Schirmertest: Onderzoek traanproductie oog of ogen
Soms is de traanvloeistof niet van voldoende kwaliteit, worden er te weinig tranen aangemaakt of zijn er verstoppings- of andere problemen waardoor een patiënt droge ogen krijgt. En soms traant een patiënt te veel en heeft hij tranende ogen. Met de Schirmertest bepaalt de oogarts of het oog te weinig, voldoende of te veel tranen produceert om het oog vochtig te houden. Het is een eenvoudige en pijnloze test die snel klaar is en voornamelijk gebruikt wordt bij de diagnose van droge ogen.- Voorbereiding onderzoek
- Onderzoek traanproductie van het oog
- Resultaten: Droge ogen, tranende ogen
- Risico's
- Na het onderzoek
- Schirmertest bij kinderen: Toepassingen en uitdagingen
- Gebruik van de Schirmertest bij pediatrische patiënten
- Uitdagingen bij het uitvoeren van de test bij kinderen
- Schirmertest en de diagnose van het Syndroom van Sjögren
- Diagnostisch belang van de Schirmertest bij Sjögren
- De rol van de Schirmertest in het monitoren van de ziekteprogressie
- Relatie tussen droge ogen en leeftijd: Impact op traanproductie
- Waarom ouderen vaker last hebben van droge ogen
- Effecten van leeftijd op de Schirmertestresultaten
- Schirmertest en droge ogen door omgevingsfactoren
- Omgevingsfactoren die de traanproductie beïnvloeden
- Monitoren van omgevingsgerelateerde droge ogen
- Schirmertest bij contactlensdragers: Effecten op traanproductie
- Droge ogen en contactlensgebruik
- Schirmertest en contactlensmanagement
- Verbeteringen en innovaties in de Schirmertest
- Nieuwe technologieën en apparatuur
- Automatisering van de test
- Epidemiologie van droge ogen
- Oorzaken
- Risicofactoren
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
- Praktische tips voor het leven met een Schirmertest
- Wat is de Schirmertest?
- Wat gebeurt er na de test?
- Zorg goed voor je ogen
- Controleer je elektrolytenbalans en voeding
- Volg regelmatig medische controleafspraken
- Let op andere symptomen
- Misvattingen rond schirmertest
- De schirmertest is alleen voor mensen met droge ogen
- De schirmertest is pijnlijk
- De schirmertest kan alle oogproblemen diagnosticeren
- De schirmertest is alleen nodig voor oudere mensen
- De schirmertest is geen betrouwbare manier om droge ogen te diagnosticeren
- De schirmertest wordt uitgevoerd door iedereen met oogproblemen
- De schirmertest is alleen voor diagnostische doeleinden
Voorbereiding onderzoek
Het onderzoek gebeurt poliklinisch. De patiënt mag met andere woorden meteen naar huis na het onderzoek. De patiënt verwijdert voor het onderzoek zijn contactlenzen.Onderzoek traanproductie van het oog
De oogarts plaatst een papierstrookje (stripje) in de ooghoeken van elk oog, tussen het oog en het onderste ooglid. Hiervoor dient hij het onderste ooglid een beetje naar beneden te trekken. Mogelijk geven de strookjes een brandend en/of schurend gevoel, maar doordat de patiënt de ogen openhoudt en knippert wanneer het nodig is, weet de oogarts hoe de ogen tranen bij prikkeling.Soms dient de arts de test nog eens uit te voeren. Om te beginnen krijgt de patiënt dan wel verdovende oogdruppels toegediend in beide ogen. Dit doet de oogarts omdat de patiënt anders mogelijk gaat tranen bij de test. Zonder verdovende druppels vinden patiënten de papierstrookjes vaak irriterend of geven ze een licht ongemakkelijk gevoel. De oogdruppels prikken of branden soms even, maar dit verdwijnt snel. De patiënt blijft hierdoor goed zien. Een mogelijk nadeel van het gebruik van verdovende oogdruppels is dat dit de onderzoeksresultaten kan beïnvloeden.
De oogarts test in beide gevallen beide ogen tegelijkertijd. Soms is de werkwijze verschillend, maar meestal dient de patiënt zijn ogen gedurende vijf minuten zachtjes te sluiten. Het is wel belangrijk om dit zacht te doen, want wanneer hij de ogen met te veel druk sluit, levert dit abnormale onderzoeksresultaten op. Na vijf minuten verwijdert de arts de papierstrookjes en meet hij de vochtigheid.
Resultaten: Droge ogen, tranende ogen
Als een patiënt meer dan tien mm vocht op het filterpapier heeft na vijf minuten, betekent dit dat hij een normale traanproductie heeft. Beide ogen hebben gewoonlijk een gelijke traanproductie.Droge ogen
Droge ogen kunnen voortvloeien uit:
- blefaritis
- hormonale veranderingen (bij het begin van de menopauze)
- hoornvlieszweren en ooginfecties
- klimaatveranderingen (of seizoensgebonden veranderingen)
- leukemie
- lymfoom
- medicijnen (bijvoorbeeld via de mond ingenomen anticonceptiva, antihistaminica en bètablokkers)
- ooginfecties (bijvoorbeeld conjunctivitis, de medische term voor oogbindvliesontsteking)
- ooglasercorrectie zoals LASIK of fotorefractieve keratectomie (PRK)
- ooglid- of aangezichtschirurgie
- reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen)
- Sjögren-syndroom (een auto-immuunaandoening)
- veroudering
- vitamine A-tekort
- zenuwaandoeningen zoals familiale disautonomie
Rode ogen bij conjunctivitis / Bron: Marco Mayer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Mogelijke oorzaken van tranende ogen zijn:
- allergieën
- complicaties van droge ogen
- een sterke emotionele reactie (huilen)
- infecties
- ingegroeide wimpers
- irritatie van het oog (van verdwaalde wimpers of ander vuil)
- klimaat (inclusief koud en/of winderig weer)
- reacties op bepaalde medicijnen (antihistaminica, oogdruppels, diuretica, slaappillen, enz.)
- rood oog (conjunctivitis)
- slappe oogspieren
- verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel)
- verstopte traanbuisjes
Risico's
Er zijn geen risico’s verbonden aan dit onderzoek.Na het onderzoek
Na het onderzoek mag de patiënt minstens gedurende een halfuur niet in zijn ogen wrijven. Ook moet hij minstens twee uur wachten om zijn contactlenzen weer in te doen na het onderzoek. Hij krijgt na het onderzoek zijn resultaten en de oogarts bepaalt hoe de behandeling gebeurt.Schirmertest bij kinderen: Toepassingen en uitdagingen
Het uitvoeren van de Schirmertest bij kinderen vereist speciale overwegingen, aangezien het niet altijd even eenvoudig is om jonge patiënten voldoende te laten meewerken. Toch is het mogelijk om deze test bij kinderen toe te passen, vooral wanneer er sprake is van symptomen van droge ogen of overmatige tranen.Gebruik van de Schirmertest bij pediatrische patiënten
Bij kinderen kan de Schirmertest nuttig zijn om te helpen bij het diagnosticeren van aandoeningen zoals droge ogen, vooral wanneer het kind niet in staat is om de symptomen goed te beschrijven. In sommige gevallen, zoals bij aandoeningen zoals het Syndroom van Sjögren, kan de test worden gebruikt om de traanproductie van het kind te evalueren. Ook kan het nuttig zijn bij kinderen met ooginfecties of trauma’s aan het oog.Uitdagingen bij het uitvoeren van de test bij kinderen
Een van de belangrijkste uitdagingen bij het uitvoeren van de Schirmertest bij kinderen is het verkrijgen van een goede samenwerking van het kind. Kinderen kunnen onrustig zijn of het moeilijk vinden om stil te zitten met een strip in hun oog. Het kan helpen om de test op een speelse manier aan te bieden, zoals door het gebruik van visuele en kleurrijke hulpmiddelen, om de angst van het kind te verlichten en de test gemakkelijker te maken.Schirmertest en de diagnose van het Syndroom van Sjögren
Het Syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte die de tranenklieren en speekselklieren aantast. Dit leidt tot een verminderde traanproductie, wat kan resulteren in droge ogen. De Schirmertest wordt vaak gebruikt als diagnostisch hulpmiddel om de mate van droge ogen te beoordelen bij patiënten met vermoedens van Sjögren.Diagnostisch belang van de Schirmertest bij Sjögren
Bij patiënten met het Syndroom van Sjögren is de Schirmertest belangrijk om de ernst van de traanproductie te meten. Verlaagde traanproductie, die wordt vastgesteld tijdens de test, kan wijzen op een probleem met de tranenklieren, wat typisch is voor Sjögren. De test helpt artsen om de diagnose van deze chronische aandoening te ondersteunen, samen met andere tests zoals bloedonderzoek en oogonderzoeken.De rol van de Schirmertest in het monitoren van de ziekteprogressie
Voor patiënten met het Syndroom van Sjögren kan de Schirmertest ook een nuttig hulpmiddel zijn voor het monitoren van de ziekteprogressie. Verminderde traanproductie kan verergeren naarmate de ziekte vordert. Regelmatige metingen met de Schirmertest kunnen artsen helpen om te bepalen of de ziekte onder controle is of dat er een verslechtering is die aangepaste behandeling vereist.Relatie tussen droge ogen en leeftijd: Impact op traanproductie
Droge ogen komen vaker voor bij ouderen, vooral door de afname van de traanproductie die vaak optreedt naarmate men ouder wordt. De Schirmertest kan hierbij een belangrijk hulpmiddel zijn om te begrijpen hoe leeftijd de traanproductie beïnvloedt en om andere risicofactoren te identificeren.Waarom ouderen vaker last hebben van droge ogen
Bij ouderen neemt de traanproductie vaak af door veranderingen in de traanklieren, hormonale veranderingen (zoals tijdens de menopauze) en verminderde speekselklieractiviteit. Dit kan leiden tot droge ogen en ongemak. De Schirmertest helpt artsen te bepalen of de verminderde traanproductie een belangrijke factor is bij de droge ogenklachten van de patiënt.Effecten van leeftijd op de Schirmertestresultaten
De resultaten van de Schirmertest kunnen bij oudere patiënten vaak lager uitvallen dan bij jongere patiënten, zelfs als er geen onderliggende ziekte is. Dit kan te wijten zijn aan het natuurlijke verouderingsproces van het oog en de traanproductie. Artsen moeten deze leeftijdsgebonden veranderingen in overweging nemen bij het interpreteren van de resultaten van de test.Schirmertest en droge ogen door omgevingsfactoren
Droge ogen kunnen niet alleen door medische aandoeningen worden veroorzaakt, maar ook door omgevingsfactoren zoals luchtvervuiling, droge lucht, airconditioning of langdurig gebruik van elektronische apparaten. De Schirmertest kan helpen vaststellen in hoeverre deze omgevingsfactoren bijdragen aan de symptomen van droge ogen.Omgevingsfactoren die de traanproductie beïnvloeden
Factoren zoals blootstelling aan droge lucht, airconditioning, rook of stof kunnen de traanproductie verminderen. Dit leidt tot een snellere verdamping van de traanfilm, wat resulteert in een gevoel van droogheid en ongemak. De Schirmertest kan worden uitgevoerd om te bepalen of deze externe factoren een meetbare invloed hebben op de traanproductie van de patiënt.Monitoren van omgevingsgerelateerde droge ogen
Bij patiënten die in een droge of stoffige omgeving werken, zoals in kantoren met airconditioning of in fabrieken met veel stof, kan de Schirmertest helpen om het effect van deze omgevingsfactoren op de traanproductie te monitoren. Door de resultaten van herhaalde tests te vergelijken, kan de arts aanbevelingen doen voor het aanpassen van de omgeving of het gebruik van oogdruppels en andere behandelingen.Schirmertest bij contactlensdragers: Effecten op traanproductie
Contactlensdragers hebben vaak last van droge ogen, vooral na langdurig dragen van de lenzen. De Schirmertest kan helpen bepalen of de traanproductie van een contactlensdrager voldoende is om hun ogen comfortabel te houden en kan artsen helpen bij het aanpassen van hun behandelplan.Droge ogen en contactlensgebruik
Contactlenzen kunnen bijdragen aan droge ogen doordat ze de traanfilm verstoren en de afvoer van tranen uit het oog belemmeren. Dit kan leiden tot symptomen van droge ogen, zoals branderigheid, jeuk of vermoeidheid van de ogen. De Schirmertest kan een waardevolle test zijn om te bepalen of het traanvolume voldoende is om de ogen in een gezonde staat te houden, vooral bij contactlensdragers.Schirmertest en contactlensmanagement
Als de Schirmertest bij een contactlensdrager aangeeft dat de traanproductie onvoldoende is, kan de arts aanbevelingen doen zoals het gebruik van kunstmatige tranen, het veranderen van het type contactlenzen of het aanpassen van het draagregime. De test kan helpen bij het personaliseren van de behandeling voor een betere ooggezondheid en comfort.Verbeteringen en innovaties in de Schirmertest
De Schirmertest is een waardevolle diagnostische tool, maar de technologie evolueert om de test nauwkeuriger, gebruiksvriendelijker en efficiënter te maken.Nieuwe technologieën en apparatuur
Er zijn nieuwe technologieën in opkomst die de uitvoering van de Schirmertest gemakkelijker en meer informatief maken. Dit omvat verbeterde strips die nauwkeuriger meten of digitale technologieën die de resultaten van de test in realtime kunnen weergeven en analyseren. Deze innovaties kunnen artsen helpen om sneller tot een diagnose te komen en behandelingsopties te optimaliseren.Automatisering van de test
Automatische systemen die de Schirmertest uitvoeren, kunnen de test sneller en consistenter maken, wat vooral handig is in drukke klinieken. Deze systemen kunnen de testresultaten op een gestandaardiseerde manier verzamelen, waardoor menselijke fouten worden geminimaliseerd en artsen zich kunnen concentreren op de behandeling en opvolging van patiënten.Epidemiologie van droge ogen
Droge ogen en tranende ogen komen veel voor, vooral bij oudere volwassenen en mensen met bepaalde medische aandoeningen. Epidemiologische studies hebben aangetoond dat ongeveer 5 tot 30% van de populatie op enig moment last zal hebben van droge ogen. Vrouwen zijn vaker getroffen dan mannen, en de prevalentie neemt toe met de leeftijd. De incidentie van tranende ogen is minder goed gedocumenteerd, maar wordt vaak gezien als een symptoom bij allergieën en infecties.Oorzaken
De oorzaken van droge ogen kunnen variëren van omgevingsinvloeden tot medische aandoeningen. Droge ogen kunnen optreden door onvoldoende traanproductie, verhoogde verdamping van de traanfilm of een combinatie van beide. Transpiratie en constante blootstelling aan luchtstromen, zoals airconditioning of verwarming, kunnen bijdragen aan deze toestand. Tranende ogen kunnen worden veroorzaakt door overmatige traanproductie als reactie op irritatie, allergieën of infecties. Het lichaam probeert dan het irriterende middel uit het oog te verwijderen door extra tranen te produceren.Risicofactoren
Factoren die het risico op droge ogen verhogen zijn onder andere:- Leeftijd: Ouderen hebben vaak een verminderde traanproductie.
- Geslacht: Vrouwen hebben een hogere prevalentie van droge ogen, vooral na de menopauze.
- Medische aandoeningen: Aandoeningen zoals reumatoïde artritis en Sjögren-syndroom kunnen bijdragen aan droge ogen.
- Gebruik van bepaalde medicijnen: Antihistaminica, antidepressiva, en sommige bloeddrukmedicijnen kunnen de traanproductie beïnvloeden.
- Omgevingsfactoren: Blootstelling aan luchtvervuiling, droge lucht en sterke wind kan het risico op droge ogen verhogen.
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen die kunnen wijzen op een ernstiger aandoening zijn onder andere:- Aanhoudende pijn of ongemak in de ogen.
- Verminderde gezichtsscherpte of veranderingen in het gezichtsvermogen.
- Roodheid van het oog die niet verdwijnt.
- Aanwezigheid van etter of andere afscheidingen uit het oog.
- Ernstige lichtgevoeligheid of dubbelzien.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van droge ogen wordt vaak gesteld op basis van symptomen en klinische evaluatie. Naast de Schirmertest kunnen andere tests zoals de fluoresceïnekleuring en de beoordeling van de traanfilmstabiliteit worden uitgevoerd. De arts kan ook een uitgebreide anamnese afnemen om mogelijke onderliggende oorzaken te identificeren.Behandeling
De behandeling van droge ogen richt zich op het verlichten van symptomen en het behandelen van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen zijn onder andere:- Kunsttranen: Vloeistoffen of gels die de traanfilm aanvullen.
- Medicijnen: Ontstekingsremmers of immunomodulatoren kunnen worden voorgeschreven.
- Voorkomen van verdamping: Het gebruik van luchtbevochtigers en het vermijden van airconditioning.
- Chirurgische ingrepen: In ernstige gevallen kan een arts besluiten om de traanbuizen tijdelijk te sluiten om de traanfilm te behouden.
Prognose
De prognose voor droge ogen hangt af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Veel mensen ervaren aanzienlijke verlichting van hun symptomen met de juiste behandeling. In sommige gevallen kan de aandoening chronisch zijn en voortdurende behandeling vereisen.Complicaties
Complicaties van droge ogen kunnen onder andere zijn:- Chronische irritatie en ontsteking van het oogoppervlak.
- Verhoogd risico op ooginfecties door verminderde bescherming van de traanfilm.
- Verminderde kwaliteit van leven door aanhoudende symptomen en ongemak.
