Psoriasis palmoplantaris: psoriasis handpalmen en voetzolen

Psoriasis is een chronische inflammatoire huidziekte waarbij sprake is van duidelijk begrensde, rode, schilferige plaques. Er worden verschillende subtypes psoriasis onderscheiden. Psoriasis kan gelokaliseerd zijn op de handpalmen en voetzolen. Dit wordt 'psoriasis palmoplantaris' genoemd. Handpalmen en voetzolen met psoriasis zijn meestal gedeeltelijk of volledig rood, droog en verdikt, vaak met diepe pijnlijke scheuren (kloven of fissuren). De huidveranderingen hebben de neiging om een scherpe rand te hebben en zijn vaak symmetrisch, dat wil zeggen een vergelijkbare verdeling op beide handpalmen en/of beide zolen. Soms is psoriasis palmoplantaris moeilijk te onderscheiden van (hand)eczeem. Er kunnen ook elders op lichaam symptomen van psoriasis zijn. Psoriasis palmoplantaris wordt vaker geassocieerd met psoriatische nageldystrofie en psoriatische artritis.

• Wat is psoriasis palmoplantaris?
• Wie krijgen het?
• Symptomen van psoriasis palmoplantaris
• Oorzaken van psoriasis aan handpalmen en voetzolen
• Risicofactoren en triggers
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van psoriasis palmoplantaris
• Zelfzorg
• Medische behandeling
• Huismiddeltjes
• Baden en weken
• Natuurlijke middelen
• Prognose
• Preventie

Wat is psoriasis palmoplantaris?

Psoriasis palmoplantaris is een vorm van psoriasis die de handpalmen en de voetzolen treft. Psoriasis is een auto-immuunziekte die kan opflakkeren na blootstelling aan bepaalde triggers. Het kan bijna overal op het lichaam verschijnen, inclusief de handen en voeten. Psoriasis palmoplantaris kenmerkt zich door perioden van remissie waarna een uitbarsting volgt. Bepaalde triggers kunnen een uitbarsting veroorzaken.

Wie krijgen het?

Psoriasis komt voor bij 2 tot 5 procent van de bevolking, en bij 3 tot 4 procent van de mensen met psoriasis verschijnt psoriasis palmoplantaris. Psoriasis palmoplantaris kan op elke leeftijd voorkomen. Een verwante aandoening, pustulosis palmoplantaris, begint meestal tussen de leeftijd van 20 en 60 jaar.

Symptomen van psoriasis palmoplantaris

Psoriasis palmoplantaris kan rode, schilferige vlekken veroorzaken op de handen en voeten. Psoriasis palmoplantaris kan optreden als onderdeel van meer algemene psoriasis vulgaris, ook wel psoriasis en plaque genoemd, of het kan alleen de handpalmen en de voetzolen aantasten.

De symptomen van psoriasis palmoplantaris zijn:

• goed begrensde gebieden van verhoogde, verdikte huid
• roodheid en schilfering
• jeuk en een branderig gevoel
• pijn
• kloofjes en bloeden
• soms puistjes
• huidveranderingen op de rest van het lichaam, als gevolg van psoriasis vulgaris
• nagelpsoriasis

De patronen kunnen symmetrisch zijn, bijvoorbeeld vergelijkbaar aan beide handen. Psoriasis palmoplantaris kan het moeilijk maken om alledaagse activiteiten uit te voeren, zoals wandelen. De locatie van de symptomen maakt het ook moeilijker om de laesies schoon te houden en te verbergen voor anderen. Dit kan leiden tot schaamte, sociale angst en isolement.

Oorzaken van psoriasis aan handpalmen en voetzolen

Psoriasis palmoplantaris is, net als andere vormen van psoriasis, een auto-immuunziekte. Een probleem met het immuunsysteem zorgt ervoor dat huidcellen zich te snel ontwikkelen. Bij psoriasis palmoplantaris zijn de plaques gelokaliseerd op de huid van de handpalmen en de voetzolen. Anno 2024 is niet precies bekend wat de oorzaak is van psoriasis palmoplantaris, maar het komt waarschijnlijk vanwege een combinatie van genetische - en omgevingsfactoren. Een probleem met bepaalde zweetklieren kan ook een rol spelen.

Risicofactoren en triggers

Omgevingsfactoren en leefstijlkeuzes kunnen de kans op het ontwikkelen van psoriasis palmoplantaris vergroten. De handen en voeten zijn vatbaarder voor blootstelling aan omgevings- en chemische triggers. Dit kan een rol spelen bij de ontwikkeling en progressie van de aandoening.

Het volgende lijkt het risico te vergroten op psoriasis palmoplantaris:

• huishoudelijk werk (veel met handen in het water en in aanraking met schoonmaakmiddelen)
• boerderijwerk
• werken met de handen
• blootstelling aan chemische en fysische irriterende stoffen, zoals detergentia
• blootstelling aan allergenen
• roken

Mensen met de volgende aandoeningen hebben mogelijk ook een hogere kans op het krijgen van psoriasis palmoplantaris:

• schildklieraandoening
• diabetes type 1
• glutengevoeligheid
• streptokokken tonsillitis (oftewel keelamandelontsteking)

Tussen de 10 en 25 procent van de mensen met psoriasis palmoplantaris heeft ook psoriasis vulgaris. De meeste mensen met psoriasis palmoplantaris roken of hebben gerookt.

Complicaties

Psoriasis palmoplantaris is een vorm van psoriasis en mensen met psoriasis kunnen in het algemeen andere ernstige medische aandoeningen ontwikkelen. Mensen met psoriasis hebben een grotere kans om de volgende aandoeningen te ontwikkelen:

• ziekte van Crohn
• slagaderverkalking (atherosclerose)
• diabetes type 2
• depressie
• kanker
• leverziekte
• nierziekte
• metabool syndroom
• oogontstekingen, zoals uveïtis
• osteoporose of botontkjalking
• overgewicht/obesitas

Mensen met psoriasis palmoplantaris en andere vormen van psoriasis hebben ook een hoger risico op artritis psoriatica, een reumatische aandoening gekenmerkt door gewrichts- en peesaanhechtingsontstekingen bij iemand met psoriasis.

Onderzoek en diagnose

Psoriasis palmoplantaris wordt gediagnosticeerd op klinische kenmerken, ondersteund door het aantreffen van gewone psoriasis op andere plaatsen. Mycologie van huidafkrabsels kan worden uitgevoerd om een ​​schimmelinfectie uit te sluiten. Huidbiopsie is zelden nodig.

Behandeling van psoriasis palmoplantaris

Zelfzorg

Verbetering van de algemene gezondheid kan leiden tot verbetering van psoriasis palmoplantaris. Neem de volgende maatregelen:

• gewichtsverlies, bij overgewicht
• regelmatige lichaamsbeweging
• stressmanagement
• alcoholgebruik beperken
  Stoppen met roken / Bron: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.com
• stoppen met roken

Medische behandeling

Milde psoriasis op de handpalmen en voetzolen kan worden behandeld met lokale behandelingen:

• Verzachtende (onderhouds)middelen (zonder medicijnen): dikke, vettige barrièrecrèmes die dun en vaak worden aangebracht om de droge, schilferige huid te hydrateren en pijnlijk barsten en kloofjes te voorkomen.
• Keratolytische middelen zoals ureum of salicylzuur om de dikke schilferige huid dunner te maken.
• Koolteer: om de plaques en ontsteking te verbeteren.
• Hormoonzalf: ultrapotente (klasse IV) corticosteroïden die aanvankelijk dagelijks gedurende twee tot vier weken wordt aangebracht, indien nodig onder occlusie, om ontsteking, jeuk en schilfering te verminderen. Daarna onderhoudsdosis. Het onderhoud moet worden beperkt tot twee dagen per week om te voorkomen dat de huid dunner wordt en psoriasis verergert.

Meer ernstige psoriasis palmoplantaris vereist meestal lichttherapie of systemische middelen, zoals biologicals.

Huismiddeltjes

Sommige huismiddeltjes kunnen helpen pijn en ongemak te verminderen.

Baden en weken

Baden kan de symptomen verlichten, maar zorg ervoor dat je de juiste temperatuur en producten kiest.

• Week de handen en voeten in lauw water.
• Voeg een kalmerende natuurlijke substantie toe, zoals colloïdale havermout of Dode Zeezout.
• Gebruik milde zepen en badoliën zonder toegevoegde kleuren of geur.
• Dep de huid droog na het weken met een zachte, schone handdoek om irritatie te voorkomen.
• Breng een moisturizer aan op de nog vochtige huid.

Luchtvochtigheid en hydratatie van de handen en voeten
Doe het volgende:

• gebruik dagelijks een neutrale zalf of crème zonder medicijnen erin om jeuk en ongemak te verminderen.
• plaats een luchtbevochtiger in de woonkamer
• dagelijks voldoende water drinken

Natuurlijke middelen

Er zijn enkele kruiden en natuurlijke remedies die kunnen helpen bij psoriasis in het algemeen:

• Tea tree olie: verdun altijd met een drager, zoals amandelolie, voor het aanbrengen. Niet via de mond innemen. Sommige mensen hebben mogelijk een allergische reactie.
  Epsom zout toepassen bij psoriasis palmoplantaris / Bron: Martin Sulman
• Epsom zout of Dode Zeezout: voeg deze toe aan lauw water om de handen of voeten te laten weken.
• Colloïdale havermout: je kunt deze toevoegen aan een voeten- of handbad of een gewoon bad.
• Appelazijn: rechtstreeks op de huid aanbrengen of in gelijke delen met water verdunnen. Je kunt het ook aan salades toevoegen om het via de mond te nemen.
• Capsaïcine: sommige mensen vinden dat het aanbrengen van een crème met het pittige ingrediënt in chilipepers op de huid kan helpen jeuk en branderigheid te verminderen.
• Mahonia aquifolium of mahoniestruik of druifstruik: het aanbrengen van een crème (10%) met dit ingrediënt kan helpen milde tot matige symptomen van psoriasis te verminderen.
• Kurkuma: het toevoegen van dit specerij aan eten of het nemen van supplementen kan helpen bij sommige vormen van psoriasis.

Prognose

Psoriasis palmoplantaris is meestal een hardnekkig aandoening en behandeling is een kwestie van de lange adem. Er is geen genezing mogelijk, maar behandeling kan helpen de symptomen onder controle te houden en de klachten te verlichten.

Preventie

Aangezien genetische factoren waarschijnlijk een rol spelen, kan het moeilijk zijn om psoriasis te voorkomen, maar het volgende kan helpen:

• houd je lichaamsgewicht onder controle
• stop met roken
• goed omgaan met stress
• beperk je alcoholgebruik
• vermindering van directe blootstelling aan detergenten en chemicaliën

Lees verder

• Psoriasis vulgaris: symptomen, behandeling en voeding, dieet
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling