Slechtziende of blinde baby: Symptomen van een oogprobleem

Af en toe komt een baby met een oogprobleem ter wereld, en ziet de pasgeborene slecht of zelfs helemaal niet met één oog of met beide ogen. De oogstructuren ontwikkelen zich in de baarmoeder, al blijven de oogzenuw en de interne oogstructuren wel nog groeien gedurende de eerste twee jaar van het leven. Een baby ziet bij de geboorte onscherp en enkel in grijstinten. Niet altijd is het hierdoor eenvoudig te achterhalen of de baby lijdt aan een ernstig oogprobleem. Wel wijzen sommige fysieke en ooggerelateerde symptomen op blind- of slechtziendheid. Zoals bij vele andere aandoeningen is het voor de omgeving belangrijk om tijdig tekenen van een oogprobleem op te sporen en een oogarts te raadplegen voor verder onderzoek. Hij zet zo mogelijk een gepaste medische behandeling in en/of verwijst de ouders door naar speciale diensten die instaan voor begeleiding aan en hulp voor een blinde of slechtziende baby en diens omgeving.

• Normaal werkende ogen vanaf de geboorte
• Bij de geboorte
• Twee weken na de geboorte
• Twee tot drie maanden na de geboorte
• Symptomen van oogprobleem bij pasgeborenen
• Tekenen die wijzen op oogklachten
• Ooginfecties
• Focus
• Behandeling van slechtziende of blinde baby met oogprobleem

Normaal werkende ogen vanaf de geboorte

Bij de geboorte

Wanneer een baby ter wereld komt, zijn de ogen hiervan maar voor ongeveer 75% ontwikkeld. Hierdoor zijn fysieke misvormingen vaak niet zichtbaar. De ogen lijken met andere woorden normaal. Het eerste oogonderzoek vindt reeds enkele minuten na de geboorte plaats. De arts bekijkt dan of de uiterlijke oogstructuren normaal zijn, en merkt mogelijke afwijkingen op zoals afwezige ogen (anoftalmie), een ontbrekende pupil (aniridie) of te kleine ogen (microftalmie). Ook aangeboren oogziekten zoals cataract (staar: troebele ooglens) zijn zichtbaar vanaf de geboorte. De arts smeert standaard binnen het uur na de geboorte een antibiotische zalf op de ogen van de pasgeborene om een ooginfectie te voorkomen. Deze infectie heeft de baby mogelijk opgelopen als gevolg van bacteriën die aanwezig zijn in het geboortekanaal.

Twee weken na de geboorte

De baby ziet de eerste twee weken van de geboorte uitsluitend zwart-, wit- en grijstinten. Een baby ziet na deze periode eerst rood, en daarna oranje, geel en groen. Het kunnen waarnemen van andere kleuren volgt enkele weken later pas. De ontwikkeling van zenuwcellen in het netvlies en de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het gezichtsvermogen, zijn namelijk nog niet volledig gevormd bij de geboorte. Wetenschappers nemen aan dat het kleurenzien bij een baby vanaf de leeftijd van drie tot vijf maanden volledig ontwikkeld is.

Twee tot drie maanden na de geboorte

Een baby van twee tot drie maanden oud beweegt de ogen spontaan en is beter in staat om zich te focussen op objecten. Hierdoor volgt de pasgeborene normaal gesproken objecten met de ogen, of verschuift hij de blik naar het geluid van de stem of andere voorwerpen binnen het gezichtsveld. Bij een baby draait het ene oog soms wel weg wanneer hij zich richt op een object, geluid of persoon, hetgeen normaal is. Wanneer dit echter constant gebeurt, wijst dit mogelijk wel op een oogprobleem.

Symptomen van oogprobleem bij pasgeborenen

Tekenen die wijzen op oogklachten

Bij volgende symptomen is een grondig oogonderzoek gerechtvaardigd:

• abnormaal grote en troebele ogen (wijst mogelijk op aangeboren glaucoom)
• de ogen sluiten bij de aanwezigheid van licht door lichtschuwheid (fotofobie)
• een object pas opmerken wanneer dat zich vlakbij de ogen bevindt
• een oog dat wegdraait of niet volgt wanneer de baby de ogen richt op een geluid, object of persoon
• een oogafscheiding
• een troebele iris
• een witte pupil of witte vlekken in de pupil (leukocorie) (dit wijst soms op retinoblastoom, een vorm van oogkanker)
• frequent in de ogen wrijven
• gezwollen ogen
• het hoofd naar links of rechts kantelen bij het bekijken van een stuk speelgoed
• jeukende ogen
• loensen
• na zes weken nog niet kunnen lachen
• omlaag hangende oogleden (ptosis)
• overmatig huilen
• overmatig knipperende ogen
• rode ogen
• tranende ogen
• uitpuilende ogen (exoftalmie)
• wiebelende ogen (nystagmus)

Ooginfecties

Baby’s huilen over het algemeen veel, maar wanneer zich daarnaast een persisterende oogafscheiding presenteert, duidt dit vaak op een oogziekte of een ooginfectie. Vooral een geel gekleurde of een dikke oogafscheiding vereist dringende medische aandacht. Wanneer een baby het moeilijk heeft om de ogen te openen, of wanneer zich een korstje rond de ogen ontwikkelt, dan wijst dit mogelijk eveneens op een ooginfectie. Een voorbeeld van een bacteriële infectie die zich vaak bij pasgeborenen presenteert, is conjunctivitis. Hierbij is het witte gedeelte van het oog, het oogbindvlies, ontstoken. Rode ogen, oogirritatie en overmatig tranende ogen zijn enkele klachten van deze oogziekte. De verspreiding van de infectie gebeurt veelal wanneer de baby door het geboortekanaal passeert. Onbehandelde ooginfecties leiden bij sommige baby’s tot een permanent verlies van het gezichtsvermogen.

Focus

Het focusvermogen van een pasgeborene is niet direct een betrouwbare indicator van het gezichtsvermogen. Wanneer de baby echter groeit, geeft dit toch meer en meer informatie prijs over de werking van de ogen. Vanaf de leeftijd van drie maanden moeten de ogen van de baby bewegende objecten volgen. Wanneer het niet mogelijk is om zich te richten op visuele stimuli rond deze leeftijd, wijst dit vaak op een oogprobleem. Mogelijk ligt een vertraagde ontwikkeling van de oogstructuur van de ogen aan de basis, maar ook andere oogaandoeningen behoren tot de mogelijkheden.

Behandeling van slechtziende of blinde baby met oogprobleem

Zeker bij baby’s is het belangrijk om alle mogelijke symptomen zo snel mogelijk op te sporen en te melden aan een oogarts. Verder onderzoek wijst uit of het kind een oogprobleem heeft dat mogelijk een behandeling behoeft. Zo zet de arts bijvoorbeeld medicijnen in bij een ooginfectie, of een operatie bij glaucoom, cataract of premature retinopathie. Af en toe wijzen bepaalde oogsymptomen ook op een probleem in de hersenen of bijvoorbeeld op een autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag), waarbij baby’s minder contact maken met de omgeving. Bij een aantal oogaandoeningen is een verbetering van het gezichtsvermogen niet mogelijk, bijvoorbeeld omdat het oogprobleem te wijten is aan een afwijkende oogstructuur of een probleem in de hersenen. Artsen verwijzen de ouders dan door naar vroegbegeleidingsdiensten. Deze organisaties geven de ouders en de omgeving de nodige emotionele en praktische ondersteuning rond de opvoeding van het kind. Daarnaast geven ze tips voor het stimuleren van het gebruik van het resterend gezichtsvermogen en/of het gebruik van andere zintuigen. Deze diensten volgen de baby tot slot mee op.

Lees verder

• Vaak voorkomende oogproblemen en oogziekten bij kinderen