Pityriasis alba: Huidziekte met rode en daarna witte vlekken

Pityriasis alba (tinea alba, witwang) is een veelvoorkomende huidaandoening van onbekende oorsprong die zich meestal presenteert bij kinderen en jongvolwassenen. De patiënt krijgt hierbij te maken met gefaseerde veranderingen in de huidskleur. Eerst krijgt hij meestal op het gezicht ronde of ovale rode vlekken met schilfering die daarna lichter kleuren en uiteindelijk helemaal verdwijnen. Een behandeling is niet altijd nodig, maar wel zijn enkele crèmes inzetbaar. Meestal herstelt de patiënt spontaan van deze aandoening, al kent dit doorgaans wel een lange tijdsduur van diverse maanden tot zelfs jaren. De vrij milde aandoening kent weinig complicaties, maar de ouders moeten bij kinderen met lichtgekleurde huidgebieden wel oppassen omdat deze sneller vatbaar zijn voor verbranding bij blootstelling aan de zon.

• Epidemiologie ziekte: Meestal bij kinderen
• Oorzaken huidziekte onbekend
• Symptomen: Rode en daarna witte vlekken op huid, vooral in gezicht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van veranderingen in huidskleur
• Prognose huidafwijking
• Complicaties huidaandoening
• Preventie pityriasis alba

Epidemiologie ziekte: Meestal bij kinderen

Wereldwijd lijden ongeveer 5% van alle kinderen en tieners tussen drie en zestien jaar aan de huidziekte. Vooral kinderen met een donkere huidskleur zijn aangetast. Meisjes en jongens lijden even vaak aan pityriasis alba. Soms komt de ziekte ook voor bij jongere kinderen en baby’s alsook bij oudere personen. Een raciale voorliefde is niet bekend voor de huidafwijking.

Oorzaken huidziekte onbekend

De oorzaak van pityriasis alba, een niet-besmettelijke huidaandoening, is onbekend. Wel zijn enkele huidziekten geassocieerd met pityriasis alba, zoals eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) en een geschiedenis van allergie. De ziekte komt voorts vaker tot uiting na langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht, misschien omdat het bruinen van de omliggende huid de getroffen gebieden meer op de voorgrond plaatst. Andere mogelijke uitlokkende factoren zijn een vochtig klimaat, warmte, het gebruik van bepaalde wasmiddelen en zepen, stress, een tekort aan vitaminen (vitaminetekort) en calcium (hypocalciëmie), een droge huid, schoonheidsbehandelingen en bepaalde micro-organismen (zoals parasieten).

Symptomen: Rode en daarna witte vlekken op huid, vooral in gezicht

De symptomen van de huidaandoening zijn bij ongeveer de helft van de patiënten uitsluitend te vinden op het gezicht (vooral de wangen en kin maar ook het gebied rond de mond en het voorhoofd). Maar ook de bovenarmen, de schouders, de nek en het bovenste gedeelte van de romp zijn mogelijk getroffen. De huidziekte komt bij mensen met een blanke en donkere huidskleur voor, maar ze vallen wel meer op bij mensen met een donkere huidskleur.

De patiënt presenteert zich met rode en schilferige vlekken. Deze huidletsels hebben een ronde of ovale vorm. De grootte van de vlekken varieert van 0,5 tot 5 cm in diameter. Ook het aantal vlekken varieert van enkele tot meer dan twintig. De randen zijn voorts goed of juist slecht afgebakend. Jeuk is meestal niet of slechts minimaal aanwezig. De rode letsels verdwijnen spontaan, maar ze krijgen dan wel een lichtere huidskleur (hypopigmentatie) waarbij schilfering aanwezig is. In de zomer krijgen de vlekken geen bruine kleur, maar ze worden wel snel rood bij blootstelling aan de zon. Droogheid en schilfering van de huid is meer merkbaar in de winter, omdat de luchtvochtigheid dan lager is dan bij warmere temperaturen. Uiteindelijk verdwijnt de schilfering en verdwijnen de letsels geheel.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts bekijkt de huidvlekken en deze zijn dermate typerend dat hij op het zicht vaak al in staat is om de diagnose te stellen. Wel schraapt hij soms wat weefsel van het huidletsel af om andere huidproblemen uit te sluiten. Zeer zelden voert hij een huidbiopsie uit, waarbij hij weefsel verwijdert en microscopisch laat onderzoeken.

Differentiële diagnose

De huidarts voert soms verdere onderzoeken uit om zeker te zijn dat de kenmerken van de huidafwijking niet toebehoren aan een andere ziekte zoals:

• atopische dermatitis (huidziekte met jeuk)
• contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• discoïde eczeem
• eruptieve hypomelanose geassocieerd met virale syndromen
• essenbladvlekken door tubereuze sclerose (neurocutane aandoening met tumoren)
• hypogepigmenteerde fungide mycosen (cutane T-cellymfoom)
• hypopigmentatie
• lepra
• misleidende tinea
• nevus anemicus
• nevus depigmentosus
• nummulair eczeem (huidziekte met rode muntvormige vlekken, vooral op de benen)
• pityriasis rosea (moedervlek en vurige huiduitslag op de romp)
• post-inflammatoire pigmentveranderingen
• progressieve en uitgebreide hypomelanose
• progressieve maculaire hypomelanose
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• seborree
• tinea corporis (lichaamsschimmel: ringvormige huiduitslag)
• tinea versicolor (huidinfectie met schilferige vlekken)
• vitiligo (huidaandoening met witte vlekken in de huid)

Behandeling van veranderingen in huidskleur

Een behandeling is niet altijd nodig, maar een goede huidverzorging vermindert wel de symptomen. De arts zet mogelijk een topisch medicijn (op de huid aangebrachte crème) in om op de ontsteking van de huid toe te passen. Ook milde corticosteroïde crèmes zijn nuttig voor het behandelen van de ontsteking (roodheid en jeuk). Vochtinbrengende crèmes verbeteren de droge huid. Voorts is een laserbehandeling (tweemaal per week gedurende gemiddeld twaalf weken) inzetbaar.

Prognose huidafwijking

Pityriasis alba gaat meestal spontaan weg. Gemiddeld verdwijnen de symptomen reeds binnen enkele maanden tot één jaar en dan krijgt de patiënt weer overal een normale huidskleur. Het bereik varieert wel van één maand tot maximaal tien jaar. Bij de meeste patiënten zijn de symptomen van de huidziekte geheel verdwenen na de puberteit of in de volwassenheid.

Complicaties huidaandoening

Pityriasis alba brengt weinig complicaties met zich mee. Soms verbranden de vlekken snel door bij blootstelling aan zonlicht. Daarom is het nodig om zich te beschermen tegen zonnebrand (rode, pijnlijke huid door blootstelling aan de zon) door het toepassen van zonnebrandcrème en het gebruik van andere zonwerende middelen.

Preventie pityriasis alba

De blootstelling aan zonlicht vermijden is de beste preventie voor de huidafwijking.