Verstopte traanbuisjes bij baby's: Oorzaken en symptomen

Tranen worden geproduceerd door de traanklieren, die zich boven elk oog bevinden, aan de zijde die het verst van de neus verwijderd is. Ze stromen via de traankanalen naar de neus. Bij sommige baby's ontwikkelen deze buisjes zich pas volledig enkele maanden na de geboorte, of er kan sprake zijn van een afwijking in het traankanaal. Een verstopte traanbuis komt voor bij ongeveer één op de vijf baby’s. Deze verstopping voorkomt dat tranen normaal wegvloeien, wat leidt tot tranende en waterige ogen. Deze aandoening veroorzaakt geen pijn, maar kan ongemak veroorzaken. Meestal verbetert deze aandoening vanzelf. De meeste baby's reageren goed op conservatieve behandelingen zoals het masseren van de ogen, het reinigen van de ogen en het toepassen van warmte. Sommige baby's kunnen echter een chirurgische ingreep nodig hebben.

• Synoniemen
• Werking van het traanafvoersysteem
• Functie van tranen
• Werking van de traanklieren
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van verstopte traanbuisjes
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van verstopte traanbuisjes bij baby’s
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van geblokkeerde traanbuizen
• Conservatieve behandelingsmethoden
• Chirurgie
• Prognose van verstopte traanbuisjes
• Prognose
• Complicaties
• Preventie en nazorg

Synoniemen

Een verstopping van de traankanalen wordt ook wel aangeduid met de volgende termen:

• dacryostenose / dacryostenosis
• geblokkeerde traankanalen
• nasolacrimale obstructie

Werking van het traanafvoersysteem

Functie van tranen

Tranen spelen een cruciale rol in het behoud van een goede ooggezondheid. Ze zorgen ervoor dat de ogen vochtig blijven en voorzien zijn van zuurstof. Bovendien beschermen tranen het oogoppervlak door het te bedekken met natuurlijke antibiotica en door irriterende of schadelijke stoffen af te spoelen.

Werking van de traanklieren

De traanklieren, gelegen in de bovenste oogleden boven elk oog, zijn verantwoordelijk voor de meeste tranenproductie. De tranen die door deze klieren worden geproduceerd, komen normaal gesproken op het oogoppervlak terecht. Vervolgens stromen ze naar de puncta, de kleine openingen in de binnenste hoeken van de bovenste en onderste oogleden. Via de canaliculi worden de tranen naar de traanzak geleid, die zich aan de zijkant van de neus bevindt. Hierna worden de tranen via het nasolacrimale kanaal naar de neus geleid en geabsorbeerd. Verstoppingen kunnen op elk punt in dit traanafvoersysteem voorkomen, van de puncta tot aan de neus, waardoor waterige ogen ontstaan.

Epidemiologie

Prevalentie en incidentie
De prevalentie van verstopte traanbuisjes bij pasgeborenen wordt geschat op ongeveer 5 tot 20% wereldwijd. Het is een van de meest voorkomende oogproblemen bij zuigelingen, hoewel het vaak tijdelijk en zelfbeperkend is. De incidentie varieert afhankelijk van factoren zoals geografische locatie, etniciteit en sociaaleconomische omstandigheden. In veel gevallen wordt het probleem vanzelf opgelost zonder medische interventie.

Geslachtsverschillen
Er is geen significant geslachtsverschil in de prevalentie van verstopte traanbuisjes, hoewel sommige studies een licht hogere incidentie bij jongens rapporteren. Dit verschil is echter minimaal en heeft weinig invloed op het management of de prognose van de aandoening.

Leeftijdsgebonden trends
De meeste gevallen van verstopte traanbuisjes komen voor bij zuigelingen tussen de 2 en 6 maanden oud. Dit komt doordat de traanbuisjes bij de geboorte vaak nog niet volledig ontwikkeld zijn en pas na enkele maanden opengaan. Naarmate de baby groeit, lossen de meeste blokkades vanzelf op.

Mechanisme

Aangeboren vernauwing van de traanbuis
Het mechanisme achter verstopte traanbuisjes is meestal een aangeboren vernauwing of blokkade van de traanbuis. De traanbuis, die normaal gesproken de traanvloeistof van het oog naar de neus afvoert, kan bij sommige baby's niet goed functioneren. Dit komt vaak doordat de traanbuis nog niet volledig open is bij de geboorte. De traanvloeistof hoopt zich op in het oog, wat leidt tot overmatig tranen.

Infectieuze en ontstekingsprocessen
In sommige gevallen wordt de blokkade verergerd door een infectie, zoals conjunctivitis. Infecties in het oog kunnen de traanbuis verder irriteren, wat leidt tot meer zwelling en verstopping van de afvoerkanalen. Dit kan ook leiden tot extra symptomen, zoals oogafscheiding en roodheid.

Ontwikkelingsproblemen van de traanbuis
In sommige gevallen kunnen anatomische afwijkingen of onderontwikkelde traanbuisjes bijdragen aan het ontstaan van verstopte traanbuisjes. Hoewel dit meestal vanzelf oplost naarmate de baby groeit, kan het in sommige gevallen nodig zijn om medische interventie te overwegen.

Oorzaken van verstopte traanbuisjes

De meest voorkomende oorzaak van een verstopping van de traankanalen bij een baby is een onvolledig ontwikkeld traankanaalsysteem. Dit kan leiden tot:

• onvolledige opening van de klep aan het uiteinde van het traanbuisje
• niet goed ontwikkelde openingen in de oogleden (puncta) waar tranen normaal gesproken doorheen stromen
• te smalle traankanalen

Minder vaak voorkomende oorzaken zijn:

• cysten of tumoren
• letsel aan de traankanalen
• blokkade van de neus door het neustussenschot
• infecties die een gezwollen gezicht veroorzaken en druk uitoefenen op de traankanalen
• neuspoliepen (goedaardige gezwellen in de neus of sinussen)
• ooginfecties

Volwassenen kunnen ook verstopte traanklieren hebben, meestal door een ooginfectie of oogletsel. Bij baby's komen verstopte traanklieren echter veel vaker voor.

Risicofactoren

Prematuriteit
Premature baby's hebben een verhoogd risico op verstopte traanbuisjes, aangezien hun traanbuisjes mogelijk niet volledig ontwikkeld zijn bij de geboorte. Prematuriteit wordt beschouwd als een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van oogproblemen zoals deze.

Geschiedenis van ooginfecties
Baby's die een geschiedenis van ooginfecties hebben, zoals conjunctivitis, lopen een groter risico op het ontwikkelen van verstopte traanbuisjes. Een infectie kan de traanbuis irriteren en het afvoersysteem verstoren, wat kan leiden tot langdurige symptomen.

Familiale aanleg
Er is enig bewijs dat genetische factoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan van verstopte traanbuisjes. Baby's van ouders met een geschiedenis van traanbuisproblemen kunnen een verhoogd risico hebben om zelf te ontwikkelen.

Risicogroepen

Pasgeborenen
Pasgeborenen, vooral die tussen de 2 en 6 maanden oud, vormen de grootste risicogroep voor het ontwikkelen van verstopte traanbuisjes. Dit komt doordat de traanbuisjes vaak nog niet volledig open zijn bij de geboorte en zich langzaam ontwikkelen.

Baby’s met genetische predispositie
Baby's die een genetische aanleg hebben voor verstopte traanbuisjes kunnen een hoger risico lopen. Dit geldt vooral voor kinderen van wie de ouders eerder problemen met traanbuisjes hebben gehad.

Premature baby's
Premature baby's hebben meer kans op het ontwikkelen van verstopte traanbuisjes door hun onvolgroeide traanbuisjes. Bij deze groep is extra zorg en monitoring nodig om te zorgen voor een goede ooggezondheid.

Symptomen van verstopte traanbuisjes bij baby’s

Verstopte traanbuisjes kunnen voorkomen in één of beide ogen. De symptomen worden meestal zichtbaar wanneer een baby drie weken tot drie maanden oud is. Ongeveer 30% van de baby’s heeft beide traanbuisjes verstopt.

Baby’s met deze aandoening vertonen vaak tranende en waterige ogen. Dit kan verergeren bij koude of winderige omstandigheden, of wanneer het kind verkouden is. Ze kunnen ook last hebben van een oogafscheiding, die waterig is of uit een mengsel van slijm en etter bestaat, afhankelijk van de locatie van de verstopping. Door druk uit te oefenen op de binnenste hoeken van de onderste oogleden, kan de afscheiding verergeren. Daarnaast kan de baby een gezwollen traanmeer onder de ogen hebben, gelegen tussen de oogbal en de oogleden. Zwelling, pijn of gevoeligheid bij de neus kan ook optreden, hoewel oogpijn meestal afwezig is. Na het slapen kunnen de ogen van de baby ‘korstig’ of kleverig zijn. Als ooginfecties leiden tot de verstopte traanbuis, kunnen symptomen zoals koorts en een slijmerige of etterachtige afscheiding optreden.

Alarmsymptomen

Het is belangrijk om een arts te raadplegen als een baby extreem waterige ogen heeft, een oogafscheiding vertoont, of overmatig tranen zonder duidelijke oorzaak. Hoewel een verstopte traanbuis meestal geen oogpijn veroorzaakt, is het verstandig om een oogarts te bezoeken als de baby tekenen van ongemak vertoont of bijzonder gevoelig is voor licht (fotofobie).

Diagnose en onderzoeken

Een oogarts voert een grondig oogonderzoek uit bij een baby. Dit omvat het meten van de oogdruk om glaucoom uit te sluiten, een aandoening waarbij een verhoogde oogdruk schade aan de oogzenuw kan veroorzaken. De oogarts controleert ook het hoornvlies op tekenen van glaucoom, en onderzoekt de ogen op roodheid, zwelling en irritatie om conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) uit te sluiten.

Behandeling van geblokkeerde traanbuizen

Een verstopte traanbuis bij baby's lost meestal vanzelf op voordat het kind één jaar oud is. Conservatieve maatregelen zijn doorgaans voldoende en kunnen het risico op infecties en de noodzaak voor meer invasieve procedures verminderen.

Conservatieve behandelingsmethoden

Ogen masseren
Sommige oogartsen adviseren om het traankanaal twee à drie keer per dag te masseren met grondig gereinigde handen. Dit wordt het beste gedaan bij een luierwissel. De ouder brengt met een wattenstaafje een gemiddelde druk aan op het deel van het oog van de baby dat het dichtst bij de neus ligt en masseert het naar beneden richting de neus. Soms komt tijdens de massage een beetje vocht uit de neus. Het gebruik van een wattenstaafje in plaats van een vinger maakt het gemakkelijker om bij het traankanaal te komen.

Ogen reinigen
Gebruik een zachte doek gedrenkt in warm water om de witte, bruine of gele korstjes en gedroogde afscheidingen uit de ogen van de baby te verwijderen. Oogdruppels met antibiotica kunnen nuttig zijn voor baby’s met veel oogafscheiding, hoewel dit het onderliggende probleem niet oplost. Het is belangrijk om de ogen te reinigen voordat de oogdruppels worden aangebracht.

Warmte toepassen
Het voorzichtig toepassen van warme kompressen, zoals een warm, vochtig washandje, kan de symptomen van een verstopte traanbuis verlichten.

Chirurgie

Als conservatieve behandelingen niet effectief zijn, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. De oogarts plaatst een medisch instrument in het traankanaal om de blokkade te verwijderen. Deze procedure duurt meestal ongeveer tien minuten en heeft een slagingspercentage van ongeveer tachtig procent. Soms zijn aanvullende behandelingen nodig, zoals:

• verwijderen van cysten uit het traankanaal met nasale endoscopie (kijkonderzoek van de neus- en sinusholtes)
• veranderen van de structuur van de neusholte om drainage te bevorderen
• creëren van een nieuwe opening in de neusholte
• gebruik van een ballonkatheter om de kanalen uit te zetten
• inbrengen van stents om de kanalen open te houden

Prognose van verstopte traanbuisjes

Bij ongeveer 90% van de baby’s met geblokkeerde traankanalen verdwijnen de klachten zonder behandeling binnen het eerste levensjaar.

Prognose

Kans op spontane genezing
De prognose voor verstopte traanbuisjes bij baby's is doorgaans goed. In de meeste gevallen zal de blokkade zich vanzelf oplossen zonder dat medische behandeling nodig is. Naarmate de baby groeit, wordt de traanbuis vaak op natuurlijke wijze geopend, wat leidt tot het verdwijnen van de symptomen. Dit proces kan enkele maanden duren, meestal tussen de 6 en 12 maanden, afhankelijk van de ernst van de blokkade en de leeftijd van het kind. Daarom wordt in veel gevallen geadviseerd om eerst af te wachten en de symptomen te monitoren voordat verdere behandeling wordt overwogen.

Behandeling en effectiviteit
Wanneer de verstopte traanbuis niet vanzelf opengaat, kan behandeling noodzakelijk zijn. Conservatieve behandelingen, zoals het masseren van de traanbuis of het gebruik van antibiotische oogdruppels, kunnen helpen om de blokkade op te heffen. In sommige gevallen, wanneer deze methoden niet effectief blijken, kan een chirurgische ingreep, zoals een traanbuissonde, nodig zijn om de blokkade te verhelpen. De effectiviteit van deze behandelingen is over het algemeen hoog, met een positieve uitkomst in het merendeel van de gevallen.

Langetermijneffecten
In de meeste gevallen van verstopte traanbuisjes zijn de langetermijneffecten minimaal. Wanneer het probleem tijdig wordt behandeld of zich vanzelf oplost, zullen er geen blijvende gevolgen voor het gezichtsvermogen of de gezondheid van het oog zijn. Echter, wanneer de blokkade niet wordt verholpen en chronische infecties optreden, kunnen er mogelijk langdurige complicaties ontstaan, zoals littekenvorming of problemen met de traanproductie. Deze complicaties kunnen in zeldzame gevallen langdurige symptomen veroorzaken.

Zelfzorg en opvolging
Na de initiële behandeling of wanneer de symptomen vanzelf verdwijnen, is het belangrijk om de gezondheid van het oog van de baby regelmatig te monitoren. Ouders wordt geadviseerd om aandacht te besteden aan tekenen van infectie of verergering van de symptomen, zoals overmatige roodheid, pusvorming of aanhoudend tranen. In sommige gevallen kan een vervolgcontrole of medische opvolging noodzakelijk zijn om de voortgang te volgen en te beoordelen of verdere interventie vereist is. Het is belangrijk om contact op te nemen met een arts als de symptomen na een bepaalde periode niet verbeteren of verergeren.

Prognose bij herhaling
In zeldzame gevallen kan een verstopte traanbuis terugkeren nadat deze zich eerst heeft opgelost. Baby's die meerdere episodes van verstopte traanbuisjes ervaren, kunnen een verhoogd risico lopen op infecties of langdurige symptomen. In dergelijke gevallen kan een meer intensieve behandeling of een chirurgische ingreep worden aanbevolen om het probleem op te lossen en complicaties te voorkomen.

Levenskwaliteit en ontwikkeling
Verstopte traanbuisjes hebben meestal geen invloed op de algemene ontwikkeling of levenskwaliteit van de baby, zolang het probleem tijdig wordt aangepakt. Het ongemak dat gepaard gaat met overmatig tranen kan echter het dagelijks leven van het kind en de ouders beïnvloeden, vooral als het probleem lang aanhoudt. Met de juiste behandeling kunnen de meeste kinderen een normale, gezonde ontwikkeling doorgaan zonder blijvende gevolgen van de aandoening.

Complicaties

Ooginfecties
Een van de meest voorkomende complicaties van verstopte traanbuisjes is een ooginfectie, zoals conjunctivitis. De ophoping van traanvloeistof in het oog kan leiden tot een omgeving waarin bacteriën zich gemakkelijk kunnen vermenigvuldigen, wat resulteert in infecties.

Chronische traanproductie
Als de verstopte traanbuis niet wordt behandeld of als het probleem aanhoudt, kan de baby chronisch overmatig tranen. Dit kan de kwaliteit van leven van de baby beïnvloeden en kan leiden tot ongemak.

Mogelijke chirurgische ingreep
In zeldzame gevallen, wanneer de blokkade van de traanbuis niet vanzelf oplost of zich herhaalt, kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de traanbuis te openen. Dit wordt vaak gedaan door een arts als andere behandelingsmethoden niet effectief zijn.

Preventie en nazorg

Hoewel er geen garantie is om verstopte traanbuisjes volledig te voorkomen, kunnen ouders enkele voorzorgsmaatregelen nemen om de kans op complicaties te verkleinen:

• Vermijd het in contact komen met vervuilde of onhygiënische omgevingen.
• Houd de handen en de omgeving van de baby altijd schoon.
• Raadpleeg tijdig een arts als symptomen verergeren of aanhouden.

Bij nazorg na een chirurgische ingreep is het essentieel om de instructies van de arts op te volgen, zoals het gebruik van voorgeschreven medicatie en het regelmatig controleren van de ogen op eventuele complicaties.

Lees verder

• Dacryostenose: Traanbuisverstopping (geblokkeerde traanbuis)
• Tranende ogen: Oorzaken, symptomen en behandeling