Pityriasis rosea: Moedervlek en vurige huiduitslag op romp

Pityriasis rosea is een veelvoorkomende goedaardige huiduitslag van onbekende oorsprong die vooral adolescenten en jongvolwassenen treft. Meestal verschijnt eerst één vlek en enkele weken later ontwikkelt zich een huiduitslag die vooral de romp treft. De huidziekte gaat buiten jeuk niet gepaard met andere symptomen en daarom is een behandeling meestal niet vereist, al zijn wel enkele behandelingsopties beschikbaar. De vooruitzichten zijn uitstekend voor de meeste patiënten.

• Synoniem pityriasis rosea
• Epidemiologie en risicofactoren goedaardige huiduitslag
• Oorzaken huidziekte is onbekend
• Symptomen: Moedervlek en vurige huiduitslag op romp
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling milde huidziekte
• Prognose huidaandoening is uitstekend
• Complicaties van pityriasis rosea
• Preventie van pityriasis rosea
• Praktische tips voor het omgaan met pityriasis rosea
• Vermijd krabben
• Gebruik milde huidverzorgingsproducten
• Houd je huid gehydrateerd

Synoniem pityriasis rosea

De medaillonziekte is een andere term voor pityriasis rosea, genoemd naar de vorm van de huiduitslag.

Epidemiologie en risicofactoren goedaardige huiduitslag

Ongeveer 2% van de patiënten die de dermatoloog bezoeken, heeft te maken met deze goedaardige huiduitslag. Vooral in de lente en de herfst worden patiënten getroffen door de huidziekte. Pityriasis rosea komt voornamelijk voor in gematigde klimaten. In instellingen, scholen enzovoort komen bovendien vaker uitbraken van de huiduitslag voor. Adolescenten en jongvolwassenen zijn het vaakst getroffen. De piekincidentie situeert zich tussen 10-35 jaar, hoewel baby’s en ook ouderen mogelijk aangetast kunnen worden door de huidziekte. Een verhoogde incidentie is mogelijk bij zwangere patiënten en patiënten die een beenmergtransplantatie hebben ondergaan. De ziekte kent een voorkeur voor inwoners van Uganda. Pityriasis rosea komt tot slot vaker voor bij vrouwen.

Oorzaken huidziekte is onbekend

De oorzaak van pityriasis rosea is onbekend, maar artsen vermoeden dat het een virale of postvirale huiduitslag is waarbij vooral sommige soorten herpesvirussen betrokken zijn. De huidziekte is niet besmettelijk.

Symptomen: Moedervlek en vurige huiduitslag op romp

Vurige huiduitslag op romp

De patiënt ontwikkelt plotseling een huiduitslag die zich gedurende tien dagen verder ontwikkelt op de romp, de bovenbenen en bovenarmen, of soms ook op het behaarde hoofd en het gezicht (zeldzaam). Deze plekjes zijn meer aanwezig op de romp dan op de ledematen en andere lichaamsdelen. De “vurige” huiduitslag bestaat uit ronde of ovale roze plekjes die lichtjes schilferen en soms ook jeuken. Wanneer de huiduitslag op de rug verschijnt, volgt deze de huidlijnen en ontstaat een patroon dat doet denken aan de takken van een dennenboom. De huiduitslag gaat meestal niet gepaard met andere symptomen, hoewel sommige patiënten wel jeuk ervaren. Bij sommige zuigelingen en erg jonge kinderen verschijnen soms blaasjes.

Vooraf een moedervlek

Mogelijk gaat een enkele rode en schilferende vlek van twee tot vijf centimeter grootte vooraf aan de huiduitslag. Deze “moedervlek” of “herald patch” verschijnt dan één tot twee weken voor de huiduitslag en is het vaakst op de romp te vinden, maar soms ook op het bovenbeen, op een bovenarm of in de hals.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De huiduitslag is vrij karakteristiek en is daarom door een huisarts of huidarts (dermatoloog) klinisch meteen duidelijk.

Differentiële diagnose

Normaal gesproken is pityriasis rosea gemakkelijk op te sporen, maar soms verwart de arts de huidziekte met andere aandoeningen zoals:

• bijwerkingen van medicatie
• een Kaposisarcoom (tumor op de huid, in slijmvliezen en in organen)
• erythema annulare centrifugum (EAC)
• erythema dyschromicum perstans (ashy dermatosis)
• erythema multiforme (reactie op medicatie of infectie met algemene symptomen en problemen met huid, slijmvliezen en ogen)
• lichen planus (symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen)
• nummulair eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid)
• parapsoriasis (kleine of grote plaques met huidletsels)
• pityriasis alba (huidziekte met eerst rode en daarna witte vlekken)
• pityriasis lichenoides (huiduitslag met bultjes of vlekjes)
• pityriasis rubra pilaris (huidaandoening met huiduitslag aan hele lichaam)
• psoriasis guttata (druppelvormige, rode vlekken op de huid met jeuk)
• seborroïsch eczeem (huidziekte met hoofdroos, schilfering en rode huid)
• syfilis
• tinea corporis (lichaamsschimmel: ringvormige huiduitslag)
• tinea versicolor (pityriasis versicolor: huidinfectie met schilferige vlekken)

Behandeling milde huidziekte

Een medische behandeling is meestal niet vereist voor pityriasis rosea, maar 1% menthol in waterige crème kan mogelijk jeuk verlichten. Jeukverlichting kan ook worden bereikt door corticosteroïden (sterke ontstekingsremmende medicijnen) die door de arts zijn voorgeschreven. In hardnekkige gevallen kan UVB-lichttherapie nuttig zijn. Lotions en crèmes verminderen tot slot de droge, schilferige huid.

Prognose huidaandoening is uitstekend

De huiduitslag verdwijnt spontaan binnen vier tot acht weken. Zelden zijn de symptomen pas binnen drie tot zes maanden verdwenen. Bij patiënten met een donkere huidskleur kunnen mogelijk donkere of lichtere huidverkleuringen ontstaan, maar deze trekken weer weg. Voorts is de kans op herhaling van de huidaandoening erg laag.

Complicaties van pityriasis rosea

Pigmentveranderingen
Bij sommige patiënten met pityriasis rosea kunnen pigmentveranderingen optreden, vooral bij mensen met een donkere huidskleur. Deze veranderingen kunnen zich uiten in donkere of lichtere vlekken op de huid die na de genezing van de uitslag kunnen blijven bestaan. Hoewel deze verkleuringen meestal onschadelijk zijn, kunnen ze cosmetisch hinderlijk zijn.

Psychosociale Impact
De zichtbaarheid van de huiduitslag kan bij sommige patiënten leiden tot psychosociale problemen zoals angst en laag zelfbeeld. Dit kan vooral het geval zijn bij jongvolwassenen en adolescenten die zich zorgen maken over hun uiterlijk. Het is belangrijk om deze psychosociale impact te erkennen en indien nodig psychologische ondersteuning te bieden.

Infecties
In zeldzame gevallen kan de huiduitslag de huid kwetsbaar maken voor secundaire bacteriële infecties. Dit kan optreden als de huid beschadigd raakt door krabben of als er blaasjes ontstaan die geïnfecteerd raken. Bij tekenen van een secundaire infectie, zoals roodheid, zwelling of pus, moet medische hulp worden ingeschakeld.

Uithoudingsverschijnselen
Hoewel zelden, kunnen sommige patiënten last blijven houden van milde jeuk of huidverkleuringen na de initiële genezing van de uitslag. Deze symptomen verdwijnen vaak vanzelf, maar kunnen in enkele gevallen langduriger aanhouden.

Preventie van pityriasis rosea

Algemene preventieve maatregelen
Aangezien de oorzaak van pityriasis rosea onbekend is, zijn er geen specifieke preventieve maatregelen die garanderen dat de aandoening kan worden voorkomen. Er zijn echter enkele algemene richtlijnen die kunnen helpen bij het verminderen van de kans op huiduitslag en het bevorderen van een gezonde huid.

Gezonde huidverzorging
Het handhaven van een goede huidverzorgingsroutine kan bijdragen aan een gezonde huid. Gebruik milde, hypoallergene huidverzorgingsproducten en vermijd agressieve zepen of producten die de huid kunnen irriteren.

Vermijden van irriterende stoffen
Probeer contact met mogelijke irriterende stoffen of allergenen te vermijden. Dit omvat het vermijden van bepaalde chemische producten of cosmetica die huidirritatie kunnen veroorzaken.

Ondersteunende leefstijl
Een gezonde leefstijl kan bijdragen aan een algehele goede huidgezondheid. Dit omvat het eten van een evenwichtig voedingspatroon, voldoende water drinken en regelmatige lichaamsbeweging.

Bewustzijn en zelfzorg
Wees bewust van veranderingen in de huid en neem bij ongewone huiduitslag contact op met een arts. Vroegtijdige herkenning en behandeling kunnen helpen bij het verminderen van ongemak en het monitoren van de huidgezondheid.

Praktische tips voor het omgaan met pityriasis rosea

Pityriasis rosea is een huidaandoening die zich meestal uit in een roze uitslag op de romp. De aandoening is vaak tijdelijk en gaat vanzelf over, maar hier zijn enkele tips om de symptomen te verlichten.

Vermijd krabben

Krabben kan de huid irriteren en de uitslag verergeren. Probeer je te weerhouden van het krabben, zelfs als het jeukt. Het kan helpen om jeuk te verlichten met verkoelende crèmes of lotions.

Gebruik milde huidverzorgingsproducten

Gebruik zachte, parfumvrije huidverzorgingsproducten om je huid te kalmeren en verdere irritatie te voorkomen. Vermijd producten die alcohol of andere irriterende stoffen bevatten.

Houd je huid gehydrateerd

Hydrateer je huid goed met een verzachtende lotion of crème om de uitdroging en jeuk te verminderen. Een goed gehydrateerde huid kan sneller herstellen van de uitslag.

Lees verder

• Moedervlekken: Soorten, vormen, symptomen en behandeling