Pityriasis alba: Huidziekte met rode en daarna witte vlekken

Pityriasis alba, ook bekend als tinea alba of witwang, is een veelvoorkomende huidaandoening met onbekende oorsprong, die vooral voorkomt bij kinderen en jongvolwassenen. Deze aandoening wordt gekenmerkt door gefaseerde veranderingen in de huidskleur, beginnend met ronde of ovale rode vlekken met schilfering op het gezicht. Deze vlekken verkleuren later lichter en verdwijnen uiteindelijk volledig. Hoewel behandeling niet altijd noodzakelijk is, kunnen enkele crèmes helpen. De aandoening geneest meestal vanzelf, maar dit kan enkele maanden tot zelfs jaren duren. Ondanks de milde aard van pityriasis alba, moeten ouders van kinderen met lichte huidgebieden extra voorzichtig zijn vanwege de verhoogde gevoeligheid voor zonnebrand.

• Epidemiologie: Voornamelijk bij kinderen
• Oorzaken van de huidziekte onbekend
• Symptomen: Rode en daarna witte vlekken op de huid, vooral in het gezicht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van veranderingen in huidskleur
• Prognose van de huidafwijking
• Complicaties van de huidaandoening
• Preventie van pityriasis alba

Epidemiologie: Voornamelijk bij kinderen

Wereldwijd heeft ongeveer 5% van alle kinderen en tieners tussen drie en zestien jaar last van deze huidaandoening. Vooral kinderen met een donkere huidskleur worden getroffen. Zowel jongens als meisjes hebben evenveel kans om pityriasis alba te ontwikkelen. Soms komt de aandoening ook voor bij jongere kinderen, baby’s en oudere personen. Er is geen bekende raciale voorkeur voor deze huidafwijking.

Oorzaken van de huidziekte onbekend

De precieze oorzaak van pityriasis alba, een niet-besmettelijke huidaandoening, is onbekend. Echter, er zijn enkele huidziekten die ermee geassocieerd zijn, zoals eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) en een geschiedenis van allergie. De aandoening komt vaker voor na langdurige blootstelling aan UV-stralen van zonlicht, mogelijk omdat de bruining van de omliggende huid de getroffen gebieden duidelijker maakt. Andere mogelijke uitlokkende factoren zijn een vochtig klimaat, warmte, bepaalde wasmiddelen en zepen, stress, een tekort aan vitaminen (vitaminetekort), calcium (hypocalciëmie), een droge huid, schoonheidsbehandelingen en bepaalde micro-organismen (zoals parasieten).

Symptomen: Rode en daarna witte vlekken op de huid, vooral in het gezicht

Bij ongeveer de helft van de patiënten verschijnen de symptomen uitsluitend in het gezicht, vooral op de wangen en kin, maar ook rond de mond en op het voorhoofd. Andere mogelijke locaties zijn de bovenarmen, schouders, nek en het bovenste deel van de romp. Hoewel de aandoening zowel bij mensen met een blanke als donkere huidskleur voorkomt, valt ze meer op bij mensen met een donkere huidskleur.

Patiënten ontwikkelen rode en schilferige vlekken, die rond of ovaal van vorm zijn en variëren in grootte van 0,5 tot 5 cm in diameter. Het aantal vlekken kan variëren van enkele tot meer dan twintig. De randen van de vlekken kunnen goed of slecht afgebakend zijn. Jeuk is meestal afwezig of minimaal. Na verloop van tijd verdwijnen de rode letsels spontaan en worden lichter van kleur (hypopigmentatie) met aanhoudende schilfering. In de zomer worden deze vlekken niet bruin, maar verbranden ze snel bij blootstelling aan de zon. Droogheid en schilfering zijn meer merkbaar in de winter vanwege de lagere luchtvochtigheid. Uiteindelijk verdwijnen de schilfering en de letsels geheel.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts kan de diagnose vaak al stellen op basis van het zichtbare klinische beeld van de huidvlekken. Soms wordt er weefsel afgeschraapt om andere huidaandoeningen uit te sluiten. Zeer zelden wordt een huidbiopsie uitgevoerd om het weefsel microscopisch te onderzoeken.

Differentiële diagnose

Om zeker te zijn dat de kenmerken van de huidafwijking niet toebehoren aan een andere aandoening, kunnen verdere onderzoeken noodzakelijk zijn om de volgende aandoeningen uit te sluiten:

• Atopische dermatitis (huidziekte met jeuk)
• Contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• Discoïde eczeem
• Eruptieve hypomelanose geassocieerd met virale syndromen
• Essenbladvlekken door tubereuze sclerose (neurocutane aandoening met tumoren)
• Hypogepigmenteerde fungide mycosen (cutane T-cellymfoom)
• Hypopigmentatie
• Lepra
• Misleidende tinea
• Nevus anemicus
• Nevus depigmentosus
• Nummulair eczeem (huidziekte met rode muntvormige vlekken, vooral op de benen)
• Pityriasis rosea (moedervlek en vurige huiduitslag op de romp)
• Post-inflammatoire pigmentveranderingen
• Progressieve en uitgebreide hypomelanose
• Progressieve maculaire hypomelanose
• Psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• Seborree
• Tinea corporis (lichaamsschimmel: ringvormige huiduitslag)
• Tinea versicolor (huidinfectie met schilferige vlekken)
• Vitiligo (huidaandoening met witte vlekken in de huid)

Behandeling van veranderingen in huidskleur

Behandeling is niet altijd nodig, maar goede huidverzorging kan de symptomen verminderen. De arts kan een topisch medicijn voorschrijven, zoals een crème om op de ontsteking van de huid aan te brengen. Milde corticosteroïde crèmes kunnen helpen bij de behandeling van ontsteking (roodheid en jeuk). Vochtinbrengende crèmes zijn effectief bij de behandeling van een droge huid. Daarnaast kan een laserbehandeling (tweemaal per week gedurende gemiddeld twaalf weken) ook een optie zijn.

Prognose van de huidafwijking

Pityriasis alba verdwijnt meestal vanzelf. De symptomen verdwijnen gemiddeld binnen enkele maanden tot een jaar, waarna de patiënt weer een normale huidskleur krijgt. Dit kan echter variëren van één maand tot maximaal tien jaar. Bij de meeste patiënten zijn de symptomen volledig verdwenen na de puberteit of in de volwassenheid.

Complicaties van de huidaandoening

Pityriasis alba brengt weinig complicaties met zich mee. De getroffen huidgebieden kunnen echter snel verbranden bij blootstelling aan zonlicht. Daarom is bescherming tegen zonnebrand essentieel, door het gebruik van zonnebrandcrème en andere zonwerende middelen.

Preventie van pityriasis alba

Het vermijden van blootstelling aan zonlicht is de beste manier om pityriasis alba te voorkomen. Daarnaast is het belangrijk om de huid goed te hydrateren en beschermende kleding te dragen bij zonnig weer.