Oogproblemen & hoofdpijn: Oorzaken, symptomen en behandeling

Mensen staan er vaak niet bij stil dat dagelijkse activiteiten vermoeide ogen in combinatie met hoofdpijn met zich meebrengen. Voorbeelden hiervan zijn langdurig lezen, schrijven en autorijden. Voldoende pauze nemen en zorgen voor goede verlichtingsbronnen verhelpen vaak deze problemen. Hoofdpijn is echter soms het gevolg van een oogprobleem. Vaak is een grondig oogheelkundig onderzoek nodig om de oorzaak te achterhalen. Met een gepaste behandeling zijn blijvende problemen of een verergering van de symptomen dan te voorkomen. Soms is een andere levensstijl of een (nieuw) bril- of contactlenzenrecept reeds voldoende om de oogproblemen en de hoofdpijn te verlichten. Af en toe wijzen de klachten echter op een ernstigere oog- of hersenaandoening waardoor een intensievere behandeling vereist is.

• Arteriitis temporalis
• Computer Vision Syndroom: Hoofdpijn en oogproblemen door gebruik digitale apparaten
• Glaucoom
• Iritis
• Oogmigraine
• Refractieafwijkingen
• Sneeuwblindheid
• Stuwingspapil
• Tumoren

Arteriitis temporalis

Bij arteriitis temporalis zijn de slagaders in het hoofd en de nek (bij de slaap) ontstoken. Kloppende hoofdpijn in combinatie met plots ontstane oogklachten zijn hierbij kenmerkend. Enkele ooggerelateerde symptomen zijn bijvoorbeeld dubbelzien (diplopie), een hangend ooglid (ptosis), een verminderd zicht (blindheid in één of beide ogen), pupilafwijkingen, visuele hallucinaties, wazig zien en wiebelogen (nystagmus). Naast de oogafwijkingen en hoofdpijn treden vaak nog andere neurologische en systemische tekenen op. De arts zet snel na de diagnose corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) in om complicaties te voorkomen.

Computer Vision Syndroom: Hoofdpijn en oogproblemen door gebruik digitale apparaten

Het langdurig kijken naar schermen van digitale apparaten zoals een computerscherm, een smartphone of een tablet leidt vaak tot het Computer Vision Syndroom. Bij deze oogziekte zijn de ogen vermoeid en heeft de patiënt bijgevolg hoofdpijn. Het is steeds belangrijk om om de twee uur pauze te nemen en ook om zoveel mogelijk te knipperen met de ogen zodat de ogen voldoende gesmeerd blijven en geen droge ogen ontstaan. Daarnaast is een goed contrast tussen de achtergrond en de tekst nodig. Uiteraard is een kwalitatief goed scherm noodzakelijk zodat schitteringen of reflecties niet optreden. Externe factoren zoals goede verlichtings- of verduisteringsmogelijkheden zijn tot slot eveneens belangrijk.

Glaucoom

Glaucoom is een oogzenuwaandoening, waarbij een verhoogde druk in het oog mogelijk leidt tot schade aan de oogzenuw. Ernstige hoofdpijn, braken, waterige ogen, wazig zien en een krimpend gezichtsveld aan de zijkant (tunnelzicht) zijn enkele kenmerkende symptomen van glaucoom, al bestaat deze oogziekte in diverse vormen en zijn zeker in het beginstadium niet altijd symptomen merkbaar. Glaucoom voorkomen is niet altijd mogelijk, maar een snelle en juiste behandeling vertragen de progressie. Deze bestaat uit medicatie in de vorm van oogdruppels die de patiënt toepast via correcte oogdruppelrichtlijnen, maar ook uit lasertherapie of een operatie (Baerveld-drainageimplant of trabeculectomie).

Iritis

Iritis is een oogontsteking waarbij het gekleurde deel van het oog, de iris (regenboogvlies), ontstoken is. Hoofdpijn is één van de kenmerken van de ziekte, al presenteert een patiënt zich ook met een aantal oogklachten aan één oog zoals onder andere een wazig gezichtsvermogen, een overgevoeligheid voor licht (fotofobie) en een kleine pupil aan één oog. Vaak komt frontale hoofdpijn (pijn aan het voorhoofdsgebied) tot stand. Pijnstillers in combinatie met corticosteroïde medicatie (krachtige geneesmiddelen om de ontsteking te verminderen) zorgen meestal vooral het verdwijnen van de symptomen.

Oogmigraine

Oogmigraine (oculaire migraine) is een ziekte die zich kenmerkt door meerdere aanvallen van kortstondige blindheid (enkele minuten tot maximaal één uur). Deze schrikwekkende oogafwijking die een vorm is van migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn), gaat gepaard gaat met hoofdpijn voor, tijdens of na een episode. De eenzijdige en kloppende hoofdpijn houdt meestal enkele uren tot dagen aan en is vaak matig tot ernstig pijnlijk, vooral bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Een overgevoeligheid voor geluid (fonofobie) en voor licht (fotofobie), braken, en lichtflitsen zien (fotopsie) zijn andere kenmerken van de oogziekte die in de meeste gevallen slechts één oog treft. Pijnbestrijding voor de hoofdpijn in combinatie met het vermijden van eventueel uitlokkende factoren voor oculaire migraine zijn de nodige behandelingsvormen van deze vervelende oogziekte. De prognose van deze oogafwijking is uitstekend, al moet de patiënt wel steeds zorgen dat hij zichzelf snel in veiligheid brengt wanneer hij bijvoorbeeld een wagen bestuurt en hij plots een aanval krijgt.

Refractieafwijkingen

Zowel het hoornvlies (cornea) als de ooglens werken samen om beelden te projecteren op het netvlies (retina). Soms ontstaan echter problemen met het focusmechanisme van het oog, waardoor de spieren harder moeten werken, wat resulteert in vermoeide ogen en vaak ook hoofdpijn. Voorbeelden van deze refractieafwijkingen (brekingsfouten in het oog) zijn astigmatisme, ouderdomsverziendheid (presbyopie) en verziendheid (hypermetropie: objecten van dichtbij wazig zien). Deze oogafwijkingen corrigeert de oogarts meestal met een bril of contactlenzen, en soms is ook een operatieve ingreep of een laseroperatie mogelijk.

Sneeuwblindheid

Sneeuwblindheid (fotokeratitis) komt tot stand na blootstelling aan het UV-licht van zonlicht of van zonnebanken en andere kunstmatige bronnen. Hierdoor krijgt de patiënt mogelijk met een grote variëteit van ooggerelateerde symptomen te maken, zoals rode ogen, gezwollen ogen, tranende ogen en halo’s zien. Naast de oogproblemen is hoofdpijn een ander kenmerk dat soms optreedt, al ervaren niet alle patiënten met sneeuwblindheid dit symptoom. De behandeling van deze oogziekte bestaat meestal uit het vermijden van de zon waarbij de patiënt in een donkere ruimte de ogen afkoelt met een koud washandje. De meeste patiënten hebben positieve vooruitzichten met deze behandelingstechnieken waardoor ze na één of twee dagen weer klachtenvrij zijn. De beste behandeling van sneeuwblindheid bestaat evenwel uit preventie in de vorm van een goede veiligheids-, ski- of zonnebril die de schadelijke UV-straling volledig blokkeert.

Stuwingspapil

Bij een stuwingspapil is de oogzenuw gezwollen, wat tot stand gekomen is door een verhoogde druk in de schedel. Deze verhoogde intracraniële druk ontstaat door een zwelling, een bloeding of een hersentumor. Dubbelzien (diplopie) en wazig zien zijn enkele symptomen van een stuwingspapil. Hoofdpijn is een ander typisch kenmerk van een stuwingspapil. Deze pijn verergert vaak bij inspanning (hoesten en niezen) maar vermindert bij het gaan liggen. De arts behandelt de oorzaak van een stuwingspapil, meestal een hersenprobleem. Medicatie en/of chirurgie zijn dan de mogelijke behandelingen afhankelijk van de aanwezige etiologie.

Tumoren

Enkele hersentumoren of oogtumoren veroorzaken eveneens hoofdpijn, zoals een opticusglioom (tumor in de hersenen met aantasting van de oogzenuw). Meestal presenteert een patiënt zich dan ook nog met andere symptomen zoals wazig of troebel zien, een witte pupilreflex (leukocorie), lichtflitsen zien, een verlies van het gezichtsvermogen, … Een grondig oogonderzoek in combinatie met beeldvormende oogonderzoeken is veelal vereist wanneer een oogarts een patiënt verdenkt van de aanwezigheid van een tumor. Chemotherapie, cryotherapie (behandeling via bevriezing), een laserbehandeling en radiotherapie zijn enkele behandelingsmogelijkheden voor de oogtumor. Soms is het toch nodig om het aangetaste oog te verwijderen wat dan gebeurt via een operatie die in medische termen gekend is als een enucleatie. De patiënt krijgt na deze chirurgische ingreep een oogprothese. Beelden zien is hiermee niet mogelijk maar met de oogprothese heeft de patiënt wel een zo goed als normaal uiterlijk van de ogen.

Lees verder

• Computer Vision Syndrome: Vermoeide ogen door gebruik scherm
• Oogmigraine: Aanvallen van tijdelijke blindheid en hoofdpijn