Dacryocystitis: Ontsteking van de traanzak van het oog

Dacryocystitis is een aandoening waarbij de traanzak van het oog ontstoken is. Deze oogziekte ontstaat zowel bij zuigelingen als bij veertigplussers. De oogziekte is het gevolg van een verstopte traanbuis (traanafvoergang naar de neus). Bacteriën zijn dan niet in staat het lichaam te verlaten, waardoor ze zich ophopen en zorgen voor een ontsteking van de traanzak. Meestal ontstaat deze oogontsteking acuut, maar soms keert de infectie ook terug en is sprake van een chronische vorm van dacryocystitis. Voor deze oogontsteking bestaan diverse behandelingsmogelijkheden zoals warmtekompressen, medicatie en een operatie.

• Epidemiologie dacryocystitis
• Oorzaken: Verstopping van traanbuis
• Symptomen acute en chronische dacryocystitis
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ontsteking van de traanzak van het oog
• Prognose
• Complicaties traanzakontsteking

Epidemiologie dacryocystitis

Mensen met een zwarte huidskleur ontwikkelen zelden dacryocystitis omdat de ductus ostium (afvoeropening) in de neus groot is. Bovendien is de traanafvoergang korter en rechter bij mensen met een zwarte huidskleur dan bij blanken. Bij volwassenen zijn vrouwen vaker getroffen door dacryocystitis dan mannen als gevolg van een smalle afvoergang. Aangeboren dacryocystitis treedt met gelijke frequentie op bij beide geslachten. Traanzakinfecties en ontstekingen komen voor bij twee verschillende leeftijdscategorieën met name zuigelingen en volwassenen ouder dan veertig jaar. Acute dacryocystitis bij pasgeborenen is zeldzaam (minder dan 1% van alle pasgeborenen). Verworven dacryocystitis komt vooral voor bij vrouwen ouder dan veertig jaar, met een piekincidentie bij patiënten tussen de zestig en zeventig jaar.

Oorzaken: Verstopping van traanbuis

Dacryocystitis treedt meestal op als gevolg van een obstructie (verstopping) van de ductus nasolacrimalis (traanafvoergang naar de neus). De obstructie is het gevolg van een idiopathische inflammatoire stenose (primaire verworven ductus nasolacrimalis obstructie). Hierbij treedt een vernauwing op door een ontsteking. Ook ontstaat een traanzakontsteking soms secundair als gevolg van een trauma, infecties, ontstekingen, gezwellen, of een mechanische obstructie (secundaire verworven traandrainagesysteem obstructie). Een obstructie van de traanafvoergang leidt tot een stopzetting van tranen in een gesloten traandrainagesysteem wat resulteert in een ophoping van bacteriën, wat de oorzaak is van dacryocystitis. Volgende aandoeningen veroorzaken een verstopping van de traanbuis en leiden dan mogelijk tot een traanzakontsteking:

• Adenoïden (neusamandelen)
• Atrofische rhinitis sicca
• Bacteriële infecties: Tuberculose, syfilis, trachoom, Staphylococcus epidermidis (meest voorkomende), Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa (bacteriële infectie bij zwakke mensen), Escherichia coli, Pneumococcus, Propionibacterium acnes, Mycobacterium fortuitum
• Difterie (besmettelijke bacteriële infectie van keel en luchtwegen)
• De ziekte van Wegener
• Eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) van de neusgaten
• Een ethmoidale tumor
• Een nasale tumor
• Een traansteen
• Een oogtrauma
• Ethmoïdale mucocele
• Hypertrofische rinitis
• Mazelen (virale infectieziekte die gepaard gaat met symptomen aan de ogen (oogbindvliesontsteking) en een huiduitslag)
• Nasaal septum abces
• Nasaal trauma
• Nasale mucosale infectie
• Purulente rhinitis
• Rhinitis fibrinosa
• Rhinitis ozaenosa
• Rinolithiasis
• Roodvonk (bacteriële infectie met keelpijn en huiduitslag)
• Sarcoïdose
• Schimmelinfecties: Candida albicans, Aspergillus niger
• Septumafwijking (afwijkend neustussenschot)
• Sinusitis (bovenkaak, ethmoïdaal)
• Syfilitische rinitis
• Vasomotorische rinitis
• Vergrote inferieure turbinate
• Virale infectie: Besmettelijke klierkoorts
• Voorhoofdsholte neoplasma
• Vreemd lichaam in de neus

Symptomen acute en chronische dacryocystitis

Meestal is slechts één oog getroffen bij de oogontsteking. Zelden zijn beide ogen aangetast.

Acute dacryocystitis

Acute dacryocystitis komt acuut voor bij een verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel) en presenteert zich doordat de patiënt plotseling pijn, roodheid en zwelling ervaart in de omgeving boven de traanzak. Tussen de ogen en neus vormt zich dan een pijnlijke, rode knobbel. Vaak gaat een oogbindvliesontsteking (conjunctivitis) gepaard met acute dacryocystitis. Dit is voornamelijk te wijten aan de opeenhoping van toxische afval op het oogoppervlak. Soms gaat de acute dacryocystitis gepaard met koorts en vermoeidheid. Meer ernstige gevolgen van acute dacryocystitis omvatten onder meer een verspreiding naar de oogkas met de vorming van een abces en de ontwikkeling van orbitale cellulitis. De oogleden zijn dan vaak helemaal dicht. Soms barst het abces spontaan open. Wanneer dit gebeurt, resulteert dit mogelijk in blindheid.

Chronische dacryocystitis

De chronische vorm van dacryocystitis gaat gepaard met ophoping van etter of slijm in de traanzak en met tranenvloed. Ook bij deze vorm van een traanzakontsteking komt vaak een oogbindvliesontsteking voor.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig en diagnostisch onderzoek

De diagnose gebeurt klinisch in de meeste gevallen. De oogarts bemerkt via een uitgebreid oogonderzoek dat de patiënt ter hoogte van de neus rode zwellingen heeft in de binnenste ooghoeken. Via een bloedonderzoek is leukocytose aantoonbaar. Leukocytose is de medische term voor een toestand van teveel witte bloedcellen in het bloed. Een dacryocystografie en dacryoscintigrafie zijn nuttig om anatomische afwijkingen vast te stellen. Daarnaast is een CT-scan ook nuttig. De oogarts meet verder de traanafscheiding via de Schirmer-test. Voorts is een nasale endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de neus- en sinusholtes) handig om neusafwijkingen uit te sluiten.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen hebben gelijkaardige symptomen als een traanzakontsteking en zijn daarom de differentiële diagnose:

• aangeboren afwijkingen van de traanafvoergang
• actinomycose (bacteriële infectie met ettering en zwelling van het bekken, de darmen, de hals en het gezicht en de longen)
• acute ethmoïd sinusitis
• alacrima
• allergische rinitis
• bacteriële conjunctivitis
• basaalcelcarcinoom aan de oogleden
• blefaritis
• canaliculaire laceratie
• cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid)
• chalazion
• conjunctivamelanoom
• ectropion
• een plaveiselcelcarcinoom van het ooglid
• een sinonasale tumor
• een traanzaktumor
• episcleritis
• geïnfecteerde atheroomcyste
• hoofdpijn
• neonatale conjunctivitis
• optische neuropathie
• orbitale cellulitis
• preseptale cellulitis
• primaire aangeboren glaucoom
• sarcoïdose

Behandeling ontsteking van de traanzak van het oog

Aangeboren dacryocystitis vereist warmtekompressen, antibiotica en traanzakmassage. Acute dacryocystitis met orbitale cellulitis vereist een ziekenhuisopname met intraveneuze (IV) antibiotica. Bij acute dacryocystitis is een warmtekompres nuttig. Patiënten met de chronische vorm nemen steroïde oogdruppels via correcte oogdruppelrichtlijnen. Zowel bij de acute als chronische vorm is soms een dacryocystorhinostomie nodig; een chirurgische ingreep.

Prognose

Acute dacryocystitis, kent zelden een ernstige morbiditeit en mortaliteit. De morbiditeit heeft voornamelijk betrekking op een traanzakabces en de verspreiding van de infectie. Chronische dacryocystitis gaat eveneens zelden gepaard met een ernstige morbiditeit, tenzij een systemische ziekte de traanzakontsteking veroorzaakt. Conjunctivitis en infectie zijn mogelijke complicaties.

Complicaties traanzakontsteking

Aangeboren dacryocystitis is een ernstige ziekte die gepaard gaat met een aanzienlijke morbiditeit en mortaliteit. Deze oogaandoening heeft een uiterst snelle behandeling nodig, want anders leidt dit mogelijk tot een hersenabces (verzameling van pus in de hersenen), meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek) en sepsis (bloedvergiftiging: overdreven reactie van het immuunsysteem op ziektekiemen). Ook orbitale cellulitis is een zeldzame maar mogelijke complicatie. Dit gaat vaak gepaard bij acute dacryocystitis en congenitale acute dacryocystitis. De patiënt heeft hierbij een ontstoken pijnlijk oog (oogpijn) met abnormale beweeglijkheid, een abnormale pupil, en een verminderde gezichtsscherpte. Massieve zwelling en roodheid rond de oogkas komt regelmatig voor wanneer de ontsteking zich verspreid heeft. Daarnaast ontstaat soms bij het uitbarsten van een abces een zogenaamde traanzakfistel. De fistel is een verbinding tussen de huid en een holte. Af en toe komt een patiënt te overlijden door dacryocystitis.