicht met een vezelarme voeding. Als dit niet helpt, kan een operatie noodzakelijk zijn.
• Volledige obstructie: Vereist meestal een operatie om zowel de obstructie als beschadigde darm te verwijderen. Soms wordt een zelf-uitzetbare stent geplaatst om de darm te openen. In gevallen van darminvaginatie kan een klysma worden ingezet.
• Paralytische ileus: Behandeling kan medicatie omvatten om de darmspieren te stimuleren. De onderliggende oorzaak moet worden behandeld om de pseudo-obstructie te verhelpen.

Prognose

De prognose van een darmobstructie hangt af van verschillende factoren, waaronder:

Oorzakelijke factoren

• De ernst van de obstructie: Complexe of complete obstructies met vaatcompromis hebben een slechtere prognose dan partiële obstructies zonder vaatcompromis.
• De oorzaak van de obstructie: Strangulatie (sterfte van darmweefsel door bloedafsnijding) heeft een slechtere prognose dan een niet-ge Stranguleerde obstructie.
• De algemene gezondheid van de patiënt: Patiënten met een onderliggende medische aandoening of een verzwakt immuunsysteem hebben doorgaans een slechtere prognose.
• De tijd tot behandeling: Hoe sneller de obstructie wordt gediagnosticeerd en behandeld, hoe beter de prognose.

Behandelingsfactoren

• Het type behandeling: Chirurgische behandeling is doorgaans vereist voor de meeste obstructies, en heeft een betere prognose dan niet-chirurgische behandeling.
• De complicaties van de behandeling: Postoperatieve complicaties zoals infectie of lekkage kunnen de prognose verslechteren.

Overige factoren

• Leeftijd: Oudere patiënten hebben doorgaans een slechtere prognose dan jongere patiënten.
• Voedingstoestand: Ondervoede patiënten hebben doorgaans een slechtere prognose dan goed gevoede patiënten.
• De locatie van de obstructie
• De duur van de obstructie
• De aanwezigheid van comorbiditeiten
• Het gebruik van medicijnen

Algemene prognose
Met een tijdige diagnose en behandeling is de prognose voor de meeste darmobstructies goed. De meeste patiënten herstellen volledig en kunnen hun normale activiteiten hervatten.

Complicaties van darmobstructie

Onbehandelde darmobstructies kunnen ernstige en levensbedreigende complicaties veroorzaken:

• Darmperforatie: Een scheur in de darmwand door gebrek aan bloedtoevoer en necrose van het weefsel.
• Peritonitis: Ontsteking van de buikholte, een medische noodsituatie die chirurgie vereist.
• Uitdroging (dehydratie), verstoorde elektrolytenbalans en geelzucht (icterus) kunnen eveneens optreden als gevolg van een darmobstructie.

Preventie van darmobstructie

Hoewel er geen gegarandeerde manier is om een darmobstructie te voorkomen, zijn er stappen om het risico te verminderen:

Voeding en leefstijl

• Vezelrijk voedsel eten: Vezelrijk voedsel helpt om de stoelgang te reguleren en kan het risico op obstipatie en diverticulosis (een aandoening die kan leiden tot darmobstructie) verminderen. Goede bronnen van vezels zijn fruit, groenten, volkoren granen en peulvruchten.
• Voldoende vocht drinken: Water helpt om de ontlasting zacht te houden en kan constipatie voorkomen. Streef ernaar om elke dag ten minste acht glazen water te drinken.
• Regelmatig bewegen: Licamsbeweging helpt om de darmen in beweging te houden en kan constipatie voorkomen. Streef ernaar om de meeste dagen van de week ten minste 30 minuten matig te bewegen.
• Een gezond gewicht behouden: Overgewicht of obesitas kan het risico op diverticulosis en andere darmproblemen verhogen.
• Roken vermijden: Roken kan de bloedtoevoer naar de darmen verminderen en het risico op darmobstructie verhogen.

Medische aandoeningen

• Chronische constipatie behandelen: Bij chronische constipatie is het belangrijk om met de arts te praten over behandelingsmogelijkheden. Behandeling kan medicijnen, veranderingen in levensstijl of chirurgie omvatten.
• Diverticulosis onder controle houden: Bij diverticulosis is het belangrijk om met de arts te praten over manieren om de aandoening onder controle te houden en het risico op complicaties te verminderen. Dit kan het volgen van een vezelrijk dieet, het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen en het innemen van medicijnen omvatten.
• Chirurgische ingrepen bespreken: Wanneer de patiënt een operatie aan de buik of darmen moet ondergaan, bespreekt hij met de arts de risico's op een darmobstructie en overloopt hij de stappen die hij kan nemen om dit risico te verminderen.

Overige tips

• Kauw voedsel goed: Goed kauwen van voedsel helpt om het te verteren en maakt het minder waarschijnlijk dat het de darmen verstopt.
• Vermijd grote maaltijden: Eet kleinere, vaker verspreide maaltijden in plaats van een paar grote maaltijden per dag.
• Stress beheren: Stress kan de spijsvertering beïnvloeden en het risico op constipatie verhogen. Zoek gezonde manieren om met stress om te gaan, zoals yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen.

Naast de hierboven genoemde tips, zijn er nog enkele andere stappen om het risico op een darmobstructie te verminderen, zoals:

• Vermijd het innemen van medicijnen die constipatie kunnen veroorzaken, zoals bepaalde pijnstillers en antacida.
• Praat met uw arts over alle medicijnen of supplementen die u inneemt, om er zeker van te zijn dat ze geen interactie hebben met uw medicatie of uw risico op darmobstructie verhogen.
• Wees alert op symptomen van een darmobstructie en zoek onmiddellijk medische hulp als u zich zorgen maakt.

Door deze stappen te nemen, is het mogelijk om het risico op het ontwikkelen van een darmobstructie verminderen en uw algehele gezondheid en welzijn verbeteren.

Lees verder

• Darmobstructie: Operatie in buik na verstopping in darmen
• Darmgeluiden: Geluiden in darmen tijdens spijsvertering
• Ileus: Gestopte darmbewegingen met verstopping van darmen
• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek
• Fecaal braken: Oorzaken van overgeven van stoelgang via mond