Dacryostenose: Traanbuisverstopping (geblokkeerde traanbuis)

Dacryostenose is een aandoening waarbij één of beide traanbuisjes van een patiënt vernauwd of geblokkeerd zijn. De traanbuis, die normaal gesproken tranen van het oog naar de neus afvoert, functioneert niet goed, wat leidt tot tranen die zich ophopen en via het gezicht wegvloeien, zelfs als de patiënt niet huilt. Deze oogaandoening kan aangeboren zijn, waarbij de openingen in de traanbuis niet goed gevormd zijn, of verworven door andere oorzaken. De oogarts behandelt zowel de oorzaak als de symptomen van de traanbuisverstopping met medicatie, chirurgie en/of oogmassage.

• Epidemiologie van dacryostenose
• Oorzaken en risicofactoren van traanbuisverstopping
• Aangeboren dacryostenose
• Verworven dacryostenose
• Symptomen van dacryostenose: Tranende ogen
• Alarmsymptomen bij dacryostenose
• Diagnose van dacryostenose en onderzoeken door de oogarts
• Behandeling van geblokkeerde traanbuis
• Aangeboren dacryostenose
• Verworven dacryostenose
• Prognose van dacryostenose
• Complicaties van dacryostenose
• Preventie van traanbuisverstopping

Epidemiologie van dacryostenose

Dacryostenose is een veelvoorkomende oogaandoening, vooral bij pasgeborenen. Anno augustus 2024 blijkt dat ongeveer 6-20% van de pasgeborenen een vorm van aangeboren dacryostenose heeft. Bij volwassenen komt de verworven vorm minder vaak voor, maar kan het optreden als gevolg van veroudering of andere gezondheidsproblemen.

Oorzaken en risicofactoren van traanbuisverstopping

Dacryostenose kan aangeboren of verworven zijn. De oorzaken en risicofactoren verschillen per vorm:

Aangeboren dacryostenose

Deze vorm ontstaat wanneer de traanbuizen niet volledig open zijn bij de geboorte. Dit komt voor bij ongeveer 6% van de pasgeborenen. In de meeste gevallen opent de traanbuis zich vanzelf binnen het eerste levensjaar.

Verworven dacryostenose

Deze vorm treedt later in het leven op en kan worden veroorzaakt door:

• Leeftijdsgebonden vernauwing van het traankanaal.
• Auto-immuunaandoeningen: Bijvoorbeeld sarcoïdose of granulomatose met polyangiitis.
• Chemotherapie: Kan de traankanalen beschadigen.
• Bijwerkingen van oogdruppels.
• Botbreuken: Fracturen aan de neus en andere breuken in het gezicht.
• Chronische conjunctivitis: Langdurige oogbindvliesontsteking.
• Dacryocystitis: Ontsteking van de traanzak.
• Sinusoperaties: Chirurgische ingrepen aan de sinussen kunnen de traankanalen beschadigen.
• Trauma: Zoals een oogbolletsel.
• Tumoren: Tumoren in of rond de traankanalen.
• Radiotherapie: Bestraling kan de traankanalen beschadigen.

Symptomen van dacryostenose: Tranende ogen

Dacryostenose kan in één of beide ogen voorkomen. De symptomen zijn vaak niet zichtbaar in de aangeboren vorm, omdat baby’s pas enkele weken na de geboorte tranen beginnen te produceren. Soms wordt de aandoening pas duidelijk wanneer de baby huilt of zich in koud of winderig weer bevindt, wat de traanproductie stimuleert.

De belangrijkste symptomen zijn:

• Overmatig tranen: Tranen vloeien over het onderste ooglid en langs de wang.
• Ophoping van tranen: Tranen hopen zich op in de hoek van het oog.
• Slijm of gelige afscheiding uit het oog.
• Roodheid van de huid: Door wrijven, vaak als gevolg van jeukende ogen en geïrriteerde ogen.
• Korsten op het ooglid: Vooral na het slapen.
• Zwelling van het binnenste ooglid: Dit kan gepaard gaan met pijn.

Alarmsymptomen bij dacryostenose

In sommige gevallen kunnen complicaties optreden die medische aandacht vereisen. Alarmsymptomen zijn onder andere:

• Ernstige roodheid en zwelling: Dit kan wijzen op een infectie, zoals dacryocystitis.
• Koorts: Kan duiden op een systemische infectie.
• Pijn rond het oog: Vooral bij druk op de traanzak.
• Verlies van gezichtsvermogen: Dit is zeldzaam, maar kan optreden als gevolg van complicaties.

Diagnose van dacryostenose en onderzoeken door de oogarts

De diagnose dacryostenose wordt gesteld door de oogarts op basis van de symptomen en fysieke onderzoeken:

• Fluoresceïne kleurstoftest: Een test waarbij een fluorescerende kleurstof in het oog wordt gedruppeld om te zien of de traanbuis verstopt is.
• Dacryocystografie: Een beeldvormend onderzoek dat helpt bij het visualiseren van de vernauwde of geblokkeerde traankanalen.
• Biopsie: Soms nodig om een tumor uit te sluiten als de oorzaak van de blokkade.

Behandeling van geblokkeerde traanbuis

De behandeling van dacryostenose hangt af van de oorzaak en de ernst van de symptomen.

Aangeboren dacryostenose

Bij de meeste pasgeborenen opent de geblokkeerde traanbuis zich vanzelf binnen het eerste levensjaar. Behandelingen kunnen bestaan uit:

• Oogmassage: Ouders wordt geleerd hoe ze de traanbuis zachtjes kunnen masseren om de verstopping te helpen openen. Dit wordt twee tot drie keer per dag gedaan.
• Warmte aanbrengen: Het aanbrengen van een warme kompres helpt de zwelling te verminderen. Dit wordt om de twee à drie uur gedaan, telkens gedurende ongeveer twintig minuten.
• Antibiotica: Als er tekenen van een bacteriële infectie zijn, worden antibiotica voorgeschreven.
• Chirurgie: Als de symptomen na één jaar aanhouden, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. De oogarts kan een sonde gebruiken om de kanaalopening uit te breiden. Soms is een herhaling van de ingreep nodig, maar in de meeste gevallen is één operatie voldoende om de traanbuizen te openen.

Verworven dacryostenose

Bij verworven dacryostenose richt de behandeling zich op de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen zijn:

• Behandeling van de onderliggende oorzaak: Bijvoorbeeld het behandelen van een auto-immuunziekte of het verwijderen van een tumor.
• Chirurgie: Een veelvoorkomende procedure is de dacryocystorinostomie (DCR), waarbij een nieuwe doorgang wordt gecreëerd tussen de traanzak en de neusholte om de drainage te herstellen.

Prognose van dacryostenose

De prognose voor patiënten met dacryostenose is over het algemeen goed, vooral bij aangeboren gevallen waar spontane opening vaak optreedt binnen het eerste levensjaar. Bij volwassenen hangt de prognose af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Chirurgische ingrepen, zoals dacryocystorinostomie, hebben doorgaans een hoog succespercentage.

Complicaties van dacryostenose

Complicaties kunnen optreden als dacryostenose onbehandeld blijft, waaronder:

• Dacryocystitis: Een pijnlijke infectie van de traanzak, die kan leiden tot abcesvorming en cellulitis.
• Chronische conjunctivitis: Door de ophoping van tranen en slijm kunnen bacteriën zich makkelijker verspreiden, wat leidt tot terugkerende ooginfecties.
• Verlies van gezichtsvermogen: Hoewel zeldzaam, kan dit optreden als gevolg van ernstige infecties of complicaties.

Preventie van traanbuisverstopping

Preventie van aangeboren dacryostenose is niet mogelijk, aangezien het vaak een aangeboren aandoening is. Voor verworven dacryostenose zijn enkele preventieve maatregelen:

• Behandeling van risicofactoren: Tijdige behandeling van aandoeningen zoals auto-immuunziekten en het vermijden van schadelijke bijwerkingen van medicijnen.
• Ooghygiëne: Het vermijden van infecties door regelmatig handen te wassen en ooginfecties te behandelen.

Met een adequate diagnose en behandeling kunnen de meeste patiënten met dacryostenose een normaal leven leiden zonder langdurige problemen.

Lees verder

• Verstopte traanbuisjes bij baby's: Oorzaken en symptomen
• Tranende ogen: Oorzaken, symptomen en behandeling