Wrijven in oog of ogen: Oorzaken, nadelen en tips

Wrijven over het oog of de ogen lijkt misschien een relatief onschuldige handeling die voor velen verlichting biedt. Veel mensen doen dit regelmatig, vaak onbewust. Oorzaken van oogwrijven zijn onder andere vermoeidheid door computergebruik, allergieën en droge ogen. Echter, te hard of te vaak wrijven kan schade veroorzaken, bijvoorbeeld aan het hoornvlies. Daarom is het verstandig om oogwrijven te vermijden. Er zijn verschillende zelfzorgmaatregelen om oogwrijven te behandelen en te voorkomen. Als deze maatregelen niet werken, is het raadzaam een oogarts te raadplegen voor een grondig oogonderzoek.

• Oorzaken van oogwrijven
• Allergie / atopische conjunctivitis
• Blefaritis
• Blootstelling aan irriterende stoffen
• Computervermoeidheid
• Droge ogen
• Gebruik van contactlenzen
• Ontspanning
• Andere oorzaken
• Voordelen van oogwrijven
• Nadelen van oogwrijven
• Infecties
• Schade aan hoornvlies
• Uiterlijk
• Verergering van oogziekten
• Tips om te stoppen met oogwrijven
• Droge ogen behandelen
• Jeukende ogen behandelen
• Vreemd lichaam verwijderen
• Preventie van oogwrijven bij kinderen
• Educatie en bewustwording
• Hygiëne bij kinderen
• Gebruik van beschermende brillen

Oorzaken van oogwrijven

Allergie / atopische conjunctivitis

Allergische conjunctivitis of atopische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) wordt meestal veroorzaakt door allergenen (uitlokkende stoffen van een allergische reactie) in de omgeving of in voedsel. De oorzaken zijn echter niet altijd duidelijk. Patiënten die op hun buik slapen of hun ogen diep in het kussen drukken, worden 's nachts vaak blootgesteld aan allergenen in beddengoed, wat leidt tot allergische conjunctivitis en de neiging om bij het ontwaken overmatig in de ogen te wrijven. De oogontsteking kan verergeren bij weerveranderingen. De oogallergie gaat vaak gepaard met intense jeuk. Deze oogjeuk kan zo ernstig zijn dat patiënten constant willen wrijven, wat leidt tot een vicieuze cirkel van jeuk en wrijven. Wrijven stimuleert de afgifte van histamine, wat op zijn beurt roodheid, jeuk en de drang om te wrijven veroorzaakt.

Blefaritis

Blefaritis is een ontsteking van de ooglidrand die vaak het gevolg is van een abnormale werking van de meibomklieren (olieklieren in de oogleden). Bij blefaritis zijn de oogleden en het oogoppervlak jeukend, rood, tranend, gezwollen en droog, wat leidt tot de neiging om te wrijven in de ogen.

Blootstelling aan irriterende stoffen

Vaak voorkomende irriterende stoffen zijn cosmetica, producten voor persoonlijke verzorging, stof, chloor in zwembadwater, stofdeeltjes in de lucht en verlopen oogdruppels. Door met vuile handen in de ogen te wrijven, kunnen veel irriterende stoffen het oog binnendringen, waaronder bacteriën, schimmels, virussen en allergenen. Soms wrijven patiënten ook in hun ogen na het zwemmen in een zwembad (oogirritatie door chloor) of tijdens het douchen (oogirritatie door kalk in het water).

Computervermoeidheid

In het digitale tijdperk, waarin computergebruik, mobiele telefoons en tablets een integraal onderdeel van het dagelijks leven zijn, ontstaat vaak vermoeidheid van de ogen, hoofdpijn en moeite met scherpstellen. Het Computer Vision Syndrome kan op lange termijn zelfs problemen met het gezichtsvermogen veroorzaken. Oogwrijven of druk uitoefenen op de oogbol kan de oogvermoeidheid tijdelijk verlichten door een reflextrilling te veroorzaken die de ogen bevochtigt. Het helpt ook om stress te verminderen door de vagale reflex te stimuleren, die het hart vertraagt.

Droge ogen

Droge ogen veroorzaken ongemak, irritatie, oogvermoeidheid en jeuk. Het droge ogen syndroom is een chronische aandoening die behandeling vereist. In ernstige gevallen kan de aandoening leiden tot keratitis (hoornvliesontsteking), waarbij de patiënt een zanderig gevoel in het oog ervaart, wat de drang om te wrijven vergroot.

Gebruik van contactlenzen

Contactlenzen die te lang worden gedragen, kunnen ongemak en irritatie veroorzaken. Wanneer patiënten zachte contactlenzen langdurig blijven dragen, kan dit leiden tot een allergische aandoening genaamd 'gigantische papillaire conjunctivitis'. Dit probleem gaat gepaard met intense jeuk. De drang om te wrijven is vaak het sterkst direct na het verwijderen van de contactlenzen aan het einde van de dag. Wrijven met harde contactlenzen in het oog kan het hoornvlies beschadigen en leiden tot littekens, omdat de harde lens tegen het gevoelige hoornvliesoppervlak wordt gedrukt. Daarom is goede contactlens- en ooghygiëne essentieel.

Ontspanning

Sommige mensen vinden wrijven in de ogen rustgevend omdat het hen helpt ontspannen. Deze gewoonte kan echter schadelijk zijn en moet worden vermeden.

Andere oorzaken

Enkele andere mogelijke oorzaken van oogwrijven zijn:

• Autismespectrumstoornis
• Verkoudheid
• Gedragsstoornissen
• Hersenverlamming (aandoening met symptomen aan spieren en bewegingen)
• Syndroom van Down
• Hooikoorts
• Sinusitis
• Slaperigheid / Slaapapneu

Voordelen van oogwrijven

Door te wrijven, wordt de traanproductie gestimuleerd, waardoor droge ogen worden gesmeerd en stof en andere irriterende stoffen uit de ogen worden verwijderd. Bovendien kan het wrijven voor sommige mensen therapeutisch werken. Door druk uit te oefenen op de oogbol wordt de nervus vagus gestimuleerd, wat de hartslag vertraagt en stress vermindert.

Nadelen van oogwrijven

Infecties

De handen dragen meer kiemen dan enig ander lichaamsdeel. Wanneer mensen in de ogen wrijven, worden deze ziektekiemen gemakkelijk verspreid, wat kan leiden tot ooginfecties zoals conjunctivitis (oogbindvliesontsteking).

Schade aan hoornvlies

Dunner hoornvlies
Voortdurend in de ogen wrijven kan bij mensen die hiervoor gevoelig zijn, sneller leiden tot een dunner wordend hoornvlies. Dit zwakke hoornvlies vervormt vervolgens en neemt een kegelvorm aan, een aandoening die in medische termen bekendstaat als keratoconus. Deze ernstige oogaandoening kan het zicht aanzienlijk verstoren, wat uiteindelijk kan leiden tot de noodzaak van een hoornvliestransplantatie.

Hoornvliesletsel
Soms komt er een vreemd voorwerp in het oog terecht. Het instinct om dit te verwijderen door te wrijven is begrijpelijk, maar gevaarlijk. Wrijven kan het voorwerp tegen het hoornvlies schuren, wat gemakkelijk leidt tot krassen en schade aan het hoornvlies, resulterend in een hoornvliesletsel.

Uiterlijk

Wrijven in de ogen kan kleine bloedvaatjes doen barsten, wat resulteert in bloeddoorlopen ogen en donkere, onaantrekkelijke kringen rond de ogen. Dit kan het uiterlijk aanzienlijk beïnvloeden.

Verergering van oogziekten

Oogwrijven is vooral gevaarlijk voor mensen met bepaalde reeds bestaande oogaandoeningen. Patiënten met progressieve myopie (bijziendheid) kunnen een verslechtering van hun zicht opmerken door oogwrijven. Ook mensen met glaucoom, een aandoening waarbij de oogzenuw kan worden beschadigd door verhoogde oogdruk, kunnen problemen ervaren door wrijven. Dit kan namelijk een plotselinge stijging van de oogdruk veroorzaken, wat de bloedtoevoer naar het netvlies (retina) verstoort. Dit kan leiden tot zenuwbeschadiging en uiteindelijk blijvend verlies van het gezichtsvermogen.

Tips om te stoppen met oogwrijven

Droge ogen behandelen

Het gebruik van kunsttranen, een zeer goede imitatie van natuurlijke tranen, kan droge ogen verlichten en de drang om te wrijven verminderen. Deze oogdruppels houden de ogen vochtig en helpen jeuk te voorkomen. Ze zijn zonder recept verkrijgbaar en zijn nuttig voor iedereen met droge ogen.

Jeukende ogen behandelen

Er zijn ook andere oogdruppels beschikbaar om jeuk door oogwrijven te behandelen of te voorkomen. Deze druppels, bekend als antihistaminica en mestcelstabilisatoren, kunnen helpen bij oogallergieën. In ernstigere gevallen kan een oogarts steroïde oogdruppels voorschrijven om chronisch oogwrijven te voorkomen. Vooral mensen met allergieën kunnen baat hebben bij deze oogdruppels, die volgens de juiste oogdruppelrichtlijnen moeten worden gebruikt.

Vreemd lichaam verwijderen

Als er iets in het oog vastzit, is het vaak een reflex om te gaan wrijven. Een betere en veiligere methode is echter om het voorwerp weg te spoelen met een steriele zoutoplossing. Als de patiënt ernstige of aanhoudende oogproblemen ervaart door een vreemd lichaam in het oog, is het raadzaam onmiddellijk een oogarts te raadplegen.

Preventie van oogwrijven bij kinderen

Educatie en bewustwording

Ouders en verzorgers moeten kinderen leren over de risico's van oogwrijven en hen aanmoedigen om alternatieve manieren te gebruiken om jeuk of ongemak in de ogen te verlichten. Het is belangrijk om te benadrukken hoe schadelijk oogwrijven kan zijn, vooral als het vaak gebeurt.

Hygiëne bij kinderen

Het bevorderen van goede hygiënepraktijken, zoals regelmatig handen wassen, kan het risico verminderen dat kinderen in hun ogen wrijven met vuile handen. Hierdoor wordt de kans op infecties en irritaties aanzienlijk verkleind.

Gebruik van beschermende brillen

Het dragen van beschermende brillen kan helpen om de ogen te beschermen tegen stof, pollen en andere irriterende stoffen die jeuk kunnen veroorzaken. Dit is vooral nuttig voor kinderen die vaak buiten spelen of in stoffige omgevingen verblijven.

Lees verder

• Droge ogen syndroom: Symptomen & behandelingen van oogziekte
• Computer Vision Syndrome: Vermoeide ogen door gebruik scherm
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips
• Jeukende ogen: Oorzaken, symptomen en behandelingen