Slechtziende of blinde baby: Symptomen van een oogprobleem

Af en toe komt het voor dat een baby met een oogprobleem ter wereld komt en slecht of zelfs helemaal niet kan zien met één of beide ogen. De ontwikkeling van de oogstructuren begint in de baarmoeder, maar de oogzenuw en interne oogstructuren blijven zich nog verder ontwikkelen gedurende de eerste twee levensjaren. Bij de geboorte ziet een baby onscherp en enkel in grijstinten. Het is niet altijd eenvoudig om direct te achterhalen of een baby lijdt aan een ernstig oogprobleem. Sommige fysieke en ooggerelateerde symptomen kunnen echter wijzen op blindheid of slechtziendheid. Net als bij veel andere aandoeningen is het belangrijk dat de omgeving tijdig tekenen van een oogprobleem opmerkt en een oogarts raadpleegt voor verder onderzoek. De oogarts kan, indien mogelijk, een gepaste medische behandeling inzetten en/of de ouders doorverwijzen naar gespecialiseerde diensten voor begeleiding en hulp voor blinde of slechtziende baby's en hun omgeving.

• Normaal werkende ogen vanaf de geboorte
• Bij de geboorte
• Twee weken na de geboorte
• Twee tot drie maanden na de geboorte
• Symptomen van oogproblemen bij pasgeborenen
• Tekenen die wijzen op oogklachten
• Ooginfecties
• Focus
• Behandeling van slechtziende of blinde baby met oogproblemen
• Preventie en vroege opsporing
• Oogonderzoek en vroege detectie
• Familiegeschiedenis en genetisch onderzoek
• Bewustzijn van symptomen
• Educatie en ondersteuning

Normaal werkende ogen vanaf de geboorte

Bij de geboorte

Wanneer een baby ter wereld komt, zijn de ogen voor ongeveer 75% ontwikkeld. Dit betekent dat fysieke misvormingen vaak nog niet zichtbaar zijn en de ogen normaal lijken. Het eerste oogonderzoek vindt doorgaans enkele minuten na de geboorte plaats. De arts onderzoekt of de uiterlijke oogstructuren normaal zijn en let op mogelijke afwijkingen zoals afwezigheid van ogen (anoftalmie), een ontbrekende pupil (aniridie) of te kleine ogen (microftalmie). Ook aangeboren oogziekten zoals cataract (staar: troebele ooglens) kunnen direct na de geboorte zichtbaar zijn. Standaard wordt binnen het uur na de geboorte een antibiotische zalf op de ogen van de pasgeborene aangebracht om een ooginfectie te voorkomen, die mogelijk door bacteriën in het geboortekanaal is overgedragen.

Twee weken na de geboorte

De baby ziet in de eerste twee weken na de geboorte alleen in zwart-, wit- en grijstinten. Na deze periode begint de baby eerst de kleur rood waar te nemen, gevolgd door oranje, geel en groen. Het kunnen waarnemen van andere kleuren ontwikkelt zich enkele weken later. De zenuwcellen in het netvlies en de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het gezichtsvermogen, zijn bij de geboorte nog niet volledig ontwikkeld. Wetenschappers schatten dat het kleurenzien bij een baby volledig ontwikkeld is tussen de leeftijd van drie en vijf maanden.

Twee tot drie maanden na de geboorte

Een baby van twee tot drie maanden oud beweegt de ogen spontaan en kan beter focussen op objecten. Normaal gesproken volgt de baby objecten met de ogen of verplaatst de blik naar geluiden en andere visuele stimuli binnen het gezichtsveld. Het is normaal dat een baby soms een oog afwijkt wanneer hij zich richt op een object, geluid of persoon. Wanneer dit echter constant gebeurt, kan dit wijzen op een oogprobleem.

Symptomen van oogproblemen bij pasgeborenen

Tekenen die wijzen op oogklachten

Bij de volgende symptomen is een grondig oogonderzoek aangewezen:

• abnormaal grote en troebele ogen (wat kan wijzen op aangeboren glaucoom)
• de ogen sluiten bij blootstelling aan licht door lichtschuwheid (fotofobie)
• een object pas opmerken wanneer dit zich zeer dichtbij de ogen bevindt
• een oog dat wegdraait of niet volgt wanneer de baby naar een geluid, object of persoon kijkt
• een oogafscheiding
• een troebele iris
• een witte pupil of witte vlekken in de pupil (leukocorie), wat soms kan wijzen op retinoblastoom, een vorm van oogkanker)
• frequent in de ogen wrijven
• gezwollen ogen
• het hoofd naar links of rechts kantelen bij het bekijken van een stuk speelgoed
• jeukende ogen
• loensen
• na zes weken nog niet kunnen lachen
• omlaag hangende oogleden (ptosis)
• overmatig huilen
• overmatig knipperen
• rode ogen
• tranende ogen
• uitpuilende ogen (exoftalmie)
• wiebelende ogen (nystagmus)

Ooginfecties

Baby's huilen vaak, maar wanneer zich een persisterende oogafscheiding voordoet, kan dit wijzen op een oogziekte of infectie. Vooral een geelgekleurde of dikke oogafscheiding vereist dringende medische aandacht. Moeite met het openen van de ogen of de ontwikkeling van een korstje rond de ogen kan ook wijzen op een ooginfectie. Een veelvoorkomende bacteriële infectie bij pasgeborenen is conjunctivitis. Hierbij is het oogbindvlies, het witte gedeelte van het oog, ontstoken. Rode ogen, oogirritatie en overmatig tranen zijn enkele symptomen van deze aandoening. De infectie verspreidt zich vaak tijdens de geboorte door het geboortekanaal. Onbehandelde ooginfecties kunnen bij sommige baby's leiden tot permanent verlies van gezichtsvermogen.

Focus

Het focusvermogen van een pasgeborene is niet altijd een betrouwbare indicator voor het gezichtsvermogen. Naarmate de baby groeit, biedt het echter meer informatie over de werking van de ogen. Vanaf de leeftijd van drie maanden zouden de ogen bewegende objecten moeten volgen. Als dit niet mogelijk is of als visuele stimuli niet worden opgemerkt rond deze leeftijd, kan dit wijzen op een oogprobleem. Mogelijk is er sprake van een vertraagde ontwikkeling van de oogstructuren, maar ook andere oogaandoeningen kunnen een rol spelen.

Behandeling van slechtziende of blinde baby met oogproblemen

Het is van cruciaal belang om bij baby's met mogelijke oogproblemen snel actie te ondernemen en een oogarts te raadplegen. Verdere onderzoeken kunnen uitwijzen of het kind een oogprobleem heeft dat behandeling vereist. Zo kan de arts medicijnen voorschrijven voor een ooginfectie, of een operatie aanbevelen bij aandoeningen zoals glaucoom, cataract of premature retinopathie. Soms wijzen bepaalde symptomen ook op problemen in de hersenen of op een autismespectrumstoornis, waarbij baby’s minder contact maken met hun omgeving. Bij oogaandoeningen waarbij verbetering van het gezichtsvermogen niet mogelijk is, bijvoorbeeld door afwijkingen in de oogstructuur of hersenproblemen, verwijst de arts de ouders door naar vroegbegeleidingsdiensten. Deze organisaties bieden zowel emotionele als praktische ondersteuning aan de ouders en hun omgeving, geven advies over het stimuleren van het resterende gezichtsvermogen en het gebruik van andere zintuigen, en volgen de ontwikkeling van de baby op.

Preventie en vroege opsporing

Oogonderzoek en vroege detectie

Regelmatige oogonderzoeken bij pasgeborenen en jonge kinderen zijn belangrijk voor het vroegtijdig opsporen van oogproblemen. Dit kan helpen bij het identificeren van afwijkingen of aandoeningen voordat ze ernstiger worden. Zorg ervoor dat de baby alle aanbevolen controles en screenings ondergaat zoals aangegeven door de arts.

Familiegeschiedenis en genetisch onderzoek

Als er een familiegeschiedenis van oogziekten is, kan het nuttig zijn om genetisch onderzoek te overwegen. Dit kan helpen bij het identificeren van erfelijke factoren die het risico op oogproblemen bij de baby kunnen verhogen.

Bewustzijn van symptomen

Ouders en verzorgers moeten zich bewust zijn van de tekenen en symptomen van oogproblemen bij hun baby. Dit kan hen in staat stellen om snel te reageren en medische hulp te zoeken als er symptomen optreden die wijzen op een mogelijk probleem.

Educatie en ondersteuning

Educatie over normale visuele ontwikkeling en mogelijke oogproblemen kan ouders helpen beter voorbereid te zijn op de signalen die kunnen wijzen op een probleem. Steun en advies van specialisten en ondersteuningsgroepen kunnen ook waardevolle hulp bieden.

Lees verder

• Vaak voorkomende oogproblemen en oogziekten bij kinderen