Wrijven in oog of ogen: Oorzaken, nadelen en tips

Wrijven over het oog of de ogen lijkt misschien een relatief onschuldige actie die voor velen voordelen lijkt te bieden. De meeste mensen doen dit regelmatig. Computervermoeidheid, een allergie en droge ogen zijn enkele oorzaken van oogwrijven. Te hard of te vaak wrijven in het oog of de ogen veroorzaakt op verschillende manieren echter schade, bijvoorbeeld aan het hoornvlies. Het is bijgevolg verstandig om niet in de ogen te wrijven. Diverse zelfzorgmaatregelen behandelen en voorkomen oogwrijven. Werken deze middelen niet, dan kan een persoon het beste een oogarts bezoeken voor een grondig oogonderzoek.

• Oorzaken van oogwrijven
• Allergie / atopische conjunctivitis
• Blefaritis
• Blootstelling aan irriterende stoffen
• Computervermoeidheid
• Droge ogen
• Gebruik van contactlenzen
• Ontspanning
• Anderen oorzaken
• Voordelen van oogwrijving
• Nadelen van wrijving in ogen
• Infecties
• Schade aan hoornvlies
• Uiterlijk
• Verergering van oogziekten
• Tips voor het stoppen met wrijven in het oog
• Droge ogen behandelen
• Jeukende ogen behandelen
• Vreemd lichaam verwijderen

Oorzaken van oogwrijven

Allergie / atopische conjunctivitis

Allergische conjunctivitis / atopische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) is meestal het gevolg van allergenen (uitlokkende stoffen van allergische reactie) in de omgeving of het voedsel, al zijn de oorzaken niet altijd bekend. Patiënten die op hun buik slapen of hun ogen diep in het kussen drukken, worden vaak gedurende de nacht blootgesteld aan allergenen in het bed, het kussen of het linnen. Dit resulteert in allergische conjunctivitis en de noodzaak om de ogen buitensporig te wrijven bij het ontwaken in de ochtend. De oogontsteking verergert mogelijk tijdens weerveranderingen. De oogallergie gaat mogelijk gepaard met jeuk. De oogjeuk is soms dermate ernstig waardoor patiënten constant gaan wrijven, waardoor weer jeuk ontstaat en dus een permanente jeuk-wrijf-jeuk-cyclus ontstaat. Wrijven stimuleert de afgifte van histamine, wat op zijn beurt roodheid, jeuk en de behoefte om te wrijven veroorzaakt.

Blefaritis

Blefaritis verwijst naar een ontsteking van de ooglidrand als gevolg van een abnormale activiteit van de olieklieren (meibomklieren). Bij blefaritis zijn de oogleden en het oogoppervlak jeukend, rood, tranend, gezwollen en droog, waardoor een patiënt wil wrijven in de ogen.

Blootstelling aan irriterende stoffen

Vaak voorkomende irriterende stoffen zijn cosmetica, producten voor persoonlijke verzorging, stof, chloor in zwembadwater, stofdeeltjes in de atmosfeer en vervallen oogdruppels. Door met vuile handen te wrijven in de ogen komen erg veel irriterende stoffen in het oog, met inbegrip van bacteriën, schimmels, virussen en allergenen. Patiënten gaan soms ook oogwrijven in de douche (oogirritatie door kalksteen) of na het zwemmen in een zwembad (oogirritatie door chloor).

Computervermoeidheid

In dit digitale tijdperk waarin de computer, mobiele telefoon en tablet in hoge mate deel uitmaken van het dagelijks leven, ontstaat sneller vermoeidheid van de ogen, hoofdpijn en moeite met scherpstellen. Het Computer Vision Syndrome veroorzaakt mogelijk problemen met het gezichtsvermogen op lange termijn. Oogwrijven of drukken op de hele oogbol verlicht de oogvermoeidheid, omdat dit een reflextrilling veroorzaakt waardoor de ogen bevochtigd worden. Het helpt ook om stress te verlichten door de vagale reflex te stimuleren die het hart vertraagt.

Droge ogen

Droge ogen veroorzaken ongemak, irritatie, oogvermoeidheid en jeuk. Het droge ogen syndroom is een chronische aandoening die een behandeling behoeft. In ernstige gevallen leidt de oogaandoening tot keratitis (hoornvliesontsteking) waarbij de patiënt een zanderig gevoel in het oog krijgt waardoor hij dit wil wegvegen.

Gebruik van contactlenzen

Contactlenzen die patiënten erg lang inhouden, veroorzaken sneller ongemak en irritatie. Wanneer patiënten de (zachte) contactlenzen zelfs op lange termijn blijven dragen, leidt dit mogelijk tot de allergische aandoening ‘gigantische papillaire conjunctivitis’. Bij dit oogprobleem krijgt de patiënt te maken met ernstig jeukende ogen. De drang om te wrijven is vaak het meest intens direct na het verwijderen van de contactlenzen aan het einde van de dag. Wanneer patiënten gaan oogwrijven met een harde contactlens leidt dit tot een dunner wordend hoornvlies en littekens omdat de harde lens dan tegen het kwetsbare hoornvliesoppervlak wordt gewreven. Een goede contactlens- en ooghygiëne is bijgevolg essentieel.

Ontspanning

Sommige patiënten hebben er plezier in om hun ogen te wrijven, omdat het hen doet ontspannen.

Anderen oorzaken

Enkele andere mogelijke oorzaken van oogwrijving zijn:

• autismespectrumstoornis
• een verkoudheid
• gedragsstoornissen
• hersenverlamming (aandoening met symptomen aan spieren en bewegingen)
• het syndroom van Down
• hooikoorts
• sinusitis
• slaperigheid / slaapapneu

Voordelen van oogwrijving

Door het wrijven komt de traanstroom op gang, worden droge ogen gesmeerd en verwijderen mensen stof en andere irriterende stoffen uit het oog of de ogen. Daarnaast werkt wrijving in het oog of de ogen voor sommige mensen therapeutisch. Door te drukken op de oogbol, wordt de nervus vagus gestimuleerd, waardoor de hartslag vertraagt en stress vermindert.

Nadelen van wrijving in ogen

Infecties

De handen dragen meer kiemen dan enig ander lichaamsdeel. Wanneer mensen in het oog of de ogen wrijven, gebeurt een gemakkelijke verspreiding van deze ziektekiemen waardoor vaak ooginfecties ontstaan zoals conjunctivitis (oogbindvliesontsteking).

Schade aan hoornvlies

Dunner hoornvlies
Voortdurend in het oog of de ogen wrijven leidt bij mensen die hiervoor gevoelig zijn, sneller tot een dunner wordend hoornvlies. Dit zwakke hoornvlies schuift vervolgens naar voor en wordt dan kegelvormig. Deze oogaandoening staat in medische termen bekend als keratoconus. De ernstige oogafwijking leidt tot een verstoord zicht waarbij patiënten uiteindelijk een hoornvliestransplantatie nodig hebben.

Hoornvliesletsel
Soms krijgen mensen een vreemd lichaam in het oog of de ogen. Mensen willen dit object dan verwijderen uit het oog of de ogen en gaan daarom wrijven. Dit is geen goed idee, omdat wrijving tegen het voorwerp heel gemakkelijk krasjes en schade aan het hoornvlies veroorzaakt hetgeen leidt tot een hoornvliesletsel.

Uiterlijk

Door te wrijven in het oog of de ogen breken kleine bloedvaten, wat resulteert in bloeddoorlopen ogen en met daarrond donkere, lelijke cirkels rond de ogen. Het uiterlijk wordt met andere woorden aangetast door oogwrijving.

Verergering van oogziekten

Wrijven is het gevaarlijkst voor patiënten met bepaalde reeds bestaande oogaandoeningen. Patiënten met een bepaalde vorm van progressieve myopie (bijziendheid) bemerken een achteruitgang van het gezichtsvermogen door oogwrijving. Ook mensen met glaucoom, een oogziekte waarbij mogelijk schade ontstaat aan de oogzenuw door een verhoogde oogdruk, ervaren hierdoor problemen. Door oogwrijving ontstaat namelijk sneller een piek in de oogdruk waarbij de bloedstroom naar de achterkant van het oog (retina, netvlies) verstoord is. Dit leidt dan tot zenuwbeschadiging en uiteindelijk een blijvend verlies van het gezichtsvermogen.

Tips voor het stoppen met wrijven in het oog

Droge ogen behandelen

Door het gebruik van kunsttranen – een zeer goede imitatie van natuurlijke tranen – verminderen droge ogen en vermindert bovendien de noodzaak om in de ogen te wrijven. Dankzij het gebruik van deze oogdruppels blijven de ogen voldoende vochtig en voorkomen mensen ook jeukende ogen. Ze zijn zonder recept verkrijgbaar en zijn goed voor iedereen die last heeft van droge ogen.

Jeukende ogen behandelen

Ook andere oogdruppels zijn beschikbaar om de jeuk veroorzaakt door oogwrijving te behandelen of voorkomen. Deze druppels staan bekend als antihistaminica en mestcelstabilisatoren. In ernstigere gevallen schrijft de oogarts steroïde oogdruppels voor om chronisch oogwrijven te voorkomen. Vooral allergiepatiënten zijn gebaat met deze oogdruppels die via correcte oogdruppelrichtlijnen gebruikt moeten worden.

Vreemd lichaam verwijderen

Het is vaak een reflex om te wrijven in het oog wanneer hier iets in vastzit. Een betere en vooral veiligere optie is om dit weg te spoelen met een steriele zoutoplossing. Ervaart de patiënt echter ernstige of aanhoudende oogproblemen door een vreemd lichaam in het oog, dan is het verstandig om meteen een oogarts te raadplegen.

Lees verder

• Droge ogen syndroom: Symptomen & behandelingen van oogziekte
• Computer Vision Syndrome: Vermoeide ogen door gebruik scherm
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips
• Jeukende ogen: Oorzaken, symptomen en behandelingen