Oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom, lymfoom aan ogen

Primaire tumoren ontstaan in het oog zelf, bijvoorbeeld retinoblastoom, melanoom of lymfoom. Tumoren in het oog zijn echter meestal secundaire tumoren die door uitzaaiingen van kanker aan andere lichaamsdelen in het oog terechtkomen. Dit is met name het geval bij kanker van de borst, long, darm en prostaat. Een snelle diagnose en behandeling is essentieel. Meestal behoudt de patiënt zijn oog dankzij nieuwere behandelingstechnieken, al is een chirurgische verwijdering van het oog soms nodig als de tumor bijvoorbeeld te groot is.

• Primaire oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom en lymfoom
• Secundaire oogtumoren
• Symptomen oogkanker
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling oogtumor
• Contactgroep: Vereniging Oog in Oog

Primaire oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom en lymfoom

Retinoblastoom

Retinoblastoom is in medische termen gekend als “netvlieskanker”. Deze meest voorkomende oogkanker bij kinderen treft meestal kinderen onder de vijf jaar. In ongeveer een derde van de gevallen presenteert retinoblastoom zich in beide ogen. Hoewel de symptomen niet duidelijk zijn in het begin van de ziekte, komt het probleem aan het licht bij toenemende pijn en visusverlies.

Melanoom

Maligne melanoom komt het meest voor bij volwassenen tussen de 60-65 jaar, voortvloeiend uit ongecontroleerde groei van melanocyten. Melanocyten maken pigment of kleur aan. Deze zitten in de huid, de lippen en ook de ogen. De meeste melanomen starten in de huid, en tasten bij de verspreiding het oog aan. Een oogmelanoom start in de oogbol, het ooglid (ooglidkanker) of het oogbindvlies (conjunctiva).

Lymfoom

Een lymfoom is een kwaadaardige woekering van cellen in het lymfatisch weefsel van de lymfeklieren en milt. De oorzaken zijn voorlopig nog onbekend. Lymfomen start mogelijk vanuit interne organen zoals de maag, longen en zeer zelden in de ogen. Lymfomen zijn in twee vormen in te delen: een Hodgkin-lymfoom (kanker van lymfesysteem met vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid) en een non-Hodgkinlymfoom. Een primair lymfoom in het oog is een vorm van non-Hodgkinlymfoom. Bij een Hodgkinlymfoom is namelijk steeds een Sternberg-Reed cel (= reuzencel) aanwezig in tegenstelling tot een non-Hodgkinlymfoom. De meeste patiënten met een primair lymfoom in het oog (ooglymfoom) zijn ouderen of patiënten die problemen hebben met het immuunsysteem zoals aidspatiënten. Een primair lymfoom in het oog gaat vaak samen met een lymfoom van de hersenen.

Secundaire oogtumoren

Secundaire oogkanker begint ergens anders in het lichaam en verspreidt zich vervolgens naar het oog. De meest voorkomende vormen van kanker die zich verspreiden naar de ogen zijn borstkanker bij vrouwen en longkanker bij mannen. Maar ook darmkanker en prostaatkanker metastaseert zich mogelijk naar de ogen (uitzaaiingen). Meestal verspreiden deze kankers zich naar de uvea (verzamelnaam voor vaatvlies, straallichaam en iris).

Symptomen oogkanker

Er zijn een aantal verschillende symptomen van het oogkanker die per patiënt verschillend zijn en ook niet allen optreden:

• bolling van één oog (proptosis)
• een bult op het ooglid of in het oog die toeneemt in omvang
• een verandering van het uiterlijk van het oog of de omliggende weefsels
• geheel of gedeeltelijk verlies van het gezichtsvermogen
• lichtflitsen (fotopsie), vlekken of bewegende lijnen aan de voorkant van het oog
• pijn in of rond het oog of hoofdpijn (zelden)
• plotse blindheid
• rode ogen
• scotomen (het zien van blinde vlekken in het gezichtsveld)
• strabisme (scheelzien)
• wazig gezichtsvermogen
• witte pupillen (leukocorie)
• zwelling van het oogoppervlak of de oogbol

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

Naast de schade aan het gezichtsvermogen, verspreiden oogtumoren zich mogelijk naar de oogzenuw, de hersenen en de rest van het lichaam. Daarom is een vroegtijdige diagnose en behandeling van groot belang. Een melanoom verspreidt zich meestal via de bloedvaten naar verre organen. Oogartsen en de patholoog spelen een cruciale rol bij het maken van de juiste diagnose en bij het bepalen van de progressie van de tumor. De oogarts doet een uitgebreid oogonderzoek via oftalmoscopie (oogspiegelonderzoek). Een gezichtsveldonderzoek bevestigt de eventuele blinde vlekken in het gezichtsveld.

Diagnostisch onderzoek

Eventueel voert de oogarts een oogechografie, een CT-scan van het oog en de oogkas of een MRI-scan uit. Zelden neemt hij een biopsie onder plaatselijke verdoving.

Behandeling oogtumor

Er zijn verschillende manieren om oogtumoren te behandelen, afhankelijk van de diagnose, grootte en agressiviteit van de tumor en andere factoren. Sommige kleine tumoren reageren op chemotherapie, laserbehandeling of bevriezing (cryotherapie). Bestraling (radiotherapie) is eveneens een mogelijkheid waarbij de laserstralen zo weinig mogelijk gezond weefsel aantasten. Aparte bestralingsbehandelingen voor het oog zijn beschikbaar. In sommige gevallen verwijdert de chirurg een tumor en is het mogelijk om het gezichtsvermogen te behouden. Soms is het nodig een oog uit de oogkas te verwijderen (enucleatie) en komt de patiënt achteraf in aanmerking voor een oogprothese. Deze zijn nauwelijks te onderscheiden van een echt oog, al is een patiënt niet in staat om met een oogprothese te zien.

Contactgroep: Vereniging Oog in Oog

Een patiënt die één of beide ogen is verloren en graag in contact komt met lotgenoten die ook een oogprothese hebben, is bij de Vereniging OOG in OOG aan het juiste adres. Hier krijgt hij voldoende informatie over de mogelijkheden over het leven met een oogprothese.

Lees verder

• Ooglidkanker: Soorten en behandeling van kanker in ooglid
• Retinoblastoom: Netvlieskanker (vorm van oogkanker)
• Oogkanker: Soorten en symptomen van kwaadaardige oogtumoren
• Ooglymfoom (intraoculair lymfoom): Kanker in oog of ogen
• Oogmelanoom (uveaal maligne melanoom): Kanker in het oog