Lipkanker: Irritatie, pijn en bloedende knobbel op de lip

Lipkanker is de meest voorkomende vorm van mondkanker die de huid van de lippen aantast. Dit komt onder andere voor bij patiënten die zich langdurig blootstellen aan de zon zonder de lip te beschermen. Irritatie, pijn, gevoelloosheid en een bloedende knobbel op de lip zijn enkele symptomen van lipkanker. De behandeling bestaat uit een operatie om de tumor te verwijderen, maar is wel complexer wanneer lipkanker zich reeds heeft verspreid naar andere lichaamsstructuren. Daarnaast zijn radiotherapie en/of chemotherapie ook voorhanden. Een vroege diagnose verbetert de kans op herstel en overleven. Het is dan ook belangrijk om bij elke wijziging van de lip een tandarts te contacteren, om eventueel zo snel mogelijk lipkanker op te sporen en te behandelen.

• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken lipkanker
• Risicofactoren tumor op de lip
• Symptomen: Irritatie, pijn, gevoelloosheid en bloedende knobbel
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via chirurgie en/of radiotherapie
• Prognose goed bij snelle diagnose en behandeling

Epidemiologie aandoening

Lipkanker vertegenwoordigt ongeveer 0,6-2% van alle soorten kanker, en 10-15% van alle soorten mondkanker. De jaarlijkse incidentie van lipkanker bedraagt gemiddeld 12 op 100.000 patiënten. In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer tweehonderd patiënten te maken met een tumor op de lip. De kanker heeft een voorliefde voor patiënten met een lichte huidskleur. De patiënten zijn veelal ouder dan vijftig jaar bij de diagnose. Mannen zijn voorts 3-13 keer vaker aangetast door lipkanker dan vrouwen. Dit is wellicht te wijten aan een hogere blootstelling aan de zon in combinatie met een groter gebruik van tabak en alcohol ((overmatig) alcoholgebruik).

Oorzaken lipkanker

Lipkanker begint meestal in de plaveiselcellen. Plaveiselcellen zijn platte, kleine cellen die normaal het slijmvlies van de mond en keel vormen. Een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker) begint als een verzameling van abnormale plaveiselcellen.

Risicofactoren tumor op de lip

Enkele risicofactoren verhogen de kans om lipkanker te ontwikkelen zoals:

• De langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht (bijvoorbeeld in het beroepsleven) of kunstmatig zonlicht (zoals zonnebanken) gedurende een lange periode zonder te zorgen voor een goede bescherming voor de lip (UV-straling).
• Een besmetting met het humaan papillomavirus (HPV).
• Het gebruik van tabaksproducten.
• Zwaar alcoholgebruik.

Symptomen: Irritatie, pijn, gevoelloosheid en bloedende knobbel

De symptomen presenteren zich aan zowel de boven- als onderlip. De onderlip is echter twaalf keer vaker dan de onderlip betrokken. Af en toe heeft de patiënt geen symptomen, en bemerkt een tandarts dit bij een standaard tandheelkundig onderzoek. De boven- of onderlip lijkt hierbij geïrriteerd of gezwollen (gezwollen (boven)lip) wat de patiënt soms aanziet als schrale, droge lippen. Daarnaast ontstaat een pijnlijke of juist gevoelloze en soms jeukende knobbel (verdikking) op de lip (jeukende lippen) die gemakkelijk of overmatig bloedt en niet geneest na twee weken (slechte wondgenezing). Bij sommige patiënten is de plek rood maar bij andere patiënten ontstaat enkel een bleek gebied dat lijkt op een litteken. Wanneer de tumor groeit en zich dieper in de diepere delen van de lip verspreidt, ontstaat pijn elders in de mondholte zoals de kaak, het tandvlees, het slijmvlies van de mond of de tong. Sommige patiënten ervaren hierbij eveneens problemen met het bewegen van de lip, en verliezen speeksel uit de mond. Pijn en zwelling in de lymfeklieren van de kaak of de nek duiden aan dat de kanker zich uitgezaaid heeft, wat een meer invasieve behandeling vereist dan wanneer de kanker slechts lokaal is.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Meestal is lipkanker in een vroeg stadium snel te herkennen en te diagnosticeren, waardoor de behandeling snel gebeurt. Een biopsie bevestigt de diagnose van kanker. Andere beeldvormende onderzoeken zijn nodig. Zo voert de arts een echografie, een computertomografie scan (CT-scan) en/of een magnetische resonantie scan (MRI-scan) uit om de omvang van de kanker te bepalen en om de eventuele verspreiding naar de belangrijkste locoregionale lymfeknopen te bevestigen. Deze beeldvormende onderzoeken zijn nuttig voor het opstellen van een geschikt plan voor het behandelen van de lipkanker.

Differentiële diagnose

Vaak bemerkt de patiënt een soort open zweer, blaar of kloof aan de lip, en denkt hij dat dit een teken is van koortsblaasjes, of vermoedt hij in het beginstadium dat hij enkel maar schrale lippen heeft. Het is echter aanbevolen om met deze symptomen of verdenkingen steeds een arts te bezoeken. Dit geldt zeker wanneer de patiënt behoort tot de risicogroepen die sneller dan de gewone bevolking een tumor op de lip ontwikkelen.

Behandeling via chirurgie en/of radiotherapie

Een operatie is nodig om de tumor te verwijderen bij lipkanker. Maar hier gaat wel een zorgvuldige planning aan vooraf, omdat de patiënt een reconstructie krijgt van de lip. Hierbij behoudt de plastisch chirurg in de mate van het mogelijke een goede uitstraling na de operatie en hij probeert er bij de ingreep ook voor te zorgen dat de patiënt na de operatie nog steeds goed kan eten. Daarnaast krijgt de patiënt radiotherapie (behandeling via bestraling) en dit nadat de tandarts de patiënt volledig onderzocht heeft en alle tandproblemen opgelost zijn. Chemotherapie en gerichte therapieën zijn ook inzetbaar, en dan vooral in een vergevorderd stadium van de kanker. Wanneer de patiënt slechts een kleine tumor heeft, is de impact op het uiterlijk veelal klein. Bij een kleine tumor maakt de arts vaak gebruik van cryochirurgie, een behandeling via bevriezing, waarbij hij vloeibare stikstof inzet.

Prognose goed bij snelle diagnose en behandeling

De patiënt herstelt veelal goed wanneer de diagnose en hierop volgende behandeling snel gebeurt. Lipkanker verspreidt zich niet zo vaak naar nabijgelegen lymfeklieren en verder gelegen plaatsen, maar het komt wel voor. Wanneer de kanker is uitgezaaid naar lokale lymfeklieren, is de vijfjaarsoverleving gedaald tot ongeveer 50%.

Lees verder

• Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel
• Lipbultjes: Oorzaken en behandeling van knobbeltjes op lip
• Lipinfectie: Oorzaken en symptomen van infectie aan lip(pen)
• Lipverkleuring: Oorzaken van andere lippenkleur
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie