Gevoelige buik: Oorzaken van gevoeligheid bij aanraking

De buik is een lichaamsdeel dat een arts gemakkelijk kan ‘bekijken’ door aanraking (palpatie). Door de buik te palperen, voelt de arts zwellingen en organen in de buik en is hij in staat om de locatie van de gevoelde pijn te vinden. Patiënten met een gevoelige buik ervaren pijn wanneer een arts druk uitoefent op een bepaald deel van het buikgebied (abdomen). Heel vaak ligt een ontsteking of een acuut proces aan de basis van milde tot ernstige buikgevoeligheid. De buik gaat hierdoor namelijk zwellen, wat druk en gevoeligheid in de buik veroorzaakt. Gevoeligheid bij het aanraken van de buik is bijvoorbeeld het resultaat van een maagslijmvliesontsteking of een buikabces. Andere symptomen komen ook voor, zoals pijn, diarree of koorts. Bij ernstige buikpijn en/of bijkomende tekenen is het verstandig om meteen een arts te raadplegen voor een correcte diagnose en eventuele snelle behandeling.

• Appendicitis en buik die gevoelig is bij aanraking
• Bekkenontsteking en gevoelige buik
• Buikabces
• Diverticulitis
• Eileiderproblemen
• Gescheurde cyste
• Verdraaide eileider
• Gastritis
• Gescheurde buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Inflammatoire darmaandoening
• Meckels divertikel
• Verwondingen
• Geassocieerde symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van gevoeligheid van buikgebied

Appendicitis en buik die gevoelig is bij aanraking

De appendix is een klein zakje (soort wormvormig aanhangsel) dat is verbonden met de dikke darm. Een blindedarmontsteking (appendicitis) treedt op wanneer de blindedarm ontstoken raakt.

Symptomen van blindedarmontsteking zijn onder andere:

• diarree of obstipatie
• een algemeen ziek gevoel
• een verlies van eetlust
• een zwelling in de buik
• hevige pijn bij de navel, die naar beneden en naar rechts beweegt, en die in een paar uur verergert
• koorts

De arts voert een appendectomie (chirurgische verwijdering van de appendix) uit om appendicitis te behandelen.

Bekkenontsteking en gevoelige buik

Bij een bekkenontsteking zijn de voortplantingsorganen van een vrouw geïnfecteerd. Diverse seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia en gonorroe liggen mogelijk aan de basis van een ontsteking van het bekkengebied. Koorts, pijn in de onderbuik en een abnormale vaginale afscheiding zijn de meest bekende symptomen van een bekkenontsteking.

Buikabces

Bij een buikabces is er een zakje met geïnfecteerde vloeistof en pus in het buikgebied aanwezig. Een scheur in de appendix, de darm of de eierstok, een inflammatoire darmaandoening of een infectie zijn mogelijke oorzaken van een buikabces.

Diverticulitis

Bij diverticulitis ontstaat een ontsteking van divertikels, kleine uitstulpingen in de binnenwand van de darm. Volgende tekenen komen tot stand bij diverticulitis:

• diarree of obstipatie
• een algemeen ziek gevoel
• koorts
• pijn of zwelling in de buik

De behandeling van diverticulitis bestaat uit een speciale vezelrijke voeding of vezelsupplementen, medicijnen en/of probiotica.

Eileiderproblemen

Gescheurde cyste

Wanneer eileidercysten aanwezig zijn, vormen zich hierop mogelijk follikels. De eileiders kunnen dan gaan scheuren, hetgeen een gevoelige buik met zich meebrengt.

Verdraaide eileider

Een ovariële torsie (verdraaide eileider) komt zelden tot stand. Hierbij zijn de eileiders gedraaid en bevinden ze zich op weefsels rond de eileiders. De buik is hierbij gevoelig bij aanraking.

Gastritis

Gastritis treedt op wanneer de maagwand ontstoken of opgezwollen raakt. Een maagslijmvliesontsteking (maagontsteking) is het gevolg van:

• een auto-immuunrespons
• een bacteriële infectie
• schade aan de maagwand

Gastritis veroorzaakt pijn in het bovenste buikgebied. Daarnaast treedt een algemeen ziek gevoel op, al ervaren sommige patiënten met gastritis geen klachten. De aandoening leidt soms tot een maagbloeding waarbij volgende symptomen verschijnen:

• bleekheid
• bloed in de ontlasting
• bloed in het braaksel
• een teerachtige, zwarte ontlasting
• kortademigheid
• zwakte

Antacida (soort maagzuurremmers) verminderen de hoeveelheid maagzuur. Een arts moet echter ook de onderliggende oorzaak van gastritis behandelen zodat de ontsteking van het maagslijmvlies niet opnieuw optreedt. Hij schrijft bijvoorbeeld mogelijk antibiotica voor om een bacteriële infectie te behandelen.

Gescheurde buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Bij een ectopische zwangerschap (buitenbaarmoederlijke zwangerschap) groeit de foetus zich buiten de baarmoeder. De vloeistofzak die de foetus vasthoudt, gaat hierdoor barsten, waardoor de moeder met gevoeligheid in het buikgebied kampt.

Inflammatoire darmaandoening

Een inflammatoire darmaandoening veroorzaakt een voortdurende ontsteking in het maagdarmkanaal, waarlangs het voedsel door het lichaam reist. De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn bekende inflammatoire darmaandoeningen. De ziekte van Crohn tast het gehele maagdarmkanaal aan, terwijl colitis ulcerosa alleen de dikke darm en het rectum (endeldarm) treft. Een inflammatoire darmaandoening treedt vermoedelijk op als gevolg van een probleem met het immuunsysteem. Omgevingsfactoren en/of genetische factoren activeren de ziekte.

Pijn, ongemak en gevoeligheid aan de onderbuik zijn bekende symptomen van een inflammatoire darmziekte. Andere tekenen zijn:

• bloed in de ontlasting
• frequente diarree
• gewichtsverlies
• vermoeidheid

Verschillende medicijnen behandelen een inflammatoire darmaandoening. Soms is een operatie nodig om delen van het maagdarmkanaal te verwijderen die beschadigd zijn door de ziekte.

Meckels divertikel

Een Meckels divertikel is een uitstulping van de kronkeldarm (ileum). Het divertikel is een restant van de navelstreng. Later in het leven krijgt een patiënt door de aanwezigheid van deze verdikking in de darm mogelijk te maken met een bloeding of een darmobstructie (verstopping in darmen met braken, buikpijn en gevoelige buik). Een darmobstructie moet een arts chirurgisch behandelen.

Verwondingen

Buikgevoeligheid verschijnt soms ook door een (sport)blessure aan de buik. De buik is kwetsbaar voor verwondingen door de grootte en locatie op het lichaam, en daarnaast is er geen beschermende structuur rond de buik. Een hernia is een ernstige verwonding waarbij een deel van de darm door de buikwand steekt. Ook door spierschade ontstaat mogelijk een buikletsel. Hierbij worden de spieren van de buik belast of verscheurd door een fysieke slag. Soms kampt de patiënt met orgaanschade, waarbij schade of een bloeding ontstaat aan één van de buikorganen.

Geassocieerde symptomen

Gevoeligheid van het abdomen gaat gepaard met één of meer van volgende tekenen:

• afwezige maandstonden
• braken
• buikpijn
• constipatie
• diarree
• een bleke ontlasting
• een opgeblazen gevoel
• een opgezwollen buik
• een verlies van eetlust
• flauwvallen
• geelzucht
• koorts
• misselijkheid

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De arts bevraagt de patiënt over de aanwezige symptomen. Hij wil bijvoorbeeld weten wanneer de klachten begonnen zijn, of de patiënt reeds eerder dit ongemak gehad heft, welke factoren mogelijk de tekenen hebben veroorzaakt, welke andere mogelijke symptomen aanwezig zijn (constipatie, diarree, flauwvallen, overgeven, koorts, …). De arts heeft bovendien een medische geschiedenis nodig.

Lichamelijk onderzoek
Nadat de arts deze informatie gekregen heeft, voert hij een lichamelijk onderzoek uit. Bij dit onderzoek palpeert (betast) hij voorzichtig het buikgebied. De locatie van de gevoeligheid geeft aan welk probleem het veroorzaakt. Patiënten die bijvoorbeeld lijden aan een blindedarmontsteking, ervaren een gevoelige buik wanneer de arts een bepaalde plaats aanraakt. Deze plek staat bekend als het McBurney-punt. Bij een (sport)letsel of een ernstige klap tegen de buik is het belangrijk dat de vitale functies gemeten worden. Schade aan een orgaan spoort de arts op door enkele seconden op de buik te drukken en vervolgens snel de buik los te laten. Als de patiënt pijn voelt wanneer de arts de hand wegtrekt, heeft hij wellicht schade aan een orgaan en is dringende medische hulp noodzakelijk.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert vervolgens enkele diagnostische onderzoeken uit zoals bijvoorbeeld:

• een CT-scan van de buik
• een echografie van de buik of een echografie van het bekkengebied
• een operatie: In sommige gevallen is meteen een verkennende operatie van het buikgebied (laparotomie) onder algemene anesthesie (volledige verdoving waarbij de patiënt slaapt) nodig.
• een röntgenfoto van het buikgebied
• een volledig bloedonderzoek

Behandeling van gevoeligheid van buikgebied

Doordat diverse oorzaken mogelijk aan de basis liggen van een gevoelige buik, kost het de arts soms wel wat tijd om een juiste diagnose te stellen. De oorzaak bepaalt het type behandeling. De patiënt mag alleszins geen aspirine, ibuprofen of naproxen nemen voor de gevoelige buik of buikpijn. Deze medicijnen verhogen namelijk de kans op een maagzweer of een gastro-intestinale bloeding (bloeding in het maagdarmkanaal). Verder verergeren de klachten mogelijk ook door het gebruik van deze geneesmiddelen. Medicijnen, een intraveneuze (via een ader) vochttoediening en chirurgie zijn vaak voorkomende behandelingen voor oorzaken van een buik die gevoelig is bij het aanraken.

Lees verder

• Acute buik: Plots ernstige buikpijn door aandoeningen
• Appendicitis: Ontsteking van aanhangsel blindedarm
• Eierstokcysten (cysten in eierstok): Soorten en symptomen
• Diverticulitis: Langzaam opbouwen naar vezelrijke voeding
• Buikabces: Abces in buik door infectie, operatie, verwonding