De invloed van roken op de gezondheid van de hersenen

Roken heeft tal van negatieve effecten op de gezondheid. Rokers ervaren onder andere sneller of vaker oogproblemen, mondproblemen, huidproblemen, longaandoeningen, hartaandoeningen en kanker. Ook heeft roken een negatieve invloed op de hersengezondheid. Het gebruik van tabak leidt met andere woorden tot diverse neurologische problemen en een veroudering van de hersenen. Rokers kunnen het beste stoppen met roken. Een gedeeltelijke omkering van de schade aan de hersenen veroorzaakt door roken is namelijk mogelijk nadat mensen gestopt zijn met het gebruik van tabak. Het is echter een lang proces om de negatieve invloed op de hersengezondheid om te keren, dus mensen stoppen het beste zo snel mogelijk met de ongezonde gewoonte. Een arts helpt een roker hierbij. Daarnaast zijn ook andere therapieën en ondersteuningsvormen beschikbaar.

• Invloed van nicotine op de hersenen
• Cognitieve achteruitgang door tabakgebruik
• Hoger risico op dementie
• Hoger risico op een beroerte bij rokers
• Hoger risico op kanker door gebruik van tabak
• Verlies van hersenvolume
• E-sigaretten en effecten op hersengezondheid
• Stoppen met roken
• Aanpassingen in de levensstijl
• Nicotinevervangende therapieën
• Ondersteuning
• Ontspanningstechnieken
• Voordelen bij stoppen met nicotinegebruik
• Hersenen
• Lichaam

Invloed van nicotine op de hersenen

Nicotine heeft een grote negatieve impact op de hersenen. Deze chemische stof bootst verschillende neurotransmitters (boodschapperstoffen) na in de hersenen. De vorm van nicotine doet denken aan de neurotransmitter acetylcholine, waardoor de hersensignalen toenemen. Nicotine activeert ook dopaminesignalen, waardoor een aangenaam gevoel gecreëerd wordt. Na een tijdje compenseren de hersenen de verhoogde signaalactiviteit door het aantal acetylcholinereceptoren te verminderen. Dit resulteert in een nicotinetolerantie, waardoor mensen steeds meer nicotine nodig hebben. Nicotine stimuleert ook de pleziercentra van de hersenen, wat dopamine nabootst. De hersenen gaan bijgevolg nicotinegebruik associëren met een goed gevoel. Nicotine in sigaretten leidt tot hersenveranderingen, hetgeen resulteert in ontwenningsverschijnselen bij het stoppen. Bekende symptomen hiervan zijn angst, prikkelbaarheid en een sterk verlangen naar nicotine. Veel mensen gaan opnieuw roken om de ontwenningsverschijnselen te verlichten. De hersenenwijzigingen die optreden als gevolg van deze cyclus creëren een nicotineafhankelijkheid omdat het lichaam gewend is om de nicotine in het systeem te hebben, wat leidt tot een moeilijk te doorbreken nicotineverslaving.

Cognitieve achteruitgang door tabakgebruik

Bij het verouderen gaat de cognitie van nature achteruit. Geheugenverlies en minder snel denken zijn enkele symptomen die vaak optreden bij ouderen. Rokers ervaren echter een snellere cognitieve achteruitgang dan niet-rokers. Mannelijke rokers van middelbare leeftijd ervaren een nog snellere cognitieve achteruitgang dan niet-rokers of vrouwelijke rokers.

Hoger risico op dementie

Rokers hebben ook 30% meer kans om dementie te ontwikkelen. Deze aandoening tast het geheugen, het denkvermogen, de taalvaardigheden, de persoonlijkheid, het beoordelingsvermogen en/of het gedrag aan. Door te roken versnelt namelijk het natuurlijke verouderingsproces waarbij de hersenschors (cortex) verdunt. Door te roken verdunt de hersenschors nog meer.

Hoger risico op een beroerte bij rokers

Rokers hebben een verhoogd risico op een beroerte ten opzichte van niet-rokers. Zowel mannelijke als vrouwelijke rokers hebben twee tot vier keer meer kans op het krijgen van een beroerte. Dit risico neemt toe wanneer men een groter aantal sigaretten rookt. Wel neemt het risico op een beroerte af na het stoppen met roken. Hierdoor is het risico op een beroerte na vijf jaar gestopt te zijn met roken, hetzelfde is als van een niet-roker.

Hoger risico op kanker door gebruik van tabak

Door te roken komen veel giftige chemicaliën de hersenen en het lichaam binnen. Sommige van deze stoffen veroorzaken kanker. Bij herhaalde blootstelling aan tabak, ontstaan genetische veranderingen in de longen, de keel of de hersenen waardoor meer kans bestaat op het ontwikkelen van kanker.

Verlies van hersenvolume

Hoe langer mensen roken, hoe groter het risico op een groter verlies van het hersenvolume dat optreedt bij de veroudering. Het volumeverlies treedt hierbij op in verschillende hersengebieden.

E-sigaretten en effecten op hersengezondheid

Ook e-sigaretten hebben een negatieve invloed op de hersenen en de algehele gezondheid. Wanneer e-sigaretten nicotine bevatten, ontstaan eveneens hersenwijzigingen die vergelijkbaar zijn dan die van gewone sigaretten. Het is echter anno oktober 2020 nog niet duidelijk of e-sigaretten op dezelfde manier een verslaving veroorzaken als bij gewone sigaretten.

Stoppen met roken

Het is niet altijd eenvoudig voor rokers om met deze ongezonde gewoonte te stoppen. Rokers moeten soms eerst een arts raadplegen, want stoppen met roken gaat vaak gepaard met verschillende ontwenningsverschijnselen. De arts stelt samen met de roker een behandelplan op waarin manieren staan om met onbedwingbare trek en de symptomen om te gaan.

Aanpassingen in de levensstijl

Regelmatig sporten, een goede nachtrust, tijd doorbrengen met vrienden en familie en hobby’s uitvoeren zijn enkele tips die zeker helpen bij het stoppen met tabakgebruik.

Nicotinevervangende therapieën

Verschillende geneesmiddelen en nicotinevervangende behandelingen (kauwgom, nicontinepleisters, zuigtabletten, …) helpen bij het stoppen met roken. Mensen die meer ondersteuning nodig hebben om te kunnen stoppen met het tabakgebruik, zijn gebaat met een nicotine-inhalator, een nicotine neusspray of medicijnen die de invloed van nicotine in de hersenen te helpen blokkeren.

Ondersteuning

Lotgenotencontact kan zeer nuttig zijn voor mensen die willen stoppen met roken. Ook individuele ondersteuning of groepstrainingen zijn beschikbaar. Mensen krijgen hierbij de nodige ondersteuning bij het omgaan met hunkeren naar nicotine, alsook met de ontwenningsverschijnselen.

Ontspanningstechnieken

Door stress te verlichten, zijn mensen meer bestand tegen de uitdagingen van het stoppen met roken. Een middenrifademhaling, meditatie en progressieve spierontspanning zijn enkele nuttige adviezen.

Voordelen bij stoppen met nicotinegebruik

Hersenen

Rokers die langdurig gestopt zijn, hebben een verminderd risico op het ontwikkelen van dementie. Ook ontstaan hierdoor (op heel lange termijn) positieve structurele hersenveranderingen in de hersenschors. Als mensen volledig gestopt zijn, wordt het aantal nicotinereceptoren in de hersenen weer normaal en stopt het hunkeren naar nicotine. Stoppen met roken leidt tot een gedeeltelijk herstel van de hersenveranderingen die zijn opgetreden door het roken. De cortex (hersenschors) verdunt door het roken en uiteindelijk verdikt deze terug wanneer rokers stoppen, maar het proces is langzaam en onvolledig. Zware ex-rokers die meer dan 25 jaar niet hebben gerookt, hebben immers nog steeds een dunnere cortex dan niet-rokers.

Lichaam

Het lichaam ervaart eveneens veel voordelen wanneer mensen stoppen met het gebruik van tabak. Stoppen met roken:

• verbetert de bloedsomloop en longfunctie
• verlaagt de hoeveelheid koolmonoxide in het bloed tot een normaal bereik
• vermindert het risico op een beroerte
• vermindert het risico op een hartaanval
• vertraagt de hartslag

Lees verder

• De invloed van roken op de gezondheid van de ogen
• Roken en risico's voor de mond, de tanden en het tandvlees
• Roken: Effecten en gevaren van tabaksrook
• Roken: Risico's voor gezondheid tijdens en na een operatie
• Passief roken: Problemen door tweedehands roken (meeroken)