Darmgeluiden: Geluiden in darmen tijdens spijsvertering
Abdominale geluiden, buikgeluiden of darmgeluiden zijn synoniemen die verwijzen naar geluiden die meestal tijdens de spijsvertering te horen zijn binnen de dunne en dikke darm. Via peristaltiek, het proces van voortschrijdende wormvormige samentrekkingen van de maag- en darmwand, beweegt de inhoud van voedsel zich samen met lucht door de darmen. De darmen zijn hol, dus het geluid van darmgeluiden klinkt als het geluid van een waterleiding. Deze buikgeluiden zijn meestal een normaal verschijnsel die bij honger, enkele uren na het eten of zelfs 's nachts te horen zijn. Maar soms zijn de geluiden overactief of zelfs afwezig. Meestal is een onderliggende aandoening in het spijsverteringsstelsel hiervan de oorzaak. Vaak gaan afwijkende abdominale geluiden gepaard met andere symptomen. Onmiddellijke medische aandacht is dan vereist want sommige ziekten hebben levensbedreigende complicaties tot gevolg.
Oorzaken van overactieve en afwezige buikgeluiden: Ziekte
Afwijkende abdominale geluiden zijn ofwel overactief (hyperactief) ofwel hypoactief (verminderd) of zelfs ontbrekend. Hyperactieve, hypoactieve of ontbrekende darmgeluiden zijn het gevolg van:
- een bloedstolsel
- een hernia
- een infectie die problemen de zenuwen in de darmen veroorzaakt
- een trauma
- een tumor
- een verlaagd kaliumgehalte in het bloed (medische term: hypokaliëmie)
- een verstopping van de darmen (darmobstructie), of een intestinale obstructie
Overactieve darmgeluiden
Mechanische ileus
Ileus is een aandoening waarbij de darmen stilvallen waardoor er geen darmpassage meer is. Mechanische ileus is een darmobstructie veroorzaakt door een afsluiting van het darmlumen. Deze darmobstructie is met andere woorden het gevolg van een afsluiting van het binnenste van de darm. De boosdoener is meestal een
galsteen (harde afzettingen in de galblaas met typische
buikpijn (
galkoliek) als symptoom) of harde brok stoelgang. Maar ook tumoren, de
ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en
gewichtsverlies), een
liesbreuk (uitstulping of zwelling in lies of balzak),
verklevingen, een
een volvulus (darmknoop: verdraaiing in darm met obstipatie,
misselijkheid en
pijn) enzovoort resulteren in een mechanische ileus. De arts hoort via de beluistering met de stethoscoop erg veel gerommel in de buik. Ook heeft een patiënt erge krampen, moet hij
braken (soms zelfs ook ontlasting), is er geen stoelgang of
winderigheid, is de buik opgezet, ontstaat mogelijk een buikvliesontsteking, … Deze situatie is met een chirurgische ingreep te verhelpen.
Andere oorzaken
Andere oorzaken van overactieve darmgeluiden zijn:
- besmettelijke enteritis
- colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang)
- bloedingen in het spijsverteringskanaal
- gastro-intestinale bloedingen
- een inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de darm) (vooral de ziekte van Crohn)
- het gebruik van laxeermiddelen (geneesmiddelen bij obstipatie)
- infecties die leiden tot ontsteking of diarree
- voedselallergie
- zweren
Verminderde of afwezige darmgeluiden
Paralytische ileus
Dit type darmobstructie is gekenmerkt door de afwezigheid van darmperistaltieken en de afwezigheid van een mechanische oorzaak van obstructie doordat er een probleem is met de zenuwen naar de darmen. Hierbij zijn de darmen niet in staat om de darminhoud in de richting van de anus voort te bewegen door een langdurige verhoogde tonus (spanning) en
spasme (kramp) van de darmen. Dit vindt vooral plaats na een buikoperatie, maar ook na een zwaar trauma, een
acute pancreatitis (
ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen) of een buikvliesontsteking. Bij een paralytische ileus hoort de arts geen darmgeluiden wanneer hij zijn stethoscoop gebruikt. De patiënt heeft een opgezette buik, maakt geen stoelgang aan en heeft ook geen winderigheid. Een röntgenfoto toont de paralytische ileus aan. Een maagsonde en vocht dat de arts toedient in een ader zijn de behandelingsmogelijkheden voor een paralytische ileus.
Andere oorzaken
Andere oorzaken van hypoactieve buikgeluiden of de afwezigheid van darmgeluiden zijn:
Symptomen van afwijkende geluiden in de darmen
Abdominale geluiden zijn geluiden die de darmen produceren. Zij vallen te omschrijven in deze woorden: gorgelende darmen, rommelende darmen, grommende darmen of darmen die hoge geluiden maken. Deze darmgeluiden, ook gekend als "
borborygmi" vormen in de meeste gevallen geen probleem. Maar als andere symptomen hiermee gepaard gaan, wijst dit mogelijk op een onderliggende aandoening. Enkele voorbeelden van deze symptomen zijn:
- aanhoudende diarree of constipatie
- bloedingen uit het rectum (endeldarm)
- braken
- constipatie
- een bloederige ontlasting
- een vol gevoel
- frequente diarree
- maagzuur dat niet reageert op een standaard behandeling
- misselijkheid
- onbedoeld en plotseling gewichtsverlies
- overtollig gas (winderigheid)
Diagnose van darmgeluiden tijdens spijsvertering
Lichamelijk onderzoek
Als de buikgeluiden optreden in combinatie met andere symptomen, dan bevraagt de arts de patiënt eerst over de ernst en frequentie van de symptomen. Hij wil ook de
medische geschiedenis kennen van de patiënt. Daarna gebruikt hij een stethoscoop om de abnormale darmgeluiden te beluisteren, wat in medische termen gekend is als "
auscultatie". Bij een darmobstructie hoort hij meestal erg luide geluiden met een hoge toon. Deze geluiden hoort hij vaak ook zonder het gebruik van een stethoscoop.
Diagnostisch onderzoek
Een
radiografisch onderzoek (= röntgenfoto) en een
CT-scan maken beelden van het buikgebied. Ook een
endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) biedt nuttige informatie over de buikregio. Daarnaast is een
bloedonderzoek nodig om een infectie of orgaanschade uit te sluiten.
Behandeling abnormale darmgeluiden
Zelfzorg
De behandeling hangt af van de oorzaak van de symptomen. Bij normale darmgeluiden is geen behandeling vereist. Wel is het mogelijk om de inname van voedsel te verminderen dat gas produceert. Deze omvatten fruit, bonen, koolzuurhoudende dranken, kunstmatige zoetstoffen en volkorenproducten. Zuivelproducten vermijdt de patiënt best indien hij
lactose-intolerantie (symptomen bij het consumeren van melk en zuivelproducten) heeft. Volgende factoren leiden ook tot overtollige lucht in het spijsverteringskanaal: het inslikken van lucht door te snel eten, het drinken door een rietje of het nuttigen van kauwgom.
Professionele medische zorg
De patiënt krijgt een behandeling in het ziekenhuis bij bloedingen, darmbeschadiging en/of een ernstige verstopping (darmobstructie). Mogelijk krijgt de patiënt een buisje via de mond of de neus wat leidt naar de maag of de darmen. Op deze manier leegt de arts de maag of darmen. De patiënt mag pas iets eten wanneer de darmen even tot rust zijn gekomen. Soms is een operatie nodig bij een
darmobstructie. Medicijnen verhelpen de symptomen van gastro-intestinale aandoeningen zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa.
Prognose
De vooruitzichten voor de afwijkende buikgeluiden hangen af van de ernst van het probleem. In de meeste gevallen zijn de darmgeluiden geen reden tot bezorgdheid. Indien deze echter ongebruikelijk lijken of gepaard gaan met andere symptomen, dan is onmiddellijke medische zorg nodig om complicaties te verminderen of voorkomen.
Complicaties abdominale geluiden
In zeldzame gevallen zijn bepaalde complicaties levensbedreigend indien de arts deze niet of niet tijdig behandelt. Darmobstructies zijn bijvoorbeeld gevaarlijk. De obstructie resulteert mogelijk in dood weefsel (necrose) wanneer de bloedtoevoer naar een deel van de darm is afgesneden. Hierdoor ontstaat soms een scheur in de darmwand wat leidt tot infecties in de buikholte. Deze ernstige complicatie is mogelijk levensbedreigend. Andere aandoeningen en ziekten zoals tumoren of de ziekte van Crohn vereisen soms een langdurige behandeling en controle.
Lees verder