Pityriasis rosea: symptomen, oorzaak & behandeling huidgriep

Pityriasis rosea symptomen bestaan uit rozerode schilferende plekjes, die licht kunnen jeuken. Deze plekjes zijn verspreid over het lichaam, maar komen vooral voor op de romp. Pityriasis rosea is een regelmatig voorkomende huiduitslag die meestal jonge mensen treft met een piek rond het 23e levensjaar. Pityriasis (= schilfering) rosea (= roze gekleurd) wordt vaak voorafgegaan door griepachtige verschijnselen. Daarom staat de aandoening ook wel bekend als huidgriep. Pityriasis rosea is een zelflimiterende, goedaardige, niet-besmettelijke aandoening. De oorzaak is niet duidelijk. Pityriasis rosea wordt geassocieerd met een virus, maar zeker is het niet. Pityriasis rosea gaat vanzelf over. Behandeling van huidgriep is daarom niet nodig.

• Wat is pityriasis rosea?
• Wie krijgen pityriasis rosea of huidgriep?
• Pityriasis rosea symptomen
• Herald patch of moederplek
• Secundaire uitbarsting
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Differentiaaldiagnose
• Pityriasis rosea oorzaak
• Pityriasis rosea behandeling
• Beloop
• Prognose van huidgriep

Wat is pityriasis rosea?

Pityriasis rosea (PR), ook wel ziekte van Gibert genoemd, is een acuut optredende en karakteristiek huidafwijking, die meer dan 2 eeuwen geleden al voor de eerste keer is beschreven. Waarschijnlijk wordt het uitgelokt door een virus, maar zeker is dat niet. Pityriasis rosea is een zelflimiterende, goedaardige, niet-besmettelijke aandoening.

Wie krijgen pityriasis rosea of huidgriep?

Pityriasis rosea komt het meest voor bij kinderen en jongvolwassenen van 10 tot 35 jaar. Pityriasis rosea wordt zelden gezien bij baby's en bij oudere personen. De piek ligt rond het 23e levensjaar. Vrouwen worden iets vaker getroffen dan mannen.

Pityriasis rosea symptomen

Herald patch of moederplek

Bij grofweg 80% van de gevallen wordt de huiduitslag voorafgegaan door het verschijnen van een 'herald patch' (ook wel 'plaque-mère’ of ‘moederplek’ genoemd), meestal op de romp, maar soms ook in de nek of op de ledematen. Deze plek is ongeveer 2-5 cm in diameter. De herald patch is ovaal of rond van vorm. Het centrum van de plek is huid- of zalmkleurig en de perifere zone is helderrood van kleur. De rand is schilferig. Deze plek vormt de voorbode van de daarop volgende huidafwijkingen.

Secundaire uitbarsting

Eén tot twee weken later verschijnen meerdere soortgelijke plekken: de secundaire uitbarsting. De plekken zijn vaak iets kleiner en ovaal van vorm en manifesteren zich vooral op de romp en bovenarmen en bovenbenen. De secundaire eruptie is symmetrisch, waarbij de leasies vaak verschijnen in een patroon dat de huidlijnen volgt. Op de rug kan men daarom heel vaak een patroon ontwaren dat lijkt op de doorbuigende takken van een kerstboom. In de daarop volgende 2 tot 4 weken neemt de huiduitslag vanzelf af. Er blijven geen littekens achter. De plekken geven soms aanleiding tot jeuk. Bij mensen met een donker huidtype kunnen er pigmentverschillen ontstaan. Hierbij kan er zowel meer pigment (hyperpigmentatie) als minder pigment (hypopigmentatie) aanwezig zijn. Deze kleurverschillen trekken na verloop van tijd vanzelf weer bij.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

Vaak is het beeld en het verloop van pityriasis rosea zo karakteristiek en herkenbaar, dat het niet nodig is om aanvullend onderzoek te doen.

Differentiaaldiagnose

Qua uiterlijke verschijningsvorm moet pityriasis rosea niet verward worden met:

• erythema annulare centrifugum (EAC);
• erythema dyschromicum perstans (ashy dermatosis);
• erythema multiforme;
• huiduitslag door geneesmiddelen (geneesmiddelexantheem);
• Kaposi sarcoom (sarcoma idiopathicum multiplex haemorrhagicum);
• lichen planus;
• parapsoriasis;
• pityriasis Alba;
• pityriasis lichenoides;
• pityriasis rubra pilaris;
• psoriasis guttata;
• seborroïsch eczeem;
• syfilis;
• tinea corporis (ringworm); en
  Erythema multiforme / Bron: Grook Da Oger, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• tinea versicolor (pityriasis versicolor).

Pityriasis rosea oorzaak

Pityriasis rosea wordt geassocieerd met herpesvirus 6 (HHV-6) en herpesvirus 7 (HHV-7).¹ Er zijn diverse aanwijzingen voor:

• Pityriasis rosea komt vooral in de koudere maanden voor.
• Er zijn gevallen bekend die vrijwel tegelijkertijd zijn ontstaan binnen een gezin of schoolklas.
• Ongeveer 20% van de patiënten meldt dat ze voorafgaande aan de uitslag griepachtige verschijnselen hebben gehad, zoals koorts, keelpijn, hoofdpijn, diarree, of gezwollen lymfklieren.

Pityriasis rosea behandeling

Pityriasis rosea gaat vanzelf over. Behandeling is daarom niet nodig. Er kan wel aan symptoombestrijding worden gedaan. De belangrijkste klacht is jeuk, tussen de 25 en 75% van de patiënten heeft daar last van. De eventueel aanwezige jeuk kan effectief bestreden worden met lokale anti-jeukmiddelen, zoals menthol-gel. Indien de huisarts dat nodig vindt, kunnen ook lokale corticosteroidcrèmes en anti-jeuk tabletten (antihistaminica) voorgeschreven worden. In zeer uitzonderlijke gevallen kan bij hardnekkige en langdurige jeuk lichttherapie (UVB) uitkomst bieden. De patient kan droogheid en schilfering van de plekken tegengaan met licht vettende crèmes of bodylotions.

Beloop

De uitslag verdwijnt vanzelf, zonder behandeling. Gemiddeld duurt dat drie tot zes weken. Het kan soms ook langer dan twee maanden duren. Na het herstel kunnen er tijdelijk wat lichtere of donkerder plekjes achterblijven.

Prognose van huidgriep

Wie pityriasis rosea heeft gehad, krijgt het meestal niet nog een keer. De kans op een recidief is slechts 2%.

Noot:

1. Drago F, Ranieri E, Malaguti F. Human herpesvirus 7 in patients with pityriasis rosea. Electron microscopy investigations and polymerase chain reaction in mononuclear cells, plasma and skin. Dermatology. 1997;195(4):374-8. ZIe ook: Drago F, Broccolo F, Rebora A. Pityriasis rosea: an update with a critical appraisal of its possible herpesviral etiology. J Am Acad Dermatol. Aug 2009;61(2):303-18.

Lees verder

• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling