Clownseczeem: symptomen en behandeling dermatitis perioralis

Last van rode uitslag rond de mond? Dermatitis perioralis is een dermatose die ook wel 'clownseczeem' wordt genoemd, omdat het wordt gekenmerkt door kleine rode bultjes (papels) rond de mond. Typisch is dat langs de lippen een smalle zone van normale huid zichtbaar is. Dermatitis perioralis komt het meest voor bij jonge vrouwen. De precieze oorzaak is onbekend. De aandoening kan uitgelokt worden door corticosteroïd crèmes of zalven of door frequent gebruik van cosmetica. De arts stelt de diagnose op grond van de kenmerkende afwijkingen. Behandeling van dermatitis perioralis of clownseczeem gebeurt meestal met een gel of crème die metronidazol of erytromycine bevat. De prognose is gunstig en meestal trekt het eczeem vrij snel weg na behandeling met zalf en het nemen van zelfzorgmaatregelen. Het eczeem kan wel terugkeren en dan is behandeling weer geboden.

• Wat is dermatitis perioralis?
• Oorzaak dermatitis perioralis
• Is clownseczeem besmettelijk?
• Wie ontwikkelt clownseczeem?
• Symptomen: rode uitslag rond mond
• Complicaties
• CGPD
• Acne steroidalis
• Flare-up
• Onderzoek en diagnose
• Medische behandeling van dermatitis perioralis
• Zelfzorgmaatregelen
• Laat je huid ademen
• Stop tijdelijk met crèmes en zalfjes
• Houd je handen thuis
• Kies je make-up zorgvuldig
• Hydratatie van binnenuit
• Medicijnen
• Vooruitzichten en prognose
• Preventie

Wat is dermatitis perioralis?

Dermatitis perioralis is een huidaandoening die wordt gekenmerkt door kleine rode bultjes (papels), rond de mond. Het is een goedaardige huidontsteking die zich voornamelijk manifesteert bij jonge vrouwen, maar ook mannen en kinderen kunnen erdoor getroffen worden. Dermatitis betekent ontsteking van de huid of huidontsteking en perioralis betekent rondom de mond.

Rond de ogen
Een soortgelijke huiduitslag wordt soms rond de ogen gezien. In dat geval spreekt men van dermatitis periocularis. Periocularis betekent rond de ogen.

Oorzaak dermatitis perioralis

Hoewel de precieze oorzaak onbekend is, bestaat er een sterke relatie met het gebruik van corticosteroïd (hormoon) crèmes of zalven in het gezicht in verband met de behandeling van een andere aandoening. Het frequent gebruik van cosmetica, zoals foundation make-up, rondom de mond kan de huidaandoening ook uitlokken. Onlangs wees onderzoek uit dat sommige zonnebrandcrèmes die worden gebruikt op het gezicht, ook een trigger kan zijn voor dermatitis perioralis bij sommige kinderen en volwassenen. Make-up, reinigingsmiddelen en cosmetica die op het gezicht worden toegepast, kunnen ook een uitlokkende factor zijn. Bepaalde bestanddelen van cosmetica kunnen de trigger zijn. Fysische factoren zoals sterke wind en ultraviolet (UV) licht kunnen ook een rol spelen. De anticonceptiepil kan een uitlokkende factor zijn in sommige gevallen. Tot slot kunnen hormonale factoren een rol spelen. Zo ervaren sommige vrouwen dat de uitslag verergert vlak voor de menstruatie.

Variant van rosacea of seborroïsch eczeem
Er zijn dermatologen die van mening zijn dat dermatitis perioralis een variant is rosacea of een seborroïsch eczeem dat verergert onder invloed van zonlicht.

Is clownseczeem besmettelijk?

Clownseczeem is niet besmettelijk.

Wie ontwikkelt clownseczeem?

Dermatitis perioralis komt het meest voor bij jonge vrouwen, meestal in de leeftijden van 15-45 jaar. Minder dan 10% van de patiënten is man. Kinderen krijgen het ook minder vaak dan vrouwen. Aangezien het aantal mannen dat gezichtshuidproducten gebruikt toeneemt, neemt ook het aantal mannen met periorale dermatitis navenant toe.

Symptomen: rode uitslag rond mond

Dermatitis perioralis wordt gekenmerkt door kleine rode bultjes en pusteltjes rond de mond, die een onaangenaam branderig gevoel kunnen veroorzaken. Meestal is de ondergrond rood. Jeuk is niet een veel voorkomend symptoom. Er kan enige schilfering optreden. Het ontstaat meestal vrij plotseling op de bovenlip, naast de neus en/of op de kin. In veel gevallen is het gehele gebied rondom de mond aangedaan. Typisch is dat langs de lippen een smalle zone van normale huid zichtbaar is. De huid is gevoelig voor externe prikkels, zoals water, zeep en blootstelling aan zonlicht.

Complicaties

CGPD

Facial Afro-Caribbean childhood eruption (FACE), tegenwoordig aangeduid als childhood granulomateuze periorificiale dermatitis (CGPD), wordt veelal beschouwd als een ongewone variant van clownseczeem die gepaard gaat met persistente geelachtige papules. Het komt vooral voor bij jonge kinderen en volgt bijna altijd het gebruik van een corticosteroïde.

Acne steroidalis

Acne steroidalis (Engels: steroid induced acne) is een op gewone acne lijkende beeld veroorzaakt door systemische steroiden of anabole steroiden. Lokale corticosteroïden (in crème of zalf) kunnen ook een acneïforme eruptie of uitslag veroorzaken, vooral rond de mond.

Flare-up

Een ernstige terugkeer van clownseczeem kan optreden na abrupte stopzetting van de toepassing van topische steroïde zalf op de gezichtshuid.

Onderzoek en diagnose

Meestal wordt alleen op basis van de kenmerkende afwijkingen de diagnose gesteld. Wat vooral opvalt is een erytheem rond de mond waarbij een smalle zoom om het lippenrood vrij blijft, met kleine rode en soms schilferende papels en tijdens een exacerbatie ook pusteltjes. Aanvullend onderzoek heeft vaak geen meerwaarde. In een enkel geval vindt de dermatoloog het nodig om onder plaatselijke verdoving een stukje huid weg te nemen (een biopt) voor microscopisch onderzoek.

Medische behandeling van dermatitis perioralis

Door de arts kunnen medicijnen worden voorgeschreven en er zijn een aantal maatregelen die je zelf kunt nemen om clownseczeem het hoofd te bieden.

Het is aan te bevelen dat de patient het gebruik van lokale corticosteroïdpreparaten en cosmetica staakt. De patiënt doet er ook verstandig aan om het gelaat te reinigen met lauw water in plaats van zeep. Vaak is de aandoening self-limiting, dat wil zeggen dat de huidaandoening vanzelf verdwijnt, gemiddeld binnen drie maanden. Na het staken van lokale corticosteroïdpreparaten kan de aandoening in eerste instantie verergeren. Daarnaast is het belangrijk dat je stopt met met dag-/nachtcrèmes en make-up.

Zelfzorgmaatregelen

Neem de volgende zelfzorgmaatregelen in acht:

Laat je huid ademen

Probeer de huid rond je mond zo min mogelijk te irriteren. Vermijd agressieve gezichtsreinigers en exfoliërende scrubs. Kies in plaats daarvan voor milde, niet-geparfumeerde producten. Je huid is net als een plant die je niet teveel water moet geven — soms heeft ze rust en frisse lucht nodig om te herstellen.

Stop tijdelijk met crèmes en zalfjes

We weten dat het verleidelijk is om van alles te smeren om de roodheid en bultjes weg te krijgen. Maar paradoxaal genoeg kunnen veel crèmes, vooral die met steroïden, de symptomen verergeren. Zet ze tijdelijk opzij en gun je huid wat rust. Zie het als een "detox" voor je gezicht!

Houd je handen thuis

Hoe verleidelijk het ook is, probeer niet aan de plekjes te zitten of te krabben. Dit kan het eczeem verder irriteren en de ontsteking verergeren. Beschouw je huid als een kunstwerk dat je met rust moet laten om te laten herstellen.

Kies je make-up zorgvuldig

Als je make-up gebruikt, ga dan voor producten die vrij zijn van irriterende stoffen. Zware foundations kunnen de poriën verstoppen en het herstelproces vertragen. Geef je huid af en toe een "vrije dag" zonder make-up, zodat ze volledig kan herstellen zonder blokkades.

Hydratatie van binnenuit

Je huid heeft niet alleen van buitenaf zorg nodig. Drink voldoende water en eet gezond om je huid van binnenuit te ondersteunen. Denk aan je huid als een spons: een goed gehydrateerde spons herstelt sneller dan een uitgedroogde!

Medicijnen

Door de huisarts kan een indifferente, niet vettende crème worden voorgeschreven. Ook kan een gel of crème die metronidazol bevat worden voorgeschreven. Als dit onvoldoende effect heeft of als de klachten verergeren, kan een orale kuur met tetracycline worden voorgeschreven. Er is onvoldoende bewijs dat lokale antibiotica een positief effect heeft.

Vooruitzichten en prognose

De aandoening is in principe zelfbeperkend, maar kan soms terugkeren na herstel. Het herstel verloopt meestal voorspoedig bij adequate behandeling. Soms duurt het wel enkele weken alvorens een merkbare verbetering optreedt en het eczeem wegtrekt.

Preventie

Clownseczeem kan doorgaans voorkomen worden door het vermijden van topische steroïden en occlusieve gezichtscrèmes, dat wil zeggen crèmes die de huid afsluiten. Wanneer topische steroïden nodig zijn om een ontstekingsuitslag te behandelen, moeten ze nauwkeurig op het aangetaste gebied worden toegepast, niet meer dan eenmaal daags (of zoals voorgeschreven) in een zo laag mogelijke sterkte, en de behandeling moet worden gestaakt zodra de uitslag weg is.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Eczeem (soorten eczeem): symptomen, oorzaak en behandeling
• Rode kleine bultjes mond, kin en ogen: periorale dermatitis
• Rode vlekken onder ogen: eczeem en huiduitslag rond de ogen