Huidziekten: Topische toedieningswijzen voor lokale werking

Huidziekten: Topische toedieningswijzen voor lokale werking Bij huidaandoeningen of huidinfecties is een patiënt in staat om op het lichaam zelf een medicijn aan te brengen, in tegenstelling tot bij een orgaan. Deze topische / lokale behandeling van de huid voorkomt tevens een aantal bijwerkingen die wel kunnen voorkomen wanneer de patiënt systemische medicijnen neemt. Topische therapie bestaat uit een actief bestanddeel, een geschikt medium of base om deze aan te leveren, en vaak een conserveermiddel of een stabilisator om de houdbaarheid van het product te handhaven. Een cosmetisch aanvaardbaar product is noodzakelijk. Daarnaast is een gebruikshandleiding vereist. Verder bevatten topische medicijnen veelal geen geuren of parfums. De meest gebruikte topische toedieningswijzen voor een lokale werking bij huidziekten omvatten crèmes, gels, lotions, pasta's en zalven.

Crèmes

Een crème is een halfvast mengsel van olie en water dat wordt samengehouden door een emulgator. Dit is een wat meer waterige zalf en is tevens vloeibaarder. Het is makkelijker om crème te verwijderen van de huid. De crème bevat conserveringsmiddelen, zoals parabenen. Ze zijn 'lichter' en wrijven makkelijker dan zalven. Ze hebben een hoge cosmetische aanvaardbaarheid en zijn bruikbaar voor een topische behandeling van het gezicht en de handen. Een waterige crème is bijzonder bruikbaar als vervanging voor zeep.

Gels

Gels zijn halfvaste, stroperige preparaten die voornamelijk bestaan uit water en alcohol (glycerol & ethanol). Ze zijn niet vet en goed smeerbaar bij contact met de huid waardoor ze eveneens vlot af te wassen zijn. Ze zijn nuttig voor het behandelen van behaarde huid (bijvoorbeeld de hoofdhuid).

Lotions

Deze zijn gebaseerd op een vloeibare drager zoals water of alcohol (ethanol & isopropanol). Ze zijn meestal dun en vloeibaar en verdampen snel wat een koelend effect op de huid geeft. Ze zijn nuttig voor brandende of vurige huidziekten en zijn ideaal voor het gebruik op de behaarde huid (bijvoorbeeld de hoofdhuid). Het koeleffect is tevens nuttig tegen de jeuk. Lotions mogen wel geen alcohol bevatten bij huidaandoeningen want als de patiënt deze inzet, krijgt hij een erg prikkende huid. Verder bevat de lotion afhankelijk van het doel beschermende, genezende, reinigende of verzorgende stoffen.

Pasta's

Pasta's bevatten een hoog percentage (> 40%) van poeder in een zalfbasis. Deze vrij vaste stof is dik en stijf en moeilijk van de huid te verwijderen. Ze zijn nuttig wanneer de behandeling precies op het huidletsel moet plaatsvinden zonder dit te smeren op de omringende normale huid. Zo is zinkpasta inzetbaar bij de behandeling van huidziekten waarbij eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) optreedt.

Zalven

Dit zijn halfvaste prepraten die geen water bevatten. Zalven zijn gewoonlijk gebaseerd op oliën of vetten, zoals polyethyleenglycol (wateroplosbaar) of paraffine (vet). Deze vettige stoffen mengt de producent van de zalf met één of meerdere geneesmiddelen. Ze voelen vettig of plakkerig aan. Ze zijn de beste behandeling voor huidaandoeningen waarbij een droge, schilferige huid ontstaat omdat deze de hoornlaag goed hydrateren (bevochtigen). Daarnaast ontstaat bij een zalf een efficiëntere werking van een actief bestanddeel (bijvoorbeeld een steroïde). Als patiënten niet houden van de vette aard van zalven, is het gebruik van een crème beter dan geen behandeling, maar crèmes zijn minder effectief en moet de patiënt vaker gebruiken. Het is dan soms een goed compromis om op het gezicht een crème toe te passen en elders op het lichaam een zalf te gebruiken.

Veiligheid van lokale steroïden bij huidziekten

Daar de patiënt met een huidziekte preparaten met een geschikte concentratie gebruikt op een plaats op het lichaam, zijn deze medicijnen zonder problemen veilig op intermitterende lange termijn in te zetten. Als de patiënt krachtige steroïden misbruikt, leiden deze wel tot huidatrofie en ontstaan symptomen zoals striemen (rode en witte strepen op de huid), rimpels, een breekbare huid en verwijde bloedvaten op de huid (teleangiëctasieën).

Problemen met de topische toepassing op de huid

Contactallergie

Contactallergie is bij topische preparaten niet ongewoon en komt voor bij ongewoon resistente ziekten of bij een schijnbare verslechtering van een huidziekte na de toepassing van een stof. Dit komt vaker voor bij crèmes en is vaak het gevolg van allergie voor het conserveermiddel of emulgeermiddel. Ook is een allergie mogelijk door het werkzame bestanddeel zelf (bijvoorbeeld neomycine of hydrocortison).

Folliculitis

Folliculitis (ontsteking van de haarzakjes met pijn en jeuk aan de huid) treedt op als gevolg van een verstopping van de haarzakjes. Crèmes en zalven moet de patiënt in dezelfde richting als de haargroei aanbrengen op de huid om een verstopping te voorkomen. Folliculitis treedt vaker op bij het gebruik van zalven bij warm weer, vooral als het huidletsel is bedekt met een verbanden). Een lichtere crème is bij folliculitis een betere optie.

Systemische absorptie

Systemische absorptie presenteert zich enkel wanneer zeer grote ontstoken huidgebieden een topische behandeling krijgen en dan vooral als de huidletsels na de behandeling bedekt zijn met een afgesloten verband of polyurethaanfilms (wondfolie die de huid beschermt). Pasgeborenen zijn hiervoor bijzonder gevoelig wegens de relatieve toename van het volume van het lichaamsoppervlak.
© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Jeukende huid: oorzaken & behandelingEen jeukende huid is een van de meest voorkomende huidklachten. Vaak is er sprake van een branderig gevoel aan de huid.…
Antimycotica: behandeling van schimmelinfectiesAntimycotica: behandeling van schimmelinfectiesAntimycotica zijn geneesmiddelen die gebruikt worden bij de behandeling van schimmelinfecties. Schimmelinfecties zijn va…
Tinea incognito: Schimmelinfectie huid door corticosteroïdeTinea incognito: Schimmelinfectie huid door corticosteroïdeTinea incognito (tinea incognita) is een schimmelinfectie van de huid waarvoor de klinische presentatie is gewijzigd doo…
Clownseczeem: symptomen en behandeling dermatitis perioralisClownseczeem: symptomen en behandeling dermatitis perioralisLast van rode uitslag rond de mond? Dermatitis perioralis is een dermatose die ook wel 'clownseczeem' wordt genoemd, omd…

Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huidEczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huidEczeem is een frequent voorkomende chronische huidziekte die vooral kinderen maar ook soms volwassen treft. Eczeem is he…
Huiduitslag en huidafwijkingen bij baby's (pasgeborenen)Huiduitslag en huidafwijkingen bij baby's (pasgeborenen)Pasgeborenen hebben mogelijk bij de geboorte een huiduitslag. Ook kort na de geboorte ontwikkelen zich mogelijk huidvlek…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Saponifier, Pixabay
  • Geraadpleegd op 20 januari 2017:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Cursus Medische Terminologie, opleiding Medical Management Assistant, academiejaar 2011-2012, Thomas More – campus Turnhout, docente Dr. Hilde Vandenhoudt, digitale cursus dus pagina onbekend
  • PRINCIPLES OF TOPICAL THERAPY, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 1270
  • Producten voor huid en haar: vormen, kenmerken, toepassing, http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/beauty/84535-producten-voor-huid-en-haar-vormen-kenmerken-toepassing.html
  • Toediening van geneesmiddelen, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 1264-1267
  • Verschil tussen crème, zalf, balsem & tinctuur, https://www.salusi.nl/verschil-creme-zalf-balsem/
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-12-2019
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.