Amoebiasis: Darminfectie door parasiet met braken & buikpijn

Amoebiasis is een darminfectie veroorzaakt door de parasiet Entamoeba histolytica. De hoogste prevalentie van amoebiasis is te vinden in ontwikkelingslanden. Besmette patiënten zijn doorgaans niet ziek. Bij andere patiënten ontstaan onder andere buikpijn, een bloederige ontlasting en gewichtsverlies. De infectie verspreidt zich soms naar andere organen zoals onder andere de lever, de luchtwegen en de hersenen, met bijkomende symptomen als gevolg. De diagnose is soms heel moeilijk voor de arts omdat andere parasieten een zeer vergelijkbaar beeld geven. Medicatie en eventueel chirurgie zijn voorhanden en zijn meestal heel effectief. Indien onbehandeld leidt de ziekte echter tot levensbedreigende complicaties.

• Epidemiologie darminfectie
• Oorzaken amoebiasis: Parasiet
• Risicofactoren ziekte
• Symptomen: Braken, buikpijn en maagpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met antibiotica
• Prognose
• Ondersteuning en nazorg
• Complicaties in lever, longen, hersenen en andere organen
• Preventie aandoening

Epidemiologie darminfectie

Wereldwijd lijden ongeveer vijftig miljoen patiënten aan amoebiasis en jaarlijks telt de ziekte ook ongeveer 100.000 doden. De ware geschatte prevalentie van E. histolytica leunt dicht aan bij 1% wereldwijd. Entamoeba histolytica is na malaria, de tweede belangrijke oorzaak van sterfte als gevolg van een parasitaire infectie bij de mens. Symptomatische intestinale amoebiasis komt voor in alle leeftijdsgroepen. Leverabcessen door amoebiasis komen tien keer vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. Deze aandoening komt voorts wereldwijd voor, en dan vooral in tropische gebieden met slechte sanitaire voorzieningen en overvolle leefomstandigheden. Afrika, Mexico, delen van Zuid-Amerika en India hebben grote gezondheidsproblemen als gevolg van deze ziekte. Amoebische colitis is de meest voorkomende vorm van amoebiasis in Egypte, terwijl amoebische leverabcessen overheersen in Zuid-Afrika. In ontwikkelde landen treft amoebiasis voornamelijk migranten uit en reizigers naar endemische gebieden, mannen die seks hebben met mannen, en patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Oorzaken amoebiasis: Parasiet

Parasiet

Entamoeba histolytica, eencellige parasieten, leven in de dikke darm (colon) zonder schade aan de darm te veroorzaken. In sommige gevallen vallen deze de darmwand binnen, waardoor colitis (ontsteking van de dikke darm), acute dysenterie (infectie met bloed in diarree of ontlasting) of chronische diarree ontstaat. De infectie verspreidt zich eveneens via het bloed naar de lever. In zeldzame gevallen verspreidt de infectie zich naar de longen, de hersenen of andere organen.

Overdracht

Op plaatsen waar de infectie voorkomt, gebruiken patiënten vaak menselijke ontlasting als meststof. Zo komt dit in water en voedsel terecht. Entamoeba histolytica verspreidt zich vervolgens via dit besmette voedsel of water. De overdracht (besmetting) van de infectie gebeurt ook van persoon tot persoon, in het bijzonder door contact met de mond of het rectum van een geïnfecteerde patiënt.

Risicofactoren ziekte

Risicofactoren voor ernstige amoebiasis zijn onder andere:

• alcoholisme
• een oudere of jongere leeftijd (vooral pasgeborenen)
• een recente reis naar een tropisch gebied
• een zwangerschap
• het gebruik van corticosteroïden om het immuunsysteem te onderdrukken
• kanker
• ondervoeding

Symptomen: Braken, buikpijn en maagpijn

De meeste patiënten (90%) met deze infectie vertonen geen symptomen. De incubatietijd bedraagt veelal tussen de 7 tot 28 dagen. Dit houdt in dat de symptomen van de ziekte 7 tot 28 dagen na de blootstelling aan de parasiet tot uiting komen.

Volgende symptomen treden geleidelijk op:

• braken
• buikkrampen en buikpijn
• diarree (komt het vaakst voor)
• dysenterie: Deze ziekte begint met toenemende diarree zodat de patiënt na enige dagen voortdurend bij kleine tussenpozen kleine hoeveelheden bloed (bloederige ontlasting) en slijm (slijmerige ontlasting) onder pijnlijke persingen (tenesmen) afscheidt. Deze aandoening kent soms een chronisch karakter
• koorts
• maagkrampen
• maagpijn
• onbedoeld gewichtsverlies
• overmatige winderigheid
• perianale zweren
• rectale pijn terwijl de patiënt stoelgang maakt (tenesmen)
• toxisch megacolon (zeer zelden)
• vermoeidheid

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit. De patiënt meldt alle informatie in verband met zijn medische geschiedenis, de gemaakte reizen naar het buitenland enzovoort. Tijdens het lichamelijk onderzoek identificeert de arts een leververgroting (hepatomegalie) of een gevoelige onderbuik. Een deel van de patiënten vertoont koorts. Gewichtsverlies treedt in haast de helft van de patiënten op. Verder bemerkt de arts verminderde ademgeluiden bij een auscultatie (beluistering met de stethoscoop). Bloedarmoede treedt soms ook op.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een bloedonderzoek uit. Ook een ontlastingsonderzoek is nodig, waarbij de arts monsters van meerdere dagen ontlasting nodig heeft. Daarnaast voert hij een sigmoïdoscopie of colonoscopie uit. Dit is een onderzoek van de binnenkant van de dikke darm. Een echografie of CT-scan onthult tot slot mogelijke letsels aan de lever of andere inwendige organen.

Differentiële diagnose

De symptomenreeks van diverse aandoeningen is gelijkaardig aan deze van amoebiasis en daarom zijn ze nuttig voor de differentiële diagnose. De arts verwart met andere woorden af en toe deze aandoeningen met de infectieziekte:

• Campylobacter-infecties
• cholecystitis (ontsteking van galblaas met buikpijn, koorts en misselijkheid)
• diverticulitis (ontsteking van de uitstulpende zakjes op darmwand)
• echinokokkose
• een abdominaal abces (buikabces)
• Escherichia coli-infecties
• hepatitis (virale hepatitis A)
• hepatocellulair adenoom (meestal goedaardige klierweefselgezwel van de lever)
• ischemische colitis (darminfarct: ernstige buikpijn en koorts)
• pyogenische leverabcessen (pus in lever, vaak veroorzaakt door een infectie)
• salmonellose (infectie met Salmonella-bacteriën met diarree en buikpijn)
• shigellose
• vaatchirurgie voor arterioveneuze malformatie
• virale hepatitis

Behandeling met antibiotica

Naar schatting 4 tot 10% van asymptomatische dragers ontwikkelen symptomatische infecties binnen één jaar na besmetting met de parasiet. Om deze reden is het sterk aanbevolen deze asymptomatische patiënten eveneens te behandelen. De behandeling is sterk afhankelijk van de ernst van de infectie. Een tiendaagse orale antibioticakuur bestrijdt de bacteriën. Intraveneuze medicatie in de vorm van anti-emetica is soms nodig bij het braken. Anti-diarreïca (medicijnen tegen diarree) schrijft de arts veelal niet voor omdat deze de ziektesymptomen vaak verergeren. Na een antibioticabehandeling onderzoekt de arts de ontlasting opnieuw om zeker te zijn dat de infectie verdwenen is. Af en toe is chirurgie nodig wanneer de infectie het colon is binnengedrongen.

Prognose

De resultaten zijn meestal goed met de behandeling. Bij de meeste patiënten kent de ziekte een tijdsduur van ongeveer twee weken. Wanneer de arts deze niet behandelt, komt deze gemakkelijk terug. De vooruitzichten zijn over het algemeen uitstekend, maar wanneer de patiënt helemaal geen behandeling ontvangt, leidt de ziekte af en toe tot de dood.

Ondersteuning en nazorg

Voor patiënten met amoebiasis kan nazorg belangrijk zijn, vooral bij ernstige gevallen of complicaties. Het is essentieel om regelmatig medisch advies te zoeken, met name als symptomen terugkeren of als nieuwe symptomen optreden. In veel gevallen kan de betrokkenheid van een voedingsdeskundige nuttig zijn om dieet en voedingspatronen te optimaliseren en het herstel te ondersteunen.

Complicaties in lever, longen, hersenen en andere organen

Af en toe verspreidt de parasiet zich door het bloed naar de lever, de longen, de hersenen en andere organen. Volgende symptomen treden op:

Lever

• constipatie
• diarree
• doffe buikpijn
• gewichtsverlies
• hepatomegalie
• hoesten
• koorts
• misselijkheid
• winderigheid
• zweren

Longen

• hoesten
• pijn op de borst

Hersenen

• hoofdpijn
• braken
• epileptische aanvallen

Andere complicaties

Mogelijke andere complicaties omvatten:

• Abcesvorming in de lever of de hersenen
• Bijwerkingen van medicijnen, waaronder misselijkheid
• Een buikvliesontsteking als gevolg van darmzweren
• Een urogenitale aandoening
• Pericarditis (ontsteking van het vlies rond het hart (hartzakje))

Preventie aandoening

Lokaal water zuiveren is nodig door het langer dan één minuut te koken. Het drinken van vervuild water is afgeraden. Indien mogelijk is gebotteld water tijdens het reizen daarom aanbevolen. Het eten van rauwe groenten en salades, die moeilijk te steriliseren zijn, is ten stelligste af te raden. Gekookt voedsel of zelf geschild fruit zijn een beter alternatief. Patiënten moeten voorts worden aangemoedigd om goede hygiënische praktijken te volgen, zoals regelmatig handen wassen met zeep en water, en te zorgen voor een schone omgeving om herinfectie te voorkomen. Educatie over de ziekte en preventieve maatregelen kan ook helpen bij het verminderen van de verspreiding van de infectie. Tot slot is het nodig om ongekookte groenten te wassen en te weken in azijnzuur of azijn gedurende tien tot vijftien minuten.

Lees verder

• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek
• Braken (overgeven): Oorzaken, behandeling en preventie
• Dysenterie: Infectie met bloed in diarree of ontlasting