Darmobstructie: Operatie in buik na verstopping in darmen

Een operatie bij een darmobstructie is noodzakelijk wanneer de patiënt een verstopping in de darmen heeft. Deze obstructie kan voorkomen wanneer de darminhoud niet meer kan passeren en het lichaam niet kan verlaten. Een langdurige obstructie verstoort de bloedtoevoer naar het gebied, waardoor het darmweefsel kan afsterven. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een mechanische en een paralytische ileus. Een volledige obstructie is levensbedreigend en vereist onmiddellijke chirurgische interventie. Een operatie bij darmobstructie is een ingrijpende procedure met diverse risico's en mogelijke complicaties.

• Synoniemen operatie bij een darmobstructie
• Anatomie van de darmen en relatie tot darmobstructie
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken darmobstructie: Mechanische of paralytische ileus van de darm
• Risicofactoren voor darmobstructie
• Risicogroepen voor darmobstructie
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en voorbereidingen voor de operatie
• Behandeling
• Beschrijving van de operatie
• Postoperatieve zorg en herstel
• Risico’s en bijwerkingen van de chirurgische ingreep
• Prognose na de operatie
• Preventie en zelfzorg na een darmoperatie

Synoniemen operatie bij een darmobstructie

Een operatie bij darmobstructie is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• darmobstructie – reparatie / operatie
• ileus - reparatie / operatie
• intestinale obstructie reparatie
• intestinale volvulus – reparatie / operatie
• paralytische ileus – reparatie / operatie
• reparatie van volvulus

Anatomie van de darmen en relatie tot darmobstructie

De darmen spelen een cruciale rol in het spijsverteringsproces, waarbij voedsel wordt afgebroken, voedingsstoffen worden opgenomen, en afvalstoffen worden geëlimineerd. Darmobstructie ontstaat wanneer de normale doorgang van voedsel of ontlasting wordt belemmerd, wat leidt tot ernstige verstoringen in de spijsvertering en andere lichamelijke functies.

Structuur van de darmen

De darmen bestaan uit twee hoofdonderdelen: de dunne darm en de dikke darm. De dunne darm, bestaande uit de twaalfvingerige darm, jejunum, en ileum, is verantwoordelijk voor de meeste opname van voedingsstoffen. De dikke darm, die bestaat uit het cecum, de colon ascendens, de colon transversum, de colon descendens, en de rectum, absorbeert voornamelijk water en vormt ontlasting. Een verstopping in een van deze gebieden kan leiden tot darmobstructie, afhankelijk van de locatie en aard van de blokkade.

Oorzaken van een darmobstructie

Darmobstructie kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals anatomische afwijkingen, ontstekingen, tumoren, littekenweefsel, of beknelde darmlussen. Een blokkade in de dunne darm kan leiden tot ernstigere complicaties, omdat deze het grootste deel van de voedingsstofopname verzorgt. In de dikke darm kunnen obstructies vaak het gevolg zijn van constipatie of tumoren die de doorgang blokkeren.

Fysiologie van darmperistaltiek

De darmperistaltiek is het ritmische samentrekken van de darmspieren die voedsel en afvalstoffen door het spijsverteringskanaal verplaatst. Bij een darmobstructie wordt de peristaltiek belemmerd, wat resulteert in ophoping van gas, vloeistoffen en onverteerd voedsel in het obstructiegebied. Dit leidt tot pijn, zwelling, en in ernstige gevallen, bloedingen of weefselschade.

Epidemiologie

Darmobstructie is een veelvoorkomende aandoening, vooral bij ouderen, en kan acute of chronische vormen aannemen. De incidentie van een darmobstructie varieert wereldwijd, maar het komt vaak voor in ontwikkelde landen, waar de gemiddelde levensverwachting hoger is en er vaker sprake is van ziekten zoals kanker die de darmen kunnen beïnvloeden.

Incidentie van een darmobstructie

Darmobstructie komt wereldwijd voor bij miljoenen mensen, met een verhoogde incidentie naarmate mensen ouder worden. De prevalentie is hoger in landen met een oudere bevolking, aangezien ouderen een verhoogd risico lopen op aandoeningen zoals diverticulitis of darmkanker, die obstructie kunnen veroorzaken.

Risico’s en leeftijdsdistributie

De incidentie van een darmobstructie neemt toe met de leeftijd, met name bij ouderen die meer vatbaar zijn voor chronische ziekten en anatomische veranderingen in het maagdarmkanaal. Daarnaast kunnen bepaalde aandoeningen, zoals darmadhesies na eerdere abdominale chirurgie, de kans op obstructie vergroten.

Ziekenhuisopnames en mortaliteit

Darmobstructie is een belangrijke oorzaak van ziekenhuisopnames, vooral bij ouderen. De mortaliteit hangt af van de ernst van de obstructie, het vermogen om de oorzaak te verhelpen, en het algehele gezondheidstoestand van de patiënt. Onbehandelde darmobstructie kan leiden tot septische shock en overlijden.

Mechanisme

Darmobstructie ontstaat wanneer de normale doorgang van voedsel of ontlasting in de darmen wordt belemmerd. Dit kan optreden door mechanische of functionele oorzaken. Mechanische obstructie verwijst naar fysieke blokkades, terwijl functionele obstructie het gevolg is van een verstoorde peristaltiek.

Mechanische obstructie: Oorzaken en gevolgen

Mechanische obstructie kan optreden als gevolg van tumoren, darmadhesies, hernia’s, of zelfs darmklachten zoals volvulus, waarbij de darm zich om zijn eigen as draait. Deze blokkades voorkomen de normale passage van voedsel en kunnen leiden tot ernstige pijn, zwelling, en in sommige gevallen, weefselschade door verminderde bloedcirculatie.

Functionele obstructie en motiliteitsstoornissen

Functionele obstructie wordt veroorzaakt door aandoeningen die de normale peristaltiek verstoren, zoals paralytische ileus, waarbij de darmspieren niet goed functioneren. Dit kan worden veroorzaakt door chirurgie, infecties, of het gebruik van bepaalde medicijnen die de darmspieren verlammen.

Vergroting van de darm en ophoping van gas en vloeistof

Ongeacht de oorzaak van de obstructie, resulteert het meestal in een ophoping van gas en vloeistof in de darmen. Dit kan de darmwand onder druk zetten, wat leidt tot pijn en een opgeblazen gevoel. In ernstige gevallen kan de darmwand scheuren, wat kan leiden tot peritonitis en sepsis.

Oorzaken darmobstructie: Mechanische of paralytische ileus van de darm

Mechanische ileus

Een mechanische ileus, waarbij het darmlumen wordt afgesloten, kan veroorzaakt worden door verschillende factoren zoals een galsteen, een fecaloom (harde brok stoelgang), een tumor, de ziekte van Crohn, een liesbreuk of een volvulus. Symptomen zijn onder andere ernstige buikkrampen, braken (soms zelfs fecaal braken), opgeblazen buik, en peritonitis. Deze vorm van ileus vereist meestal een chirurgische ingreep.

Paralytische ileus

Bij een paralytische ileus ontbreekt de normale darmperistaltiek zonder een mechanische oorzaak. Dit kan ontstaan na een buikoperatie, zwaar trauma, acute pancreatitis, appendicitis, gastro-enteritis of het gebruik van bepaalde medicijnen. De symptomen zijn een opgeblazen buik en het ontbreken van stoelgang of winderigheid. Een röntgenfoto is nodig voor de diagnose. De behandeling begint meestal met het aanleggen van een maagsonde en intraveneus vocht. Als dit niet helpt, is een operatie noodzakelijk.

Risicofactoren voor darmobstructie

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van een darmobstructie verhogen. Deze factoren kunnen zowel medisch als levensstijlgerelateerd zijn, en het identificeren van deze risicogroepen is essentieel voor preventie en vroege behandeling.

Leeftijd en medische voorgeschiedenis

De meest voorkomende risicogroep zijn ouderen, die vaak meerdere gezondheidsproblemen hebben die bijdragen aan de kans op darmobstructie. Daarnaast hebben mensen die eerder abdominale chirurgie of een darmziekte hebben gehad een verhoogd risico, aangezien ze meer kans hebben op adhesies (littekens) die de darm kunnen blokkeren.

Aandoeningen van de darm en tumoren

Ziekten zoals diverticulitis, darmkanker, en chronische inflammatoire darmaandoeningen (zoals de ziekte van Crohn) kunnen leiden tot darmobstructie. Tumoren kunnen de darm blokkeren door in de darmwand te groeien, terwijl ontstekingen de darmwand verzwakken, waardoor verstoppingen ontstaan.

Medicijnen en levensstijl

Bepaalde medicijnen, zoals opioïden, kunnen de darmmotiliteit verminderen en leiden tot functionele obstructie. Daarnaast spelen slechte voedingsgewoonten, zoals een laag vezelgehalte in het dieet, een rol bij het bevorderen van constipatie, wat kan leiden tot obstructie in de dikke darm.

Risicogroepen voor darmobstructie

Verschillende groepen mensen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een darmobstructie. Dit kan te maken hebben met leeftijd, medische aandoeningen, eerdere operaties, of andere factoren die de kans op een verstopping vergroten.

Ouderen

Oudere patiënten lopen een verhoogd risico op darmobstructie, voornamelijk door een verminderde darmmotiliteit, chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, en het gebruik van medicijnen die de darmfunctie beïnvloeden.

Patiënten met eerdere buikoperaties

Mensen die eerdere abdominale chirurgie hebben ondergaan, zoals een appendectomie of een operatie voor darmkanker, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van adhesies, die de darmen kunnen blokkeren.

Patiënten met inflammatoire darmziekten

Patiënten die lijden aan inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa hebben een verhoogd risico op darmobstructie, vooral tijdens periodes van actieve ontsteking, wanneer de darmwand zwelt en vernauwt.

Geassocieerde symptomen

Darmobstructie gaat vaak gepaard met verschillende symptomen die kunnen variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de oorzaak en de locatie van de verstopping.

Buikpijn en krampen

Een van de meest voorkomende symptomen van een darmobstructie is pijn in de buik, vaak gepaard met koliekachtige krampen. Deze pijn ontstaat wanneer de darmen proberen te samentrekken om de blokkade te overwinnen, maar zonder succes.

Opgeblazen gevoel en gasvorming

Door de ophoping van gas en vloeistof boven de blokkade ontstaat een opgeblazen gevoel. Dit kan gepaard gaan met zichtbare zwelling van de buik.

Misselijkheid en braken

Misselijkheid en braken zijn veelvoorkomende symptomen van een darmobstructie, vooral wanneer de obstructie in de dunne darm zit. Dit kan leiden tot een verstoring van de normale spijsvertering en de maag legen zich niet goed.

Alarmsymptomen

Wanneer darmobstructie ernstige symptomen vertoont, is onmiddellijke medische interventie noodzakelijk. Alarmsymptomen kunnen wijzen op een verstopping die snel verergert of ernstige complicaties veroorzaakt.

Ernstige buikpijn en shock

Intense buikpijn die plotseling optreedt, samen met tekenen van shock, zoals een lage bloeddruk, snelle hartslag, en koud zweet, kan wijzen op een gecompliceerde darmobstructie die onmiddellijke chirurgische ingreep vereist.

Koorts en peritonitis

Koorts en tekenen van peritonitis (infectie van het buikvlies), zoals scherpe buikpijn en gevoeligheid, kunnen wijzen op een darmperforatie als gevolg van de obstructie, wat een levensbedreigende situatie is.

Diagnose en voorbereidingen voor de operatie

Preoperatieve onderzoeken

Afhankelijk van de leeftijd, gezondheid en oorzaak van de obstructie ondergaat de patiënt diverse preoperatieve onderzoeken, zoals een röntgenfoto van de borstkas, elektrocardiografie (ECG) en een bloedonderzoek. Het stoppen met roken en het melden van medicatie, vitaminen, kruiden en andere supplementen is essentieel voor een vlot herstel.

Praktische voorbereiding

De patiënt moet nuchter naar het ziekenhuis komen en mag niet eten of drinken vlak voor de operatie. Specifieke praktische instructies worden door het ziekenhuis verstrekt.

Behandeling

De behandeling van een darmobstructie varieert afhankelijk van de oorzaak, de ernst van de obstructie en de algemene gezondheid van de patiënt. De meeste gevallen vereisen chirurgische ingrepen, hoewel conservatieve benaderingen mogelijk zijn bij minder ernstige gevallen.

Conservatieve behandelingen: Vloeistoftherapie en nasogastrische sonde

In milde gevallen kan conservatieve behandeling, zoals het toedienen van intraveneuze vloeistoffen om uitdroging te voorkomen en het gebruik van een nasogastrische sonde om gas en vloeistof te verwijderen, voldoende zijn. Dit kan de darmen helpen om zichzelf te ontlasten.

Chirurgische behandeling: Verwijdering van blokkades

In meer ernstige gevallen is chirurgische ingreep noodzakelijk. De arts kan de blokkade verwijderen, beschadigde delen van de darm herstellen of een stoma aanleggen als de blokkade niet kan worden opgelost.

Beschrijving van de operatie

Anastomose

Tijdens de operatie krijgt de patiënt algemene anesthesie en is daardoor pijnvrij. De chirurg maakt een snede in de buik of voert de operatie via een laparoscoop uit. De geblokkeerde darm wordt gedeblokkeerd en eventueel beschadigd weefsel wordt verwijderd of hersteld (darmresectie). De gezonde delen van de darm worden vervolgens aan elkaar gehecht (anastomose).

Ileostomie of colostomie

Wanneer een anastomose niet mogelijk is, creëert de chirurg een ileostomie of colostomie. Hierbij maakt hij een opening van de dunne of dikke darm door de buitenwand, waardoor afval via een kunstmatige opening (stoma) het lichaam verlaat en wordt opgevangen in een zakje.

Postoperatieve zorg en herstel

Ziekenhuisverblijf

Na de operatie verblijft de patiënt in een verkoeverkamer totdat de vitale functies stabiel zijn. De patiënt heeft een slang in de neus die doorloopt tot in de maag en helpt bij het verwijderen van vocht. Het gemiddelde ziekenhuisverblijf is zeven dagen.

Bijwerkingen na de ingreep

De patiënt kan een zere keel hebben door de buis die tijdens de operatie in de luchtpijp is geplaatst.

Risico’s en bijwerkingen van de chirurgische ingreep

Algemene anesthesie

Risico's van anesthesie omvatten onder andere bloedingen, ademhalingsproblemen, infecties en allergische reacties op medicatie.

Operatie bij darmobstructie

Specifieke risico's van de operatie zijn onder meer ademhalingsproblemen, bloedingen in de buik, bloedstolsels, darmlekkage, beroerte, een nieuwe darmobstructie, hartaanval, infecties, tijdelijke verlamming van de darm (paralytische ileus), wondinfectie, schade aan organen, problemen met het stoma en littekenweefsel (verklevingen). Een anastomotisch lek kan levensbedreigend zijn en meer littekenweefsel kan leiden tot toekomstige obstructies.

Prognose na de operatie

De prognose is meestal goed als de obstructie wordt behandeld voordat er weefselschade optreedt. Patiënten die veel abdominale operaties hebben ondergaan, hebben een verhoogd risico op toekomstige darmobstructies door littekenweefsel.

Preventie en zelfzorg na een darmoperatie

Voeding en hydratatie

Na de operatie is het belangrijk om geleidelijk weer te beginnen met eten en drinken. Start met vloeibaar voedsel en bouw dit langzaam op naar vaster voedsel. Drink voldoende water om de darmbewegingen te ondersteunen.

Beweging en revalidatie

Regelmatige, lichte beweging helpt om de darmperistaltiek te stimuleren en complicaties te voorkomen. Vermijd echter zware inspanning totdat de chirurg goedkeuring geeft.

Medicatie en controles

Volg de medicatie-instructies van de arts nauwkeurig op en zorg voor regelmatige controles om het herstelproces te monitoren.

Complicaties herkennen

Wees alert op tekenen van complicaties zoals aanhoudende buikpijn, koorts, braken of geen ontlasting. Neem bij deze symptomen direct contact op met een arts.

Door de bovenstaande informatie op te volgen en nauw samen te werken met de behandelend arts, kan de patiënt het herstel na een darmobstructieoperatie optimaliseren en complicaties minimaliseren.

Lees verder

• Darmobstructie: Verstopping in darm met buikpijn en braken
• Ileus: Gestopte darmbewegingen met verstopping van darmen
• Darmgeluiden: Geluiden in darmen tijdens spijsvertering