Vaak voorkomende oogproblemen en oogziekten bij kinderen
Er zijn veel verschillende oogaandoeningen en oogproblemen die het gezichtsvermogen van een kind kunnen aantasten. Zowel één oog als beide ogen kunnen getroffen zijn. Afhankelijk van de aard van de oogziekte, kunnen symptomen zoals zwelling, roodheid, pijn en jeuk aan het oog optreden. Problemen met het gezichtsvermogen en de gezichtsscherpte zijn ook mogelijk. Vroege opsporing en behandeling van oogafwijkingen zijn cruciaal om langdurige oogproblemen te voorkomen. Ouders worden dan ook aangeraden om bij vermoedens van een oogprobleem zo snel mogelijk een oogarts te bezoeken.
Voorbeelden van vaak voorkomende oogproblemen en oogziekten bij kinderen
Chalazion: Pijnloos bultje op het ooglid
Een
chalazion is een pijnloze, stevige bult op het
ooglid, veroorzaakt door een verstopte talgklier. Dit onschuldige oogbultje kan spontaan verdwijnen, maar als dit niet het geval is, kan de oogarts
oogdruppels of warme kompressen voorschrijven om het chalazion te behandelen. In sommige gevallen kan een kleine chirurgische ingreep nodig zijn om het probleem op te lossen.
Geblokkeerde traanbuisjes bij baby's
Bij sommige
baby's kunnen de tranen over de ogen stromen en kan er een slijmerige, etterige of waterige
oogafscheiding optreden door
verstopte traanbuisjes (
dacryostenose). Na het slapen kan korstvorming op de ogen of
kleverige wimpers ontstaan. Een zachte massage van het traankanaal kan helpen om de blokkade te verlichten. Als deze maatregel niet effectief is, kan een operatie nodig zijn om de verstopte traanbuisjes te corrigeren. De vooruitzichten zijn doorgaans uitstekend, omdat de meeste baby's dit probleem vóór hun eerste levensjaar overwinnen en andere behandelingen meestal effectief zijn.
Gezwollen en ontstoken ooglidranden (blefaritis)
Blefaritis is een ontsteking van de vette klieren in de oogleden, wat resulteert in
gezwollen oogleden. Het gebruik van een warm kompres en het reinigen van de oogleden met babyshampoo kan de symptomen verlichten. Indien er sprake is van een infectie, kunnen
antibiotica nodig zijn.
Hangende oogleden bij kinderen (ptosis)
Wanneer de oogleden niet volledig geopend zijn, wordt dit
ptosis genoemd. Deze aandoening wordt veroorzaakt door zwakte in de spier die het ooglid opent. Ernstige ptosis kan leiden tot een verminderde ontwikkeling van het gezichtsvermogen, zoals een lui oog, en kan een ooglidcorrectie vereisen om de visuele functie te verbeteren.
Hoornvliesletsel (corneale abrasie)
Hoornvliesletsel of
corneale abrasie ontstaat door een kras op het hoornvlies. Dit kan zeer
pijnlijk zijn. Symptomen omvatten
tranende ogen en
overgevoeligheid voor licht (fotofobie). De oogarts kan antibiotica-oogdruppels of
oogzalf voorschrijven om genezing te bevorderen en het risico op een
ooginfectie te minimaliseren.
Lui oog (amblyopie)
Lui oog, of
amblyopie, treedt op wanneer een kind een oog minder effectief gebruikt, wat kan leiden tot een verminderd gezichtsvermogen. Dit kan het gevolg zijn van een slechte scherpstelling of een verkeerde oogpositie. Behandelingsopties omvatten het dragen van een
ooglapje over het 'goede' oog of het gebruik van speciale oogdruppels. In sommige gevallen kan een bril of een oogspieroperatie nodig zijn om een verkeerde oogpositie te corrigeren.
Oogbindvliesontsteking, roze oog (conjunctivitis)
Conjunctivitis, oftewel een oogbindvliesontsteking, kan optreden als het witte deel van het oog rood en ontstoken raakt. Dit kan veroorzaakt worden door een
ooginfectie, een
oogallergie, of
oogirritatie. Symptomen zijn onder andere tranende ogen, oogafscheiding, en een
zanderig gevoel in het oog. Bij
virale conjunctivitis kunnen ook
koorts,
keelpijn en een
loopneus optreden. Afhankelijk van de oorzaak kan de oogarts oogdruppels of oogzalf voorschrijven. Het is belangrijk dat kinderen regelmatig hun
handen wassen om verspreiding van de infectie te voorkomen.
Refractiefouten bij kinderen
Astigmatisme
Astigmatisme treedt op wanneer het hoornvlies onregelmatig van vorm is, wat resulteert in golvende of wazige beelden op afstand. De oogarts kan een bril of
contactlenzen voorschrijven om deze
refractieafwijking te corrigeren.
Refractiechirurgie is ook een optie voor oudere kinderen of volwassenen.
Bijziendheid leidt tot een wazig gezichtsvermogen van objecten op afstand /
Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0) Bijziendheid (myopie)
Bij
bijziendheid hebben kinderen moeite om objecten op afstand duidelijk te zien. Dit komt relatief vaak voor bij schoolgaande kinderen, hoewel het zeldzaam is bij baby's. De oogarts kan een bril voorschrijven om
wazig zicht op afstand te verbeteren. Bijziendheid verdwijnt meestal niet vanzelf, en kinderen kunnen op latere leeftijd contactlenzen nodig hebben.
Verziendheid (hypermetropie)
Verziendheid treedt op wanneer een kind problemen heeft met het zien van objecten van dichtbij. Hoewel een lichte mate van verziendheid normaal is bij baby's en jonge kinderen, kan ernstige verziendheid of een onjuiste oogpositie een bril noodzakelijk maken.
Scheelzien (strabismus, strabisme)
Scheelzien, of strabismus, is een aandoening waarbij een of beide ogen naar binnen, naar boven, naar beneden of naar buiten draaien. Dit wordt veroorzaakt door een slechte samenwerking van de oogspieren. Behandelopties omvatten het dragen van een bril, het afplakken van het goede oog met een
ooglapje, of een operatie, afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de verkeerde oogpositie.
Staar (cataract): troebele ooglens
Cataract, of staar, is een vertroebeling van de ooglens en komt zelden voor bij baby's en jonge kinderen. Meestal is het niet gerelateerd aan de staar die bij volwassenen voorkomt. De meeste gevallen van cataract bij kinderen vereisen een
chirurgische ingreep om de troebele lens te verwijderen en te vervangen.
Strontje in het oog (hordeolum)
Een
strontje is een pijnlijke, rode bult op het ooglid, vaak veroorzaakt door een geïnfecteerde talg- of zweetklier. Behandelingsopties omvatten het toepassen van warme kompressen en het gebruik van antibiotische oogdruppels of oogzalf om de infectie te bestrijden.
Verhoogde oogdruk met kans op schade aan de oogzenuw (glaucoom)
Glaucoom is een aandoening waarbij de druk in het oog te hoog is, wat kan leiden tot schade aan de oogzenuw en mogelijk tot volledige blindheid indien onbehandeld. Symptomen kunnen onder andere extreme gevoeligheid voor licht (fotofobie), tranende ogen, aanhoudende
oogpijn, een vergroot oog, troebel hoornvlies, en
trillende oogleden omvatten. Glaucoom dat optreedt bij kinderen vereist vaak een
operatieve behandeling.
Epidemiologie
Oogproblemen en oogziekten bij kinderen vormen een belangrijke gezondheidskwestie wereldwijd. Deze aandoeningen kunnen variëren van milde visuele stoornissen tot ernstigere problemen die de ontwikkeling van het kind kunnen beïnvloeden. De prevalentie van oogziekten bij kinderen verschilt afhankelijk van geografische locatie, sociaaleconomische status, en toegang tot gezondheidszorg. Wereldwijd wordt geschat dat miljoenen kinderen lijden aan visuele beperkingen, die vaak het gevolg zijn van ongecorrigeerde refractieve fouten, zoals bijziendheid (myopie), verziendheid (hypermetropie), of astigmatisme.
Volgens gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft ongeveer 19 miljoen kinderen wereldwijd een visuele beperking, waarvan een groot aantal in ontwikkelingslanden. In ontwikkelde landen is de prevalentie van visuele beperkingen bij kinderen vaak lager, maar er is nog steeds bezorgdheid over de stijgende cijfers van refractieve fouten en andere aandoeningen zoals amblyopie (lui oog) en strabismus (scheelzien).
Prevalentie van visuele beperkingen
Visuele beperkingen bij kinderen komen vaak voor, maar de prevalentie varieert sterk. Schattingen suggereren dat tussen de 1% en 3% van de kinderen wereldwijd een significante visuele beperking heeft. Van deze gevallen zijn veel te wijten aan refractieve fouten die eenvoudig kunnen worden gecorrigeerd met brillen of contactlenzen. Er zijn echter ook ernstigere aandoeningen, zoals retinopathie van prematuriteit (ROP), die vaker voorkomt bij te vroeg geboren kinderen, en die blijvende schade kan veroorzaken als deze niet tijdig wordt behandeld.
Regionale verschillen
De prevalentie van oogziekten bij kinderen verschilt tussen landen met verschillende sociaaleconomische achtergronden. In ontwikkelingslanden worden visuele beperkingen vaak niet vroegtijdig gediagnosticeerd of behandeld vanwege beperkte toegang tot oogzorg. In contrast, in ontwikkelde landen zoals de Verenigde Staten en Europa wordt een groter aantal gevallen van refractieve fouten vroegtijdig gedetecteerd tijdens schoolbezoeken of gezondheidscontroles.
Factoren die prevalentie beïnvloeden
De prevalentie van oogziekten bij kinderen wordt beïnvloed door verschillende factoren, zoals genetische aanleg, omgevingsfactoren, en de algehele gezondheid van het kind. Ook de mate van toegang tot medische zorg en educatie over ooggezondheid speelt een belangrijke rol in het vroegtijdig herkennen en behandelen van visuele stoornissen.
Mechanisme
Oogziekten bij kinderen kunnen verschillende onderliggende mechanismen hebben, afhankelijk van de aard van de aandoening. Veel visuele stoornissen worden veroorzaakt door onjuiste breking van licht in het oog, wat leidt tot refractieve fouten. Andere aandoeningen, zoals cataracten (staar) en glaucoom, ontstaan door problemen in de lens of het oogdrukmechanisme.
Refractieve fouten
Refractieve fouten, zoals bijziendheid, verziendheid en astigmatisme, ontstaan wanneer het oog te lang, te kort, of onregelmatig van vorm is, waardoor het licht niet op de juiste manier op het netvlies valt. Dit kan leiden tot wazig zicht op verschillende afstanden. Deze aandoeningen kunnen meestal worden gecorrigeerd met brillen of contactlenzen.
Amblyopie (lui oog)
Amblyopie, vaak aangeduid als een lui oog, ontstaat wanneer een van de ogen zich niet goed ontwikkelt. Dit kan gebeuren door een verstoring van de visuele input naar de hersenen, bijvoorbeeld door scheelzien (strabismus) of een grote refractieve fout in één oog. Amblyopie wordt vaak ontdekt bij een oogonderzoek en kan in veel gevallen worden behandeld met brilcorrectie, oogoefeningen of het afdekken van het gezonde oog om de functie van het lui oog te stimuleren.
Strabismus (scheelzien)
Strabismus, of scheelzien, is een aandoening waarbij de ogen niet goed op elkaar zijn uitgelijnd. Dit kan leiden tot dubbelzien en, indien onbehandeld, tot amblyopie. De oorzaken van strabismus kunnen variëren van genetische factoren tot neurologische aandoeningen.
Ziekten van het netvlies
Bij sommige kinderen kunnen ziekten van het netvlies, zoals retinopathie van prematuriteit (ROP), de oorzaak zijn van visuele beperkingen. Deze aandoeningen ontstaan vaak als gevolg van onvolledige ontwikkeling van de bloedvaten in het netvlies, wat kan leiden tot netvliesbeschadiging en, in ernstige gevallen, blindheid.
Oorzaken
Er zijn verschillende oorzaken van oogziekten bij kinderen, die kunnen variëren van genetische factoren tot omgevingsfactoren. Sommige van deze aandoeningen zijn aangeboren, terwijl andere zich later in de kindertijd kunnen ontwikkelen.
Genetische oorzaken
Verschillende genetische aandoeningen kunnen leiden tot oogziekten bij kinderen. Bijvoorbeeld, genetische aandoeningen zoals retinitis pigmentosa, een erfelijke aandoening die leidt tot verlies van het gezichtsvermogen, kunnen zich op jonge leeftijd manifesteren. Andere genetische oorzaken zijn onder andere congentaal glaucoom, een aandoening die bij de geboorte aanwezig is en leidt tot verhoogde oogdruk.
Omgevingsfactoren
Omgevingsfactoren spelen ook een belangrijke rol bij de ontwikkeling van oogziekten bij kinderen. Blootstelling aan schadelijk zonlicht zonder bescherming kan bijvoorbeeld bijdragen aan het ontwikkelen van oogproblemen zoals cataracten op latere leeftijd. Daarnaast kan een slechte voeding, zoals een gebrek aan vitamine A, leiden tot nachtblindheid of andere visuele stoornissen.
Gezondheid van de moeder tijdens de zwangerschap
Ziekten van de moeder tijdens de zwangerschap, zoals diabetes of infecties zoals rubella (rode hond), kunnen de gezondheid van de ogen van de baby beïnvloeden. Dit kan leiden tot aangeboren oogziekten zoals cataracten of retinopathie.
Prematuriteit
Baby's die te vroeg worden geboren lopen een verhoogd risico op retinopathie van prematuriteit (ROP), een aandoening die het netvlies aantast en kan leiden tot blindheid. Premature geboorte verhoogt ook het risico op andere oogproblemen, zoals visuele vertraging en ooginfecties.
Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op het ontwikkelen van oogproblemen bij kinderen kunnen verhogen. Deze factoren kunnen variëren van genetische aanleg tot omgevingsomstandigheden.
Genetische aanleg
Kinderen met een familiegeschiedenis van oogziekten, zoals refractieve fouten, glaucoom of cataracten, hebben een verhoogd risico om zelf ook oogproblemen te ontwikkelen. Erfelijke aandoeningen kunnen in sommige gevallen al vanaf de geboorte zichtbaar zijn, terwijl andere aandoeningen zich pas later in de kindertijd manifesteren.
Prematuriteit
Kinderen die te vroeg geboren worden, vooral voor de 32e week van de zwangerschap, lopen een verhoogd risico op retinopathie van prematuriteit (ROP) en andere visuele stoornissen. Premature baby's hebben vaak een onvolledig ontwikkeld netvlies, wat hen vatbaarder maakt voor schade door zuurstoftekort of andere complicaties.
Slechte voeding
Kinderen die onvoldoende essentiële voedingsstoffen zoals vitamine A binnenkrijgen, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van oogproblemen zoals nachtblindheid en andere visuele stoornissen. Een evenwichtig voedingspatroon is cruciaal voor de ontwikkeling van gezonde ogen bij kinderen.
Oogtrauma
Oogtrauma door ongevallen of letsels kan leiden tot tijdelijke of blijvende visuele beperkingen. Kinderen die actief deelnemen aan sporten of risicovolle activiteiten hebben een verhoogd risico op oogbeschadiging.
Risicogroepen
Bepaalde groepen kinderen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van oogproblemen door genetische, omgevings- of gezondheidsfactoren.
Premature baby’s
Premature baby’s vormen een risicogroep voor het ontwikkelen van ernstige oogproblemen, zoals retinopathie van prematuriteit (ROP). Deze aandoening kan leiden tot netvliesbeschadiging en blindheid als deze niet tijdig wordt behandeld.
Kinderen met erfelijke aandoeningen
Kinderen met een familiegeschiedenis van oogziekten zoals retinitis pigmentosa, glaucoom of cataracten lopen een verhoogd risico om zelf ook visuele problemen te ontwikkelen. Erfelijke oogziekten kunnen zich op jonge leeftijd manifesteren en vereisen vaak vroege diagnose en behandeling.
Kinderen met een ongezond voedingspatroon
Kinderen die een slecht voedingspatroon hebben, vooral een gebrek aan vitamine A en andere essentiële voedingsstoffen, hebben een verhoogd risico op visuele stoornissen zoals nachtblindheid en andere oogaandoeningen.
Geassocieerde symptomen
Oogproblemen bij kinderen kunnen gepaard gaan met verschillende symptomen, afhankelijk van de aandoening. Deze symptomen kunnen variëren van mild ongemak tot ernstige visuele stoornissen.
Wazig zicht
Kinderen met refractieve fouten zoals bijziendheid, verziendheid of astigmatisme kunnen klaarkomen met wazig zicht, vooral op bepaalde afstanden. Dit is een veelvoorkomend symptoom dat kan duiden op de noodzaak van een bril of andere corrigerende maatregelen.
Scheelzien
Strabismus, of scheelzien, kan leiden tot dubbelzien of ongecoördineerd oogbewegingen. Dit kan het dagelijks functioneren van het kind beïnvloeden en leiden tot ongemak of vermoeidheid.
Hoofdpijn
Hoofdpijn kan een symptoom zijn van onjuiste oogcorrectie bij kinderen. Dit komt vaak voor bij kinderen die refractieve fouten hebben die niet zijn gecorrigeerd, zoals bijziendheid of verziendheid.
Alarmsymptomen
Bij kinderen moeten bepaalde symptomen als alarmbellen worden beschouwd, aangezien ze kunnen wijzen op ernstige oogziekten.
Plotseling verlies van gezichtsvermogen
Een plotseling verlies van gezichtsvermogen kan wijzen op ernstige aandoeningen zoals netvliesloslating, trauma of acute glaucoomaanvallen en vereist onmiddellijke medische aandacht.
Pijn in de ogen
Ernstige pijn in de ogen, vooral wanneer gepaard met roodheid of gevoeligheid voor licht, kan wijzen op infecties of ontstekingen zoals conjunctivitis of uveïtis.
Ongebruikelijke oogbewegingen
Ongebruikelijke of ongecontroleerde oogbewegingen kunnen wijzen op neurologische problemen of ernstige oogaandoeningen zoals strabismus.
Diagnose en onderzoeken
Een grondige diagnose van oogziekten bij kinderen vereist een combinatie van visuele tests, oogonderzoeken en soms beeldvormingstechnieken.
Visueel onderzoek
Een standaard visueel onderzoek is de eerste stap in de diagnose van veel oogziekten. Dit kan eenvoudige tests omvatten, zoals het meten van het gezichtsvermogen met een optotypenbord of het controleren van de oogreflexen.
Oogfundusonderzoek
Oogartsonderzoeken van de oogfundus, of het netvlies, zijn essentieel bij de diagnose van aandoeningen zoals retinopathie van prematuriteit of andere netvliesaandoeningen.
Beeldvormingstechnieken
In sommige gevallen kunnen beeldvormingstechnieken zoals echografie of optische coherentie tomografie (OCT) nodig zijn om de structuur van het oog in meer detail te bekijken.
Behandeling
De behandeling van oogproblemen bij kinderen is afhankelijk van de aard van de aandoening en de ernst ervan. Vroege diagnose en interventie zijn cruciaal om blijvende visuele beperkingen te voorkomen. Behandelingen kunnen variëren van eenvoudige correctieve maatregelen zoals brillen tot meer complexe medische ingrepen.
Correctieve brillen en contactlenzen
Refractieve fouten zoals bijziendheid, verziendheid en astigmatisme kunnen meestal worden gecorrigeerd met brillen of contactlenzen. Het dragen van een bril kan het zicht verbeteren en verdere oogcomplicaties voorkomen. In sommige gevallen kunnen contactlenzen een betere oplossing zijn, vooral bij kinderen met ernstigere refractieve fouten.
Oogchirurgie
Sommige oogziekten bij kinderen vereisen chirurgische ingrepen. Cataracten, strabismus (scheelzien) en bepaalde vormen van glaucoom kunnen chirurgisch worden behandeld. In gevallen van netvliesbeschadiging door prematuriteit (ROP) kan lasertherapie of chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om het netvlies te stabiliseren en verdere schade te voorkomen.
Amblyopiebehandeling
De behandeling van amblyopie (lui oog) kan bestaan uit het afdekken van het gezonde oog om het luie oog te dwingen te werken. In sommige gevallen kunnen oogoefeningen of het dragen van een speciale bril nodig zijn om de ontwikkeling van het visuele systeem te stimuleren.
Medicijnen
Bij bepaalde oogaandoeningen, zoals infecties of ontstekingen, kunnen medicijnen zoals oogdruppels of orale medicatie nodig zijn. Bij glaucoom kunnen oogdruppels of orale medicatie worden voorgeschreven om de oogdruk te verlagen en schade aan de oogzenuw te voorkomen.
Prognose
De prognose voor kinderen met oogziekten varieert afhankelijk van de aandoening, het tijdstip van diagnose en de effectiviteit van de behandeling. Vroege detectie en behandeling kunnen de uitkomst aanzienlijk verbeteren, maar sommige aandoeningen kunnen blijvende visuele beperkingen veroorzaken, vooral als ze niet op tijd worden behandeld.
Goede prognose met behandeling
Veel oogziekten bij kinderen kunnen goed worden behandeld, vooral wanneer ze vroeg worden opgemerkt. Refractieve fouten kunnen bijvoorbeeld volledig worden gecorrigeerd met brillen of contactlenzen, terwijl amblyopie vaak volledig te herstellen is met de juiste behandeling. Chirurgische ingrepen bij aandoeningen zoals cataracten en strabismus kunnen de visuele uitkomst aanzienlijk verbeteren.
Slechte prognose zonder behandeling
Zonder tijdige behandeling kunnen sommige oogziekten, zoals onbehandelde amblyopie, leiden tot blijvende visuele beperkingen. In ernstige gevallen, zoals bij onvolledig behandelde retinopathie van prematuriteit of glaucoom, kunnen kinderen blijvende schade aan hun gezichtsvermogen oplopen, wat invloed heeft op hun ontwikkeling en kwaliteit van leven.
Preventie
Preventie van oogproblemen bij kinderen richt zich op vroege opsporing, goede ooggezondheid en het vermijden van risicofactoren. Het tijdig uitvoeren van oogonderzoeken en het zorgen voor een gezonde levensstijl kunnen bijdragen aan het behoud van gezond zicht gedurende de kinderjaren.
Regelmatige oogonderzoeken
Vroege detectie van oogproblemen kan veel problemen voorkomen. Regelmatige oogonderzoeken zijn essentieel, vooral voor kinderen die een verhoogd risico lopen op oogziekten, zoals premature baby’s of kinderen met een familiegeschiedenis van oogziekten. Oogonderzoeken kunnen ook helpen om refractieve fouten vroegtijdig op te sporen, wat een snelle behandeling mogelijk maakt.
Gezonde voeding
Een gezonde, goed uitgebalanceerde voeding is belangrijk voor de ontwikkeling van gezonde ogen bij kinderen. Het verkrijgen van voldoende vitamine A en andere voedingsstoffen is essentieel voor het behoud van een goed gezichtsvermogen. Ouders moeten ervoor zorgen dat hun kinderen voedingsmiddelen eten die rijk zijn aan antioxidanten, zoals groenten, fruit en vis.
Veiligheidsmaatregelen
Het vermijden van oogletsels door veiligheid in de omgeving van kinderen is cruciaal. Het dragen van een veiligheidsbril tijdens sportactiviteiten en bij risicovolle taken kan helpen om traumatische oogverwondingen te voorkomen. Ouderlijk toezicht en het stellen van regels kunnen bijdragen aan het verminderen van het risico op oogletsel bij kinderen.
Zonbescherming
Langdurige blootstelling aan zonlicht zonder bescherming kan bijdragen aan de ontwikkeling van oogziekten zoals cataracten op latere leeftijd. Het is belangrijk om kinderen te leren om hun ogen te beschermen tegen schadelijk UV-licht door het dragen van een hoed, zonnebril en door zich niet langdurig aan direct zonlicht bloot te stellen.
Lees verder