Uitslag in het gezicht: op de wangen, kin, neus en voorhoofd

Huiduitslag of uitslag in het gezicht komt vaak voor. Heb je last van je gezichtshuid, voelt het raar aan of zijn er rare plekjes zichtbaar die je niet kunt thuisbrengen? En weet je niet wat de mogelijke oorzaak is van deze problemen? Dit zijn de belangrijkste soorten huidaandoeningen die een huiduitslag in het gezicht veroorzaken: acné comedonica, acné conglobata, acné cystica, acne Vulgaris (jeugdpuistjes), allergisch contacteczeem, angioma senilis, angio-oedeem, atopisch eczeem, basaalcelcarcinoom, erysipelas (wondroos), dermatosis papulosa nigra, het Favre-Racouchot syndroom, herpes simplex, herpes zoster, impetigo (krentenbaard), keratosis pilaris, lentigo maligna, melanoom, melasma (zwangerschapsmaker), mollusca contagiosa (waterwratten), rosacea, seborroïsch eczeem, spitz naevus, tinea barbea (trichomycose), tinea faciei (dermatomycose), netelroos (galbulten, urticaria) en verruca plana (platte wrat).

• Uitslag in het gezicht
• Acne agminata
• Acné comedonica
• Acné conglobata
• Acné cystica
• Acne fulminans
• Acné Vulgaris (jeugdpuistjes)
• Allergisch contacteczeem
• Angioma senilis
• Angio-oedeem
• Atopisch eczeem
• Basaalcelcarcinoom (BCC)
• Chronische discoïde lupus erythematodes
• Dermatosis papulosa nigra
• Erysipelas (wond- of belroos)
• Favre-Racouchot syndroom
• Fibrous papule of the nose / of the face
• Folliculitis
• Gerstekorrels
• Harlekijnsyndroom
• Herpes simplex
• Herpes zoster (gordelroos)
• Impetigo (krentenbaard)
• Keratoacanthoom
• Keratosis pilaris
• Lentigo maligna
• Mee-eters
• Melanoom
• Melasma (zwangerschapsmaker)
• Mollusca contagiosa (waterwratten)
• Periorale dermatitis
• Pseudo Folliculitis Barbae
• Rosacea (couperose)
• Rosacea fulminans
• Seborroïsch eczeem
• Spitz naevus
• Talgklierhyperplasie
• Tinea barbea (trichomycose)
• Tinea faciei (dermatomycose)
• Netelroos (galbulten, urticaria)
• Verruca plana (platte wrat)
• Xanthelasma palpebrarum
• Ziekte van Bowen
• Zelfzorg bij huiduitslag in het gezicht
• Wanneer huisarts inschakelen bij uitslag op wangen, kin, neus of voorhoofd?
• Direct contact opnemen
• Afspraak met huisarts maken
• Onderzoek en diagnose van de huiduitslag
• Lichamelijk - en ander onderzoek
• Verwijzing of behandeling

Uitslag in het gezicht

Een huiduitslag is een merkbare verandering in de textuur of kleur van je huid. Je huid kan schilferig, hobbelig, jeukend of anderszins geïrriteerd raken. Er zijn tal van oorzaken voor huiduitslag, waaronder:

• Allergieën;
• Medicijnen;
• Cosmetica;
• Bepaalde huidaandoeningen.

Acne agminata

Acne agminata is een zeldzame huidaandoening. De symptomen van acne agminata zijn roodbruine acneachtige knobbels en bultjes in het gezicht, in het bijzonder de oogleden, het voorhoofd, de wangen en de kin. Soms manifesteert de aandoening zich ook onder de oksels. Vermoedelijk gaat het om een ernstige variant van granulomateuze rosacea, wat weer een ernstige variant is van rosacea, gekenmerkt door stevige geelbruine puisten en bulten, rond de mond en de jukbeenderen. Het is geen sinecure om de aandoening te behandelen. Medicijnen en laserbehandeling behoren tot de mogelijkheden. Bij de meeste personen verdwijnen de knobbels en bultjes na enkele jaren, soms met achterlating van littekens

Acné comedonica

Acné comedonica is graad I acne, waarbij gesloten en open comedonen op de voorgrond staan met in het midden een zwarte plug. Het voorhoofd is vettig en glanzend en ter plaatse bevinden zich talrijke huidkleurige tot witgele pukkeltjes. Acné begint meestal in de puberteit en berust op een ontsteking van talgklierfollikels. De keuze voor behandeling hangt af van de ernst van de klachten, evenals leeftijd en geslacht; er is sprake van therapeutisch maatwerk. Men begint de behandeling vanzelfsprekend met topische (plaatselijke) middelen, zoals benzoylperoxide, salicylzuur of lokale vitamine A preparaten, zo nodig gevolgd door systemische middelen.

Acné conglobata

Acné conglobata betreft acné graad III met op de wangen, kin en voorhoofd sterk ontstoken papulopustels (rode ontstoken bulten) die deels samenvloeien tot uitgebreide rode plekken die pijn doen, zogenaamde infiltraten. Voorts zijn gesloten (witte) en open (zwarte) comedonen of mee-eters zichtbaar. Restfase met littekenvorming. Vanwege toegenomen talgproductie glanst de huid. Behandeling vindt plaats door middel van systemische therapie, hetzij met antibiotica, hetzij met isotretinoïne, een geneesmiddel dat wordt voorgeschreven tegen ernstige, therapieresistente vormen van acne.

Acné cystica

Acné cystica is een ernstige vorm van acne met grote papulopustels, confluerend tot ontstoken cysten, met infiltraten en littekenvorming, waarbij een actieve systemische aanpak nodig is. De cyste zal in een rustig, niet-ontstoken stadium operatief verwijderd worden.

Acne fulminans

Acne fulminans is een zeer heftige en zeldzame vorm van acne, een subtype van acne conglobata, waarbij zeer heftige ontstekingen van de talgklieren op de voorgrond staan. Acne fulminans wordt gekenmerkt door heftig ontstoken puisten die zich zeer snel ontwikkelen tot open wondjes en zweertjes. Het zijn vooral jongens en jongemannen in de leeftijd van 13 tot 22 jaar die gevoelig zijn voor dit type acne.

Acné Vulgaris (jeugdpuistjes)

Acné vulgaris kunnen onder meer optreden op het gezicht. De behandeling van jeugdpuistjes is afhankelijk de ernst van de acne, het type acne, maar ook van het huidtype,de leeftijd en het geslacht van de persoon met acne. Veelal zal een plaatselijke, uitwendige behandeling volstaan.

Allergisch contacteczeem

Contacteczeem is een ontsteking van de huid, die ontstaat wanneer de huid in aanraking komt met bepaalde stoffen. Het komt vooral voor op handen, voeten of in het gezicht. In het gezicht kan het worden veroorzaakt na gebruik van zonnecrème of nachtcrème. Hierbij kunnen (in de acute variant) sterk jeukende en branderig aanvoelende met vocht gevulde blaasjes ontstaan, samen met een diffuse, rode en vurige zwelling. Behandeling bestaat uit het mijden van de verantwoordelijke stof en het lokaal aanbrengen van corticosteroïden. Bij een uitgebreide reactie of een ernstig beloop vindt systemische behandeling plaats.

Angioma senilis

Deze ouderdoms-hemangioom is een goedaardige, felrode, vlakke tot bolronde, roodglanzende, vast-elastische, 1-6 mm grote nodulus. Ze komen vaak voor, vooral na het 40e levensjaar. Meestal ontstaan er tientallen van zulke laesies. Ze kunnen over het hele lichaam voorkomen, uitgezonderd de slijmvliezen, waaronder in het gezicht. De oorzaak is niet bekend. Behandeling is niet nodig, maar indien het als cosmetisch storend wordt ervaren kan men -afhankelijk van grootte en lokalisatie- overgaan tot elektrocoagulatie, vaatlaser of excisie (wegsnijden).

Angio-oedeem

Plotseling optredende forse zwelling, vooral rondom het oog, wat gepaard kan gaan met jeuk. Meestal wordt angio-oedeem veroorzaakt door een allergische reactie op bepaald voedsel, zoals noten of aardbeien. Minder vaak is medicijnenallergie de oorzaak, maar het kan ook optreden na een insectenbeet.

Atopisch eczeem

Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een vorm van eczeem die voornamelijk optreedt op de kinderleeftijd, met vooral rode, schilferende haarden en kleine bultjes.

Basaalcelcarcinoom (BCC)

Het basaalcelcarcinoom wordt beschouwd als een vorm van huidkanker, maar is in vrijwel alle gevallen goed te genezen. Het basaalcelcarcinoom heeft meestal de vorm van een huidkleurig bultje, met opgeworpen, glanzende rand met vaatverwijdingen (kleine bloedvaatjes). Het centrum kan wat ingezakt zijn en zweren. Het basaalcelcarcinoom kan chirurgisch worden verwijderd.

Chronische discoïde lupus erythematodes

Chronische discoïde lupus erythematosus (CDLE) is een vrij zeldzame huidziekte, welke tot de groep van zogeheten 'bindweefselziekten' behoort. CDLE is een vorm van de auto-immuunziekte lupus erythematodes (LE). Bij een auto-immuunziekte is het eigen afweersysteem ontregelt en keert het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam. Bij LE kunnen ziekteverschijnselen optreden in verschillende organen en de huid, maar bij CDLE blijft de ziekte normaal gesproken beperkt tot de huid, waarbij er meestal rode plekken in het gezicht te zien zijn.

Dermatosis papulosa nigra

Dermatosis papulosa nigra is een huidaandoening die meestal wordt gekenmerkt door meerdere, kleine, hypergepigmenteerde, asymptomatische bruine tot zwarte papels op het gezicht en/of nek van volwassen mensen. Het komt vooral voor bij mensen met meer pigment in de huid: mensen van Aziatische en negroïde afkomst. Het is een volkomen onschuldige aandoening, die niet besmettelijk is. Behandeling is niet nodig, maar bij onoverkomelijke cosmetische bezwaren kan electrocoagulatie worden toegepast.

Erysipelas (wond- of belroos)

Wondroos is een ernstige bacteriële infectieziekte van de lederhuid en het onderhuidse vetweefsel. De aangedane huid wordt plotseling rood, warm, gezwollen en pijnlijk. De rand is scherp begrensd en verheven en soms ontstaan er naderhand blaren, die donkerrood kunnen worden van het bloed daarin. Minder ernstige wondroos kan behandeld worden met orale antibiotica.

Favre-Racouchot syndroom

Het Favre-Racouchot syndroom is de benaming voor de combinatie van solaire cysten en comedonen met elastose van de huid (= verandering van de huid door ultraviolet licht). De voorkeurslokalisatie is het gezicht: wangen en neus, rond de ogen, soms in de nek of achter de oren. Het wordt geassocieerd met cumulatieve, chronische, hoge zonexpositie en (bovenal) roken.

Fibrous papule of the nose / of the face

Een fibrous papule of the nose / of the face is een goedaardig huidkleurig bultje of papeltje in het gelaat, vaak op of rond de neus, of lip. Het bultje is zo'n 1-5 mm. Vaak gaat het om één bultje in het gezicht, soms gaat om om meer bultjes. De oorzaak is niet precies bekend. Het bultje hoeft vanuit medisch oogpunt bezien niet behandeld te worden. Ze kunnen worden verwijderd als ze als cosmetisch storend worden ervaren.

Folliculitis

Folliculitis duidt op een ontsteking van het bovenste deel van het haarzakje of haarfollikel. Vaak ontstaat de ontsteking als gevolg van een infectie met een bacterie, een schimmel, een virus of een gist. Ter plekke van het haarzakje verschijnt vaak een ontsierend puskopje. Veelal gaat het gepaard met een jeukende, irriterende of pijnlijke huid. Een folliculitis gaat meestal spontaan over.

Gerstekorrels

Gerstekorrels komen relatief vaak voor. Een gerstekorrel (ook 'milium' genoemd) is een 1 tot 2 mm grote holte (cyste), welke is gevuld met hoornmateriaal. Het ziet eruit als een wit korreltje op de huid (zie foto). Meestal komen ze in het gezicht voor, vooral rond de ogen. Een gerstekorrel is volstrekt goedaardig en behoeft vanuit medisch oogpunt bezien geen behandeling. Vaak verdwijnen ze na verloop van tijd spontaan. Vanuit cosmetisch oogpunt kan gekozen worden voor behandeling.

Harlekijnsyndroom

Het harlekijnsyndroom is een uiterst zeldzame en in Nederland weinig beschreven functiestoornis van het sympathische zenuwstelsel. Bij het harlekijnsyndroom is het gelaat en soms ook de arm en hand bij inspanning, emotie en bij warm weer aan één zijde heftig bezweet en rood verkleurd, terwijl de andere zijde bleek en droog blijft.

Herpes simplex

Het besmettelijke herpes simplex-virus (HSV) veroorzaakt verschillende aandoeningen die zich kenmerken door roodheid, bultjes en (pijnlijke) blaasjes op de huid en slijmvliezen, later korstjes, meestal op of rond de lippen roodheid (koortslip) maar kan ook op de wang, of rond de mond voorkomen.

Herpes zoster (gordelroos)

Gordelroos is een zeer pijnlijke, acuut optredende huidreactie, die gepaard gaat met kleine blaasjes, en voorafgegaan wordt door presisterende pijn in het betreffende gebied. Het wordt veroorzaakt door een reactivatie van het waterpokkenvirus die voor een ontsteking van de zenuw in het betreffende gebied zorgt.

Impetigo (krentenbaard)

Krentenbaard is een frequent voorkomende en zere besmettelijke bacteriële huidinfectie. Dit gaat gepaard met rode vlekken of bultjes, met geelbruine korstjes. Krentenbaard wordt behandeld met antibiotica. Voor milde gevallen kan een antibioticazalf of crème volstaan.

Keratoacanthoom

Een keratoacanthoom is een relatief veelvoorkomend en snelgroeiend (dagen tot weken) goedaardig huidtumortje. Behandeling bestaat vaak uit excisie (wegsnijden).

Keratosis pilaris

Keratosis pilaris is een huidaandoening waarbij er een stoornis in de rijping van de hoorncellen bij de haarzakjes optreedt. Op de plekken waar de haren uit de huid komen, ontstaan kleine rode, ruwe laesies, in kleur variërend van huidkleurig tot rood of bruin.

Lentigo maligna

Lentigo maligna is een vroeg stadium van het melanoom en manifesteert zich als een lichtbruine tot zwarte, onregelmatige maar scherp begrensde macula. Het centrum wordt geleidelijk donkerder. Het is asymptomatisch. Behandeling bestaat uit het wegsnijden van de laesie.

Mee-eters

Mee-eters, ook 'comedonen' genoemd, worden veroorzaakt door een verstopping van de huidporiën door een ophoping van talg en hoornstof. Het hoorn hoopt zich op in het haarzakje en vermengt zich met talg. In de verwijde opening van de porie ontstaat een zwart kopje, de zogeheten 'blackhead'. Het pigment melanine dat zich in de mee-eter bevindt, zorgt voor de zwarte kleur. Het is ook mogelijk dat de opening vernauwd en in zulke gevallen is het kopje wit, de zogeheten 'whitehead'.

Melanoom

Uit een bestaande lentigo maligna (zie boven) kan zich een melanoom ontwikkelen, dat is een vorm van huidkanker, die ontstaat uit de melanocyten (pigmentcellen van de huid). Er bestaan verschillende soorten melanomen. Behandeling bestaat uit excisie (eerst diagnostisch, daarna een therapeutische excisie).

Melasma (zwangerschapsmaker)

Een zwangerschapsmasker is een bruine tot donkerbruine verkleuring van het gezicht (voorhoofd, wangen, neus en rondom de mond) en soms ook de nek. Het betreft een maculeuze (vlekkerige) hyperpigmentatie met scherpe begrenzing, vaak symmetrisch. Het komt vooral veel voor bij zwangere vrouwen.

Mollusca contagiosa (waterwratten)

Waterwratjes worden veroorzaakt door een virus en bestaan uit huidkleurige, halfbolvormige papels met in het midden een deuk.

Periorale dermatitis

Periorale dermatitis wordt ook wel 'clownseczeem' genoemd, omdat het een dermatose betreft waarbij rode kleine bultjes optreden en dan vooral rond de mond en op de kin. Periorale dermatitis kan ook op andere plekken in het gezicht gezien worden: rond de neus, op het voorhoofd en rond de ogen. De huid kan daarbij ook rood worden. De lippen zijn echter niet aangedaan. De oorzaak van periorale dermatitis moet vaak gezocht worden in het langdurig gebruik van een hormoonzalf in het gezicht, of cosmetica (make-up) of zonnebrandcrème. De aandoening gaat normaal gesproken vanzelf over na staken van het gebruik van de hormoonzalf en cosmetica die het uitlokken.

Pseudo Folliculitis Barbae

Pseudo Folliculitis Barbae betekent letterlijk 'op folliculitis gelijkende afwijkingen in de baardstreek' en staat bekend als scheerirritatie, scheerbultjes, scheerpuistjes en ingegroeide haartjes. Het betreft hardnekkige irritatie veroorzaakt door scheren/ontharen.

Rosacea (couperose)

Rosacea is een veel voorkomende rode, acne-achtige, goedaardige, chronische huidaandoening die vele mensen van jong tot oud, maar vooral vrouwen van middelbare leeftijd, treft. De etiologie is onbekend. De belangrijkste symptomen van rosacea zijn rode, roze, rozerode of soms paars-rode vlekken in het gezicht en kleine uitgezette bloedvaatjes.

Rosacea fulminans

Rosacea fulminans, ook bekend als 'pyoderma faciale', is een zeldzame, ernstige variant van rosacea en wordt gekarakteriseerd door hevige en acuut optredende bultjes en puistjes (papels en pustels) en roodheid (erytheem) in het gelaat. Deze ontsierende huidaandoening treft vooral jongvolwassen vrouwen en wordt vaker gezien tijdens de zwangerschap.

Seborroïsch eczeem

Seborroïsch eczeem manifesteert zich als vettige, gelige schilfers op begrensd roodachtige huid, veelal op de hoofdhuid, het gezicht en dan vooral in de wenkbrauwen, aan de zijkanten van de neus en achter de oren. Seborroïsch eczeem hoeft niet behandeld te worden, maar bij overmatige roodheid en jeuk, kan tijdelijk een corticosteroïd lotion of crème worden aangebracht.

Spitz naevus

Een spitz naevus goedaardige rode, halfbolvormige tumor met glad oppervlak. Behandeling bestaat uit excisie.

Talgklierhyperplasie

Talgklierhyperplasie zijn vergrote talgklieren, zichtbaar als bobbelige bultjes op de huid. Meestal gaat het bij talgklierhyperplasie om één plekje, soms meerdere, vaak op het voorhoofd.

Tinea barbea (trichomycose)

Tinea barbae, ook wel 'baardschurft' genoemd, is een schimmelziekte van de baardstreek, met begrensde, rood ontstoken huidveranderingen, met pustels, crustae en verdikking van de huid.

Tinea faciei (dermatomycose)

Dit is een oppervlakkige schimmelinfectie van de gezichtshuid (ringvormige haard).

Netelroos (galbulten, urticaria)

Netelroos is een overgevoeligheidsreactie van de huid die ontstaan door het vrijkomen van histamine en andere ontstekingsmediatoren. Het ontwikkelt zich vaak in korte tijd en het kenmerkt zich door (ringvormige) rode of bleekroze, jeukende huiduitslag (bultjes en verhevenheden), in verschillende vormen en maten.

Verruca plana (platte wrat)

De platte wrat is glad, vlak en slechts 1-5 mm groot. Het is een lichtbruin of huidkleurig papeltje, altijd meervoudig, en ze komen vooral voor op gezicht, armen en benen.

Xanthelasma palpebrarum

Xanthelasma is een onschuldige huidaandoening, waarbij zich duidelijk herkenbare gele, fluweelachtige papels en vlakke plaques voordoen op beide oogleden, zowel op de onder- als bovenoogleden. Het begint als een bultje en het groeit in de loop der maanden uit tot ontsierende plaques. De oorzaak van deze huidaandoening is niet bekend. Behandeling kan bestaan uit peeling, elektrocoagulatie onder lokale verdoving, CO2-laser behandeling of excisie.

Ziekte van Bowen

De ziekte van Bowen of morbus Bowen is een langzaam groeiend voorstadium van het plaveiselcelcarcinoom, een type huidkanker. De ziekte van Bowen kenmerkt zich door chronische ontstekingskenmerken als roodheid, schilfering en soms ook jeuk. De plekjes hebben wel wat weg van eczeem of psoriasis. De ziekte van Bowen wordt vooral bij ouderen gezien, zowel mannen als vrouwen. De ziekte is genoemd naar de arts Bowen die deze huidaandoening in 1912 heeft beschreven.

Zelfzorg bij huiduitslag in het gezicht

Je kunt de meeste milde vormen van huiduitslag als gevolg van irritatie zelf verzorgen, maar het hangt natuurlijk wel af van de oorzaak. Volg deze richtlijnen om het ongemak te vergemakkelijken en het helingsproces te bespoedigen:

• Gebruik één tot tweemaal per dag een neutrale zalf of crème. Deze zorgen ervoor dat de huid meer vocht kan vasthouden en beschermen tegen uitdrogen van de huid. Ook verminderen ze de jeuk en de irritatie.
• Gebruik zachte, neutrale reinigingsproducten in plaats van geurige zepen.
• Gebruik warm water in plaats van heet water om je huid en haar te wassen.
• Dep de huid en de huiduitslag droog in plaats van de huid droog te wrijven.
• Laat de huiduitslag ademen. Bedek het dus niet met een sjaal of ander kledingstuk.
• Stop met het gebruik van nieuwe cosmetica of lotions, omdat ze huiduitslag kunnen veroorzaken.
• Vermijd om te krabben aan de huiduitslag, omdat het de uitslag kan verergeren en het kan zelfs leiden tot een bacteriële infectie.
• Neem een masker van dode-zee-zout/modder. Modder uit de Dode Zee wordt al vele eeuwen gewaardeerd om zijn therapeutische kwaliteiten en omdat de modder plaatselijk puur gebruikt kan worden, is het een uitstekend middel om huidproblemen zoals psoriasis, eczeem en acne te behandelen.
• Was je haar en hoofdhuid regelmatig met anti-roosschampoo als je een roos hebt met huiduitslag.

Wanneer huisarts inschakelen bij uitslag op wangen, kin, neus of voorhoofd?

Direct contact opnemen

Neem direct contact op met een arts als je een huiduitslag ervaart samen met een van de volgende symptomen:

• Toegenomen pijn of verkleuring in het uitslaggebied;
• Dichtgeknepen gevoel of jeuk in de keel;
• Ademhalingsproblemen;
• Zwelling van het gezicht of extremiteiten;
• Koorts;
• Verwardheid;
• Duizeligheid;
• Ernstige pijn in het hoofd of nek;
• Herhaaldelijk braken of diarree.

Afspraak met huisarts maken

Neem contact op met je huisarts als je een huiduitslag in het gezicht hebt, wat gepaard gaat met systemische symptomen zoals:

• Gewrichtspijn;
• Een zere keel of keelpijn;
• Verhoging;
• Rode strepen of gevoelige plekken in de buurt van de uitslag;
• Een recente insectenbeet.

Onderzoek en diagnose van de huiduitslag

Lichamelijk - en ander onderzoek

Je huisarts zal een lichamelijk onderzoek uitvoeren en je huiduitslag bekijken. De huisarts zal vragen stellen je huiduitslag (sinds wanneer heb je er last van, ging er iets aan vooraf, etc,), je medische voorgeschiedenis, je voeding, recent gebruik van producten of medicijnen, hygiëne, etc. De arts kan ook je temperatuur opnemen en een aantal vervolgonderzoeken doen, zoals:

• Bloedonderzoek;
• Allergietest;
• Een huidbiopsie uitvieten, waarbij de arts een klein monster huidweefsel wegneemt voor analyse onder de microscoop.

Verwijzing of behandeling

De huisarts kan je zo nodig verwijzen naar een specialist, zoals een dermatoloog (huidarts), voor verder onderzoek. De arts kan ook medicijnen voorschrijven om je uitslag te verlichten in de vorm van een zalf, crème, lotion of pillen. De meeste mensen kunnen hun huiduitslag goed behandelen met door de huisarts voorgeschreven medicijnen en zelfzorgmaatregelen.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Kinderziekten met vlekjes op de huid, blaasjes, huiduitslag
• Bruine vlekken op de huid: nek, hand, gezicht, schouder, arm
• Bultjes in gezicht: pukkeltjes op wangen, kin en voorhoofd