Roken en risico's voor de mond, de tanden en het tandvlees

De meeste mensen weten dat roken slecht is voor de gezondheid. Deze ongezonde gewoonte veroorzaakt verschillende medische problemen en, in sommige gevallen, dodelijke ziekten. Veel rokers realiseren zich niet dat roken ook leidt tot schade aan de mond, het tandvlees en de tanden. Diverse problemen komen voor, zoals tandverkleuring en een vieze adem. Een regelmatig bezoek aan de tandarts en het behoud van een goede mond- en tandhygiëne zijn goede adviezen, maar het is nog beter om te stoppen met roken. Dit levert immers veel voordelen op voor de mond- en tandgezondheid.

• Risico's van roken voor mond, tanden en tandvlees
• Roken en tandvleesaandoeningen
• Resten van pijpen, sigaretten en sigaren
• Rookloze tabaksproducten
• Kanker en roken
• Tandheelkundige producten voor rokers
• Rokers en bezoek aan tandarts
• Stoppen met roken
• Voordelen
• Hulp bij stoppen met het gebruik van tabak
• Tips voor rokers

Risico's van roken voor mond, tanden en tandvlees

Roken leidt tot gebitsproblemen, waaronder:

• een droge mond (xerostomie)
• een lagere slagingspercentage van tandheelkundig implantaatprocedures
• een ontsteking van de openingen van de speekselklier op het dak van de mond (gehemelte)
• een rokerslip (verticale rimpels rond de mond en donkere verkleuring van de lip)
• een slechte adem
• een slechte smaak in de mond
• een verhoogd botverlies in de kaak
• een verhoogd risico op het ontwikkelen van mondkanker en andere soorten kanker
• een verhoogd risico op het ontwikkelen van tandvleesaandoeningen, een belangrijke oorzaak van tandverlies
• een verhoogd risico op leukoplakie (mondaandoening met verdikte witte plekken in de mond en de wangen)
• een verhoogd risico op rokerskeratose (nicotinestomatitis)
• een verhoogde ophoping van tandplak en tandsteen op de tanden
• een vertraagd genezingsproces na het verwijderen van een tand (tandextractie), een parodontale behandeling of kaakchirurgie: De bloedtoevoer naar het tandvlees is sneller belemmerd bij rokers, hetgeen de wondgenezing vertraagt (een langzame wondgenezing).
• tandverkleuring

Roken en tandvleesaandoeningen

Roken veroorzaakt meer tandplak en zorgt ervoor dat tandvleesaandoeningen sneller verergeren dan bij niet-rokers. Het tandvlees wordt aangetast omdat roken een tekort aan zuurstof in de bloedbaan veroorzaakt, zodat het geïnfecteerde tandvlees niet geneest (slechte wondgenezing). Tandvleesaandoeningen zijn nog steeds de meest voorkomende oorzaak van tandverlies bij volwassenen. Volgende symptomen komen voor bij een tandvleesaandoening (gingivitis en parodontitis):

• bloedend tandvlees
• een aanhoudende afscheiding (pus) afkomstig van het tandvlees
• een slechte adem
• een slechte smaak in de mond
• gevoelig of pijnlijk tandvlees
• gezwollen tandvlees
• losse tanden waardoor een andere beet ontstaat bij het elkaar plaatsen van de tanden of het dragen van een kunstgebit
• rood tandvlees
• ruimtes die tussen de tanden opengaan
• terugtrekkend tandvlees

Resten van pijpen, sigaretten en sigaren

Resten van sigaretten, pijpen en sigaren leiden tot mondgezondheidsproblemen. Sigarenrokers ervaren tandverlies en alveolair botverlies (botverlies in het kaakbot dat tanden verankert) met snelheden die gelijk zijn aan deze van sigarettenrokers. Pijprokers hebben ook een vergelijkbaar risico op tandverlies als sigarettenrokers. Naast deze risico's lopen rokers van pijpen en sigaren nog steeds risico op mondkanker en keelkanker, zelfs als ze de rook niet inhaleren. Daarnaast kampen ze sneller met andere mondproblemen zoals een slechte adem, gekleurde tanden en een verhoogd risico op parodontitis (schade aan weefsel en bot die tand ondersteunen).

Rookloze tabaksproducten

Rookloze tabaksproducten zijn niet veiliger voor de mondgezondheid. Net als sigaren en sigaretten bevatten rookloze tabaksproducten (bijvoorbeeld snuif- en kauwtabak) ten minste 28 chemicaliën waarvan is aangetoond dat ze het risico op mondkanker, keelkanker en slokdarmkanker verhogen. Pruimtabak bevat hogere nicotinegehalten dan sigaretten, waardoor het moeilijker is om hiermee te stoppen dan sigaretten. Één blikje snuiftabak levert meer nicotine op dan meer dan zestig sigaretten. Rookloze tabak tast het tandvlees aan, waardoor het tandvlees zich terugtrekt van de tanden. Zodra het tandvlees wegzakt, zijn de tandwortels zichtbaar en ontstaat er een verhoogd risico op tandbederf. Blootgestelde wortels zijn ook gevoeliger voor warmte en koude of andere irriterende stoffen, waardoor eten en drinken ongemakkelijk verloopt. In rookloze tabak worden vaak suikers toegevoegd om de smaak te verbeteren. Deze suikers vergroten het risico op tandbederf. Gebruikers van pruimtabak hebben vier keer meer kans dan niet-gebruikers op het ontwikkelen van tandbederf. Rookloze tabak bevat meestal ook zand en gruis, waardoor de tanden sneller verslijten.

Kanker en roken

Ongeveer 90% van de patiënten met kanker van de mond, de lippen, de tong en de keel gebruiken tabak en het risico op het ontwikkelen van deze kankers neemt toe met de hoeveelheid dat ze gerookt of gekauwd hebben en de duur van de gewoonte. Rokers lopen zes keer meer kans dan niet-rokers om deze kankers te ontwikkelen. Ongeveer 37% van de patiënten die nog steeds roken na een duidelijke genezing van hun kanker, ontwikkelt opnieuw kanker van de mond, de lippen, de tong en de keel, vergeleken met slechts 6% van de mensen die gestopt zijn met roken.

Tandheelkundige producten voor rokers

Op de markt zijn speciale tandpasta’s verkrijgbaar voor mensen die roken. Ze zijn soms een beetje meer doordringend dan gewone tandpasta's en daarom is het belangrijk om de tandpasta’s voorzichtig te gebruiken. De tandarts beveelt mogelijk aan om deze speciale tandpasta's beurtelings te gebruiken met de gebruikelijke tandpasta. Verder zijn verschillende tandpasta’s op de markt die zorgen voor witte tanden. Ze zijn mogelijk effectief bij het verwijderen van vlekken op de tanden en het tandvlees. Rokers hebben verder vaker een slechte adem dan niet-rokers. Mondwaterproducten verhullen dit probleem op korte termijn, maar de vieze adem verdwijnt hierdoor niet.

Rokers en bezoek aan tandarts

Een regelmatig bezoek aan de tandarts is nodig; de tandarts geeft aan de patiënt aan hoe vaak hij moet terugkomen. Mensen die roken, hebben meer kans op allerlei mond-, tand- en tandvleesaandoeningen en daarom zijn soms vaker afspraken nodig dan bij mensen die niet roken. De tandarts controleert de tanden maar ook de wangen, de tong en de keel op tekenen van andere aandoeningen die mogelijk meer onderzoek vereisen en behandelt eventuele problemen.

Stoppen met roken

Voordelen

Door te stoppen met roken vermindert het risico op gezondheidsproblemen, zelfs al heeft een roker erg lang gerookt. Elf jaar na het stoppen is de kans op een tandvleesaandoening zoals gingivitis (ontsteking van tandvlees door tandplak) en parodontitis niet significant verschillend van patiënten die nooit gerookt hadden. Ook het verminderen van de hoeveelheid die een roker rookt is nuttig. Rokers die meer dan een half pakje per dag roken, hebben zes keer meer kans op tandvleesaandoeningen. Door de rookgewoonte te verminderden tot minder dan een half pakje per dag, hebben rokers slechts drie keer meer kans op tandvleesaandoeningen. Verder verdwijnen de letsels van leukoplakie volledig binnen zes weken na het stoppen met roken bij personen die rookloze tabaksproducten gebruiken.

Hulp bij stoppen met het gebruik van tabak

Mensen die wensen te stoppen met het gebruik van tabak, praten hierover best met hun tandarts of arts. Diverse medicijnen zoals nicotinekauwgom en nicotinepleisters zijn beschikbaar om de persoon te kalmeren. Sommige van deze producten zijn zonder voorschrift verkrijgbaar, terwijl de arts voor andere producten een voorschrift moet voorschrijven. Verder zijn er rookstoplessen en ondersteunende groepen beschikbaar. Deze zijn vaak nuttig in combinatie met medicamenteuze therapie. Kruidengeneesmiddelen, evenals hypnose en acupunctuur, zijn andere behandelingen die mogelijk helpen om de ongezonde gewoonte te overwinnen.

Tips voor rokers

Enkele factoren verminderen het risico op tand- en tandvleesproblemen bij rokers:

• dagelijks de tanden poetsen en flossen
• de tanden en het tandvlees twee keer per dag grondig reinigen met een tandpasta die fluoride
• een droge mond vermijden door veel water te drinken, alsook door suikervrije kauwgom te kauwen om de speekselproductie te stimuleren (roken leidt sneller tot dik, plakkerig speeksel in de mond)
• het alcoholgebruik verminderen
• regelmatig de tandarts bezoeken voor advies over de juiste verzorging van de tanden en het tandvlees en een vroege interventie en regelmatige preventieve onderhoudsbezoeken om de tanden en het tandvlees gezond te houden.
• stoppen met roken of eventueel het aantal sigaretten verminderen

Lees verder

• Roken: Effecten en gevaren van tabaksrook
• Tand- en mondhygiëne: Tips voor goede tand- & mondgezondheid
• Rokerslip: Rimpels rond mond en donkere verkleuring van lip
• Rokersgehemelte: Slijmvliesveranderingen op gehemelte
• Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel