Ooglymfoom (intraoculair lymfoom): Kanker in oog of ogen

Een lymfoom is een vorm van kanker die voortkomt uit oncontroleerbaar delende lymfocyten (type witte bloedcellen). Een lymfoom begint meestal in de lymfeklieren, die deel uitmaken van het immuunsysteem. Af en toe ontstaat een lymfoom in de ogen, wat dan in medische termen wordt aangeduid als een ‘intraoculair lymfoom’. Ooglymfomen ontstaan om onbekende redenen, maar veel ouderen en patiënten met een zwak immuunsysteem kampen met dit type kanker. Een wazig gezichtsvermogen en een overgevoeligheid voor licht zijn enkele symptomen van deze kankervorm die meestal beide ogen treft. De behandeling van een intraoculair lymfoom verloopt op dezelfde manier als een lymfoom in een ander lichaamsdeel, namelijk via chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie. De vooruitzichten zijn variabel bij een lymfoom in de ogen. Via enkele maatregelen is het tot slot mogelijk om het risico op het verkrijgen van oogkanker te verminderen.

• Oorzaken van intraoculair lymfoom
• Risicofactoren van ooglymfoom
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Oogpijn, rode ogen en een wazig gezichtsvermogen
• Oogproblemen
• Algemene tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van intraoculaire lymfomen
• Prognose van kanker in de ogen
• Complicaties van type oogkanker
• Preventie van lymfoom in het oog

Oorzaken van intraoculair lymfoom

Wanneer een lymfoom verschijnt in de ogen, is in medische termen sprake van een ‘primair intra-oculair lymfoom’. Intraoculaire lymfomen zijn altijd een type non-Hodgkinlymfoom. Waarom dit lymfoom ontstaat in de ogen, is niet bekend.

Risicofactoren van ooglymfoom

Aandoeningen

Patiënten met bepaalde aandoeningen lopen meer kans op het ontwikkelen van een lymfoom in de ogen:

• een Chlamydia psittaci-infectie van het oog (een bacteriële infectie die vaak vogels treft)
• een familiegeschiedenis van een immuunziekte hebben
• een immuunaandoening
• een lymfoom in een deel van de hersenen hebben
• een orgaantransplantatie hebben gehad
• een systemische ziekte
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) en andere auto-immuunziekten
• virussen (in sommige zeldzame gevallen) zoals een Epstein-Barr-virusinfectie (klierkoorts)

Omgevingsfactoren

Volgende omgevingsfactoren verhogen het risico op het krijgen van een ooglymfoom:

• beroep met blootstelling aan straling, zoals kernwerkers, piloten, astronauten, enzovoort
• blootstelling aan industriële chemicaliën
• blootstelling aan stralen van röntgenfoto’s en een CT-scan
• chemotherapie
• een verhoogd serumlactaatdehydrogenase - LDH (een type enzym)
• genetische veranderingen (mutaties)
• leeftijd: ouderen (zestigplussers zijn vaker aangetast)
• medicijnen om het immuunsysteem te onderdrukken (immunosuppressiva)
• roken

Symptomen: Oogpijn, rode ogen en een wazig gezichtsvermogen

Een primair intraoculair lymfoom ontwikkelt zich in het netvlies en in het glasvocht in het oog. De kankercellen tasten ook de oogzenuw aan de achterkant van het oog aan. Bij acht op de tien patiënten zijn beide ogen getroffen. Wel zijn de klachten meestal meer aanwezig in één oog.

Oogproblemen

De meest voorkomende symptomen voor een ooglymfoom zijn onder andere:

• brandende ogen
• een vermindering van het gezichtsvermogen of een verlies van gezichtsvermogen
• een wazig gezichtsvermogen
• een zanderig gevoel in de ogen
• een zwelling in het oog
• extra gevoelig zijn voor licht (fotofobie)
• floaters (drijvers: kleine stippen of lijnen in het gezichtsveld zien)
• oogpijn (zeldzaam)
• rode ogen
• waterige ogen

Algemene tekenen

Algemene symptomen komen ook voor, zoals:

• bloedarmoede (anemie: tekort aan rode bloedcellen)
• een lage bloeddruk (hypotensie)
• een verlies van eetlust
• frequente infecties
• hoofdpijn
• koorts
• onbedoeld gewichtsverlies
• vermoeidheid / kankervermoeidheid
• zwakte

Wanneer andere organen dan de ogen betrokken zijn, verschijnen mogelijk nog bijkomende klachten.

Diagnose en onderzoeken

Een grondig lichamelijk onderzoek en een complete medische geschiedenis zijn erg belangrijk. Daarnaast is een neurologisch onderzoek vereist om betrokkenheid van het centrale zenuwstelsel uit te sluiten. De arts beveelt meestal ook een bloedonderzoek aan. Voorts is een oogonderzoek vereist. De patiënt meldt de oogarts eerst informatie over zijn gezichtsvermogen. De oogarts controleert op zijn beurt de oogbewegingen. Hij gebruikt hiervoor een oftalmoscoop. Dit is een instrument dat een lichtje en een vergrotende lens bevat, wat nodig is om de achterkant van het oog goed te kunnen inspecteren. Verder zet de arts soms beeldvormende onderzoeken in, wat nodig is om de locatie van de oogtumor op te sporen en ook om te kijken of de kanker zich reeds heeft verspreid (metastasen). Meestal is een biopsie van het geleiachtige glasvocht nodig. De arts neemt dan een monster van weefsel of cellen om dit met een microscoop te bekijken en verder te testen om de aanwezigheid van oogkanker te bevestigen. De oogbiopsie gebeurt via een oogoperatie die bekend staat als een ‘vitrectomie’ (glasvochtoperatie).

Behandeling van intraoculaire lymfomen

Een ooglymfoom behandelt de arts meestal met chirurgie, chemotherapie en/of uitwendige bestralingstherapie (radiotherapie). De arts tracht in eerste instantie het lymfoom uit het oog te verwijderen via een chirurgische ingreep. Chemotherapie wordt toegediend in het oog, via een ader (intraveneus) of direct in de wervelkolom. Hierdoor is het mogelijk om kankercellen te doden. Radiotherapie maakt gebruik van zeer krachtige bundels om tumoren te verkleinen en kankercellen te doden. De radiotherapie is gericht op de ogen of, indien nodig, op de hersenen en het ruggenmerg.

Prognose van kanker in de ogen

De prognose van deze vorm van oogkanker is afhankelijk van vele factoren, zoals het subtype en het stadium van het ooglymfoom, de progressie van de aandoening, de respons op de behandeling en de gezondheid van de patiënt.

Complicaties van type oogkanker

De complicaties van een ooglymfoom omvatten:

• aantasting van lokale en verre organen
• een verlies van functie van het orgaan / gebied waar de kanker terechtgekomen is
• een verzwakt immuunsysteem
• onomkeerbare schade aan het hoornvlies, resulterend in een blijvend verlies van het gezichtsvermogen
• ontaarding naar agressiever type: Af en toe kan de tumor transformeren in een meer agressieve vorm of subtype van lymfoom

De dood treedt soms op als gevolg van de systemische verspreiding van een lymfoom.

Preventie van lymfoom in het oog

Het is niet mogelijk om een lymfoom in het oog te voorkomen. Wel is het mogelijk om het risico op de aandoening te verminderen door het toepassen van de volgende maatregelen:

• bacteriële infecties en andere auto-immuunziekten snel behandelen indien aanwezig
• een gezonde voeding nuttigen
• geschikte beschermende uitrusting dragen tijdens het werken met röntgenstralen en andere radioactieve bronnen
• niet roken
• onnodige blootstelling aan chemicaliën vermijden
• voldoende lichaamsbeweging uitvoeren

Lees verder

• Oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom, lymfoom aan ogen
• Radiotherapie (bestraling) bij kanker in het oog
• Lymfoom: Soorten en symptomen van kanker van lymfocyten
• Retinoblastoom: Netvlieskanker (vorm van oogkanker)
• Oogkanker: Soorten en symptomen van kwaadaardige oogtumoren