Dacryostenose: Traanbuisverstopping (geblokkeerde traanbuis)

Dacryostenose is een aandoening waarbij één of beide traanbuisjes van een patiënt vernauwd of geblokkeerd zijn. De traanbuis, die normaal gesproken tranen van het oog naar de neus afvoert, functioneert niet goed, wat leidt tot tranen die zich ophopen en via het gezicht wegvloeien, zelfs als de patiënt niet huilt. Deze oogaandoening kan aangeboren zijn, waarbij de openingen in de traanbuis niet goed gevormd zijn, of verworven door andere oorzaken. De oogarts behandelt zowel de oorzaak als de symptomen van de traanbuisverstopping met medicatie, chirurgie en/of oogmassage.

• Epidemiologie van dacryostenose
• Prevalentie van dacryostenose
• Leeftijd en geslachtsprevalentie
• Geografische verschillen
• Mechanisme
• Aangeboren dacryostenose
• Verworven dacryostenose
• Patofysiologie van de blokkade
• Oorzaken en risicofactoren van traanbuisverstopping
• Aangeboren dacryostenose
• Verworven dacryostenose
• Risicofactoren
• Aangeboren afwijkingen
• Infecties en ontstekingen
• Trauma of chirurgie
• Risicogroepen
• Pasgeborenen en jonge kinderen
• Volwassenen met ooginfecties of trauma
• Oudere volwassenen
• Symptomen van dacryostenose: Tranende ogen
• Alarmsymptomen
• Overmatige traanvorming
• Ooginfecties en ontstekingen
• Pijn of gevoeligheid rond het oog
• Diagnose van dacryostenose en onderzoeken door de oogarts
• Behandeling van geblokkeerde traanbuis
• Aangeboren dacryostenose
• Verworven dacryostenose
• Prognose van dacryostenose
• Zelfherstel bij zuigelingen
• Medische behandeling bij volwassenen
• Langdurige complicaties bij niet-behandeling
• Complicaties van dacryostenose
• Preventie van traanbuisverstopping
• Vroege detectie bij pasgeborenen
• Hygiene en oogverzorging
• Chirurgische ingrepen voor volwassenen

Epidemiologie van dacryostenose

Dacryostenose, oftewel het verstoppen van de traanbuis, is een veel voorkomende aandoening die vooral bij zuigelingen en jonge kinderen wordt gediagnosticeerd. Het betreft een verstopping van het traanbuissysteem, wat leidt tot traanvorming en mogelijke infecties van het oog. De prevalentie van dacryostenose varieert per leeftijdsgroep en is meestal tijdelijk.

Prevalentie van dacryostenose

Dacryostenose komt voor bij ongeveer 5-20% van de pasgeborenen. De aandoening is bij pasgeborenen het meest voorkomend, met een piek bij zuigelingen van ongeveer 6 maanden. Bij volwassenen komt het minder vaak voor en wordt meestal veroorzaakt door verworven aandoeningen zoals infecties of tumoren.

Leeftijd en geslachtsprevalentie

Dacryostenose is vaker aanwezig bij pasgeborenen en jonge kinderen, waarbij er een licht verhoogd risico is bij vrouwelijke kinderen. Na de eerste levensjaren vermindert de prevalentie, hoewel het ook in latere levensfasen kan voorkomen door andere oorzaken zoals veroudering of trauma.

Geografische verschillen

Er zijn geen grote geografische verschillen in de prevalentie van dacryostenose, hoewel studies in bepaalde regio’s aangeven dat het vaker voorkomt in bepaalde etnische groepen. Bij bijvoorbeeld Aziatische bevolkingsgroepen is er vaak een hogere incidentie van deze aandoening.

Mechanisme

Dacryostenose wordt veroorzaakt door een blokkade of verstopping van het nasolacrimale kanaal, waardoor traanvocht niet goed afgevoerd kan worden en zich ophoopt in de ogen. Deze verstopping kan het gevolg zijn van een aangeboren afwijking of een verworven aandoening.

Aangeboren dacryostenose

Bij de meeste zuigelingen is dacryostenose aangeboren, vaak door een onvolledige opening van het nasolacrimale kanaal. Dit gebeurt tijdens de ontwikkeling van de baby in de baarmoeder en kan leiden tot verstopte traanbuizen na de geboorte.

Verworven dacryostenose

Verworven dacryostenose kan optreden door infecties, trauma, veroudering of tumoren. Bij volwassenen wordt de verstopping vaak veroorzaakt door andere oorzaken zoals ontstekingen of de verzwakking van het traanbuisweefsel door veroudering.

Patofysiologie van de blokkade

De blokkade in het nasolacrimale kanaal voorkomt de normale drainage van traanvocht, wat leidt tot tranen en mogelijk infecties zoals conjunctivitis. Wanneer het kanaal verstopt is, kan het traanvocht zich ophopen en het oog irritatie veroorzaken.

Oorzaken en risicofactoren van traanbuisverstopping

Dacryostenose kan aangeboren of verworven zijn. De oorzaken en risicofactoren verschillen per vorm:

Aangeboren dacryostenose

Deze vorm ontstaat wanneer de traanbuizen niet volledig open zijn bij de geboorte. Dit komt voor bij ongeveer 6% van de pasgeborenen. In de meeste gevallen opent de traanbuis zich vanzelf binnen het eerste levensjaar.

Verworven dacryostenose

Deze vorm treedt later in het leven op en kan worden veroorzaakt door:

• Leeftijdsgebonden vernauwing van het traankanaal.
• Auto-immuunaandoeningen: Bijvoorbeeld sarcoïdose of granulomatose met polyangiitis.
• Chemotherapie: Kan de traankanalen beschadigen.
• Bijwerkingen van oogdruppels.
• Botbreuken: Fracturen aan de neus en andere breuken in het gezicht.
• Chronische conjunctivitis: Langdurige oogbindvliesontsteking.
• Dacryocystitis: Ontsteking van de traanzak.
• Sinusoperaties: Chirurgische ingrepen aan de sinussen kunnen de traankanalen beschadigen.
• Trauma: Zoals een oogbolletsel.
• Tumoren: Tumoren in of rond de traankanalen.
• Radiotherapie: Bestraling kan de traankanalen beschadigen.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die het ontstaan van dacryostenose kunnen bevorderen. Deze factoren variëren afhankelijk van de leeftijd, gezondheidstoestand en genetische aanleg van de patiënt.

Aangeboren afwijkingen

Pasgeborenen met een onvolledig ontwikkelde of verstopte nasolacrimale buis lopen een verhoogd risico op dacryostenose. Deze risicofactor komt vaker voor bij vroeggeborenen of bij kinderen die andere congenitale afwijkingen hebben.

Infecties en ontstekingen

Ooginfecties, zoals conjunctivitis, kunnen het risico op dacryostenose verhogen. Chronische infecties kunnen leiden tot verzwakking van het traanbuissysteem en verhoogde kans op verstopping.

Trauma of chirurgie

Letsels of chirurgie rond het oog, vooral bij volwassenen, kunnen het nasolacrimale kanaal beschadigen en leiden tot dacryostenose. Dit kan voorkomen na verwondingen aan het oog of na medische ingrepen zoals oogchirurgie.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van dacryostenose, afhankelijk van hun leeftijd, geslacht en medische geschiedenis. De risicogroepen kunnen variëren van pasgeborenen tot oudere volwassenen.

Pasgeborenen en jonge kinderen

Pasgeborenen, vooral diegenen die te vroeg geboren zijn of een geschiedenis van andere aangeboren aandoeningen hebben, lopen een verhoogd risico op dacryostenose. Het is de meest voorkomende groep waarin de aandoening zich voordoet.

Volwassenen met ooginfecties of trauma

Volwassenen die herhaaldelijk ooginfecties hebben of oogletsels hebben opgelopen, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van dacryostenose. In sommige gevallen kan het kanaal verzwakken of worden afgesloten door ontstekingen.

Oudere volwassenen

Oudere volwassenen kunnen dacryostenose ontwikkelen door de verzwakking van het weefsel rond het nasolacrimale kanaal als gevolg van veroudering. Deze verzwakking kan het risico op verstopping van het kanaal verhogen.

Symptomen van dacryostenose: Tranende ogen

Dacryostenose kan in één of beide ogen voorkomen. De symptomen zijn vaak niet zichtbaar in de aangeboren vorm, omdat baby’s pas enkele weken na de geboorte tranen beginnen te produceren. Soms wordt de aandoening pas duidelijk wanneer de baby huilt of zich in koud of winderig weer bevindt, wat de traanproductie stimuleert.

De belangrijkste symptomen zijn:

• Overmatig tranen: Tranen vloeien over het onderste ooglid en langs de wang.
• Ophoping van tranen: Tranen hopen zich op in de hoek van het oog.
• Slijm of gelige afscheiding uit het oog.
• Roodheid van de huid: Door wrijven, vaak als gevolg van jeukende ogen en geïrriteerde ogen.
• Korsten op het ooglid: Vooral na het slapen.
• Zwelling van het binnenste ooglid: Dit kan gepaard gaan met pijn.

Alarmsymptomen

Dacryostenose kan verschillende alarmsymptomen veroorzaken die wijzen op een verstopping van de traanbuizen. Het is belangrijk om de symptomen tijdig te herkennen voor een effectieve behandeling.

Overmatige traanvorming

Een van de meest voorkomende symptomen van dacryostenose is overmatige traanvorming. Dit komt vaak voor bij pasgeborenen en kan leiden tot constant tranen uit de ogen, zelfs zonder emotionele of fysieke prikkels.

Ooginfecties en ontstekingen

Chronische of herhaalde ooginfecties, zoals conjunctivitis, kunnen optreden door de ophoping van traanvocht dat zich niet goed kan afvoeren. Dit kan gepaard gaan met roodheid, pijn en afscheiding uit het oog.

Pijn of gevoeligheid rond het oog

In sommige gevallen kan de verstopte traanbuis pijn veroorzaken, vooral wanneer er infectie optreedt. Dit kan leiden tot gevoeligheid rond het oog of een gevoel van druk in het oog.

Diagnose van dacryostenose en onderzoeken door de oogarts

De diagnose dacryostenose wordt gesteld door de oogarts op basis van de symptomen en fysieke onderzoeken:

• Fluoresceïne kleurstoftest: Een test waarbij een fluorescerende kleurstof in het oog wordt gedruppeld om te zien of de traanbuis verstopt is.
• Dacryocystografie: Een beeldvormend onderzoek dat helpt bij het visualiseren van de vernauwde of geblokkeerde traankanalen.
• Biopsie: Soms nodig om een tumor uit te sluiten als de oorzaak van de blokkade.

Behandeling van geblokkeerde traanbuis

De behandeling van dacryostenose hangt af van de oorzaak en de ernst van de symptomen.

Aangeboren dacryostenose

Bij de meeste pasgeborenen opent de geblokkeerde traanbuis zich vanzelf binnen het eerste levensjaar. Behandelingen kunnen bestaan uit:

• Oogmassage: Ouders wordt geleerd hoe ze de traanbuis zachtjes kunnen masseren om de verstopping te helpen openen. Dit wordt twee tot drie keer per dag gedaan.
• Warmte aanbrengen: Het aanbrengen van een warme kompres helpt de zwelling te verminderen. Dit wordt om de twee à drie uur gedaan, telkens gedurende ongeveer twintig minuten.
• Antibiotica: Als er tekenen van een bacteriële infectie zijn, worden antibiotica voorgeschreven.
• Chirurgie: Als de symptomen na één jaar aanhouden, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. De oogarts kan een sonde gebruiken om de kanaalopening uit te breiden. Soms is een herhaling van de ingreep nodig, maar in de meeste gevallen is één operatie voldoende om de traanbuizen te openen.

Verworven dacryostenose

Bij verworven dacryostenose richt de behandeling zich op de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen zijn:

• Behandeling van de onderliggende oorzaak: Bijvoorbeeld het behandelen van een auto-immuunziekte of het verwijderen van een tumor.
• Chirurgie: Een veelvoorkomende procedure is de dacryocystorinostomie (DCR), waarbij een nieuwe doorgang wordt gecreëerd tussen de traanzak en de neusholte om de drainage te herstellen.

Prognose van dacryostenose

De prognose van dacryostenose is over het algemeen goed, vooral wanneer de aandoening vroegtijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld. De meeste gevallen van aangeboren dacryostenose lossen zich vanzelf op, terwijl verworven gevallen behandeling vereisen.

Zelfherstel bij zuigelingen

Bij de meeste pasgeborenen zal dacryostenose binnen het eerste levensjaar vanzelf verdwijnen, zonder dat er een medische behandeling nodig is. Oogzorg en massage kunnen helpen om de blokkade te verlichten.

Medische behandeling bij volwassenen

In gevallen van verworven dacryostenose of bij zuigelingen waarbij de aandoening langer aanhoudt, kunnen medische behandelingen zoals antibiotica of chirurgische ingrepen nodig zijn. De prognose is meestal positief, met een succesvolle behandeling.

Langdurige complicaties bij niet-behandeling

Wanneer dacryostenose niet op tijd wordt behandeld, kan het leiden tot chronische ooginfecties, beschadiging van het oogweefsel of zelfs blijvende obstructies die verdere medische ingrepen vereisen.

Complicaties van dacryostenose

Complicaties kunnen optreden als dacryostenose onbehandeld blijft, waaronder:

• Dacryocystitis: Een pijnlijke infectie van de traanzak, die kan leiden tot abcesvorming en cellulitis.
• Chronische conjunctivitis: Door de ophoping van tranen en slijm kunnen bacteriën zich makkelijker verspreiden, wat leidt tot terugkerende ooginfecties.
• Verlies van gezichtsvermogen: Hoewel zeldzaam, kan dit optreden als gevolg van ernstige infecties of complicaties.

Preventie van traanbuisverstopping

Hoewel het moeilijk is om dacryostenose volledig te voorkomen, kunnen er stappen worden ondernomen om het risico te verlagen, vooral bij pasgeborenen en kinderen.

Vroege detectie bij pasgeborenen

Het vroegtijdig opsporen van dacryostenose bij pasgeborenen kan helpen om de aandoening snel te behandelen en te voorkomen dat deze zich verder ontwikkelt. Regelmatige oogonderzoeken kunnen nuttig zijn.

Hygiene en oogverzorging

Het handhaven van goede ooghygiëne kan helpen om ooginfecties te voorkomen die het risico op dacryostenose verhogen. Dit omvat het regelmatig reinigen van de oogleden en het vermijden van irriterende stoffen.

Chirurgische ingrepen voor volwassenen

Bij volwassenen kan een chirurgische ingreep, zoals dacryocystorhinostomie (DCR), nodig zijn om het probleem van een verstopte traanbuis te verhelpen en toekomstige complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Verstopte traanbuisjes bij baby's: Oorzaken en symptomen
• Tranende ogen: Oorzaken, symptomen en behandeling