Psoriasis vulgaris: symptomen, behandeling en voeding, dieet

Psoriasis is goed te herkennen. Psoriasis symptomen bestaan uit dikke rode schilferende plekken op de huid. Psoriasis vulgaris is de medische naam voor de meest voorkomende vorm van psoriasis. Ongeveer 4 van de 5 mensen met psoriasis hebben dit type. Het wordt ook wel 'plaque psoriasis' genoemd, vanwege de karakteristieke plaques op de huid: dikke, rode, schilferige plekken die overal op de huid kunnen voorkomen, maar vooral aangetroffen worden op de knieën, ellebogen, hoofdhuid, romp en nagels. Psoriasis ontstaat meestal aan het begin van de pubertijd, maar deze chronische huidaandoening kan op elke leeftijd ontstaan. Er zijn verschillende soorten behandelingen voor psoriasis vulgaris. De standaardbehandeling is het het insmeren van de psoriasisplekken met een crème, zalf, gel of lotion. Lichttherapie is ook mogelijk bij een uitgebreidere vorm van psoriasis. Systemische therapie middels pillen, injecties of een infuus, zijn nodig bij hardnekkige en ernstige vormen van psoriasis.

• Wat is psoriasis vulgaris?
• Auto-immuunziekte
• Erfelijke aanleg
• Vóórkomen: hoeveel mensen hebben in Nederland psoriasis?
• Psoriasis oorzaak en risicofactoren
• Psoriasis symptomen
• Köbner fenomeen
• Psoriasis complicaties
• Artritis psoriatica
• Oogaandoeningen
• Overgewicht
• Diabetes type 2
• Hoge bloeddruk
• Hart- en vaatziekten
• Metaboolsyndroom
• Andere auto-immuunaandoeningen
• Ziekte van Parkinson
• Nieraandoeningen
• Psychosociale gevolgen
• Diagnose en onderzoek
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Huidbiopsie
• Differentiële diagnose
• Psoriasis vulgaris behandeling
• Lokale behandelingen
• Lichttherapie bij psoriasis
• Systemische therapie bij psoriasis
• Zonlicht en psoriasis
• Psoriasis en zoutbaden
• Psoriasis: verandering van leefstijl, voeding en dieet
• Leefstijl
• Voeding en dieet
• Psoriasis: zelfzorgmaatregelen
• Baden
• Crème
• Zonlicht
• Vermijd triggers
• Natuurgeneeskunde
• CBD-olie
• Nieuwe ontwikkelingen en nieuws
• Geneesmiddel tegen psoriasis gevaarlijk
• Kans op infectie bij knabbelvisjes

Wat is psoriasis vulgaris?

Psoriasis vulgaris is de medische naam voor de meest voorkomende vorm van psoriasis. Vulgaris is Latijns voor alledaags. Ongeveer 80% van de mensen met psoriasis hebben dit type. Het wordt ook wel plaque psoriasis genoemd, vanwege de karakteristieke plaques op de huid: dikke, rode, schilferige plekken die overal op de huid kunnen voorkomen (zie foto), maar vooral aangetroffen worden op de knieën, ellebogen, hoofdhuid, romp en nagels. Andere mogelijke symptomen zijn onder meer jeuk op de aangedane huid en verkleurde nagels, met putjes en soms komt de nagel los van het nagelbed.

Auto-immuunziekte

Psoriasis is een niet-besmettelijke veelvoorkomende chronische auto-immuunziekte met duidelijke aspecten van
het verworven immuunsysteem maar ook van het aangeboren immuunsysteem, gekenmerkt door een versnelde deling en verminderde rijping van hoorncellen in de opperhuid. Disregulatie van het immuunsysteem ligt ten grondslag aan psoriasis.[1] Er is duidelijk sprake van overreactiviteit van het immuunsysteem.

Erfelijke aanleg

Erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van deze huidaandoening. Andere factoren, zoals infecties, beschadiging van de huid, psychosociale stress, roken en sommige geneesmiddelen, kunnen de ontwikkeling van psoriasis beïnvloeden, dat wil zeggen uitlokken of verergeren. Psoriasis kan door behandeling goed onder controle worden gebracht, maar genezing is uitgesloten. Het is een chronische aandoening.

Vóórkomen: hoeveel mensen hebben in Nederland psoriasis?

In Nederland hebben ongeveer 250.000 mensen psoriasis. De werkingssfeer ervan kan sterk variëren: van milde uitbraken, waarbij de persoon zich er misschien niet eens van bewust is dat hij psoriasis heeft, tot ernstige gevallen, waarbij de persoon onder de plaques zit verspreid over het hele lichaam. In principe kunnen mensen van alle leeftijden psoriasis ontwikkelen, maar vaak manifesteert de ziekte zich voor het eerst bij mensen tussen 16-21 en 57-60 jaar.

Psoriasis oorzaak en risicofactoren

De precieze oorzaak van deze huidaandoening is niet bekend, ofschoon er een brede consensus is dat disregulatie van het immuunsysteem eraan ten grondslag ligt. Erfelijke aanleg (genetische achtergrond) speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van psoriasis. Het blijkt dat een kind van een psoriasispatiënt 10% kans heeft om zelf psoriasis te ontwikkelen. Bij iemand met deze aanleg kunnen diverse omgevingsfactoren voor een uitbraak van die ziekte zorgen. Voorbeelden hiervan zijn onder andere:

• infecties (zoals een streptokokkeninfectie in de keel);
• aanhoudende psychosociale stress;
• beschadiging van de huid of overmatige druk en wrijvingskracht op de huid (mechanische stress);
• bepaalde medicijnen;
• hormonale factoren;
• roken;
• alcohol; en
• roken.

Psoriasis symptomen

De verschijnselen van psoriasis vulgaris zijn:

• Rode, platte plekken (plaques) van minder dan 1 tot meer dan 10 centimeter groot, welke zijn bedekt met witte/zilverkleurige schilfers;
• De mate van schilfering varieert;
• Meestal verschijnen de plekken op vooral de knieën en ellebogen, maar ook de onderrug, hoofd, achter de oren en bij de haargrens zijn voorkeurslocaties;
• Branderige huid, jeuk en krabeffecten;
• De nagels kunnen ook aangedaan zijn. Psoriasis van de nagel manifesteert zich vaak als kleine inkepingen of putjes in de nagels. De nagel kan verkleuren en loskomen van het nagelbed.
• Soms treden er lepeltjesnagels (koilonychia) op.

Köbner fenomeen

Het Köbner fenomeen (Heinrich Koebner (1838–1904) is het fenomeen dat een huidziekte ontstaat of zich uitbreidt naar plaatsen waar de huid een of ander trauma (bijvoorbeeld een schram of brandwondje) heeft ondergaan. Dit fenomeen kan zich ook bij psoriasis voordoen.

Psoriasis complicaties

Als je psoriasis hebt, loop je een groter risico op het ontwikkelen van bepaalde ziekten.

Artritis psoriatica

Dit is een vorm van ontstekingsreuma die voorkomt bij mensen met de huidziekte psoriasis en kan gewrichtsschade en functieverlies aangedane gewrichten veroorzaken.

Oogaandoeningen

Bepaalde oogaandoeningen, zoals conjunctivitis (bindvliesontsteking), blefaritis (oograndontsteking en uveïtis (inwendige oogontsteking), komen vaker voor bij mensen met psoriasis.

Overgewicht

Mensen met psoriasis, vooral die met ernstig beloop, kampen vaker met overgewicht of obesitas. Het is niet duidelijk hoe deze ziekten met elkaar in relatie staan. De ontstekingen die verbonden zijn met obesitas, spelen mogelijk een rol in de ontwikkeling van psoriasis. Het is ook mogelijk dat mensen met psoriasis meer kans hebben op gewichtstoename, omdat ze wellicht minder actief zijn vanwege hun psoriasis (vanwege schaamte voor hun huidaandoening zouden ze veel activiteiten vermijden). Deze laatste hypothese wordt echter door veel deskundigen betwijfeld.

Diabetes type 2

Het risico op diabetes type 2 bij mensen met psoriasis, is groter dan bij mensen zonder psoriasis. Hoe ernstiger de psoriasis, hoe groter de kans op diabetes type 2.

Hoge bloeddruk

Mensen met psoriasis hebben meer kans om hoge bloeddruk te ontwikkelen.

Hart- en vaatziekten

Mensen met psoriasis hebben meer kans om hart- en vaatziekten te krijgen. Zo is het risico van een hartaanval bijna drie keer groter dan bij mensen zonder psoriasis. Het risico op een onregelmatige hartslag en beroerte is ook hoger bij psoriasispatiënten. Dit kan te wijten aan overmatige ontstekingsactiviteit in het lichaam of een verhoogd risico op obesitas en andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Sommige psoriasis behandelingen kunnen een abnormaal verhoogd cholesterolgehalte veroorzaken en verhogen het risico op aderverkalking.

Metaboolsyndroom

Er is sprake van het metabool syndroom, ook wel insulineresistentiesyndroom genoemd, als je een grote buikomtrek hebt, in combinatie met twee of meer van de volgende factoren:

• hoge bloeddruk;
• te veel bloedvetten: een verhoogd triglyceridengehalte;
• te hoog LDL-cholesterol (het zogeheten 'slechte' cholesterol; en
• verhoogde nuchtere bloedsuikerspiegel of diabetes type 2.

Andere auto-immuunaandoeningen

Coeliakie, sclerose en inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn, komen vaker voor bij mensen met psoriasis.

Ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson is een chronische neurologische aandoening, welke vaker wordt gezien bij mensen met psoriasis.

Nieraandoeningen

Matige tot ernstige psoriasis wordt geassocieerd met een hoger risico op een nierziekte.

Psychosociale gevolgen

Psoriasis kan ook de levenskwaliteit beïnvloeden doordat het van invloed is op je zelfbeeld, en kan leiden tot een depressie, sociaal isolement en problemen op het werk, wat kan leiden tot een lager inkomen.

Diagnose en onderzoek

Meestal is de diagnose door de arts vrij eenvoudig te stellen op grond van de kenmerkende afwijkingen.

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts probeert in een vraaggesprek (anamnese) te achterhalen wat je klachten zijn. Ook neemt hij je medische voorgeschiedenis in ogenschouw. Daarna bekijkt hij je huid, de hoofdhuid en nagels.

Huidbiopsie

In een enkel geval wordt onder plaatselijke verdoving een stukje huid (biopt) weggenomen voor microscopisch onderzoek. Dit kan ook andere aandoeningen uitsluiten.

Differentiële diagnose

Aandoeningen die eruit kunnen zien als psoriasis, zijn de volgende:

• Seborroïsch eczeem, wat wordt gekenmerkt door vette, schilferige, jeukende, rode huid. Het wordt vaak gevonden op vette delen van het lichaam, zoals het gezicht, borst en rug. Seborroïsch eczeem kan ook verschijnen op de hoofdhuid, waar het bekend staat als roos.
• Lichen planus, een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen.
• Ringworm van het lichaam (tinea corporis). Ringworm wordt veroorzaakt door een schimmelinfectie op de bovenste laag van de huid. De infectie veroorzaakt vaak een rode, ronde, schilferige ring huiduitslag.
• Pityriasis rosea. Deze veel voorkomende huidaandoening begint meestal als een grote vlek ('herald patch') op je borst, buik of rug, die zich dan verspreidt.

Psoriasis vulgaris behandeling

De behandeling moet worden uitgevoerd in nauwe samenwerking en overleg tussen de patiënt en de huisarts of de dermatoloog. Er bestaan verschillende soorten behandelingen. Psoriasis kan niet worden genezen; de behandeling is gericht op het bestrijden van de symptomen. De behandeling hangt af van de leeftijd en de gezondheidstoestand van de patiënt, in hoeverre de patiënt er hinder van ondervindt en de aard en ernst van de psoriasis.

Lokale behandelingen

Vochtinbrengende middelen zijn een belangrijke factor in de behandeling van een milde vorm van psoriasis of als onderhoudsdosis. Een vochtinbrengende crème vermindert uitdroging en schilfering van de huid, maakt deze soepeler en kan onbeperkt op de huid aangebracht worden.

Specifieke lokale behandelingen bij een lichte of matige vorm van psoriasis omvatten:

• derivaten van vitamine D, die met name inwerken op de celdeling en celgroei in de opperhuid;
• lokale corticosteroïden (hormoonzalf) die vooral ingrijpen op de ontsteking, maar tevens de aanmaak van bloedvaten en, in enige mate, de celdeling verminderen;
• combinatiepreparaat met vitamine D en corticosteroïden;
• salicylzuur die de dikke, witte, aan de huid vastzittende schilfering zacht maakt en losweekt, waardoor het werkend bestanddeel van zalven tot de huidcellen kan doordringen;
• andere lokale behandelingen, zoals teerzalven met ontstekingsremmende en jeukstillende eigenschappen.

Lichttherapie bij psoriasis

Wanneer de psoriasis zeer uitgebreid is of slecht reageert op lokale therapie (zie boven), kan lichttherapie uitkomst bieden. Er worden twee methoden onderscheiden:

• Ultraviolet B (UV-B): remt de snelle celdeling en heeft een positieve invloed op de ontstekingsfactor bij psoriasis.
• PUVA (Ultraviolet A in combinatie met psoralenen (P), afgekort PUVA): door het ultraviolet licht wordt de ontsteking van de huid en de celgroei beïnvloed.

Op een gegeven ogenblik stopt de behandeling vanwege potentiële carcinogeniteit. Om vrij van plaques te blijven is een dagelijkse thuisbehandeling met UV-straling in lage doseringen mogelijk. Deze onderhoudstherapie kan een betere onderdrukking van deze chronische huidziekte opleveren dan topicale medicijnen, zo blijkt uit onderzoek.[2]

Lichttherapie wordt dikwijls gecombineerd met zalftherapie of een zoutbad om de effectiviteit van de behandeling te verhogen.

Systemische therapie bij psoriasis

Bij sommige patiënten met een ernstige of uitgebreide vorm van psoriasis leidt het gebruik van lokale middelen of lichttherapie niet tot het gewenste resultaat. In dat geval kan een systemische therapie soelaas bieden. Het gaat bij een systemisch middel om een medicijn: capsules, tabletten, injectie of infuus. Een systemisch middel heeft een remmend effect op de ontsteking en de versnelde celdeling. Doordat deze middelen op de langere termijn (soms ernstige) bijwerkingen veroorzaken, kiest de behandelend arts pas voor een systemisch middel als andere behandelingen onvoldoende effect hebben gesorteerd. Er zijn verschillende systemische middelen tegen psoriasis, waaronder een nieuwe generatie middelen die ontwikkeld zijn met behulp van biotechnologische technieken, de zogeheten 'biologics'.

Zonlicht en psoriasis

Veel patiënten vinden dat natuurlijk zonlicht ook helpt. Zonlicht heeft een gunstig, maar tijdelijk effect.

Psoriasis en zoutbaden

Zoutbaden hebben een helende werking op psoriasis. Zo staat vast dat een kuur aan de Dode Zee een zeer gunstige uitwerking heeft op deze en andere huidaandoeningen. Een kuur in de Dode Zee wordt door sommige zorgverzekeraars geheel of gedeeltelijk vergoed.

Psoriasis: verandering van leefstijl, voeding en dieet

Leefstijl

Verandering in leefstijl kan helpen bij psoriasis. Regelmatig alcoholverbruik en roken kan psoriasis verergeren. Stoppen met roken en beperkt alcoholgebruik kunnen een gunstig effect hebben op de aandoening.

Voeding en dieet

Er is - voor zover bekend anno 2024 - nooit een wetenschappelijk verband aangetoond tussen psoriasis en voeding, ofschoon ik uit ervaringen van verscheidene psoriasispatiënten weet dat een gezonde levensstijl en goede eetgewoonten het opflakkeren van de psoriasis kan terugbrengen. Hierbij zijn de volgende voedingsadviezen te geven:

• Beperk de suikerconsumptie;
• Eet voldoende fruit en groenten (aangezien hier de broodnodige vezels, vitaminen en mineralen in zitten);
• Beperk de consumptie van verzadigde vetten (dierlijk vet) zoveel mogelijk;
• Eet veel voeding die rijk is aan essentiële vetzuren, zoals plantaardige olie en granen;
• Steeds meer mensen rapporteren verbetering van hun psoriasis door een plantaardig dieet.

Psoriasis: zelfzorgmaatregelen

Baden

Neem dagelijks een bad waaraan je dode-zee-zout hebt toegevoegd. Dagelijkse baden helpt bij het verwijderen van schilfers en korstjes en kalmeert de ontstoken huid. Vermijd te warm water en het gebruik van (irriterende) zeep, wat de symptomen kan verergeren. Gebruik lauw water en milde zeep waaraan oliën en vetten zijn toegevoegd.

Crème

Gebruik een goede crème of moisturizer. Dep je huid na het baden droog en smeer dan meteen een goede vochtinbrengende crème of moisturizer op je huid. Voor een zeer droge huid, kunnen oliën beter zijn. Deze zijn langer werkzaam dan crèmes of lotions en zijn meer effectief in het voorkomen dat water verdampt van de huid. Bij koud, droog weer, moet je mogelijk meerdere malen per dag een vochtinbrengende crème aanbrengen.

Zonlicht

Stel je huid bloot aan kleine hoeveelheden zonlicht. Een gecontroleerde hoeveelheid zonlicht kan een aanzienlijke verbetering van de psoriasisplekken teweegbrengen, doch teveel zon kan de huiduitslag verergeren of een uitbraak veroorzaken. Ook neemt het risico op huidkanker toe als je teveel in de zon bent. Bescherm je huid met zonnebrandcrème met een SPF van ten minste 30. Breng zonnebrandcrème genereus aan, en herhaal dit elke twee uur - of vaker als je zwemt of transpireert.

Vermijd triggers

Vermijd psoriasistriggers, voor zover dat mogelijk is. Zoek uit wat de eventuele triggers zijn waardoor je psoriasis verergert en neem stappen om deze triggers te vermijden. Infecties, verwondingen aan de huid, stress, roken en intensieve blootstelling aan de zon zijn allemaal factoren die psoriasis kunnen doen verergeren.

Natuurgeneeskunde

CBD-olie

Cannabidiol (CBD) is één van de ruim 60 actieve bestanddelen die behoren tot een soort moleculen genaamd fytocannabinoïden in cannabis. Een groot deel van de cannabisplant bestaat uit CBD. Daar kan CBD-olie van worden gemaakt, waarbij het gehalte aan het psychoactieve THC onder de wettelijke norm wordt gehouden. CBD-olie heeft een positief effect op de huid. Het kan ook uitwendig worden gebruikt. Het heeft een ontstekingsremmende en een kalmerende werking op de huid. Het is ook bekend dat het rimpels en tekenen van veroudering tegengaat en dat het beschermt tegen huidziekten als eczeem en psoriasis.


Noot:

1. M.B.M. Teunissen Is psoriasis een afwijking van het verworven immuunsysteem? Nederlands Tijdschrift voor Dermatologie en venereologie, volume 21, nummer 02, februari 2011.
2. Frank R. de Gruijl en Peter C.M. van de Kerkhof. Lichttherapie bij psoriasis. Patiënten plaque-vrij maken en houden. Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:D4566

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Nagelpsoriasis: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Psoriasis capitis: symptomen, oorzaken en behandeling
• Psoriasis op hoofd, hoofdhuid: behandeling (shampoo, zalf)
• Psoriasis inversa: symptomen, oorzaken en behandeling