Shigellose: Bacteriële infectie met diarree

Shigellose is een zeer besmettelijke vorm van diarree die wordt veroorzaakt door een groep bacteriën genaamd Shigella. Deze infectie wordt meestal opgelopen door contact met besmette ontlasting, wat kan gebeuren op verschillende plaatsen. Hoewel de symptomen van shigellose doorgaans mild zijn en gezonde patiënten vaak snel zonder behandeling herstellen, zijn er behandelingsopties beschikbaar voor ernstigere gevallen of voor patiënten bij wie de symptomen langer aanhouden. De prognose voor de meeste patiënten is over het algemeen goed. Het voorkomen van de verspreiding van Shigella kan effectief worden bereikt door regelmatig en grondig de handen te wassen met zeep en door andere hygiënische maatregelen te nemen, vooral na het eten en het gebruik van het toilet.

• Synoniemen van shigellose
• Epidemiologie van de bacteriële infectie
• Oorzaken: Shigella (groep bacteriën)
• Symptomen: Diarree
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van de ziekte
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van shigellose

Shigellose staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• enteritis veroorzaakt door Shigella
• gastro-enteritis door Shigella
• shigella enteritis
• shigella gastro-enteritis
• shigellosis

Epidemiologie van de bacteriële infectie

Kinderen tussen de zes maanden en vijf jaar oud zijn het vaakst getroffen door een Shigella-infectie. Zuigelingen onder de zes maanden zijn zelden aangetast door shigellose. De infectie komt het vaakst voor in de zomermaanden. Shigellose vertoont geen raciale of seksuele voorkeur en komt wereldwijd voor. Volgens recente gegevens zijn er jaarlijks wereldwijd ongeveer 165 miljoen gevallen van diarree door Shigella, waarbij jaarlijks ongeveer 1 miljoen mensen overlijden aan Shigella-infecties.

Oorzaken: Shigella (groep bacteriën)

Soorten Shigella

Shigellose wordt veroorzaakt door een groep bacteriën genaamd Shigella. Deze bacteriën zijn verantwoordelijk voor dysenterie, een infectie die gekenmerkt wordt door bloederige diarree. De belangrijkste soorten Shigella zijn:

• Shigella sonnei, ook bekend als "groep D", is de meest voorkomende veroorzaker van shigellose.
• Shigella flexneri, of "groep B", is verantwoordelijk voor bijna alle overige gevallen van de aandoening.
• Shigella dysenteriae, of "groep A", is zeldzamer maar kan leiden tot ernstige uitbraken, vooral in ontwikkelingslanden.
• Shigella boydii, of "groep C", is het minst voorkomend.

Besmetting

De Shigella-bacteriën produceren toxines die het slijmvlies van de dikke darm aanvallen, wat leidt tot ontsteking, zweertjes en bloederige diarree. Besmette patiënten scheiden de bacteriën uit via hun ontlasting, die vervolgens kan worden verspreid naar voedsel of water, of direct naar andere mensen. Zelfs een besmette vlieg kan de bacteriën verspreiden. Uitbraken van shigellose worden vaak geassocieerd met slechte sanitaire omstandigheden, besmet voedsel en water, en dichtbevolkte leefomstandigheden. De infectie komt daarom vaak voor in ontwikkelingslanden, vluchtelingenkampen, kinderdagverblijven, verpleegtehuizen, zwembaden, gevangenissen, en kazernes. Shigellose is ook een veelvoorkomende oorzaak van reizigersdiarree (acute diarree en koorts bij reizigers).

Symptomen: Diarree

De symptomen van shigellose verschijnen meestal één tot zeven dagen na blootstelling aan de bacteriën, met een gemiddelde incubatietijd van drie dagen. Patiënten ervaren vaak acute buikpijn of krampen, koorts, krampachtige rectale pijn, en diarree die bloed, slijm of pus bevat. Bij kinderen begint de diarree vaak groot en waterig, gevolgd door kleinere hoeveelheden bloederige en slijmerige ontlasting (bloed in de ontlasting, slijm in de ontlasting). Patiënten kunnen ook misselijk zijn en braken. Soms hebben patiënten last van tenesmen, een pijnlijke drang om te poepen ondanks een lege darm. Sommige patiënten kunnen asymptomatisch zijn, wat betekent dat ze geen symptomen vertonen maar nog steeds besmettelijk zijn. Shigellose is uiterst besmettelijk; zelfs een vlieg kan besmette ontlasting overbrengen naar andere personen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit en verzamelt een gedetailleerde medische geschiedenis. Tijdens het onderzoek kan de arts tekenen van een gevoelige buik en uitdrogingsverschijnselen (dehydratie) opmerken. Patiënten kunnen ook een snelle hartslag (tachycardie) en een lage bloeddruk vertonen.

Diagnostische onderzoeken

Verdere diagnostische tests zijn noodzakelijk om shigellose te bevestigen en andere aandoeningen uit te sluiten:

• Bloedonderzoek toont vaak een verhoogd aantal witte bloedcellen aan.
• Ontlastingsonderzoek is essentieel om de aanwezigheid van Shigella te bevestigen en andere oorzaken van de symptomen uit te sluiten.

Differentiële diagnose

Shigellose kan soms worden verward met andere aandoeningen, waaronder:

• Amoebiasis (darminfectie door een parasiet)
• Bacteriële gastro-enteritis (buikgriep)
• Campylobacter-infecties
• [ARTIKEL=170413]Cholera
• Clostridium difficile colitis (bacteriële ontsteking van de dikke darm)
• Darmkanker
• De ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies)
• Cryptosporidiose
• Escherichia coli-infecties
• [ARTIKEL=190330]Pseudomembraneuze colitis (ontsteking van de dikke darm, vaak door antibioticagebruik)
• Salmonellose (infectie met Salmonella-bacteriën, leidend tot diarree en buikpijn)
• Lassa-koorts (virale infectie met koorts en bloedingen)
• Colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang)
• Virale gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door een virus)
• Yersinia enterocolitica (bacteriële infectie met diarree, koorts en huidproblemen)

Behandeling

Patiënten wordt aangeraden om voldoende elektrolytendranken te drinken om het verloren vocht door diarree aan te vullen. Bij ernstige uitdroging kan intraveneuze vochttoediening nodig zijn, vooral bij kleine kinderen of als de patiënt te misselijk is om vocht via de mond op te nemen. Rust is ook belangrijk voor herstel. Een antibioticakuur van vijf tot zeven dagen kan de duur van de ziekte verkorten en verdere verspreiding voorkomen. Antibiotica zijn vooral nuttig voor patiënten met ernstige symptomen. Omdat Shigella bacteriën mogelijk resistent zijn tegen sommige antibiotica, kan een ontlastingsonderzoek nodig zijn om te bepalen welke antibiotica effectief zijn. Het is ook belangrijk om met de arts te overleggen over huidig medicatiegebruik, aangezien bepaalde medicijnen mogelijk moeten worden aangepast of stopgezet.

Prognose van de ziekte

De prognose voor shigellose varieert afhankelijk van de ernst en uitgebreidheid van de infectie. Bij patiënten met een gezond immuunsysteem duren de milde symptomen meestal ongeveer vijf tot zeven dagen. De meeste patiënten herstellen volledig, hoewel het soms enkele maanden kan duren voordat de stoelgang weer normaal is. Eenmaal geïnfecteerd met een type Shigella, heeft de patiënt voor ten minste enkele jaren immuniteit tegen dat specifieke type, maar kan nog steeds besmet raken met andere soorten. Bij ondervoede patiënten en mensen met een verzwakt immuunsysteem kan de prognose minder gunstig zijn, en kunnen complicaties optreden.

Complicaties

Shigellose kan leiden tot verschillende ernstige complicaties:

• Ernstige uitdroging
• Hemolytisch-uremisch syndroom (uremie) (een vorm van nierfalen met anemie en stollingsproblemen)
• Nierfalen
• Een rectale prolaps (verzakking van de endeldarm)
• Epileptische aanvallen of een toxisch megacolon (ernstige ontsteking en uitbreiding van de dikke darm)
• Neuroloogische problemen zoals koortsconvulsies of een hersenaandoening (encefalopathie), wat kan leiden tot hoofdpijn, lethargie (slaapzucht), verwardheid, en een stijve nek.

Preventie

Een goede handhygiëne en algemene persoonlijke hygiëne zijn van cruciaal belang om shigellose te voorkomen.

Lees verder

• Dysenterie: Infectie met bloed in diarree of ontlasting
• Diarree: Soorten, oorzaken, symptomen en behandeling