Psoriasis: Chronische huidziekte met droge huid en schilfers
Psoriasis is een veel voorkomende chronische huidziekte waarbij de huid van de patiënt ontstoken is en afschilfert. Ook nagelafwijkingen zijn veel voorkomend bij de huidaandoening. Meestal treden de symptomen op bij jongere patiënten, al komen ze op elke leeftijd voor. Enkele uitlokkende factoren verergeren de klachten of doen de symptomen verschijnen. De diagnose van de auto-immuunziekte, die in diverse vormen bestaat, gebeurt aan de hand van een stukje weefsel dat de arts verder onderzoekt. Heel wat behandelingsopties zijn mogelijk voor de huidafwijking, al combineert de arts vaak meerdere behandelingen om een zo optimaal mogelijk resultaat te verkrijgen. De vooruitzichten zijn verschillend, maar veelal lijdt de patiënt levenslang aan de ziekte, al treden soms rustigere periodes op. De ziekte is tot slot gekoppeld met tal van complicaties.
Synoniemen psoriasis
Mensen kennen psoriasis nog onder andere termen zoals:
- schubvlecht
- zilverschub
- schubbenziekte
Epidemiologie huidafwijking
Psoriasis is een chronische huidaandoening die wereldwijd voorkomt en invloed heeft op een aanzienlijk aantal mensen. Het is een veelvoorkomende ziekte, hoewel de prevalentie varieert afhankelijk van de geografische locatie, genetische factoren en omgevingsinvloeden. Psoriasis komt voor in alle etnische groepen, maar studies hebben aangetoond dat de prevalentie en ernst van de ziekte kan verschillen tussen verschillende bevolkingsgroepen.
Prevalentie en wereldwijde verspreiding
De prevalentie van psoriasis wordt wereldwijd geschat op ongeveer 2-3% van de bevolking. In Europa en Noord-Amerika is de prevalentie vaak hoger, terwijl het in Aziatische en Afrikaanse populaties iets minder vaak voorkomt. Psoriasis heeft meestal zijn oorsprong in de vroege volwassenheid, maar het kan zich op elke leeftijd ontwikkelen, van de kindertijd tot de oudere leeftijd.
Leeftijd en geslacht
Psoriasis komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. De meeste gevallen ontwikkelen zich tussen de 15 en 35 jaar, hoewel een tweede piek in de incidentie wordt gezien tussen de 55 en 70 jaar. Wat geslacht betreft, is er geen significant verschil in de prevalentie tussen mannen en vrouwen, hoewel sommige studies een iets hogere prevalentie bij mannen suggereren.
Geografische variaties
In landen met een gematigd klimaat, zoals in Noord-Europa, wordt psoriasis vaker gezien, terwijl het in tropische klimaten minder vaak voorkomt. Dit suggereert dat omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan zonlicht en temperatuur, een rol kunnen spelen bij het ontstaan en de ernst van psoriasis.
Mechanisme
Het mechanisme van psoriasis is complex en omvat zowel genetische als omgevingsfactoren die bijdragen aan de overproductie van huidcellen. Het is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem onterecht de gezonde huidcellen aanvalt, wat leidt tot ontsteking en versnelde huidvernieuwing.
Immuunrespons en ontsteking
Psoriasis wordt gekarakteriseerd door een abnormale immuunrespons, waarbij T-cellen, een type witte bloedcel, een belangrijke rol spelen. Deze cellen infiltreren de huid en stimuleren een ontstekingsreactie die leidt tot de versnelling van de keratinocyten (huidcellen) productie. Dit resulteert in de typische schilferige huidlaesies van psoriasis.
Genetische factoren
Genetica speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van psoriasis. Er zijn verschillende genen geïdentificeerd die geassocieerd worden met een verhoogd risico op psoriasis, waaronder die welke betrokken zijn bij het immuunsysteem en de ontstekingsreactie. Het feit dat psoriasis vaak voorkomt in families wijst op een sterke genetische component.
Omgevingsfactoren en triggers
Naast genetische factoren kunnen omgevingsfactoren zoals infecties, stress, medicatiegebruik, en veranderingen in het klimaat ook bijdragen aan het ontstaan of verergeren van psoriasis. Bijvoorbeeld, streptokokkeninfecties kunnen een flare-up van psoriasis veroorzaken bij genetisch vatbare mensen.
Oorzaken huidziekte
Normale huidcellen groeien diep in de huid en komen ongeveer één keer per maand aan de huidoppervlakte. Psoriasis ontstaat wanneer deze huidcellen snel (binnen de paar dagen) naar boven stijgen en zich vervolgens opstapelen op het huidoppervlak voordat ze de kans krijgen om te rijpen. De dode huidcellen bouwen zich hierdoor op en vormen vervolgens
schilfers. De huidziekte is een
auto-immuunaandoening. In veel gevallen is een familiegeschiedenis van psoriasis aanwezig. De huidaandoening is tot slot niet besmettelijk.
Alcoholmisbruik verergert de symptomen van psoriasis /
Bron: Jarmoluk, PixabayRisicofactoren huidaandoening
Typerend aan psoriasis zijn de
opflakkeringen waarbij de huidproblemen plots weer verergeren. Deze zijn afgewisseld met rustigere periodes. Aandoeningen die opflakkeringen veroorzaken omvatten infecties (groep A
Streptococcus:
keelontsteking en infecties van de bovenste luchtwegen), droge lucht of een
droge huid,
stress,
alcoholmisbruik,
roken, te weinig
zonlicht en veranderingen in het klimaat die de huid doen uitdrogen. Ook veroorzaken of verergeren bepaalde geneesmiddelen de symptomen van de ziekte, zoals Lithium, antimalariamiddelen en
bètablokkers (zelden). Soms hebben patiënten met psoriasis huidletsels op de huid waar hij een trauma heeft gehad (een snede, een
snijwonde, een brandwonde, een
insectenbeet, een schram,
zonnebrand (rode, pijnlijke huid door
langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht), of een infectie). Psoriasis verergert tot slot bij patiënten met een
zwak immuunsysteem. Dit zijn patiënten die lijden aan
aids of bepaalde auto-immuunziekten zoals
reumatoïde artritis (
ontsteking van gewrichten en organen) en patiënten die
chemotherapie krijgen voor de behandeling van
kanker.
Risicogroepen
Er zijn verschillende groepen mensen die meer kans hebben om psoriasis te ontwikkelen, gebaseerd op genetische, omgevings- en levensstijlfactoren.
Kinderen en adolescenten
Hoewel psoriasis vaak wordt gediagnosticeerd in de vroege volwassenheid, komt het ook voor bij kinderen. De ziekte kan zich manifesteren in de kindertijd, vaak met een ernstigere vorm, zoals guttate psoriasis, die wordt geassocieerd met streptokokkeninfecties.
Ouderen
Ouderen kunnen psoriasis ontwikkelen of een verergering van de ziekte ervaren door veranderingen in het immuunsysteem en andere leeftijdsgebonden factoren. Bovendien kan psoriasis in deze groep moeilijker te behandelen zijn vanwege andere gezondheidsproblemen.
Mensen met auto-immuunziekten
Patiënten met andere auto-immuunziekten, zoals reumatoïde artritis of inflammatoire darmziekten, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van psoriasis. Er is een verhoogde kans op co-existentie van psoriasis en andere auto-immuunziekten.
Symptomen: Droge huid met schilfers
Psoriasis presenteert zich in verschillende klinische patronen maar vaak treedt wel een overlap op tussen de verschillende vormen. De symptomen verschijnen snel of geleidelijk en vaak komen en gaan de symptomen van de huidziekte.
Huid
In zijn typische vorm verschijnt psoriasis in goede afgebakende, rode, schilferige plaques (vlekken). De huid is hierdoor dik, rood (ontstoken) en droog. Deze plaques jeuken meestal of voelen
pijnlijk aan (
pijnlijke huiduitslag). Ze bevinden zich meestal op de ellebogen, de knieën, andere delen van de
benen, de
hoofdhuid, de lage rug, het
gezicht, de
handpalmen en de
voetzolen (
jeukende voeten), maar ze komen mogelijk overal op de lichaamshuid voor. Zo heeft een patiënt bijvoorbeeld
jeuk onder de oksels en
pijn aan de oksel als gevolg van psoriasis. Ook komen
afwijkingen rond of in de ogen voor als gevolg van psoriasis.
Nagels
Tot 50% van de patiënten met psoriasis ontwikkelt
nagelafwijkingen aan de
tenen of vingers. Zelden gaan deze veranderingen vooraf aan de huidziekte. Vijf soorten nagelwijzigingen zijn mogelijk bij psoriasis:
- putjes in de nagelplaat (putjesnagels)
- distale scheiding van de nagelplaat (onycholyse)
- een geelbruine verkleuring
- leukonychie (witte nagels)
- subunguale hyperkeratose (verhoorning en verdikking van de huid onder de nagels)
- een beschadigde nagelmatrix en het verlies van de nagelplaat
De behandeling van nageldystrofie is erg moeilijk.
Andere symptomen
Ook treft de ziekte bij sommige patiënten de zachte weefsels van de genitaliën (genitale zweren bij mannen) en de mond (cheilose: zwelling, kersrode verkleuring, fissuur- en korstvorming, soms met erosies van liprood en mondhoeken).
Gewrichtspijn en ernstige
roos op de hoofdhuid zijn andere symptomen. Af en toe is de ziekte geassocieerd met pijnlijke, gezwollen vingers en/of tenen (
dactylitis).
Alarmsymptomen
Er zijn verschillende alarmsymptomen die kunnen wijzen op de ontwikkeling van psoriasis of een verergering van de aandoening. Het is belangrijk om alert te zijn op deze symptomen, vooral als ze snel veranderen of verergeren.
Plotselinge verslechtering van de huidafwijkingen
Een plotselinge verergering van de huidafwijkingen, zoals de uitbreiding van schilferige plekken, kan wijzen op een acute flare-up van psoriasis, vooral bij een trigger zoals een infectie of een verandering in medicatie.
Pijn en ontsteking
Pijnlijke plekken of gewrichten kunnen optreden bij bepaalde vormen van psoriasis, zoals psoriatische artritis. Als de huidpijn ernstig is of gepaard gaat met gewrichtspijn, moet dit onmiddellijk worden geëvalueerd door een arts.
Koorts en algemene malaise
In sommige gevallen kan psoriasis gepaard gaan met systemische symptomen zoals koorts, wat kan duiden op een ernstigere vorm van de ziekte of een infectie die de aandoening verergert.
Vormen van psoriasis
Psoriasis bestaat in diverse vormen.
Eruptieve psoriasis
Bij eruptieve psoriasis zijn de bovenste romp en bovenste ledematen getroffen door plaques; dit komt het vaakst voor bij jongere patiënten.
Erythrodermische psoriasis
Bij
erythrodermische psoriasis ontstaat een wijdverbreide roodheid en afschilfering van de huid. Deze ernstige vorm van psoriasis gaat mogelijk gepaard met malaise (een algemeen ziek gevoel),
koorts en verstoringen in de bloedsomloop. Erythrodermische psoriasis komt tot stand als een reactie op ernstige zonnebrand of bij het gebruik van
medicijnen zoals onder andere
corticosteroïden (sterke ontstekingsremmers). Dit is mogelijk eveneens het gevolg van een langere periode van verhoogde activiteit van psoriasis die slecht behandeld is. Erythrodermische psoriasis is bij een deel van de patiënten zeer ernstig en vereist bijgevolg onmiddellijke medische aandacht.
Guttata psoriasis
Kleine, druppelvormige letsels bevinden zich hierbij op de romp, de ledematen en de hoofdhuid. Meestal zijn de bovenste luchtwegen (zoals
keelpijn veroorzaakt door streptokokkenbacteriën) de oorzaak van
psoriasis guttata (druppelvormige, rode vlekken op de huid met jeuk). De symptomen verschijnen veelal ongeveer twee weken na een streptokokkeninfectie.
Inverse psoriasis (psoriasis inversa)
Gladde, rode vlekken verschijnen in de huidplooien nabij de genitaliën, onder de
borsten of in de
oksels. De symptomen verergeren door wrijving en zweten.
Psoriasis inversa komt vaak voor bij
kinderen en jongvolwassenen.
Plaque psoriasis
Dit is de “gewone” vorm van psoriasis. Deze vorm van de huidziekte kenmerkt zich door rozerode schilferige plaques, met zilveren schilfers die zich vooral op de knieën en ellebogen bevinden. De onderrug, de oren en de hoofdhuid zijn eveneens vaak aangetast door plaque psoriasis. Bij een huidtrauma verschijnen nieuwe plaques van psoriasis; de zogenaamde “
fenomeen van Köbner”. De letsels zijn jeukend of pijnlijk.
Psoriasis pustulosa
Bij
pustuleuze psoriasis (huidziekte met witte bultjes met pus) verschijnen bij hoofdzakelijk oudere patiënten terugkerende
blaren en puisten met niet-infectieuze pus op de huid, vooral op de
handen en
voeten. Dit is meestal het gevolg van medicatiegebruik, infecties, stress of blootstelling aan bepaalde chemische stoffen. Ook rokers zijn vaak getroffen. Meestal gaan geen ernstige systemische symptomen gepaard met psoriasis pustulosa.
Psoriasis syphilitica
Op psoriasis gelijkende schilfering aan handpalmen en voetzolen, soms optredend bij
syfilis.
Psoriatrische artritis
Vijf tot tien procent van de patiënten met psoriasis lijdt aan
psoriatrische artritis (symptomen aan huid en gewrichten). Dit is een vorm van
artritis (gewrichtsontsteking) die eveneens psoriasisletsels veroorzaakt. De gewrichtsontsteking en huidletsels vinden niet altijd tegelijkertijd plaats. Wel hebben patiënten met deze vorm van psoriasis vaak
nagelveranderingen.
Alarmsymptomen
Bij psoriasis moeten de volgende alarmsymptomen in de gaten worden gehouden:
- ernstige jeuk en pijn die niet verlicht wordt door gebruikelijke behandelingen
- verspreiding van huidlaesies naar andere delen van het lichaam
- ontstekingen die leiden tot ernstige zwelling en roodheid van de huid
- ontstekingsverschijnselen in gewrichten, wat kan wijzen op psoriatische artritis
- koorts en algemene malaise die gepaard gaan met huidveranderingen
- slechte reactie op standaardbehandelingen of medicatie
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
Huid
De dermatoloog bekijkt de droge, schilferende en
rode huid. Soms vinden artsen het moeilijk om psoriasis te diagnosticeren, omdat het sterk lijkt op andere huidziekten. De bevestiging van de diagnose gebeurt dan door het onderzoeken van een klein huidmonster (
biopt) onder een microscoop.
Ogen
Een
oogonderzoek is bij een aantal patiënten eveneens geïndiceerd omdat bij hen soms een aantal oogaandoeningen verschijnen zoals:
- blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
- conjunctivale hyperemie
- conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
- ectropion (naar buiten gedraaide oogleden)
- een droog hoornvlies met gestippelde keratitis (hoornvliesontsteking)
- trichiasis (naar binnen groeiende oogharen)
Bewegingsapparaat
Stijfheid, pijn, zwelling, of gevoeligheid van de gewrichten zijn mogelijk. Vaak zijn de vingers, tenen, polsen, knieën en enkels getroffen. Dit ontwikkelt zich mogelijk tot een ernstige en verminkende artritis van de handen, vooral als de behandeling niet optimaal verloopt.
Differentiële diagnose
De arts voert diverse onderzoeken uit bij psoriasis omdat hij volgende ziekten wil uitsluiten:
Behandeling
De behandeling van de ziekte gebeurt in stappen en is gebaseerd op de ernst van de huidaandoening, de grootte van de aangetaste gebieden, het type psoriasis, de voorkeuren van de patiënt en de respons van de patiënt op de initiële behandeling. De behandeling bestaat uit
topische medicijnen (geneesmiddelen die de patiënt op de huid aanbrengt),
fototherapie (behandeling via licht) en geneesmiddelen die de patiënt via de mond (oraal) inneemt of via een injectie krijgt (systemische therapie). Na verloop van tijd is de aangetaste mogelijk resistent zijn tegen de behandeling, vooral wanneer de patiënt lokale corticosteroïden gebruikt. Ook werkt niet elke behandeling voor iedere patiënt even effectief. Daarom wijzigt de patiënt soms van behandeling als deze niet werkt of wanneer te veel bijwerkingen optreden. Ook is het mogelijk dat de arts een combinatietherapie inzet waarbij hij gebruik maakt van combinaties van diverse behandelingsvormen.
Vochtinbrengende crèmes zijn nuttig /
Bron: Jniittymaa0, Pixabay Topische behandeling
De symptomen verbeteren bij sommige patiënten wanneer hij medicijnen rechtstreeks aanbrengt op de huid via een zalf of crème. Deze bevatten corticosteroïden, vitamine D3, retinoïden, koolteer of anthraline.
Vochtinbrengende crèmes en warme baden zijn rustgevend, maar ze zijn zelden sterk genoeg om conditie van de huid te verbeteren. Daarom zet de arts deze behandelingsvormen meestal in in combinatie met sterkere geneesmiddelen.
Lichttherapie
Natuurlijk ultraviolet (UV) licht van de zon en een gecontroleerde behandeling met kunstmatig UV-licht is voor een aantal patiënten nuttig bij de behandeling van psoriasis. De behandeling verloopt steeds via een arts, want zelf lang in de zon of onder een zonnebank doorbrengen brengt schade toe aan de huid waardoor het risico op
huidkanker vergroot en de symptomen bovendien mogelijk verergeren.
Systemische behandeling
Voor meer ernstige vormen van psoriasis, schrijven artsen medicijnen voor die de patiënt via de mond inneemt of anders krijgt hij deze medicatie toegediend via een injectie.
Combinatietherapie
Het combineren van een topische behandeling, lichttherapie en een systemische behandeling is vaak nuttig omdat hierdoor lagere doses van elke behandelvorm nodig zijn. Bovendien is het effect van deze combinatietherapie vaak beter dan een enkele behandeling.
Gewicht verliezen
Gewicht verliezen vermindert bij een aantal patiënten eveneens de symptomen van psoriasis.
Prognose: Vaak chronische ziekte
De prognose voor patiënten met psoriasis varieert afhankelijk van de ernst van de aandoening, de respons op behandeling en de aanwezigheid van comorbiditeiten. Psoriasis is een chronische aandoening die doorgaans in golven verloopt, met periodes van verergering en remissie.
Langdurige controle en behandeling
Hoewel psoriasis niet te genezen is, kunnen de meeste patiënten hun symptomen beheersen met een op maat gemaakte behandeling. De behandeling omvat vaak topische therapieën, lichttherapie en systeemtherapie. Regelmatige opvolging is nodig om de effectiviteit van de behandeling te waarborgen en flare-ups te voorkomen.
Kwaliteit van leven
De ernst van psoriasis kan invloed hebben op de kwaliteit van leven. Ernstige vormen van de ziekte kunnen leiden tot beperkingen in het dagelijks leven, zowel fysiek als psychologisch. Het is belangrijk voor patiënten om ondersteuning te zoeken en hun behandeling te optimaliseren om het welzijn te verbeteren.
Complicaties
Lichamelijk en psychologisch
Patiënten met psoriasis vinden de huidaandoening soms erg vervelend. Soms is hij zelfs door de jeuk en pijn niet in staat om normaal te functioneren in het dagelijks leven, waardoor zelfzorg,
wandelen, en slapen zijn aangetast. Bovendien ervaart de patiënt soms sociaal isolement. Door de plaques op de handen zijn bepaalde beroepen namelijk niet mogelijk. Ook het beoefenen van bepaalde sporten of de zorg voor familieleden of een huis is niet altijd meer mogelijk. Daarnaast ervaren een aantal patiënten met matige tot ernstige psoriasis problemen met het uiterlijk, hetgeen resulteert in
depressie, sociale isolatie, een verlaagd zelfbeeld,
angst, …
Ziekten
Ook ontwikkelt de patiënt mogelijk als gevolg van psoriasis enkele aandoeningen.
Andere auto-immuunziekten
Coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten), sclerose en inflammatoire
darmziekte zoals de
ziekte van Crohn (aandoening met
buikpijn,
diarree en
gewichtsverlies) komen vaker voor bij patiënten met psoriasis.
Diabetes mellitus type 2
Het risico van diabetes mellitus type 2 (
suikerziekte) is hoger bij patiënten met psoriasis. Hoe ernstiger de psoriasis, hoe groter de kans op diabetes mellitus type 2.
Een hart- en vaatziekte
Voor patiënten met psoriasis, is het risico op het ontwikkelen van een
hartaanval bijna drie keer groter dan bij mensen zonder de huidziekte. Het risico op een onregelmatige hartslag en een
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de
hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) is eveneens hoger bij patiënten met psoriasis. Dit is te wijten aan een overmatige
ontsteking of een verhoogd risico op
obesitas en andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Sommige psoriasisbehandelingen veroorzaken tevens een abnormaal verhoogd
cholesterolgehalte wat het risico op aderverkalking (
atherosclerose) verhoogt.
Een hoge bloeddruk (hypertensie)
De kansen op een
hoge bloeddruk zijn hoger bij patiënten met psoriasis.
Een nieraandoening
Matige tot ernstige psoriasis is gekoppeld aan een hoger risico op een
nieraandoening.
Een oogaandoening
Bepaalde
oogaandoeningen zoals conjunctivitis, blefaritis en
uveïtis (ontsteking van de middelste laag van het oog) komen vaker voor bij patiënten met psoriasis.
Het metabool syndroom
Dit is een cluster van aandoeningen waaronder hoge bloeddruk, een verhoogde insulinespiegel (
hypoglykemie) en een abnormaal hoog cholesterolgehalte, wat resulteert in een hoger risico op hart- en vaatziekten. Patiënten met psoriasis hebben een hoger risico op het
metabool syndroom.
Psoriatische artritis
Deze complicatie van psoriasis veroorzaakt gewrichtsschade en functieverlies in bepaalde gewrichten.
Ziekte van Parkinson
De
ziekte van Parkinson, een neurologische aandoening met verlies van beweging,
coördinatieproblemen en met
bevingen, komt ook vaker voor bij patiënten met psoriasis.
Zwaarlijvigheid
Patiënten met (ernstige) psoriasis lijden vaker aan obesitas (zwaarlijvigheid). Waarom dit precies gebeurt, is anno oktober 2020 niet bekend. Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat patiënten door de aandoening minder actief zijn.
Preventie
Hoewel psoriasis niet volledig te voorkomen is, kunnen bepaalde preventieve maatregelen helpen de symptomen te verminderen of flare-ups te voorkomen. Het beheren van risicofactoren en het volgen van een gezonde levensstijl zijn cruciaal voor het behoud van een goede gezondheid van de huid.
Gezonde levensstijl
Het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon, het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik, en het handhaven van een gezond gewicht kunnen helpen het risico op psoriasis en de ernst van de symptomen te verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging kan ook bijdragen aan het verminderen van ontsteking.
Vermijden van triggers
Het identificeren en vermijden van triggers, zoals stress, infecties, bepaalde medicijnen of omgevingsfactoren, kan helpen de frequentie van flare-ups te verminderen. Het naleven van een behandelingsplan dat door een arts wordt aanbevolen, kan ook helpen de ziekte onder controle te houden.
Zonlicht en huidverzorging
Milde blootstelling aan zonlicht kan bij sommige patiënten helpen de symptomen van psoriasis te verbeteren, maar overmatige blootstelling moet worden vermeden om verbranding te voorkomen. Het regelmatig hydrateren van de huid en het vermijden van irriterende stoffen kunnen ook bijdragen aan het verlichten van de symptomen.
Lees verder