Tranende ogen (epiphora): oorzaken en behandeling

Traanvocht heeft een belangrijke functie, namelijk het vochtig houden van het oog. Tijdens het knipperen van het oog, verdeelt het traanvocht zich als een filmpje over het oog. Iedereen heeft wel eens last van een tranend oog, bijvoorbeeld als je verkouden bent of tijdens het snijden van een ui. Heb je echter regelmatig last van tranende ogen en weet je niet wat de oorzaak is, breng dan een bezoek aan de huisarts. Mogelijk stuurt deze je door naar een oogarts of KNO-arts. Wat kunnen de oorzaken zijn van tranende ogen en wat kan er aan gedaan worden? Wat houdt de Anel-test in?

Inhoud artikel

• Traanvocht
• Gevolg tranende ogen
• Oorzaken
• Symptomen
• Diagnose, onderzoek
• Behandeling
• Hooikoorts en tranende ogen

Traanvocht

De belangrijkste taak van traanvocht is het vochtig houden van het oog. Als je met je oog knippert, wordt het traanvocht in een dun laagje (ook wel traanfilm genoemd) verdeeld over het oog. Deze traanfilm houdt het oog glad, maar het zorgt er ook voor dat het oog beschermd wordt tegen de buitenlucht. De opbouw van de traanfilm (drie lagen): de olieachtige laag wordt geproduceerd door de kliertjes van Meibom (kliertjes in de oogleden). De laag zorgt ervoor dat traanvocht niet te snel verdampt. De middelste laag is een waterige laag, wordt geproduceerd door de traanklier en heeft als taak het oog schoon te wassen (van stof en vuil). De binnenste laag van de traanfilm is slijmachtig en is afkomstig van kliertjes in het slijmvlies van het oog. Deze laag zorgt ervoor dat de waterige laag goed verdeeld wordt over het oog en zich ook goed vasthecht. De afvoer van traanvocht vindt plaats via twee traanpunten, daarna via traanbuis, traanzak, neustraankanaal naar de neus. Daarom moet je snuiten nadat je gehuild hebt.

Gevolg tranende ogen

Als het traansysteem verstopt is kunnen de tranen het vuil niet afvoeren. De ziektekiemen kunnen zorgen voor een ontsteking.

Oorzaken

Een tranend oog kan verschillende oorzaken hebben:

• Een te hoge traanproductie.
• Een functiestoornis van de traanpomp: tranen worden in de traanwegen gepompt, de aandrijving van de pomp geschiedt door knipperen van het oog. Als deze pomp niet goed werkt dan is er geen spraken van een verstopping maar van een stoornis in de functie.
• Er kunnen afwijkingen zijn bij het traan-afvoersysteem.
• Drogen ogen kunnen leiden tot irritatie en dit zorgt ervoor dat de traanklier meer tranen gaat produceren.

Een te hoge traanproductie

Een ontsteking van de rand van het ooglid kan de reden zijn. Dit wordt ook wel blepharitis squamosa genoemd. Schilfertjes van de huid trekken bacteriën aan. De bacteriën scheiden gifstoffen af en kunnen ervoor zorgen dat een oog gaat tranen. Een vuiltje in het oog kan irritatie veroorzaken en ogen laten tranen. Het kan ook gaan om een naar binnen gedraaid ooglid waardoor de wimpers tegen het oog schuren. Ook een ontsteking van het oog, bijvoorbeeld van het regenboogvlies kan een te hoge traanproductie veroorzaken. De meest voorkomende oorzaak is een droog oog, waarbij de kwaliteit van het traanfilmpje niet in orde is.

Een functiestoornis van de traanpomp

Een tranend oog kan ook veroorzaakt worden door onderoogleden die te slap zijn of het onderooglid is naar buiten gedraaid (ectropion). Dit kan door ouderdom komen, maar ook verlamming van het aangezicht kan de reden zijn. Dan liggen de traanpuntjes niet op de juiste manier tegen het oog, waardoor de tranen langs de ooglidrand en de wang rollen in plaats van de juiste weg: middels de traanbuisjes richting de neus. Afwijkingen van de huid van het ooglid kunnen ook de oorzaak zijn.

Afwijkingen van het traan-afvoersysteem

Verstopping van het traankanaal, traanzak of traanneuskanaal door bijvoorbeeld een ontsteking of door een ongeval. Een verstopping kan ook optreden zonder dat er een duidelijke oorzaak is. Bij kinderen kan het zijn dat in het eerste jaar na de geboorte de ingang van het traanneuskanaal nog niet open is. Dit leidt tot een tranend oog en meestal zie je ook wat viezigheid.

Symptomen

Bij tranende ogen heb je last van hinderlijk druppelen van tranen (epiphora) uit de ogen en dan vooral overdag als je bezig met de gewone dagelijkse dingen.

Diagnose, onderzoek

De oogarts kan onderzoek doen. Er wordt gekeken met een microscoop en een lamp of er iets is wat irritatie veroorzaakt in het oog. De oogleden worden gecontroleerd op functie, positie en slapte, verder wordt de traanfilm bekeken op kwaliteit. Ook wordt gecontroleerd of de traanpunten open zijn en goed liggen. Mogelijk test de oogarts of de traanbuis open is door een fysiologische zoutoplossing in de traanbuis te spuiten. Komt de oplossing bij de neus, dan is dat een teken dat de traanweg open is. Deze test staat bekend onder de naam: Anel-test. Indien de oogarts denkt aan problemen in de neus dan zal je worden doorverwezen naar een KNO-arts. De Anel-test zal bij volwassenen waarschijnlijk plaatsvinden op de polikliniek, bij kinderen op de operatiekamer. Verder kan er röntgenonderzoek (dacryocystogram of DCG) gedaan worden om te kijken waar de verstopping zit.

Behandeling

De behandeling hangt af wat de oorzaak is van een tranend oog.

Een te hoge traanproductie

Bij schilfers die bacteriën aantrekken kun je iedere avond de oogleden schoonmaken met een nat wattenstokje. Is er sprake van een vuiltje of haartje dan moet dit verwijderd worden.

Een functiestoornis van de traanpomp

Bij onderoogleden die te slap zijn kan operatief worden ingegrepen: verstevigen van de oogleden.

Afwijkingen van het traan-afvoersysteem

Een verstopt neustraankanaaltje kan opgerekt worden. De traanpunten kunnen wat groter gemaakt worden, er wordt een sneetje gemaakt in de traanpuntjes (3-Snip). Als het gaat om een verstopping in de traanzak of in het neustraankanaal dan kan er een verbinding worden aangelegd tussen traanzak en neus. Een andere naam hiervoor: dacryocystorhinostomie of DCR. Dit kan gebeuren onder algehele narcose of onder plaatselijke verdoving. Als je bloedverdunners gebruikt is dat belangrijk om door te geven (in verband met mogelijke nabloedingen). Baby's die een ontsteking hebben aan een oog en waarbij de traanpunten nog niet open zijn, krijgen antibiotica. Verder kan masseren van de traanzak worden aangeraden. Mocht het probleem niet opgelost worden dan kan onder algehele narcose het kanaaltje worden opgerekt. Soms bestaat behandeling uit een klein ballonnetje dat wordt opgeblazen op de plaats van de verstopping.

Droge ogen

Bij drogen ogen die tranende ogen veroorzaken kunnen kunsttranen de oplossing zijn.

Hooikoorts en tranende ogen

Hooikoorts en last hebben van tranende ogen, dit komt vaak voor. De ogen kunnen gaan tranen omdat de antistoffen tegen de pollen niet alleen in de neus gemaakt worden, maar ook in het oog. De stof die hierbij vrijkomt, histamine, zorgt voor branderige, jeukende en tranende ogen. Zet een zonnebril op tijdens dagen waarop de hooikoorts opspeelt. Vermijd wrijven in de ogen, dit zal de klachten nog erger maken. Wil je toch aan je ogen komen, gebruik dan een nat washandje. Er zijn oogdruppels te koop die het tranen tegengaan, vraag om raad bij drogist of apotheek.