Oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom, lymfoom aan ogen
Primaire tumoren ontstaan in het oog zelf, bijvoorbeeld retinoblastoom, melanoom of lymfoom. Tumoren in het oog zijn echter meestal secundaire tumoren die door uitzaaiingen van kanker aan andere lichaamsdelen in het oog terechtkomen. Dit is met name het geval bij kanker van de borst, long, darm en prostaat. Een snelle diagnose en behandeling is essentieel. Meestal behoudt de patiënt zijn oog dankzij nieuwere behandelingstechnieken, al is een chirurgische verwijdering van het oog soms nodig als de tumor bijvoorbeeld te groot is.
Primaire oogtumoren: Retinoblastoom, melanoom en lymfoom
Retinoblastoom
Retinoblastoom is in
medische termen gekend als “netvlieskanker”. Deze meest voorkomende
oogkanker bij kinderen treft meestal kinderen onder de vijf jaar. In ongeveer een derde van de gevallen presenteert retinoblastoom zich in beide ogen. Hoewel de symptomen niet duidelijk zijn in het begin van de ziekte, komt het probleem aan het licht bij toenemende
pijn en visusverlies.
Melanoom
Maligne
melanoom komt het meest voor bij volwassenen tussen de 60-65 jaar, voortvloeiend uit ongecontroleerde groei van melanocyten. Melanocyten maken pigment of kleur aan. Deze zitten in de huid, de lippen en ook de ogen. De meeste melanomen starten in de huid, en tasten bij de verspreiding het oog aan. Een
oogmelanoom start in de oogbol, het
ooglid (
ooglidkanker) of het
oogbindvlies (conjunctiva).
Lymfoom
Een
lymfoom is een kwaadaardige woekering van cellen in het lymfatisch weefsel van de
lymfeklieren en milt. De oorzaken zijn voorlopig nog onbekend. Lymfomen start mogelijk vanuit interne organen zoals de maag, longen en zeer zelden in de ogen. Lymfomen zijn in twee vormen in te delen: een
Hodgkin-lymfoom (kanker van lymfesysteem met
vergrote lymfeklieren, koorts en
vermoeidheid) en een
non-Hodgkinlymfoom. Een primair lymfoom in het oog is een vorm van non-Hodgkinlymfoom. Bij een Hodgkinlymfoom is namelijk steeds een Sternberg-Reed cel (= reuzencel) aanwezig in tegenstelling tot een non-Hodgkinlymfoom. De meeste patiënten met een primair lymfoom in het oog (
ooglymfoom) zijn ouderen of patiënten die problemen hebben met het immuunsysteem zoals
aidspatiënten. Een primair lymfoom in het oog gaat vaak samen met een lymfoom van de
hersenen.
Secundaire oogtumoren
Secundaire oogkanker begint ergens anders in het lichaam en verspreidt zich vervolgens naar het oog. De meest voorkomende vormen van kanker die zich verspreiden naar de ogen zijn
borstkanker bij vrouwen en
longkanker bij mannen. Maar ook darmkanker en
prostaatkanker metastaseert zich mogelijk naar de ogen (
uitzaaiingen). Meestal verspreiden deze kankers zich naar de uvea (verzamelnaam voor vaatvlies, straallichaam en iris).

Wazig zien is één van de symptomen van oogkanker /
Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)Symptomen oogkanker
Er zijn een aantal verschillende symptomen van het oogkanker die per patiënt verschillend zijn en ook niet allen optreden:
- bolling van één oog (proptosis)
- een bult op het ooglid of in het oog die toeneemt in omvang
- een verandering van het uiterlijk van het oog of de omliggende weefsels
- geheel of gedeeltelijk verlies van het gezichtsvermogen
- lichtflitsen (fotopsie), vlekken of bewegende lijnen aan de voorkant van het oog
- pijn in of rond het oog of hoofdpijn (zelden)
- plotse blindheid
- rode ogen
- scotomen (het zien van blinde vlekken in het gezichtsveld)
- strabisme (scheelzien)
- wazig gezichtsvermogen
- witte pupillen (leukocorie)
- zwelling van het oogoppervlak of de oogbol
Diagnose en onderzoeken
Oogheelkundig onderzoek
Naast de schade aan het gezichtsvermogen, verspreiden oogtumoren zich mogelijk naar de oogzenuw, de hersenen en de rest van het lichaam. Daarom is een vroegtijdige diagnose en behandeling van groot belang. Een melanoom verspreidt zich meestal via de bloedvaten naar verre organen. Oogartsen en de patholoog spelen een cruciale rol bij het maken van de juiste diagnose en bij het bepalen van de progressie van de tumor. De oogarts doet een
uitgebreid oogonderzoek via
oftalmoscopie (oogspiegelonderzoek). Een
gezichtsveldonderzoek bevestigt de eventuele blinde vlekken in het gezichtsveld.
Diagnostisch onderzoek
Eventueel voert de oogarts een
oogechografie, een
CT-scan van het oog en de oogkas of een
MRI-scan uit. Zelden neemt hij een
biopsie onder
plaatselijke verdoving.
Behandeling oogtumor
Er zijn verschillende manieren om oogtumoren te behandelen, afhankelijk van de diagnose, grootte en agressiviteit van de tumor en andere factoren. Sommige kleine tumoren reageren op
chemotherapie, laserbehandeling of bevriezing (
cryotherapie). Bestraling (
radiotherapie) is eveneens een mogelijkheid waarbij de laserstralen zo weinig mogelijk gezond weefsel aantasten. Aparte
bestralingsbehandelingen voor het oog zijn beschikbaar. In sommige gevallen verwijdert de chirurg een tumor en is het mogelijk om het gezichtsvermogen te behouden. Soms is het nodig een oog uit de oogkas te verwijderen (
enucleatie) en komt de patiënt achteraf in aanmerking voor een
oogprothese. Deze zijn nauwelijks te onderscheiden van een echt oog, al is een patiënt niet in staat om met een oogprothese te zien.
Een patiënt die één of beide ogen is verloren en graag in contact komt met lotgenoten die ook een oogprothese hebben, is bij de
Vereniging OOG in OOG aan het juiste adres. Hier krijgt hij voldoende informatie over de mogelijkheden over het leven met een oogprothese.
Lees verder