Rode kleine bultjes mond, kin en ogen: periorale dermatitis

Merk je rode uitslag rond de mond op? Periorale dermatitis wordt ook wel 'clownseczeem' genoemd, omdat het een dermatose betreft waarbij rode kleine bultjes optreden en dan vooral rond de mond en op de kin. Periorale dermatitis kan ook op andere plekken in het gezicht gezien worden: rond de neus, op het voorhoofd en rond de ogen. De huid kan daarbij ook rood worden. De lippen zijn echter niet aangedaan. De oorzaak van periorale dermatitis moet vaak gezocht worden in het langdurig gebruik van een hormoonzalf in het gezicht, of cosmetica (make-up) of zonnebrandcrème. De aandoening gaat normaal gesproken vanzelf over na staken van het gebruik van de hormoonzalf en cosmetica die het uitlokken. Bij periorale dermatitis kan het gebruik van zeep en blootstelling aan zon de aangedane huid irriteren. Periorale dermatitis is niet besmettelijk.

• Wat is dermatitis perioralis?
• Wie krijgt periorale dermatitis?
• Oorzaak
• Corticosteroïdenzalf of -crème
• Make-up
• Symptomen: rode kleine bultjes mond, kin, ogen
• Diagnose
• Periorale dermatitis behandeling
• Uitlokken factoren vermijden
• Antibioticum
• Pimecrolimus crème
• Prognose

Wat is dermatitis perioralis?

Dermatitis perioralis is een dermatose die rond de mond is gelokaliseerd. Dermatitis betekent 'ontsteking van de huid' en perioralis 'rond de mond'. De aandoening kenmerkt zich door roodheid van de huid rond de mond met kleine papels en pustels en branderigheid. Dermatitis perioralis wordt vooral gezien bij jonge vrouwen en soms bij mannen of kinderen.

Wie krijgt periorale dermatitis?

Clownseczeem treft vooral vrouwen van 15-45 jaar. Het komt vrij vaak voor en er wordt gedacht dat het bij ongeveer 1 op de 100 vrouwen voorkomt. Ook steeds meer mannen worden getroffen door clownseczeem, vooral door de toenemende trend onder jongens en mannen om ook huidverzorgingsproducten te gebruiken.

Oorzaak

Corticosteroïdenzalf of -crème

De etiologie van dermatitis perioralis is anno 2024 onbekend, maar er is een relatie met het gebruik van crèmes of zalven met corticosteroïden (bijnierschorshormonen) in het gelaat, welke worden voorgeschreven voor bijvoorbeeld eczeem. Des te sterker het hormoon, des te groter de kans op het ontstaan van dermatitis perioralis. Paradoxaal genoeg veroorzaakt het hormoon de aandoening, maar gelijktijdig wordt het erdoor onderdrukt. Hierdoor komt het vaak voor dat na stoppen van het gebruik van de zalf of crème de aandoening (tijdelijk) zal verergeren. Om deze reden blijven veel mensen het geneesmiddel gebruiken. Het blijkt dat corticosteroïdpreparaten die voor astma worden geïnhaleerd, ook deze aandoening kunnen veroorzaken.

Make-up

Het gebruik van cosmetica en dan vooral foundation en andere vet- of oliebevattende make-up, lijkt eveneens een belangrijke rol te spelen. Waarschijnlijk komt het (mede) daardoor vaker bij vrouwen voor. Het gebruik van zonnebrandcrème kan de aandoening ook uitlokken.

Symptomen: rode kleine bultjes mond, kin, ogen

Dermatitis perioralis ontstaat meestal acuut rond de mond, op de bovenlip, naast de neus, op de wangen of op de kin. Meestal is het gehele gebied rondom de mond aangedaan, waarbij opvalt dat er er een bandvrije, gespaarde zone langs de lippen aanwezig is. Hier is de normale huid zichtbaar. Op de aangedane huid zijn veel kleine rode pukkeltjes en puistjes te zien, wat gepaard kan gaan met een schilferige ondergrond en roodheid. Je kan ook last krijgen van een branderig gevoel. Klinisch lijkt het een combinatie te zijn van seborroïsch eczeem, acne en eczeem. Als de aangedane huid in contact komt met zeep, kan het irriteren. Dit geldt ook voor blootstelling aan zonlicht.

Diagnose

In het algemeen kan de diagnose à vue worden gesteld. Aanvullend (allergisch) onderzoek is meestal niet zinvol.

Periorale dermatitis behandeling

Uitlokken factoren vermijden

Behandeling bestaat uit het uitleggen door de huisarts van de oorzaak en het staken met het gebruik van de corticosteroïdcrème of -zalf. Hetzelfde geldt voor make-up of zonnebrandcrème. Wees je ervan bewust dat na het stoppen van de hormooncrème vaak tijdelijk een duidelijke verergering van de huiduitslag is te zien. Soms wordt eerst voor korte tijd het allerzwakste hormoonpreparaat (hydrocortisoncrème) voorgeschreven, teneinde je huid geleidelijk de sterkere hormooncrème te laten ontwennen. Een indifferente (geen geneesmiddel bevattende), niet-vettende crème kan door je huisarts worden voorgeschreven. Voorts is het verstandig om je gezicht te reinigen met lauw water en geen zeep te gebruiken; zeep kan de (aangedane) huid irriteren.

Antibioticum

Bij onvoldoende effect van bovenvermelde maatregelen (en als de klachten erger worden), kan een antibioticum in de vorm van tabletten voorgeschreven worden, meestal van de tetracyclinegroep. Van een positief effect van lokale antibiotica bestaat te weinig bewijs.

Pimecrolimus crème

Andere behandelingen worden soms gebruikt voor periorale dermatitis. Deze bestaat uit het toepassen van pimecrolimus crème (merknaam Elidel ®). Deze crème gaat huidontsteking tegen. Het lijkt bijzonder effectief te zijn bij periorale dermatitis die is veroorzaakt door het gebruik van lokale steroïden.

Prognose

Om recidief te voorkomen wordt het lokale gebruik van corticosteroïden en vet- of oliebevattende cosmetica sterk afgeraden. De aandoening is normaal gesproken self-limiting en de genezing duurt gemiddeld drie maanden.

Lees verder

• Clownseczeem: symptomen en behandeling dermatitis perioralis
• Seborroïsch eczeem: rode vlekken & roodheid in het gezicht
• Uitslag in het gezicht: op de wangen, kin, neus en voorhoofd
• Jeukende uitslag in nek en hals: symptomen en oorzaken
• Droge lippen: oorzaken en tips gebarsten lippen en velletjes