Winderigheid: Oorzaken en behandeling van laten van winden

Een wind (flatus, darmgas) laten kan voor sociale verlegenheid zorgen. De meeste mensen laten gemiddeld tien tot twintig keer per dag een wind. Wanneer dit vaker voorkomt, spreken we van overmatige flatulentie. Bij winderigheid hoopt gas zich op in het spijsverteringsstelsel. Dit kan vaak worden veroorzaakt door het eten van bepaalde voedingsmiddelen, maar ook door enkele aandoeningen of het gebruik van medicijnen. Naast het vervelende gevoel kunnen er andere klachten optreden, vooral wanneer men een wind inhoudt, zoals een opgeblazen gevoel en darmkrampen. In de meeste gevallen kunnen veranderingen in voeding en levensstijl helpen, maar soms is een medische behandeling vereist.

• Onderdelen van een wind
• Oorzaken van flatulentie
• Voeding en drank
• Darmaandoeningen
• Bijwerking van medicijnen
• Medische onderzoeken en behandelingen
• Overige oorzaken
• Verergerende factoren
• Symptomen van overmatige flatulentie
• Inhoud winden inhouden en niet winden laten
• Wanneer een arts raadplegen?
• Behandeling van flatulentie
• Voedings- en levensstijlveranderingen
• Medicatie
• Preventie van flatulentie

Onderdelen van een wind

De primaire onderdelen van een gasophoping in de darm zijn vijf geurloze gassen: stikstof, waterstof, kooldioxide, methaan en zuurstof. De kenmerkende stinkende geur (stinkende winden) is te wijten aan sporengassen zoals skatole, indool en zwavelhoudende verbindingen. Het brandbare karakter van een flatus komt door waterstof en methaan. De verhoudingen van deze gassen zijn grotendeels afhankelijk van de bacteriën in de dikke darm. Deze bacteriën verteren of gisten voedsel dat niet door het maagdarmkanaal geabsorbeerd is voordat het de dikke darm bereikt. Naar schatting komt dagelijks 30-150 gram van dit onverteerde voedsel in het colon (dikke darm) aan, afhankelijk van de voeding en de werking van het spijsverteringskanaal.

Oorzaken van flatulentie

Bij winderigheid (flatulentie) gaat lucht, die zich in de darmen bevindt, via het rectum naar buiten. Een wind (flatus) vormt zich normaal gesproken in de darm wanneer het lichaam voedsel verteert. Het inslikken van lucht (via voedsel, water of speeksel), het afbreken van onverteerde voedingsmiddelen, lactose-intolerantie (symptomen bij het consumeren van melk en zuivelproducten) en malabsorptie (problemen met de opname van voedingsstoffen) kunnen leiden tot opgehoopte darmgassen. Bij de opbouw van darmgassen wil het lichaam deze gassen elimineren. Dit gebeurt via de mond (overmatig boeren) of door de anus. Flatulentie kan een gevolg zijn van normale lichamelijke processen, of komen door een aandoening die het spijsverteringsstelsel aantast. Soms is het ook een bijwerking van medicatie of een medische procedure.

Voeding en drank

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen winderigheid veroorzaken, hoewel dit niet altijd bij iedereen het geval is. Voedingsmiddelen met koolhydraten leiden vaak tot flatulentie, terwijl eiwitten en vetten meestal minder effect hebben. De volgende voedingsmiddelen staan bekend om het veroorzaken van flatus:

• aardappelen
• abrikozen
• appels
• artisjokken
• asperges
• bavarois
• bier
• bloemkool
• bonen
• broccoli
• cashewnoten
• donker bier
• eieren
• erwten
• frisdranken (vooral koolzuurhoudende dranken)
• gist in gebakken producten, zoals brood
• groene paprika
• hard snoep
• haver
• kauwgom
• komkommer
• kool
• lightproducten: Lightproducten zijn vaak gezoet met sorbitol en/of fructose. De darm is niet in staat om deze af te breken waardoor deze onverteerd in de dikke darm belanden. De darmbacteriën vergisten de fructose en sorbitol hetgeen resulteert in de vrijlating van gas.
• linzen
• maïs
• melk en andere zuivelproducten
• meloenen
• noedels
• onrijp en gedroogd fruit
• pasta
• pastinaak
• peren
• perziken
• prei
• pruimen
• radijsjes
• rode wijn
• rozijnen
• sjalotten
• slagroom
• spruitjes
• tarwe
• uien
• volle granen
• wortelen

Darmaandoeningen

Windjes laten kan vooral voortkomen uit darmziekten zoals:

• amoebiasis (darminfectie door parasiet met braken en buikpijn)
• bacteriële overgroei in dunne darm (darmproblemen)
• blinde lis-syndroom (darmaandoening met symptomen aan buik)
• coeliakie (maag- en darmproblemen door eten van gluten)
• colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree)
• darmkrampen (krampen in darm)
• divertikelaandoeningen (diverticulose en acute diverticulitis: kleine, uitpuilende zakjes die zich op de binnenwand van de darm vormen)
• giardia (infectie van dunne darm met diarree en buikkrampen)
• korte darmsyndroom (slecht voedingsstoffen opnemen)
• mijnwormziekte (infectie darm en longen met jeuk en anemie)
• obstipatie: Bij een verstopte darm blijft het opgehoopte gas achter de verstopping aanwezig; een te hoge druk van deze gassen doet dit gas ontsnappen uit het lichaam via een luide wind.
• prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie)
• reizigersdiarree (acute diarree en koorts bij reizigers)
• tropische spruw (darmaandoening in tropische gebieden)
• voedselvergiftiging (diarree door inname van besmet voedsel)
• ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
• ziekte van Hirschsprung (ontbrekende zenuwcellen aan darm)

Bijwerking van medicijnen

Volgende geneesmiddelen hebben als bijwerking winderigheid:

• antacida (soort maagzuurremmers)
• anthelmintica (worm dodende medicijnen)
• antimycotica (medicatie tegen schimmels)
• codeïne
• laxeermiddelen (geneesmiddelen bij constipatie)
• sommige medicijnen voor de behandeling van diabetes mellitus (suikerziekte)
• spasmolytica (krampstillende medicatie bij spastische darmen)
• zuiveringszout

Medische onderzoeken en behandelingen

Bij sommige medische onderzoeken is het normaal dat een patiënt meer winderig is omdat er meer lucht in het maagdarmkanaal terechtkomt. De lucht moet namelijk verdwijnen via de mond of anus.

• anale manometrie (onderzoek met katheter in anus en endeldarm)
• capsule-endoscopie (onderzoek van binnenkant darm via capsule)
• colonoscopie (onderzoek dikke darm)
• sigmoïdoscopie (onderzoek onderste deel dikke darm)

Overige oorzaken

Verder zijn er nog andere oorzaken van flatulentie:

• gastro-intestinale bloeding (bloeding in maag-darmkanaal)
• ouderdom (ouder worden met minder lichaamsbeweging)
• overdreven stress
• plotselinge verandering in voeding
• roken
• verslapping van de bekkenspieren
• zwaar tillen of lichaamsbeweging
• zwangerschap

Verergerende factoren

Volgende ]factoren veroorzaken mogelijk ook flatulentie of verergeren de klachten:

• afwijkende ademhalingsgewoonten
• eet- en drinkgewoonten (snel eten)
• eerdere buikchirurgie
• glutenvrije voeding
• gebruik van probiotica
• lactose-intolerantie
• verhoogde inslikken van lucht (bijvoorbeeld door kauwgom te kauwen)
• vertraagde maaglediging

Symptomen van overmatige flatulentie

Een overmatige winderigheid veroorzaakt mogelijke ongemakkelijke en pijnlijke symptomen zoals:

• een gevoel van zwakte
• buikpijn
• buikpijn na eten
• buikpijn in linker- of rechterzij
• buikrommelingen
• darmkrampen
• druk op de darmen
• een knappend gevoel in de buik
• een opgeblazen gevoel
• oprispingen
• rommelingen in buik
• verminderde eetlust
• zeurende pijn in de buikstreek

Inhoud winden inhouden en niet winden laten

Het is niet goed om winden in te houden. Dit zorgt voor een opgeblazen gevoel en winderigheid. Het inhouden van een wind kan leiden tot buikpijn en opgeblazen gevoel. De druk van het gas moet immers ergens heen. Dit leidt soms tot een omgekeerde richting van het gas, namelijk via de mond. Hierdoor ontstaan oprispingen of boeren.

Wanneer een arts raadplegen?

Hoewel winderigheid normaal is, zijn er situaties waarin medische hulp noodzakelijk is. Raadpleeg een arts als:

• de flatulentie vergezeld gaat van andere symptomen zoals gewichtsverlies, bloed in de ontlasting, of aanhoudende buikpijn
• de klachten ernstig zijn of plotseling verergeren
• er sprake is van een chronische aandoening zoals prikkelbaredarmsyndroom of coeliakie

Behandeling van flatulentie

De behandeling van flatulentie bestaat meestal uit voedings- en levensstijlveranderingen, maar ook medicijnen zijn mogelijk inzetbaar. De behandeling hangt wel af van de oorzaak en de ernst van de klachten.

Voedings- en levensstijlveranderingen

Het veranderen van voedings- en levensstijlgewoonten is vaak de eerste stap. Enkele algemene adviezen omvatten:

• geleidelijk aan voedingsmiddelen toevoegen aan het dieet
• goed kauwen en langzaam eten
• portiecontrole
• regelmatige lichaamsbeweging
• vermijden van kauwgom en koolzuurhoudende dranken

Medicatie

Er zijn verschillende medicijnen die kunnen helpen bij winderigheid, waaronder:

• antacida
• antibiotica
• laxeermiddelen
• spasmolytica

Preventie van flatulentie

Het voorkomen van flatulentie kan door middel van verschillende strategieën. Hier zijn enkele tips om gasvorming te verminderen:

• het vermijden van voedingsmiddelen die gasvorming veroorzaken
• regelmatige lichaamsbeweging om de spijsvertering te bevorderen
• voldoende water drinken
• het vermijden van kauwgom en koolzuurhoudende dranken

Lees verder

• Stinkende winden: Oorzaken van scheten met vieze geur