Opgezwollen lip: oorzaken van gezwollen bovenlip en onderlip

Een opgezwollen lip duidt op zwelling van een lip. Je kan last hebben van zwelling van één lip of beide lippen. Bij opgezwollen lippen is de onderlip en/of de bovenlip groter dan normaal. Deze zwelling wordt veroorzaakt door een opbouw van vloeistof of ontsteking in het lipweefsel. Een opgezwollen lip kan veel oorzaken hebben, waaronder letsel (trauma), ziekte, het gebruik van bepaalde medicijnen of allergieën. Gezwollen lippen kunnen een teken zijn van anafylaxe — een ernstige allergische reactie — waarbij onmiddellijke medische hulp is vereist. In minder ernstige gevallen kan zwelling van de lip(pen) zich acuut voordoen en ook weer snel verdwijnen, bijvoorbeeld na zonnebrand of een insectenbeet. Zwelling die zich langzaamaan ontwikkelt en langer duurt, kan een teken zijn van infectie of een meer ernstige aandoening.

• Opgezwollen lip
• Symptomen van opgezwollen lippen
• Oorzaken van een opgezwollen onderlip en/of bovenlip
• Opgezwollen lippen door een allergische reactie
• Verschillende allergenen
• Anafylactische shock
• Voedselallergie
• Dikke lip door insectenbeten (muggenbeet)
• Zwelling van de lippen en oogleden door angio-oedeem
• Dikke lip na klap
• Opgezwollen lip door puist
• Andere aandoeningen die opgezwollen lip kunnen veroorzaken
• Dikke lippen door omgevingsfactoren
• Beschadiging, ongeval of irritatie
• Gezwollen lip na verdoving tandarts
• Medicijnen die zwelling van de lip kunnen veroorzaken
• Complicaties van een opgezwollen lip
• Infecties
• Ademhalingsproblemen
• Slikproblemen
• Blijvende littekens
• Chronische zwelling
• Pijn en ongemak
• Verergering van onderliggende aandoeningen
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese
• Lichamelijk onderzoek
• Allergietests
• Beeldvormend onderzoek
• Bloedonderzoek
• Biopsie
• Differentiële diagnose
• Behandeling van een opgezwollen lip
• Medicatie
• Andere behandelingsopties
• Zelfzorgmaatregelen bij een (plotselinge) gezwollen lip
• Koude kompressen
• Kompres met zwarte thee
• Angel verwijderen
• Tand door de lip
• Breng aloë vera-gel op de dikke lip aan
• Kurkumapasta aanbrengen
• Een pasta van zuiveringszout
• Tea tree olie
• Hoelang duurt een gezwollen lip?
• Preventie

Opgezwollen lip

Een gezwollen lip kan zich voordoen op de bovenlip en/of de onderlip. Op de onderlip of bovenlip kan het zich aan één kant voordoen of in de gehele lip, en de lip kan aan de buitenkant en/of binnenkant gezwollen zijn. De zwelling kan plotseling verschijnen, bijvoorbeeld gedurende de nacht terwijl je slaapt of op een willekeurig moment gedurende de dag. De zwelling kan ook geleidelijk optreden. De zwelling kan steeds aanwezig zijn of intermitterend. Een opgezwollen lip kan zowel kinderen als volwassenen treffen. Een opgezwollen lip kan gepaard gaan met andere symptomen zoals pijn, gevoelloosheid (een verdoofd gevoel) en tintelingen, al zijn ook andere klachten mogelijk.

Symptomen van opgezwollen lippen

Een opgezwollen lip kan pijnlijk zijn en interfereren met dagelijkse bezigheden, zoals eten en drinken. In sommige gevallen kunnen mensen ook moeite hebben met praten of het openen van hun mond. Andere symptomen die samen met lipzwelling kunnen optreden, zijn onder meer:

• Blaren of blaasjes;
• Kloofjes;
• Lipverkleuring (blauwe of paarse lippen);
• Vermoeidheid
• Pijn;
• Koorts of koude rillingen;
• Hoofdpijn.

Oorzaken van een opgezwollen onderlip en/of bovenlip

Een opgezwollen lip kan een verscheidenheid aan oorzaken hebben, van relatief onschuldige tot meer ernstige, waaronder allergie, ontsteking, verwonding of een onderliggende medische aandoening. De symptomen en de behandeling zijn afhankelijk van de oorzaak.

Opgezwollen lippen door een allergische reactie

Verschillende allergenen

Gezwollen lippen kunnen een symptoom zijn van een allergische reactie. Contact met een allergeen, een bestanddeel van een natuurlijke of kunstmatige stof die allergische reacties kan veroorzaken, bestaande uit haren of huidschilfers van huisdieren, huisstofmijt, pollen, cosmetica voor de lippen, bepaalde soorten voedsel of medicijnen, kan een allergische reactie uitlokken. Zwelling is één van de symptomen.

Anafylactische shock

Dit is een ernstige en potentieel levensbedreigende, acute allergische reactie op een lichaamsvreemde stof, welke gezwollen lippen kan veroorzaken. Het vereist onmiddellijke medische hulp. Symptomen kunnen onder meer bestaan uit:

• Zwelling van de lippen;
• Zwelling van de tong;
• Zwelling in de mond of keel;
• Jeukende ogen of gezicht;
• Netelroos;
• Slikproblemen of ademhalingsproblemen;
• Een verhoogde hartslag (tachycardie);
• Een verlaagde bloeddruk (hypotensie);
• Algehele zwakte;
• shock;
• Bewusteloosheid.

Als je een van deze symptomen ervaart, heb je onmiddellijk medische hulp nodig. De aandoening kan zich snel ontwikkelen, waardoor een verhoogde hartslag, zwakte, een bloeddrukdaling, schok en uiteindelijk bewusteloosheid en de dood volgt.

Voedselallergie

Een voedselallergie is een veel voorkomende oorzaak van gezwollen lippen. Je kan allergisch zijn voor de volgende voedingsmiddelen:

• Noten;
• Schaal en schelpdieren;
• Koemelkallergie;
• Allergie voor kippenei;
• Roosfruit (bijvoorbeeld appel en perzik);
• Soja;
• Tarwe.

Dikke lip door insectenbeten (muggenbeet)

Insectenbeten kunnen een gezwollen lip veroorzaken. Naast zwelling, kan je last krijgen van jeuk en pijn. Wat vooral voorkomt is een dikke lip als gevolg van een muggenbeet.

Zwelling van de lippen en oogleden door angio-oedeem

Gezwollen lippen zijn een algemeen symptoom van angio-oedeem. Dit is een zwelling die zich in de diepe lagen van de huid voordoet en die meestal van invloed is op de ogen en lippen. Angio-oedeem is een vrij veel voorkomende aandoening. Meestal wordt angio-oedeem veroorzaakt door een allergische reactie op bepaald voedsel, zoals noten, schaal- of schelpdieren, melk of aardbeien. Minder vaak is medicijnenallergie de oorzaak (bijvoorbeeld antibiotica) of een insectenbeet.

Dikke lip na klap

Een klap tegen je lippen kan een tand door de lip veroorzaken met zwelling, pijn en bloedende lip. Bij een tand door de lip is het geven van een eerstehulpbehandeling vaak voldoende.

Opgezwollen lip door puist

Een puistje op de lip kan gepaard gaan met wat zwelling. Een puistje op lip vereist een zachte aanpak, omdat de huid van het gebied zeer gevoelig is.

Andere aandoeningen die opgezwollen lip kunnen veroorzaken

Er zijn verschillende aandoeningen die een zwelling van de lip kunnen veroorzaken, zoals:

• koortslip met bijkomende huidinfectie veroorzaakt heldere blaasjes en korstjes met daarnaast roodheid, zwelling, puistjes en puskopjes;
• Cheilitis angularis, perlèche of mondhoekeczeem: een ontsteking ter hoogte van de mondhoeken;
• Cheilitis granulomatosa: een chronische zwelling van de lip als gevolg van een granulomateuze ontsteking;
• Melkersson-Rosenthal syndroom: een zeldzame neurologische aandoening;
• Lipkanker, welke wordt geassocieerd met overmatige blootstelling aan zonlicht;
• Inflammatoire darmziekte, zoals ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, kan zwelling van de lippen veroorzaken.
• Vochtretentie (zoals pre-eclampsie / zwangerschapsvergiftiging tijdens de zwangerschap);
• Uitdroging;
  Mondhoekeczeem bij een ouder persoon / Bron: Matthew Ferguson, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Virale infectie
• Voedingstekorten;
• Obesitas of zwaarlijvigheid;
• Orgaanfalen, zoals hart-, lever- of nierfalen;
• Ernstige ondervoeding.

Dikke lippen door omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren zoals temperatuur of bepaalde weersomstandigheden kunnen gezwollen lippen veroorzaken. Lippen hebben geen haar, zweetklieren of een beschermende laag, waardoor ze meer gevoelig zijn voor extreme hitte of kou.

Beschadiging, ongeval of irritatie

Een opgezwollen lip kan worden veroorzaakt door een trauma aan de lippen. Dit kan ontstaan door een tand door de lip, verbranding van de lippen door bijvoorbeeld chemicaliën of warm voedsel, insectenbeten en tandheelkundige apparaten zoals een beugel. Ook kan warm en pittig eten (zoals curry of pepers) tijdelijke irritatie veroorzaken van de lippen die kan leiden tot gevoelloosheid en zwelling. Cosmetische interventies aan de lippen kunnen soms ook gezwollen lippen veroorzaken.

Gezwollen lip na verdoving tandarts

Dit is een tandheelkundige mythe waar elke tandarts op een bepaald moment mee te maken heeft. En dat is de mythe dat als de lip van een kind (of volwassenen) opzwelt na een bezoek aan een tandarts waar plaatselijke verdoving werd gebruikt, dit altijd betekent dat het kind (of man of vrouw) allergisch moet zijn voor iets dat de tandarts heeft ingespoten. Dat het geen allergie betreft voor het verdovingsmiddel dat de tandarts heeft gebruikt, is vaak af te leiden uit de volgende omstandigheden:

• Locatie. De injectieplaats bevindt zich bijna altijd ver weg van het getraumatiseerde gebied. Als het een allergie was, dan zou de injectieplek juist zijn aangedaan.
• Gebrek aan systemische symptomen. Zelfs minder ernstige allergische reacties zullen andere symptomen veroorzaken zoals een droge mond, netelroos en andere bevindingen. Deze zijn vaak afwezig.

De oorzaak is dan ook vaak dat je herhaaldelijk op je lip bijt zonder dat je dat doorhebt vanwege de verdoving. Het komt ook vaak voor dat mensen na een verdoving bij de tandarts op de binnenkant van hun wang bijten. Herhaaldelijk bijten leidt tot zwelling, bloedingen en blauwe plekken. Vaak herinnert een kind dit zich niet, omdat het kind verdoofd was en geen pijn voelde. Maar de volgende dag merkt hij het zeker.

Medicijnen die zwelling van de lip kunnen veroorzaken

Er zijn een aantal geneesmiddelen die erom bekend staan dat ze gezwollen lippen kunnen veroorzaken, zoals bepaalde antibiotica, niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) en bloeddrukmedicijnen (ACE-remmers). Raadpleeg je arts als je last krijgt van gezwollen lippen terwijl je deze medicijnen gebruikt.

Complicaties van een opgezwollen lip

Een opgezwollen lip kan op zichzelf vaak onschuldig zijn en vanzelf verdwijnen, maar afhankelijk van de oorzaak en ernst kunnen er complicaties optreden die je gezondheid beïnvloeden. Hier zijn enkele mogelijke complicaties:

Infecties

Als je lip opgezwollen is door een open wondje of door trauma, loop je het risico op een bacteriële infectie. Dit kan leiden tot verdere zwelling, pusvorming en pijn. Zonder behandeling kan de infectie zich uitbreiden naar omliggende weefsels, wat kan leiden tot cellulitis, een ernstige bacteriële huidinfectie die medische behandeling vereist.

Ademhalingsproblemen

Als de zwelling wordt veroorzaakt door een ernstige allergische reactie, zoals angio-oedeem of anafylaxie, kan de zwelling zich uitbreiden naar je keel en luchtwegen. Dit kan leiden tot ademhalingsmoeilijkheden, kortademigheid en in ernstige gevallen verstikking, wat een medische noodsituatie is en onmiddellijke behandeling vereist.

Slikproblemen

Wanneer je lippen opgezwollen zijn als gevolg van een allergische reactie of trauma, kan dit ook de spieren in je mond en keel beïnvloeden, wat het slikken bemoeilijkt. Dit kan leiden tot het gevoel dat je keel dichtzit, wat gevaarlijk kan zijn als het niet snel wordt behandeld.

Blijvende littekens

Als de zwelling te wijten is aan een ernstig trauma, een diepgaande infectie of een ernstige uitbraak van herpes, bestaat het risico dat er littekens achterblijven op je lip. Dit kan cosmetisch storend zijn en in sommige gevallen verdere behandeling vereisen, zoals lasertherapie of plastische chirurgie.

Chronische zwelling

In gevallen van chronische aandoeningen, zoals angio-oedeem of herhaalde infecties, kan de zwelling terugkeren en langdurig aanhouden. Dit kan leiden tot ongemak, pijn en esthetische problemen. Chronische zwelling kan ook leiden tot aanhoudende pijn en gevoeligheid van de lippen.

Pijn en ongemak

Naast de zwelling zelf kunnen bijkomende symptomen zoals pijn, tintelingen, en gevoelloosheid optreden. Dit kan je dagelijkse activiteiten, zoals eten, praten of lachen, moeilijk en pijnlijk maken, wat je kwaliteit van leven beïnvloedt.

Verergering van onderliggende aandoeningen

Bij mensen met auto-immuunziekten of chronische aandoeningen kan de zwelling van de lip een teken zijn van een onderliggende opflakkering van de ziekte. In deze gevallen kan de lipzwelling wijzen op een verslechtering van je algemene gezondheidstoestand, wat een intensievere behandeling vereist.

Onderzoek en diagnose

Wanneer je naar de dokter gaat met een opgezwollen lip, zal de arts meestal een combinatie van vragen en lichamelijk onderzoek gebruiken om de oorzaak van de zwelling te achterhalen. Hier zijn de stappen die vaak worden gevolgd bij het onderzoek en de diagnose:

Anamnese

De arts zal beginnen met een uitgebreid vraaggesprek (anamnese). Hij of zij zal vragen stellen om inzicht te krijgen in de omstandigheden rondom de zwelling. Enkele vragen die je kunt verwachten zijn:

• Wanneer is de zwelling begonnen?
• Is de zwelling plotseling of geleidelijk ontstaan?
• Heb je recent iets gegeten of gedronken dat de zwelling kan hebben veroorzaakt?
• Ben je onlangs gebeten door een insect of heb je een verwonding aan je lip gehad?
• Heb je andere symptomen zoals ademhalingsproblemen, koorts, pijn of tintelingen?
• Heb je een geschiedenis van allergieën, infecties of eerdere episodes van lipzwelling?

Deze informatie helpt de arts om te bepalen of de zwelling het gevolg is van een allergische reactie, trauma, infectie of een onderliggende medische aandoening.

Lichamelijk onderzoek

Vervolgens zal de arts een lichamelijk onderzoek uitvoeren om de ernst van de zwelling te beoordelen. Hierbij zal hij of zij letten op:

• De omvang en locatie van de zwelling (of beide lippen of slechts één lip betrokken is).
• Of de zwelling zich beperkt tot de lippen of zich uitbreidt naar het gezicht, de keel of de luchtwegen.
• De aanwezigheid van open wondjes, blaren of tekenen van infectie zoals roodheid, warmte of pus.
• Mogelijke tekenen van systemische reacties, zoals ademhalingsproblemen of huiduitslag, wat kan wijzen op een ernstige allergische reactie (anafylaxie).

Allergietests

Als de arts vermoedt dat de zwelling het gevolg is van een allergische reactie, kan hij of zij allergietests aanbevelen. Dit kan een huidpriktest of bloedtest zijn om te achterhalen welke stoffen de reactie hebben veroorzaakt. Dit helpt je om in de toekomst triggers te vermijden.

Beeldvormend onderzoek

In sommige gevallen, vooral wanneer de zwelling het gevolg lijkt te zijn van een onderliggend trauma of een botbreuk, kan de arts besluiten om beeldvormend onderzoek te laten uitvoeren. Dit kan een röntgenfoto, CT-scan of MRI-scan omvatten om te controleren op breuken in de kaak of neus.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek kan ook worden aangevraagd om onderliggende oorzaken te identificeren, zoals infecties, auto-immuunziekten of ontstekingsmarkers. Dit is vooral belangrijk als er aanwijzingen zijn voor een systemische aandoening die bijdraagt aan de zwelling van de lippen.

Biopsie

In zeer zeldzame gevallen, wanneer de oorzaak van de zwelling onduidelijk blijft en er een vermoeden is van een onderliggende ziekte zoals kanker, kan de arts een biopsie van het lipweefsel uitvoeren. Dit houdt in dat er een klein stukje weefsel wordt afgenomen om te worden onderzocht onder de microscoop.

Differentiële diagnose

De arts zal ook een zogenaamde differentiële diagnose stellen, waarbij andere mogelijke oorzaken van de zwelling worden overwogen. Dit helpt om ernstigere aandoeningen uit te sluiten, zoals angio-oedeem, infecties of auto-immuunziekten.

Behandeling van een opgezwollen lip

Geneesmiddelen die kunnen worden voorgeschreven voor gezwollen lippen en onderliggende aandoeningen, zijn onder meer:

• Antihistaminica, welke allergische reacties onderdrukken;
• Anti-inflammatoire geneesmiddelen (corticosteroïden);
• Adrenaline-injecties, gebruikt bij levensbedreigende acute allergie (anafylaxie).

Medicatie

Geneesmiddelen die kunnen worden voorgeschreven voor gezwollen lippen en onderliggende aandoeningen, zijn onder meer:

• Antihistaminica: Deze geneesmiddelen onderdrukken allergische reacties en worden vaak voorgeschreven bij milde tot matige zwelling van de lippen als gevolg van allergieën. Ze kunnen helpen de zwelling en bijbehorende symptomen zoals jeuk en roodheid te verminderen.
• Anti-inflammatoire geneesmiddelen (corticosteroïden): Corticosteroïden worden voorgeschreven bij ernstige ontstekingen en allergische reacties die niet goed reageren op antihistaminica. Ze helpen de ontsteking snel te verminderen en de zwelling onder controle te krijgen. Deze medicijnen kunnen oraal, via een injectie of als zalf worden toegediend, afhankelijk van de ernst van de zwelling.
• Adrenaline-injecties: Bij levensbedreigende acute allergische reacties (anafylaxie) worden adrenaline-injecties gebruikt om de zwelling te verminderen en de luchtwegen vrij te houden. Deze injecties zijn essentieel voor het snel stabiliseren van de situatie en moeten zo snel mogelijk worden toegediend bij een ernstige allergische reactie.

Andere behandelingsopties

Naast medicatie kunnen er andere behandelingen worden toegepast, afhankelijk van de oorzaak van de zwelling:

• Koude kompressen: Als de zwelling is veroorzaakt door een verwonding of insectenbeet, kunnen koude kompressen helpen om de zwelling te verminderen en pijn te verlichten.
• Antibiotica: Bij een bacteriële infectie van de lippen kan de arts antibiotica voorschrijven om de infectie te bestrijden en verdere complicaties te voorkomen. Dit kan oraal worden ingenomen of lokaal worden aangebracht in de vorm van een crème of zalf.
• Antivirale middelen: Als de zwelling het gevolg is van een herpesinfectie (zoals een koortslip), kunnen antivirale geneesmiddelen worden voorgeschreven om de infectie te bestrijden en de duur van de symptomen te verkorten.
• Chirurgische ingreep: In zeldzame gevallen, zoals bij een abces of ernstige verwonding, kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de zwelling te behandelen of om de oorzaak ervan te verwijderen, zoals bij een cyste of tumor.

Zelfzorgmaatregelen bij een (plotselinge) gezwollen lip

Wat te doen bij een opgezwollen lip? Is er een oplossing die je thuis kan toepassen? De volgende zelfzorgmaatregelen kunnen overwogen worden bi een opgezwollen lip:

Koude kompressen

Bij jeuk, pijn en zwelling geeft een koude, natte doek verlichting. Het vertraagt de bloedsomloop en dit vermindert zwellingen, ontstekingen en pijn.

Kompres met zwarte thee

Het aanbrengen van een kompres met zwarte thee op je dikke lip, kan de zwelling doen verminderen. Dit komt doordat zwarte thee bestanddelen bevat (zogeheten tannines) die de zwelling doen afnemen.

Angel verwijderen

Als de angel van een bij in je lip zit, moet deze verwijderd worden met een pincet. Daarna het wondje spoelen en deppen met povidonjodium of alcohol.

Tand door de lip

Druk bij een tand door de lip met een (steriel) gaasje op de bloedende lip. Neem contact op met je huisarts wanneer je denkt dat hechten nodig is.

Breng aloë vera-gel op de dikke lip aan

Aloë vera is een tropische vetplant die bekendstaat om haar medicinale werking. Nadat je de zwelling hebt behandeld met een koud kompres (zie boven), breng je aloë vera-gel op je dikke lip aan.

Kurkumapasta aanbrengen

Kurkuma of geelwortel heeft ontstekingsremmende en geneeskrachtige eigenschappen. Maak van dit poeder met wat water een pasta en breng deze op je lip aan. Even laten drogen en inwerken en daarna de paste met water eraf spoelen.

Een pasta van zuiveringszout

Een pasta van zuiveringszout (baking soda) met water op je lip aanbrengen kan helpen om de pijn en de ontsteking tegen te gaan. Ook kan het de zwelling helpen verminderen.

Tea tree olie

Tea tree olie kent veel toepassingen. Het middel heeft ontstekingsremmende eigenschappen en wordt als antibacterieel middel gebruikt. Gebruik (verdunde) tea tree olie op een oppervlakkig brandwondje, bij zonnebrand, puistjes en kleine wondjes. Voor gebruik altijd eerst de gebruiksaanwijzing lezen.

Hoelang duurt een gezwollen lip?

Binnen enkele dagen is de ergste zwelling vaak wel voorbij. Zwelling die zich langzaamaan ontwikkelt en langer aanhoudt, kan een teken zijn van infectie of een meer ernstige aandoening. Raadpleeg in dat geval je huisarts.

Preventie

Neem de volgende preventieve maatregelen in acht:

• Hydrateer voldoende: Drink genoeg water om je lippen van binnenuit gehydrateerd te houden en uitdroging te voorkomen.
• Bescherm tegen de zon: Gebruik dagelijks een lippenbalsem met SPF om je lippen te beschermen tegen schadelijke UV-stralen.
• Vermijd irriterende producten: Kies voor natuurlijke, hypoallergene lippenbalsems en vermijd chemische producten.
• Vermijd allergenen: Wees alert op mogelijke allergische triggers en vermijd deze om zwelling te voorkomen.
• Stop met bijten en likken: Vermijd het bijten of likken van je lippen om uitdroging en irritatie te voorkomen.
• Versterk je immuunsysteem: Zorg voor een gezonde levensstijl met goed eten, voldoende slaap en stressvermindering.
• Bescherm tegen extreme temperaturen: Gebruik lippenbalsem bij kou en hydrateer bij warme, droge omstandigheden.
• Vermijd te pittig eten: Extreme pittigheid kan je lippen irriteren en zwelling veroorzaken, dus wees voorzichtig met hete gerechten.
• Houd je mondhygiëne op peil: Goede mondhygiëne voorkomt irritaties die zich kunnen uitbreiden naar je lippen.
• Verminder stress: Stress kan de spanning op je lippen verhogen, dus ontspan regelmatig om zwelling te voorkomen.

Lees verder

• Angio-oedeem (vochtophopingen): symptomen en behandeling
• Gezwollen onderlip: symptomen en oorzaken onderlipzwelling
• Gezwollen bovenlip: symptomen, oorzaken en behandeling