Rokersgehemelte: Slijmvliesveranderingen op gehemelte

Rokersgehemelte: Slijmvliesveranderingen op gehemelte Bij een rokersgehemelte ontstaan slijmvliesveranderingen op het dak van de mond (gehemelte). De geconcentreerde warmtestroom van rook uit tabaksproducten veroorzaakt een rokersgehemelte. Deze veranderingen komen het vaakst tot uiting bij pijp- en omgekeerde sigarettenrokers en minder vaak bij sigaretten- en sigarenrokers. Op het gehemelte ontstaan grijze of witte vlekken. Wanneer de speekselklieren ontstoken zijn, verschijnen vervolgens rode of witte stippen. Over het algemeen is de mondaandoening asymptomatisch of veroorzaakt deze slechts lichte irritatie in de mond. Patiënten melden meestal dat ze zich ofwel niet bewust zijn van het letsel, of deze al vele jaren zonder veranderingen aanwezig is in de mond. Door het stoppen met roken verdwijnen de letsels en is de prognose goed, al verhoogt het roken zelf wel de kans op mondkanker.

Synoniemen van een rokersgehemelte

Enkele andere namen zijn bekend voor een rokersgehemelte:
  • leukokeratosis nicotina gehemelte
  • nicotinestomatitis
  • nicotinische stomatitis
  • rokersgehemelte
  • rokerskeratose
  • stomatitis nicotina
  • stomatitis palatini

De namen ‘nicotinestomatitis’ en afgeleiden met het woord ‘nicotine’ in zijn eigenlijk verkeerde benamingen omdat het niet de nicotine is die de slijmvliesveranderingen veroorzaakt, maar wel de geconcentreerde warmtestroom van rook uit tabaksproducten.

Epidemiologie van letsel op dak van de mond

Mannen en vrouwen kunnen nicotinestomatitis ontwikkelen, maar omdat het roken van pijpen (risicofactor voor de ziekte) vaker voorkomt bij mannen, heeft de mondaandoening een mannelijk overwicht. Volwassen van middelbare leeftijd of ouderen zijn het vaakst aangetast. De mondaandoening komt tot slot wereldwijd voor.

Oorzaken: Reactie van gehemelte op extreme hitte

Nicotinestomatitis is geassocieerd met het zwaar en langdurig roken van pijpen en omgekeerde sigaretten (hierbij wordt het verlichte uiteinde van de sigaret in de mond geplaatst). Zelden ontstaat rokerskeratose door een chronische inname van extreem hete vloeistoffen. Af en toe zijn gewone sigaar- en sigarettenrokers getroffen. De combinatie van warme dranken en roken vergroot het risico op een rokersgehemelte.

De mondaandoening komt tot stand door de extreme hitte van een tabaksproduct (of vloeistof) hetgeen een reactie op het gehemelte veroorzaakt. Patiënten die een kunstgebit dragen hebben zelden last van deze mondaandoening want een kunstgebit beschermt het gehemelte tegen deze irriterende stoffen.

Symptomen

Eerst verschijnt een rood gebied aan het harde gehemelte en soms ook aan het aangrenzende zachte gehemelte. Dit ontwikkelt zich langzaam in een grijs-wit, verdikt en gebarsten uiterlijk dat doet denken aan opgedroogde modder. Het dak van de mond heeft tal van kleinere speekselklieren. De speekselklieren zwellen op waardoor prominente kanaalopeningen ontstaan. Het gehemelte krijgt hierdoor een gespikkeld wit en rood uiterlijk, hetgeen niet weg te borstelen is. Soms zijn wat kloofjes of bultjes op het gehemelte zichtbaar. Bij gebitsdragers zijn de letsels zichtbaar buiten het gebied van het beschermende gebit. De meeste patiënten hebben verder geen klachten door de letsels op het gehemelte, of anders ervaren ze slechts milde irritatie in de mond.

Diagnose en onderzoeken

Een tandarts detecteert nicotinestomatitis vaak bij een standaard onderzoek van de mond, omdat het meestal geen symptomen veroorzaakt. Nicotinestomatitis is een klinische diagnose gebaseerd op het patroon in de mond en het typische witte 'gebarsten' uiterlijk met de rode stippen. Soms voert de arts wel een biopsie uit van het slijmvlies in de mond om leukoplakie (verdikte witte vlekken in mond en wangen), mondspruw (schimmelinfectie in mond met witte vlekken) of mondkanker uit te sluiten.

Door te stoppen met roken verbetert nicotinestomatitis / Bron: Geralt, PixabayDoor te stoppen met roken verbetert nicotinestomatitis / Bron: Geralt, Pixabay

Behandeling van nicotinestomatitis

Nicotinestomatitis is over het algemeen een omkeerbaar letsel zodra de patiënt stopt met roken.

Prognose van letsel op gehemelte

De prognose van nicotinestomatitis is uitstekend. De veranderingen op het gehemelte verbeteren binnen één à twee weken nadat de patiënt gestopt is met roken. Een regelmatig onderzoek van de mond bij de tandarts is wel nodig omdat rokers een verhoogd risico lopen op mondkanker.

Complicaties van slijmvliesveranderingen op gehemelte

Nicotinestomatitis is geen voorloper van mondkanker. Roken is echter geassocieerd met de ontwikkeling van mondkanker dus het is mogelijk dat een patiënt zowel lijdt aan een rokersgehemelte als aan kanker in de mond.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Nicotine helpt met stoppen met rokenNicotine helpt met stoppen met rokenWereldwijd zijn er 1,1 miljard rokers. Veel mensen willen ook stoppen met roken, omdat dat niet goed is voor je lichaam…
Stoppen met roken met behulp van nicotine kauwgomStoppen met roken met behulp van nicotine kauwgomOndanks dat het slecht voor je gezondheid is zijn er nog veel mensen die roken. Mensen roken vooral uit gewoonte, omdat…
Stoppen met roken met nicotinezuigtablettenStoppen met roken met nicotinezuigtablettenStoppen met roken is voor velen jaarlijks een goed voornemen. Toch hebben veel mensen grote moeite met het stoppen met r…
Stoppen met roken met nicotinekauwgomStoppen met roken met nicotinekauwgomStoppen met roken, velen zetten het ieder jaarweer bovenaan het lijstje van goede voornemens. Stoppen met roken kan echt…

Passief roken: Problemen door tweedehands roken (meeroken)Passief roken: Problemen door tweedehands roken (meeroken)Passief roken duidt op het onwillekeurig inademen van rook (sigaretten, sigaren, waterpijpen) uit de omgeving, ook al ro…
Bultje (knobbeltje, gezwelletje) op gehemelte: OorzakenBultje (knobbeltje, gezwelletje) op gehemelte: OorzakenEen gezwelletje op het gehemelte is een symptoom dat vaak te wijten is aan een eenvoudige infectie of gemakkelijk te beh…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Marisa Sias, Pixabay
  • Geraadpleegd op 16 september 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Differential Diagnoses, https://emedicine.medscape.com/article/1076183-differential-diagnoses#showall
  • Nicotine and Stomatitis: What Is The Relation in Between?, https://vapingdaily.com/blog/nicotine-and-stomatitis/
  • Nicotine stomatitis, https://www.dermnetnz.org/topics/nicotine-stomatitis/
  • Nicotinic Stomatitis, http://www.exodontia.info/NicotinicStomatitis.html
  • Overview, https://emedicine.medscape.com/article/1076183-overview#showall
  • Stomatitis nicotina, https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/stomatitis-nicotina
  • Afbeelding bron 1: Geralt, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 24-01-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 10
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.