Blastoom: Type kanker in voorlopercellen, vaak bij kinderen

Blasten zijn primitieve, onvolledig gevormde cellen (voorlopercellen) waaruit zich andere cellen vormen. Een blastoom is een type kanker dat optreedt door kanker in de blasten. Een genetisch foutje in de ontwikkeling van de foetus is meestal de oorzaak van dit soort tumor. Een blastoom presenteert zich meestal bij kinderen (in de meeste gevallen jonger dan vijf jaar). Bekende typen zijn bijvoorbeeld een retinoblastoom (netvlieskanker), een hepatoblastoom (leverkanker) en een nefroblastoom (nierkanker). Meestal behandelt de arts dit type kanker met een combinatie van chirurgie, radiotherapie en chemotherapie. De vooruitzichten hangen af van onder ander het type tumor, het kankerstadium, de vorm, functie en structuur van de tumorcellen, de ernst van de symptomen, de leeftijd van de patiënt bij de diagnose en de reactie van de tumor op de behandeling.

• Glioblastoma multiforme en kwaadaardige tumor in centraal zenuwstelsel
• Hepatoblastoom en kanker in lever
• Medulloblastoom en maligne gezwel in kleine hersenen
• Nefroblastoom en nierkanker bij kinderen
• Neuroblastoom
• Pancreatoblastoom
• Pleuropulmonaal blastoom en type longkanker
• Retinoblastoom en oogkanker uitgaande van blasten
• Andere typen blastomen
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Glioblastoma multiforme en kwaadaardige tumor in centraal zenuwstelsel

Glioblastoma multiforme (glioblastoom) is een vorm van kanker van het centrale zenuwstelsel. Deze zeldzame vorm van kanker behandelt de arts door de tumor chirurgisch te verwijderen, radiotherapie en chemotherapie. Immunotherapie is eveneens nuttig. De prognose hangt af van de lokalisatie van de tumor, de mate van maligniteit, het genetische profiel, de proliferatiegraad en de leeftijd van de patiënt.

Hepatoblastoom en kanker in lever

Een hepatoblastoom is een kwaadaardig levergezwel dat hoofdzakelijk ontstaat uit embryonaal leverweefsel. Een hepatoblastoom is de meest voorkomende vorm van een blastoom bij kinderen. De meeste kinderen zijn jonger dan drie jaar wanneer ze de diagnose van een hepatoblastoom krijgen. Meestal komt de aandoening sporadisch tot uiting, maar soms is dit type leverkanker gekoppeld met een specifieke genetische afwijking zoals:

• familiale adenomateuze polypose
• het Aicardi-syndroom (neurologische aandoening)
• het Beckwith-Wiedemann-syndroom (aandoening met abnormale groei)
• het Edwards-syndroom
• het Simpson-Golabi-Behmel-syndroom

Premature baby's met een geboortegewicht van minder dan één kilo zijn vaker getroffen door een hepatoblastoom. De incidentie van dit type kanker neemt toe (oktober 2020), wellicht omdat steeds meer premature baby’s overleven. De meest voorkomende symptomen bij de diagnose zijn een opgezette buik en buikpijn, algemene vermoeidheid / kankervermoeidheid, een verminderde eetlust, onverklaarbaar gewichtsverlies, misselijkheid en braken, jeuk, geelzucht en secundaire bloedarmoede. Een kleine tumor verwijdert de arts via een operatie. Hierdoor is het mogelijk om te genezen van dit type leverkanker.

Medulloblastoom en maligne gezwel in kleine hersenen

Een medulloblastoom is een maligne (kwaadaardig) gezwel in het cerebellum (kleine hersenen) die vooral aanwezig is bij kinderen. Deze hersentumor ontstaat uit embryonale hersencellen (medulloblasten). Evenwichtsproblemen, gedragswijzigingen, hoofdpijn, misselijkheid, braken, dubbelzien en zwakte door een beknelde zenuw (door samendrukking van de tumor) zijn enkele symptomen van deze kwaadaardige hersentumor. Het sterftecijfer in de eerste paar jaar na de diagnose bedraagt ongeveer 15%, terwijl zo’n 60% van de patiënten geneest. De meest gebruikelijke vormen van therapie zijn een chirurgische resectie (verwijderen van de tumor) in combinatie met radiotherapie en chemotherapie (vóór of na de operatie). Wel ervaren overlevende patiënten vaak nog neurologische, endocrinologische en/of cognitieve complicaties door de tumor.

Nefroblastoom en nierkanker bij kinderen

Het meest voorkomende type nierkanker bij kinderen is een nefroblastoom. Een nefroblastoom diagnosticeert de arts meestal bij kinderen tot vijf jaar oud. De Duitse arts Dr. Max Wilms beschreef de tumor voor het eerst in 1899, vandaar dat dit type nierkanker ook bekend staat als een Wilms-tumor. Hoewel de oorzaak voor de ontwikkeling van deze tumor nog steeds niet volledig bekend is anno oktober 2020, is deze vermoedelijk het gevolg van een genetische mutatie (verandering) waarbij de embryologische ontwikkeling van het urogenitale kanaal verandert. Enkele genetische markers die zijn geassocieerd met dit proces zijn WT1, CTNNB1 en WTX. Deze komen tot uiting bij ongeveer één op de drie patiënten met Wilms-tumoren. Ook andere genetische markers zijn geassocieerd met dit type nierkanker, zoals TP53 en MYNC.

Bekende symptomen omvatten:

• bloed in de urine
• braken
• buikpijn
• constipatie
• een gewijzigde urinekleur
• een hoge bloeddruk
• een verlies van eetlust
• een zwelling of massa in de buik
• grote of opgezwollen zichtbare aders in de buik
• koorts
• kortademigheid
• misselijkheid

Neuroblastoom

Een neuroblastoom (syndroom van Hutchison) is kwaadaardige tumor uitgaande van het onvolgroeide zenuwcellen buiten de hersenen. De locatie van de tumor bepaalt het soort en de ernst van de tekenen.

Healthline meldt dat volgende symptomen mogelijk zijn:

• botpijn
• donkere cirkels die lijken op blauwe plekken rond de ogen
• een massa weefsel onder de huid
• een piepende ademhaling
• een zwelling van de buik
• koorts
• mank lopen of moeilijk lopen
• onverklaarbaar gewichtsverlies of een verminderde eetlust
• pijn op de borst
• rugpijn
• uitstekende oogbollen

De agressieve kanker zaait vaak uit naar het beenmerg, de botten, de lever, de longen en/of de lymfeklieren. De diagnose gebeurt vaak wanneer reeds uitzaaiingen (metastasen) aanwezig zijn. De behandeling bestaat uit chemotherapie.

Pancreatoblastoom

Een pancreatoblastoom is een zeldzame vorm van een tumor die vooral bij kinderen (vooral jongens) tot stand komt. Dit type kanker bootst de ontwikkeling van het pancreas (alvleesklier) na zeven weken zwangerschap na. De gebruikelijke symptomen voor deze ziekte zijn een abnormale buikmassa in combinatie met buikpijn of obstructieve geelzucht, maar deze symptomen wijzen soms ook op andere aandoeningen waardoor de diagnose lastig is. De tumor is vaak niet chirurgisch te verwijderen en daarom zet de arts vaak andere behandelingen in om de tumor te doen krimpen.

Pleuropulmonaal blastoom en type longkanker

Een pleuropulmonaal blastoom is een zeldzame kwaadaardige longtumor die vooral kinderen treft. Mogelijk spelen genetische factoren een rol bij de totstandkoming van dit type longkanker dat niet gerelateerd is aan longkanker dat optreedt bij volwassenen. De symptomen voor deze ziekte zijn niet-specifiek en bestaan uit onder andere koorts, ademhalingsproblemen, hoesten, een algemeen ziek gevoel, weinig energie en een verminderde eetlust. Een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) is niet voldoende om een definitieve diagnose te stellen. De arts moet bijgevolg een longbiopsie uitvoeren om de diagnose met zekerheid te kunnen stellen.

Retinoblastoom en oogkanker uitgaande van blasten

Een retinoblastoom is een zeldzame vorm van oogkanker die meestal kinderen treft. Enkele van de meest voorkomende symptomen van deze oogtumor zijn leukocorie (witte pupilreflex in oog), scheelzien, orbitale cellulitis (een type oogontsteking) en uitpuilende ogen. Bij ongeveer zestig procent van de patiënten komt de netvlieskanker aan één oog voor. Zelden is dit type kanker aan het oog erfelijk. Erfelijke retinoblastoom komt echter wel af en toe tot uiting, en dan is dit gerelateerd aan mutaties in het RB1-gen, die niet alleen de kans op het ontwikkelen van retinoblastoom verhogen tot ongeveer 90%, maar ook de kansen op het ontwikkelen van andere vormen van kanker vergroten.

Andere typen blastomen

Enkele andere typen blastomen zijn:

• ameloblastoom: goedaardige, pijnloze tumor in de kaak
• arrenoblastoom (arrhenoblastoma, androblastoom, masculinovoblastoom.): eierstokgezwel , ontstaan uit foetale mannelijke elementen
• chondroblastoom: goedaardige bottumor in lange botten
• ganglioneuroblastoom: tumor uit zenuwweefsel, vaak in buik
• glioblastoom (glioblastoma, spongioblastoom): een gezwel uitgaande van neurogliacellen
• hemangioblastoom (haemangioblastoma): meningeoom met als kenmerk een netwerk van haarvaten en grotere bloedvaten.
• lymfoblastoom (lymphoblastoma): kwaadaardige gezwelvorming van de lymfeklieren
• pineablastoom: gezwel van de pijnappelklier.

Epidemiologie

Blastoom is een type kanker dat ontstaat uit voorlopercellen, vaak bij kinderen. Het komt minder vaak voor dan andere vormen van kanker, maar wanneer het optreedt, is het meestal in de kindertijd of vroege volwassenheid. Blastomen zijn zeldzaam in vergelijking met andere kankerdiagnoses, maar ze kunnen ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken en vereisen vaak intensieve behandeling.

Oorzaken

De oorzaken van blastoom zijn niet volledig begrepen, maar het wordt gedacht dat het voortkomt uit genetische mutaties die plaatsvinden in de voorlopercellen van weefsels. Deze mutaties leiden tot ongecontroleerde celgroei en tumorvorming. De meeste blastomen ontstaan zonder duidelijke externe oorzaak, hoewel sommige genetische syndromen en erfelijke factoren het risico kunnen verhogen.

Risicofactoren

Risicofactoren voor blastoom omvatten genetische aanleg en erfelijke syndromen zoals het Li-Fraumeni-syndroom en neurofibromatose type 1. Blootstelling aan bepaalde chemische stoffen of straling tijdens de kindertijd kan ook een risicofactor zijn. Het komt vaker voor bij jonge kinderen en adolescenten dan bij volwassenen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van blastoom kunnen variëren afhankelijk van de locatie van de tumor, maar kunnen onder meer include een zichtbare massa of zwelling, pijn, onverklaarbaar gewichtsverlies, vermoeidheid, en andere symptomen gerelateerd aan de betrokken organen of weefsels. Vroege detectie is belangrijk voor een betere prognose en effectievere behandeling.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van blastoom wordt gesteld door middel van beeldvorming (zoals MRI, CT-scan), biopsieën, en andere diagnostische tests. Een huidbiopsie of tumorbiopsie kan helpen bij het bevestigen van de aanwezigheid van blastoom en het identificeren van de celstructuur en type tumor. Het stadium en de graad van de ziekte worden bepaald door aanvullende tests en evaluaties.

Behandeling

De behandeling van blastoom kan variëren afhankelijk van het type en stadium van de tumor. Het kan chirurgie omvatten om de tumor te verwijderen, evenals chemotherapie en/of radiotherapie om resterende kankercellen te doden. Gerichte therapieën en immunotherapie kunnen ook worden overwogen afhankelijk van het specifieke type blastoom en de respons op eerdere behandelingen.

Prognose

De prognose voor blastoom hangt af van factoren zoals het type tumor, het stadium op het moment van diagnose, en de reactie op behandeling. Over het algemeen is de prognose beter bij vroege detectie en agressieve behandeling. Regelmatige opvolging en monitoring zijn cruciaal om herhaling te voorkomen en om eventuele bijwerkingen van de behandeling te beheren.

Complicaties

Complicaties van blastoom kunnen onder meer bijwerkingen van behandelingen zoals chemotherapie en radiotherapie, zoals misselijkheid, vermoeidheid, en verhoogd risico op infecties omvatten. Herhaling van de tumor kan ook een complicatie zijn, wat verdere behandelingen en monitoring vereist. Het is belangrijk om complicaties vroegtijdig te identificeren en te behandelen om de uitkomsten te verbeteren.

Preventie

Preventie van blastoom is moeilijk vanwege de onbekende exacte oorzaken, maar het vermijden van bekende risicofactoren zoals blootstelling aan schadelijke chemicaliën en straling kan helpen. Het identificeren van genetische risicofactoren en het uitvoeren van regelmatige medische controles bij risicopatiënten kan ook bijdragen aan vroegtijdige opsporing en behandeling.

Lees verder

• Retinoblastoom: Netvlieskanker (vorm van oogkanker)
• Neuroblastoom: Kanker uitgaande van zenuwcellen bij kinderen
• Medulloblastoom: Hersentumor in kleine hersenen
• Hemangioblastoom: Tumor in hersenen of ruggenmerg
• Arrenoblastoom: Goedaardige tumor in de eierstokken