Ui (ajuin): Voordelen voor gezondheid en risico's van uien

Uien maken deel uit van de alliumfamilie van groenten en kruiden, die ook bieslook, knoflook, lente-uitjes en prei omvat. Ajuinen variëren in grootte, vorm, kleur en smaak. De meest voorkomende soorten zijn rode, gele en witte uien. De smaken van een ui zijn zoet en sappig tot pittig en scherp. Vaak is de smaak afhankelijk van het seizoen waarin de ui wordt gekweekt en geconsumeerd. Uien passen goed bij de meeste gerechten. Ze kunnen worden gesneden en vers worden gebruikt als een topping voor broodjes of salades en worden toegevoegd aan salsa's en dips. Uien moeten droog en stevig zijn met weinig tot geen geur voordat ze worden gepeld. Uien bieden tal van gezondheidsvoordelen zoals onder andere het verlagen van het risico op verschillende soorten kanker, het verbeteren van de stemming en het handhaven van de gezondheid van het hart, de huid en het haar.

• Voedingsstoffen in uien
• Astma
• Bloedsuikerspiegel
• Botdichtheid bij oudere vrouwen
• Hart
• Huid en haar
• Kanker
• Slaap en gemoedstoestand
• Tandbederf
• Risico’s door eten of verwerken van ajuien
• Allergie
• Maagproblemen
• Medicatie
• Tranende ogen

Voedingsstoffen in uien

Uien zijn voedzame voedingsmiddelen die veel antioxidanten, mineralen en vitaminen bevatten. Uien bevatten ook kleine hoeveelheden calcium, ijzer, folaat, magnesium, fosfor en kalium, en de antioxidanten quercetine en zwavel. Kalium zorgt voor een goede celfunctie, vochtbalans, zenuwoverdracht, nierfunctie en spiercontractie (samentrekking van spieren). Ook vitamine B en vitamine C zijn te vinden in deze groente. Zowel folaat (foliumzuur, vitamine B9) als pyridoxine (vitamine B6) zijn belangrijk voor het metabolisme, de productie van rode bloedcellen en de zenuwfunctie. Vitamine C is een krachtige antioxidant die de cellen tegen schade beschermt veroorzaakt door vrije radicalen (onstabiele moleculen). De voedingswaarde van uien hangt af van de bereidingswijze: rauwe uien bevatten andere voedingsstoffen dan gebakken uien.

Astma

Uien hebben mogelijk antihistaminische effecten door de aanwezigheid van quercetine in uien. Deze antioxidant blijkt namelijk in studies met reageerbuizen te voorkomen dat immuuncellen histamine afgeven. Dit zijn chemicaliën die allergische reacties veroorzaken. Wetenschappers vermoeden daarom dat de antioxidanten histamine en andere allergische of ontstekingschemicaliën in het lichaam kunnen verminderen en een veelbelovende behandeling voor astma (chronische ontsteking van luchtwegen in de longen) zou kunnen zijn. Er zijn echter anno oktober 2020 geen studies bij mensen die het effect van uien op patiënten met astma hebben onderzocht.

Bloedsuikerspiegel

Het chroom in uien helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. De zwavel in uien helpt de bloedsuikerspiegel te verlagen door een verhoogde insulineproductie op te wekken. Uit een onderzoek uit 2010 in het tijdschrift Environmental Health Insights bleek dat dit met name nuttig is voor patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte). Patiënten met diabetes mellitus type 1 en type 2 die rode uien aten, vertoonden tot vier uur lang lagere glucosewaarden. Een meta-analyse uit 2014 in het tijdschrift Nutrition toonde aan dat patiënten met diabetes mellitus type 2 meer genormaliseerde leverenzymen en lagere glycemische niveaus hadden bij het consumeren van gesneden uien.

Botdichtheid bij oudere vrouwen

Een onderzoek uit 2009 dat verscheen in het tijdschrift Menopause, wees uit dat de dagelijkse consumptie van uien de botdichtheid verbetert bij vrouwen die door de menopauze gaan of bij wie de menopauze is beëindigd. Vrouwen die ajuinen aten, hadden vaak een twintig procent lager risico op een gebroken heup dan degenen die nooit uien aten. De botgezondheid verbetert met andere woorden door het eten van uien.

Hart

Uien bevatten antioxidanten en verbindingen die ontstekingen bestrijden, triglyceriden verlagen het cholesterolgehalte verminderen. Deze drie factoren verminderen de kans op het ontwikkelen van een hartziekte. Verder zorgen de krachtige ontstekingsremmende eigenschappen van ajuinen er ook voor het verlagen van een hoge bloeddruk. Daarnaast beschermen uien tegen bloedstolsels. Deze eigenschappen zijn vooral het gevolg van de aanwezigheid van de flavonoïde antioxidant quercetine die zeer geconcentreerd aanwezig is in uien. Een ui is met andere woorden een hartgezond voedingsmiddel.

Huid en haar

Uien bevatten veel vitamine C, wat nodig is voor de opbouw en het onderhoud van collageen, dat structuur aan de huid en het haar geeft.

Kanker

Alliumgroenten zijn in verband gebracht met het verminderen van het risico op kanker, en dan vooral maagkanker, slokdarmkanker, prostaatkanker, en dikkedarmkanker. De gunstige en preventieve effecten van uien zijn waarschijnlijk deels te wijten aan de rijke organozwavelverbindingen. Het exacte mechanisme waarmee deze verbindingen kanker remmen is onbekend anno oktober 2020, maar hypothesen omvatten de remming van tumorgroei en mutagenese (verandering van genen), en het voorkomen van vorming van vrije radicalen. Uien zijn ook een bron van de sterke antioxidant vitamine C die helpt bij het bestrijden van de vorming van vrije radicalen waarvan bekend is dat ze kanker veroorzaken.

Slaap en gemoedstoestand

In uien bevindt zich folaat (foliumzuur), hetgeen helpt bij het verminderen van de symptomen van een depressie. Homocysteïne voorkomt dat bloed en andere voedingsstoffen de hersenen bereikt en folaat voorkomt dat deze chemische stof zich ophoopt. Overtollig homocysteïne interfereert ook met de productie van de feel-goodhormonen serotonine, dopamine en norepinefrine, die niet alleen de stemming reguleren, maar ook de slaap en eetlust.

Tandbederf

Door een rauwe ui te eten, ontstaat vaak een stinkende adem, maar de consumptie van deze ajuin verbetert mogelijk wel de mondgezondheid. Gewoon kauwen op een rauwe ui versterkt de tanden en elimineert bacteriën die kunnen leiden tot tandbederf. Twee tot drie minuten kauwen op een ui doodt de meeste kiemen in de mond, volgens Naturalsociety.com.

Risico’s door eten of verwerken van ajuien

Allergie

De risico’s van de consumptie van ajuinen zijn minimaal. Een overconsumptie van uien brengt echter wel risico’s met zich mee. Sommige patiënten met een allergie voor uien ook problemen door het consumeren van ajuinen.

Maagproblemen

Het eten van een ui veroorzaakt voor sommige mensen problemen. De koolhydraten in uien veroorzaken namelijk winderigheid en een opgeblazen gevoel. Vooral rauw geconsumeerde uien verergeren soms ook brandend maagzuur bij mensen die lijden aan chronisch maagzuur of maagreflux.

Medicatie

Het eten van een grote hoeveelheid groene uien of het snel verhogen van de consumptie van groene uien verstoort de werking van bloedverdunnende medicijnen. Groene uien bevatten veel vitamine K, waardoor de het bloed kan verdunnen.

Tranende ogen

Bij het hakken of snijden van een ui, krijgen veel mensen tranende ogen. Dit resulteert uit de aanwezigheid van het gas syn-Propanethial-S-oxide. Het is een samengestelde vloeistof die fungeert als een tranenverwekkend middel, waardoor de ogen tranen of prikken. Er zijn een paar manieren om de tranen door het hakken of snijden van een ui te voorkomen:

• de ui snijden in de buurt van stromend water of een wolk van stoom
• het gebruik van een afzuigkap of zelfs het openen van een raam voor frisse lucht voorkomt oogirritatie door de verbindingen
• uien snijden in een kleine plas water, dit voorkomt dat de gassen contact maken met de ogen

Lees verder

• Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname
• Antioxidanten in voeding: Belang & bronnen van antioxidanten