Ui (ajuin): Voordelen voor gezondheid en risico's van uien

Uien maken deel uit van de alliumfamilie, waartoe ook bieslook, knoflook, lente-uitjes en prei behoren. Uien variëren sterk in grootte, vorm, kleur en smaak. De meest voorkomende soorten zijn rode, gele en witte uien. De smaak van een ui kan variëren van zoet en sappig tot pittig en scherp, en is vaak afhankelijk van het seizoen waarin de ui wordt gekweekt en geconsumeerd. Uien passen goed bij de meeste gerechten en kunnen op verschillende manieren worden gebruikt. Ze kunnen gesneden en vers als topping op broodjes of salades worden gebruikt, of worden toegevoegd aan salsa's en dips. Bij aankoop moeten uien droog en stevig zijn en vrijwel geen geur hebben voordat ze worden gepeld. Uien bieden tal van gezondheidsvoordelen, waaronder het verlagen van het risico op bepaalde soorten kanker, het verbeteren van de stemming en het bevorderen van de gezondheid van het hart, de huid en het haar.

• Voedingsstoffen in uien
• Astma
• Bloedsuikerspiegel
• Botdichtheid bij oudere vrouwen
• Effecten op de huid
• Hartgezondheid
• Huid en haar
• Hulp bij het verlichten van ontstekingen
• Kankerpreventie
• Ondersteuning van de bloedcirculatie
• Ondersteuning van het immuunsysteem
• Slaap en gemoedstoestand
• Mondgezondheid
• Risico’s door eten of verwerken van uien
• Allergieën
• Maagproblemen
• Interacties met medicatie
• Tranende ogen
• Verbetering van de spijsvertering
• Praktische tips voor het omgaan met uien (ajuinen)
• Vermijd tranen bij het snijden van uien
• Bewaar uien op de juiste manier
• Vermijd buikklachten na het eten van uien
• Houd je handen en snijgerei geurvrij
• Gebruik uien als natuurlijke remedie
• Vermijd het koken van uien te lang
• Zorg voor een goede hygiëne bij het verwerken van uien

Voedingsstoffen in uien

Uien zijn een voedzame bron van verschillende antioxidanten, mineralen en vitaminen. Ze bevatten kleine hoeveelheden calcium, ijzer, folaat, magnesium, fosfor en kalium, evenals de antioxidanten quercetine en zwavel. Kalium speelt een cruciale rol bij de celfunctie, vochtbalans, zenuwoverdracht, nierfunctie en spiercontractie. Vitamine B-complex en vitamine C zijn ook aanwezig in uien. Folaat (foliumzuur, vitamine B9) en pyridoxine (vitamine B6) zijn belangrijk voor het metabolisme, de productie van rode bloedcellen en de zenuwfunctie. Vitamine C, een krachtige antioxidant, beschermt de cellen tegen schade veroorzaakt door vrije radicalen. De voedingswaarde van uien kan variëren afhankelijk van de bereidingswijze: rauwe uien bevat andere voedingsstoffen dan gebakken uien.

Astma

Uien kunnen mogelijk antihistaminische effecten hebben dankzij de aanwezigheid van quercetine, een antioxidant die in laboratoriumstudies heeft aangetoond dat het de afgifte van histamine door immuuncellen kan remmen. Histamine is een chemische stof die allergische reacties veroorzaakt. Er wordt gespeculeerd dat quercetine en andere antioxidanten in uien allergische en ontstekingschemicaliën in het lichaam kunnen verminderen, wat zou kunnen bijdragen aan de behandeling van astma (chronische ontsteking van de luchtwegen). Echter, tot oktober 2020 zijn er geen klinische studies bij mensen die het effect van uien op astmapatiënten hebben onderzocht.

Bloedsuikerspiegel

Chroom, aanwezig in uien, speelt een rol bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Bovendien helpt zwavel in uien de bloedsuikerspiegel te verlagen door de insulineproductie te stimuleren. Onderzoek gepubliceerd in 2010 in het tijdschrift Environmental Health Insights heeft aangetoond dat dit bijzonder nuttig kan zijn voor patiënten met diabetes mellitus. Patiënten met diabetes mellitus type 1 en type 2 die rode uien consumeerden, vertoonden tot vier uur lang lagere glucosewaarden. Een meta-analyse uit 2014 in het tijdschrift Nutrition toonde aan dat patiënten met diabetes mellitus type 2 meer genormaliseerde leverenzymen en lagere glycemische niveaus hadden na het consumeren van gesneden uien.

Botdichtheid bij oudere vrouwen

Een studie uit 2009 gepubliceerd in Menopause wees uit dat dagelijkse consumptie van uien de botdichtheid kan verbeteren bij vrouwen die de menopauze doormaken of al hebben doorgemaakt. Vrouwen die regelmatig uien aten, hadden tot 20% minder kans op een gebroken heup dan degenen die geen uien consumeerden. Dit suggereert dat de botgezondheid verbetert door het eten van uien.

Effecten op de huid

De antioxidanten en vitamine C in uien hebben ook een positief effect op de gezondheid van de huid. Deze stoffen helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen die schade aan de huid kunnen veroorzaken, wat kan bijdragen aan het verouderingsproces. Bovendien kunnen de ontstekingsremmende eigenschappen van uien helpen bij het verminderen van huidirritaties en ontstekingen, waardoor het een natuurlijke remedie kan zijn voor aandoeningen zoals acne of eczeem.

Hartgezondheid

Uien bevatten antioxidanten en verbindingen die ontstekingen kunnen verminderen, triglyceriden kunnen verlagen en het cholesterolgehalte kunnen verlagen, wat samen de kans op hartziekten vermindert. De krachtige ontstekingsremmende eigenschappen van uien helpen ook bij het verlagen van een hoge bloeddruk en bieden bescherming tegen bloedstolsels. Deze voordelen zijn grotendeels te danken aan quercetine, een flavonoïde antioxidant die rijkelijk aanwezig is in uien. Kortom, uien kunnen bijdragen aan een gezond hart.

Huid en haar

Uien zijn rijk aan vitamine C, een essentiële voedingsstof voor de opbouw en het onderhoud van collageen. Collageen is een belangrijk eiwit dat structuur biedt aan de huid en het haar.

Hulp bij het verlichten van ontstekingen

Uien bezitten ontstekingsremmende eigenschappen, wat vooral nuttig kan zijn voor patiënten met chronische ontstekingsziekten zoals artritis. De zwavelverbindingen in uien, zoals diallylsulfide, kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen in het lichaam. Dit maakt uien effectief bij het verlichten van gewrichtspijn en stijfheid, en kunnen ze bijdragen aan het verminderen van de symptomen van aandoeningen zoals reumatoïde artritis.

Kankerpreventie

Alliumgroenten, waaronder uien, worden geassocieerd met een verminderd risico op kanker, met name maagkanker, slokdarmkanker, prostaatkanker en dikkedarmkanker. De preventieve effecten van uien worden waarschijnlijk deels toegeschreven aan hun rijke organozwavelverbindingen. Hoewel het exacte mechanisme waarmee deze verbindingen kanker kunnen remmen nog niet volledig begrepen is, omvatten hypothesen de remming van tumorgroei en mutagenese (verandering van genen), en het voorkomen van vrije radicalen. Uien zijn ook een bron van vitamine C, een krachtige antioxidant die helpt bij het bestrijden van vrije radicalen, die bekend staan om hun rol bij de ontwikkeling van kanker.

Ondersteuning van de bloedcirculatie

Uien bevatten verbindingen die de bloedcirculatie bevorderen, wat belangrijk is voor het transport van zuurstof en voedingsstoffen naar de cellen van het lichaam. De zwavelverbindingen in uien kunnen helpen bij het verwijden van de bloedvaten, wat leidt tot een verbeterde bloedstroom en een lagere bloeddruk. Dit kan gunstig zijn voor patiënten met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, zoals hypertensie.

Ondersteuning van het immuunsysteem

Uien bevatten een rijke hoeveelheid vitamine C, een krachtige antioxidant die het immuunsysteem helpt versterken. Deze vitamine speelt een sleutelrol bij het bevorderen van de productie van witte bloedcellen, die essentieel zijn voor het bestrijden van infecties. Daarnaast bevatten uien zwavelverbindingen, zoals allicine, die bijdragen aan de algehele versterking van het immuunsysteem en de afweer tegen ziekteverwekkers, waardoor ze nuttig kunnen zijn bij het voorkomen van verkoudheden en griep.

Slaap en gemoedstoestand

Folaat (foliumzuur) in uien speelt een rol bij het verminderen van symptomen van depressie. Folaat helpt de ophoping van homocysteïne te voorkomen, een chemische stof die kan voorkomen dat bloed en andere voedingsstoffen de hersenen bereiken. Overtollig homocysteïne kan ook de productie van feel-good hormonen zoals serotonine, dopamine en norepinefrine verstoren, die belangrijk zijn voor het reguleren van de stemming, slaap en eetlust.

Mondgezondheid

Hoewel rauwe uien vaak een stinkende adem veroorzaken, kunnen ze mogelijk de mondgezondheid verbeteren. Het kauwen op rauwe uien kan helpen bij het versterken van de tanden en het elimineren van bacteriën die tandbederf kunnen veroorzaken. Volgens Naturalsociety.com doodt twee tot drie minuten kauwen op een ui de meeste kiemen in de mond.

Risico’s door eten of verwerken van uien

Allergieën

Hoewel de risico’s van het eten van uien over het algemeen minimaal zijn, kunnen sommige mensen met een ui-allergie problemen ondervinden bij consumptie.

Maagproblemen

Voor sommige mensen kunnen uien maagproblemen veroorzaken. De koolhydraten in uien kunnen winderigheid en een opgeblazen gevoel veroorzaken. Rauwe uien kunnen bovendien brandend maagzuur verergeren bij mensen die lijden aan chronisch maagzuur of maagreflux.

Interacties met medicatie

Het consumeren van grote hoeveelheden groene uien of een snelle toename in de consumptie van groene uien kan de werking van bloedverdunnende medicijnen verstoren. Groene uien bevatten veel vitamine K, wat invloed kan hebben op de bloedstolling.

Tranende ogen

Bij het snijden of hakken van uien ervaren veel mensen tranende ogen. Dit komt door het gas syn-Propanethial-S-oxide, een stof die tranen kan veroorzaken. Er zijn enkele manieren om tranen tijdens het snijden van uien te verminderen:

• Snijd de ui in de buurt van stromend water of een wolk van stoom.
• Gebruik een afzuigkap of open een raam voor frisse lucht om oogirritatie te voorkomen.
• Snijd uien in een kleine plas water om te voorkomen dat de gassen in contact komen met de ogen.

Verbetering van de spijsvertering

Uien bevatten inuline, een type oplosbare vezel die de spijsvertering bevordert. Inuline fungeert als een prebioticum, wat betekent dat het de groei van gezonde darmbacteriën ondersteunt. Een gezonde darmflora is essentieel voor de opname van voedingsstoffen en het reguleren van de spijsvertering. Het regelmatig consumeren van uien kan helpen bij het voorkomen van constipatie en het bevorderen van een gezonde spijsvertering.

Praktische tips voor het omgaan met uien (ajuinen)

Uien (ajuinen) zijn een veelgebruikte groente in veel keukens over de hele wereld. Ze worden vaak toegevoegd aan gerechten voor smaak, maar kunnen ook gezondheidsvoordelen bieden, zoals het versterken van het immuunsysteem en het ondersteunen van de spijsvertering. Hoewel uien een veelzijdig ingrediënt zijn, kunnen ze ook moeilijkheden veroorzaken bij sommige mensen, bijvoorbeeld door hun sterke geur, de irritatie die ze kunnen veroorzaken bij het snijden, of hun effect op de spijsvertering. Hieronder staan praktische tips voor het omgaan met uien in je dagelijkse leven.

Vermijd tranen bij het snijden van uien

Veel mensen ervaren tranende ogen wanneer ze uien snijden, wat kan leiden tot ongemak. Dit komt door de zwavelverbindingen in uien die vrijkomen wanneer ze worden gesneden en die de ogen irriteren. Gelukkig zijn er enkele manieren om dit ongemak te verminderen.

Ten eerste kun je proberen de uien in de koelkast te leggen voor het snijden, omdat koude uien minder zwavelverbindingen afgeven dan warme uien. Je kunt ook proberen een scherp mes te gebruiken om de uien sneller en efficiënter te snijden, aangezien minder cellen in de ui worden beschadigd, wat de hoeveelheid irriterende stoffen vermindert.

Een andere methode is om een snijplank en mes te gebruiken die speciaal zijn ontworpen om de tranen te verminderen. Sommige mensen vinden het ook nuttig om tijdens het snijden een ventilator te gebruiken om de zwavelverbindingen weg te blazen.

Bewaar uien op de juiste manier

Uien moeten op de juiste manier worden bewaard om hun versheid en smaak te behouden. Bewaar ze op een koele, droge plaats, zoals in een keukenkast of op een goed geventileerde plek. Uien moeten op een goed doorlatende plek worden bewaard, bijvoorbeeld in een netje of mand, zodat de lucht kan circuleren en schimmel of rot wordt voorkomen.

Bewaar uien niet in de koelkast, aangezien de kou de smaak kan beïnvloeden en de textuur kan veranderen. Als je de ui eenmaal hebt geschild of gesneden, kun je de rest in de koelkast bewaren in een luchtdichte container om te voorkomen dat het uitdroogt.

Vermijd buikklachten na het eten van uien

Uien kunnen bij sommige mensen maagklachten veroorzaken, zoals een opgeblazen gevoel of zuurbranden, vooral als ze rauw worden gegeten. Als je gevoelig bent voor de effecten van uien op je maag, kun je proberen ze goed te koken of te sauteren om de irriterende stoffen te verminderen. Het koken van uien helpt om de zwavelverbindingen te neutraliseren en maakt de uien makkelijker te verteren.

Als je merkt dat rauwe uien problemen veroorzaken, probeer dan kleinere hoeveelheden toe te voegen aan gerechten of gebruik uien in gekookte vorm, zoals in soepen, stoofschotels of geroerbakte gerechten. Het kan ook nuttig zijn om uien samen met andere voedselgroepen te eten, zoals eiwitten of complexe koolhydraten, om de spijsvertering te vergemakkelijken.

Houd je handen en snijgerei geurvrij

Het kan moeilijk zijn om de geur van uien van je handen of snijgerei te verwijderen. Gelukkig zijn er enkele eenvoudige methoden om de geur te neutraliseren. Was je handen grondig met zeep en water, en gebruik eventueel een roestvrijstalen voorwerp (zoals een roestvrijstalen lepel of een roestvrijstalen zeepblok) om de geur te verwijderen.

Als je een snijplank hebt gebruikt, kun je deze schoonmaken door een mengsel van water en azijn te gebruiken. Azijn is een natuurlijke ontgeurder die effectief is in het verwijderen van geuren, waaronder die van uien.

Gebruik uien als natuurlijke remedie

Uien worden vaak geprezen om hun gezondheidsvoordelen. Ze bevatten antioxidanten, vitamines, en mineralen die goed zijn voor je immuunsysteem. Daarnaast wordt ui soms gebruikt in natuurlijke remedies, bijvoorbeeld bij verkoudheid of hoesten. Hoewel het wetenschappelijke bewijs beperkt is, geloven sommige mensen dat het eten van rauwe uien kan helpen bij het verlichten van hoest en het bevorderen van de ademhaling.

Als je probeert uien als remedie te gebruiken, kun je bijvoorbeeld een ui in stukken snijden en het sap gebruiken, of een ui toevoegen aan warme soepen of thee. Houd er echter rekening mee dat je altijd eerst met je arts moet overleggen voordat je nieuwe natuurlijke remedies probeert.

Vermijd het koken van uien te lang

Hoewel uien een geweldige smaak geven aan gerechten, kan het belangrijk zijn om ze niet te lang te koken, vooral als je ze als smaakmaker in je gerechten gebruikt. Overmatig koken kan de voedingswaarde van uien verminderen en hun smaak te sterk maken.

Probeer de uien kort te sauteren of te roosteren om de natuurlijke zoetheid te behouden, of gebruik ze in gerechten waar ze niet te lang gekookt hoeven te worden, zoals salades of sandwiches.

Zorg voor een goede hygiëne bij het verwerken van uien

Omdat uien vaak worden geschild en gesneden, is het belangrijk om goede hygiëne te handhaven om besmetting met bacteriën of schimmels te voorkomen. Was je handen grondig voor en na het verwerken van uien, en zorg ervoor dat al je keukengerei goed wordt schoongemaakt, vooral als je rauwe uien hebt gesneden.

Wanneer je uien bewaart, zorg er dan voor dat ze in een droge en schone omgeving worden bewaard, zodat ze geen kans krijgen om te rotten of schimmels te ontwikkelen. Dit helpt niet alleen de kwaliteit van de uien te behouden, maar ook de veiligheid van je voedsel.

Door deze praktische tips op te volgen, kun je optimaal profiteren van de smaak en de gezondheidsvoordelen van uien, terwijl je ongemakken en problemen minimaliseert.

Lees verder

• Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname
• Antioxidanten in voeding: Belang & bronnen van antioxidanten