Vitamine B5: Functie, symptomen van tekort en behandeling

Vitamine B5 (pantotheenzuur) is een in water oplosbare vitamine die zich in alle levende cellen van het lichaam bevindt. Pantotheenzuur is nodig voor tal van lichaamsfuncties, zoals onder andere het omzetten van voedingsstoffen uit voedsel in energie, het in balans houden van bloedsuiker en het verminderen van slechte cholesterol. Bij mensen komt een tekort aan vitamine B5 zelden tot stand. Zijn mensen toch aangetast, dan zijn vaak ook andere tekorten uit het vitamine B-complex aanwezig.

• Functie van vitamine B5
• Voedselbronnen
• Aanbevolen dagelijkse inname
• Risicogroepen van gebrek aan vitamine B5
• Symptomen
• Vitamine B5-deficiëntie
• Overmatige inname van pantotheenzuur
• Diagnose en onderzoeken
• Gebruik en interacties met vitaminesupplementen
• Bijwerkingen
• Medicatie
• Conclusie

Functie van vitamine B5

Net als alle andere B-vitaminen van het vitamine B-complex speelt vitamine B5 een rol bij het omzetten van koolhydraten in glucose, het metaboliseren van vetten en eiwitten en het goed functioneren van het zenuwstelsel. De vitaminen uit het vitamine B-complex zijn voorts nodig voor de gezondheid van de lever, de huid, het haar en de ogen. Pantotheenzuur helpt de bijnieren ook om geslachts- en stressgerelateerde hormonen te maken. Voor de productie van rode bloedcellen is ook vitamine B5 nodig. Verder is vitamine B5 nodig voor de verbetering van de bloedsomloop en het cholesterolgehalte, zodat het risico op hartfalen verminderd wordt. Pantotheenzuursupplementen zijn voorts inzetbaar om de symptomen van reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) te verbeteren. Voorts is pantotheenzuur nuttig om zenuwschade en zenuwpijn te voorkomen. Tot slot is vitamine B5 nodig voor het in balans houden van de bloedsuiker. Vitamine B5 werkt in belangrijke mate samen met andere B-vitaminen in het B-vitamine-complex, waardoor het lichaam andere vitaminen zoals riboflavine (vitamine B2) kan gebruiken. Patiënten met een tekort aan vitamine B5 hebben hierdoor vaak ook andere tekorten aan vitaminen uit het vitamine B-complex.

Voedselbronnen

Pantotheenzuur komt in vrijwel alle voedingsmiddelen voor. Bronnen van vitamine B5 omvatten zowel plantaardige als dierlijke voedingsmiddelen zoals vlees, orgaanvlees (lever, nier, hart, hersenen), bonen en peulvruchten, bepaalde noten en zaden, rauwe melk, eieren, biergist en volkoren granen.

Aanbevolen dagelijkse inname

De aanbevolen dagelijkse inname van vitamine B5 / pantotheenzuur is als volgt:

Zuigelingen

• 0-6 maanden, 1,7 mg
• 7-12 maanden, 1,8 mg

Kinderen

• 1-3 jaar, 2 mg
• 4-8 jaar, 3 mg
• 9-13 jaar, 4 mg

Volwassenen

• mannen en vrouwen van 14 jaar en ouder, 5 mg
• zwangere vrouwen, 6 mg
• vrouwen die borstvoeding geven, 7 mg

Risicogroepen van gebrek aan vitamine B5

Bepaalde mensen zijn vaker getroffen door een gebrek aan vitamine B5:

• alcoholisten
• ouderen
• patiënten met een verminderde absorptie als gevolg van bepaalde spijsverteringsstoornissen of door het gebruik van medicatie
• patiënten met eetstoornissen zoals anorexia nervosa
• patiënten met ernstige ondervoeding
• vrouwen die orale anticonceptiva (de anticonceptiepil) nemen

Symptomen

Vitamine B5-deficiëntie

Bij een tekort aan vitamine B5 ontstaan volgende symptomen:

• algemene zwakte
• alle symptomen die gepaard gaan met hypoglykemie (verlaagde bloedsuikerspiegel)
• braken
• buikkrampen
• chronische vermoeidheid
• een verhoogde gevoeligheid voor een verkoudheid of een infectie
• een verminderde eetlust
• gevoelloosheid in de voeten en schietende of brandende pijn in de voeten
• hoofdpijn
• luchtweginfecties
• lusteloosheid
• maagpijn
• misselijkheid
• pijn in de buikstreek
• psychische symptomen:
• neerslachtigheid
• onverklaarbare stemmingswisselingen
• prikkelbaarheid
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• slapeloosheid
• spierkrampen
• tintelingen in de armen, benen, voeten of handen

Overmatige inname van pantotheenzuur

Pantotheenzuur is een in wateroplosbare vitamine en daarom ontstaan eigenlijk bijna nooit toxische (giftige) waarden in het lichaam door orale (via de mond) inname. Zeer hoge doses veroorzaken diarree en verhogen mogelijk het risico op bloedingen.

Diagnose en onderzoeken

Om lage niveaus van vitamine B5 te diagnosticeren, is een bloedonderzoek vereist. Verder is ook een 24-uurs urinecollectie nodig. De meeste artsen testen op alle mogelijke vitaminegebreken omdat andere tekortkomingen vaak aanwezig zijn wanneer vitamine B5-deficiëntie aanwezig is.

Gebruik en interacties met vitaminesupplementen

Bijwerkingen

De aanbeveling voor suppletie is ongeveer 5 mg per dag voor volwassenen en tussen 1,7 en 4 mg voor kinderen in de leeftijd van één tot dertien jaar oud. Supplementen zijn meestal in de vorm van een pil beschikbaar. Het nemen van vitamine B5-supplementen is veilig wanneer het in geschikte hoeveelheden wordt geconsumeerd. Daarom mogen mensen niet te veel innemen, want grotere hoeveelheden leiden tot bijwerkingen zoals diarree of verhogen zelfs het risico op bloedingen. Zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven mogen zeker niet meer dan de aanbevolen hoeveelheid van 6 mg per dag nemen omdat het mogelijk niet veilig is voor de baby.

Medicatie

Patiënten met hemofilie (bloedingsziekte door het ontbreken van stollingsfactoren) en een darmobstructie (verstopping van de darmen met buikpijn en braken) die dexpanthenol nemen, een derivaat van pantotheenzuur, mogen goed worden gecontroleerd. Dit vanwege het risico op mogelijk verhoogde bloedingsneigingen. Bijwerkingen zijn minder of afwezig bij het nemen van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheden. Suppletie moet voorzichtig gebeuren wanneer iemand de bloeddruk verlagende medicatie (ACE-remmers) neemt, omdat deze de effectiviteit van de medicijnen kunnen beïnvloeden.

Conclusie

Vitamine B5 is een essentiële voedingsstof die een belangrijke rol speelt in de energieproductie en het metabolisme van vetten, eiwitten en koolhydraten. Ondanks dat een tekort zeldzaam is, kunnen symptomen variëren van algemene vermoeidheid tot ernstige neurologische symptomen. Regelmatige inname via een evenwichtig voedingspatroon is meestal voldoende, en supplementen zijn doorgaans veilig bij correct gebruik.

Lees verder

• Vitamine B-complex: Voedingsbron, functie en tekort
• Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname
• Vitamine B6-tekort: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Vitamine B4: Functie, bronnen en symptomen van tekort
• Vitamine B2-tekort (riboflavine): Oorzaken en symptomen