Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel

Mondkanker is een type hoofd- en halskanker waarbij de ziekte begint in het slijmvlies van de mond. Het ontwikkelen van mondkanker wordt sterk beïnvloed door factoren zoals roken en overmatig alcoholgebruik. Veelvoorkomende symptomen zijn een niet-genezende zweer, verdikking van de huid of het slijmvlies in de mond, en slikproblemen. De behandeling bestaat doorgaans uit een combinatie van chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. Het handhaven van een gezonde levensstijl en goede mondhygiëne is essentieel voor het bevorderen van een gezonde mond en het voorkomen van kanker.

• Epidemiologie
• Oorzaken van mondkanker
• Risicofactoren
• Symptomen: Slikproblemen en gezwel in de mond
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie
• Prognose
• Complicaties van tumor in de mond
• Preventie: Stoppen met roken en overmatig alcoholgebruik

Epidemiologie

Mondkanker komt wereldwijd voor bij ongeveer 10 op de 100.000 mensen. De jaarlijkse incidentie is 15,6 per 100.000 mannen en 6 per 100.000 vrouwen. Dit betekent dat mondkanker twee keer zo vaak voorkomt bij mannen als bij vrouwen. Vooral mensen boven de veertig jaar lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van mondkanker.

Oorzaken van mondkanker

Mondkanker kan zich ontwikkelen in diverse delen van de mond, waaronder de lippen, de tong, de binnenkant van de kaak, de bodem van de mond, het gehemelte of het tandvlees (gingiva). De meeste gevallen van mondkanker zijn plaveiselcelcarcinomen, een type kanker dat snel kan verspreiden. De precieze oorzaak van mondkanker is niet volledig bekend, maar het ontstaat door genetische veranderingen in het DNA, die leiden tot ongecontroleerde celgroei. Dit resulteert in de vorming van een tumor die zich verspreidt naar omliggend weefsel en schade veroorzaakt.

Risicofactoren

Aandoeningen en Medische Behandelingen

Mondkanker kan sneller ontstaan bij personen met bepaalde aandoeningen en medische behandelingen:

• Een infectie met het humaan papillomavirus (HPV), dat ook genitale wratten kan veroorzaken.
• Gastro-oesofageale reflux.
• Een geschiedenis van bestraling, vooral in het hoofd, de nek, of beide.
• Lichen planus, een aandoening die milde ontstekingsreacties van huid en slijmvliezen veroorzaakt, met symptomen aan de mond, huid en geslachtsorganen.

Verdikte witte vlekken in de mond en wangen, bekend als leukoplakie, en afteuze mondzweren kunnen soms evolueren naar mondkanker.

Omgevingsfactoren
De volgende omgevingsfactoren verhogen het risico op mondkanker:

• Chronische wrijving in de mond door bijvoorbeeld ruwe tanden, een kunstgebit of defecte vullingen.
• Slechte tandheelkundige en mondhygiëne.
• Voeding die rijk is aan rood vlees, bewerkt vlees en gefrituurd voedsel.
• Het gebruik van immunosuppressiva, medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken.
• Overmatig alcoholgebruik.
• Overmatige blootstelling aan bepaalde chemische stoffen zoals asbest, zwavelzuur en formaldehyde.
• Overmatige blootstelling aan ultraviolet licht op de lippen door zonlicht, zonnelampen of zonnebanken.
• Regelmatig kauwen op pinangnoten, een gewoonte die in sommige delen van Zuidoost-Azië voorkomt.
• Roken en het gebruik van andere tabaksproducten, wat de kans op mondkanker drie keer vergroot in vergelijking met niet-rokers.

Bij mondkanker wordt in één op de vier gevallen vastgesteld bij mensen die niet roken en slechts af en toe alcohol drinken.

Symptomen: Slikproblemen en gezwel in de mond

In de vroege stadia van mondkanker zijn vaak geen symptomen merkbaar, maar rokers en zware drinkers kunnen vroege tekenen vertonen.

De symptomen van mondkanker omvatten:
Een gezwel, verdikking, knobbeltje, ruwe plek, korst, zweer of geërodeerd gebied in het slijmvlies van de mond, op het tongoppervlak, op de lippen, in de wang, op het tandvlees, in het gehemelte, de amandelen en de speekselklieren. Aanvankelijk is dit gebied vaak pijnloos, maar het kan branderige pijn veroorzaken naarmate de tumor groeit.
Fluwelen witte, rode of gespikkelde (wit en rood) plekken in het mondslijmvlies.
Andere symptomen kunnen zijn:

• Dramatisch gewichtsverlies.
• Aanhoudende pijnlijke plekken op het gezicht, de nek of de mond die gemakkelijk bloeden en niet genezen binnen twee weken.
• Chronische keelpijn.
• Een droge mond (xerostomie).
• Veranderingen in hoe het gebit of kunstgebit past.
• Verandering in de stem.
• Verplaatste kaak of tong.
• Gezwollen lymfeklieren in de hals.
• Jeukende lippen.
• Heesheid.
• Kaakpijn.
• Kauwproblemen.
• Loszittende tanden.
• Onverklaarbare bloedingen in de mond.
• Onverklaarbare gevoelloosheid, verlies van gevoel of pijn/gevoeligheid in delen van het gezicht, de mond of de nek.
• Oorpijn.
• Pijn bij het slikken (odynofagie) en slikproblemen (dysfagie).
• Pijn of een gevoel dat iets vastzit in de achterkant van de keel.
• Spraakproblemen.
• Tongafwijkingen, tongpijn en/of tongbultjes.
• Witte vlekken op het tandvlees.

Diagnose en onderzoeken

De arts of tandarts zal een grondig onderzoek van de mond uitvoeren en letten op verdachte plekken op de lippen, tong of andere gebieden. Mogelijk wordt een bloedende zweer aangetroffen. De arts kan een weefselmonster nemen van het tandvlees of de tong (tongbiopsie) en dit laten onderzoeken op de aanwezigheid van kankercellen. Om het stadium van de kanker te bepalen en te controleren op uitzaaiingen, kunnen aanvullende beeldvormingstechnieken zoals een röntgenfoto, CT-scan, MRI-scan of PET-scan worden ingezet.

Behandeling: Chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie

Als de tumor nog klein is, kan de behandeling bestaan uit een operatie om de tumor te verwijderen. Voor grotere tumoren worden vaak combinatiebehandelingen toegepast, waaronder radiotherapie en chemotherapie. Naast medische behandelingen kan de patiënt logopedie, kauw- en sliktherapie en voedingsadvies van een voedingsdeskundige ontvangen om het herstel te bevorderen.

Prognose

De vijfjaarsoverleving voor patiënten met mondkanker ligt rond de 50% als ze behandeld zijn. Bij een vroege diagnose kan de genezingskans oplopen tot ongeveer 90%. Echter, meer dan de helft van de patiënten heeft al metastasen, meestal in de keel of nek, op het moment dat de diagnose wordt gesteld.

Complicaties van tumor in de mond

Behandelingen zoals radiotherapie kunnen leiden tot complicaties zoals een droge mond, slikproblemen en ondervoeding. De kanker kan ook metastaseren naar andere delen van het lichaam. Na een operatie kunnen sommige patiënten last krijgen van gezichts-, hoofd- en nekdeformatie.

Preventie: Stoppen met roken en overmatig alcoholgebruik

Om de kans op mondkanker te verminderen, kunnen de volgende preventieve maatregelen worden genomen:

• Beperk of vermijd alcoholconsumptie.
• Handhaaf een goede mondhygiëne.
• Vermijd junkfood, verzadigde vetten en bewerkt vlees.
• Bescherm jezelf tegen overmatige blootstelling aan de zon.
• Onderga regelmatig een tandheelkundig onderzoek.
• Vermijd roken en andere tabaksproducten.
• Gebruik een lippenbalsem met SPF om je lippen te beschermen tegen UV-straling.
• Zorg voor een gezond en uitgebalanceerd dieet, rijk aan groenten en fruit, om je immuunsysteem te versterken.
• Overweeg het vaccineren tegen HPV om het risico op HPV-gerelateerde mondkanker te verlagen.
• Vermijd het kauwen van tabak of andere schadelijke stoffen.

Bij het opvolgen van deze preventieve maatregelen kan het risico op mondkanker aanzienlijk worden verminderd. Raadpleeg altijd een medische professional voor persoonlijk advies en screenings.

Lees verder

• Lipkanker: Irritatie, pijn en bloedende knobbel op de lip
• Keelkanker: Kanker in keel, stembanden of keelamandelen
• Slikproblemen (dysfagie): Oorzaken van problemen bij slikken
• Slikpijn (odynofagie): Oorzaken van pijn bij het slikken
• Tonsilkanker (amandelkanker): Oorzaken en behandeling