Echografie: Beeldvormend onderzoek via ultrageluid door arts

Echografie wordt vaak geassocieerd met het beeldvormend onderzoek bij zwangere vrouwen om hun ongeboren kind te visualiseren. Echografie heeft echter veel bredere toepassingen. Het is een type beeldvormend onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van hoogfrequente geluidsgolven om beelden van organen en structuren in het lichaam te creëren. Dit gebeurt door een apparaat dat geluidsgolven uitzendt en ontvangt. De geluidsgolven weerkaatsen op lichaamsstructuren en een computer verwerkt deze echo's tot beelden die door de arts kunnen worden geïnterpreteerd.

• Synoniemen echografie
• Werking beeldvormend onderzoek: Teruggekaatst geluid
• Indicaties voor echografie
• Tegenindicaties voor echografie
• Voorbereiding op het echografisch onderzoek
• Tijdens het onderzoek door de arts: Gebruik van de transducer
• Na het onderzoek
• Resultaten van het onderzoek
• Risico’s van echografie
• Voordelen van echografie voor patiënten

Synoniemen echografie

Echografie staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Echoscopie
• Sonografie

Werking beeldvormend onderzoek: Teruggekaatst geluid

Geluid absorberen en terugkaatsen

Bij echografie maakt het apparaat gebruik van hoogfrequente geluidsgolven die voor de patiënt niet hoorbaar zijn. Deze geluidsgolven passeren de huid en worden door de organen en weefsels in het lichaam weerkaatst. Het echoapparaat vangt het teruggekaatste geluid op, wat varieert afhankelijk van de soort weefsel. Lucht en bot absorberen nauwelijks geluid, wat resulteert in een sterke terugkaatsing, terwijl bloed en vocht veel geluid absorberen, waardoor minder terugkaatst. Deze verschillen in absorptie en reflectie stellen de arts in staat om bewegende beelden van de organen te bekijken op een computerscherm. Traditionele echografie levert 2D-beelden op, maar er zijn ook geavanceerdere 3D- en 4D-beelden beschikbaar.

Doppler

Echografie kan ook worden gecombineerd met Doppleronderzoek. Doppler-echografie is een specifieke techniek waarmee de arts de bloedstroom door slagaders en aders kan beoordelen. Dit geldt voor gebieden zoals de buik, armen, benen, nek, hersenen (bij kinderen), en organen zoals de lever en nieren.

Indicaties voor echografie

Diagnose van aandoeningen

Echografie kan worden toegepast voor het onderzoek van verschillende organen en structuren, waaronder:

• Alvleesklier (pancreas)
• Baarmoeder
• Blaas
• Borst
• Buik (abdominale echografie)
• Eierstokken
• Galblaas
• Hersenen (bij zuigelingen)
• Heupen (bij zuigelingen)
• Lever
• Milt
• Nieren
• Ogen (oogechografie)
• Prostaat (prostaatechografie)
• Scrotum (testikels)
• Schildklier en bijschildklieren
• Bekken
• Hart en bloedvaten
• Ongeboren kind (foetus) bij zwangere vrouwen (zwangerschapsechografie)

Echografie helpt bij het opsporen van infecties, zwellingen en de oorzaak van pijn. Samen met Doppleronderzoek kan het ook worden gebruikt om verstoppingen in de bloedstroom (zoals stolsels), tumoren, vernauwde bloedvaten (vasoconstrictie) en bloedtoevoerproblemen te detecteren.

Hulp bij behandeling

Echografie wordt eveneens ingezet bij het uitvoeren van naaldbiopsieën, zoals bijvoorbeeld een longnaaldbiopsie.

Tegenindicaties voor echografie

Onderzoeken van luchtvullende organen zoals darmen en longen, of organen die omgeven zijn door botweefsel zoals de hersenen, kunnen moeilijk zijn met echografie. In dergelijke gevallen kan de arts besluiten een CT-scan of een MRI-scan uit te voeren.

Voorbereiding op het echografisch onderzoek

Voorbereidingen

De meeste echografie-onderzoeken vereisen geen speciale voorbereiding. Echter, de specifieke voorbereiding kan variëren afhankelijk van het te onderzoeken orgaan. Soms moet de patiënt nuchter zijn, terwijl in andere gevallen het juist nuttig is om veel te drinken. Dit wordt vooraf besproken met de behandelend arts.

Praktische tips

Kom bij voorkeur in comfortabele, losse kleding naar het onderzoek. Soms kan het nodig zijn om sieraden te verwijderen, wat meestal kort voor het onderzoek door de arts of verpleegkundige wordt aangegeven. Het onderzoek duurt doorgaans tussen de dertig minuten en één uur, afhankelijk van het te onderzoeken gebied.

Tijdens het onderzoek door de arts: Gebruik van de transducer

De patiënt ligt op een onderzoekstafel terwijl de arts een heldere gel op waterbasis op de huid aanbrengt. Deze gel, die koud en nat kan aanvoelen, is essentieel voor het effectief doorgeven van de geluidsgolven. De arts gebruikt een handapparaat, de transducer, om het gebied te scannen. De transducer wordt voorzichtig over de gel aangebrachte huid bewogen. Soms vraagt de arts de patiënt om van positie te veranderen om betere beelden te verkrijgen. Het echoapparaat is verbonden met een computer waarmee de arts de beelden kan bekijken en beoordelen.

Na het onderzoek

Na de echografie kan de patiënt direct terug naar huis en deelnemen aan het verkeer. Indien de patiënt in het ziekenhuis verblijft, kan hij terugkeren naar de afdeling. Er is doorgaans geen hersteltijd nodig.

Resultaten van het onderzoek

De resultaten variëren afhankelijk van het onderzochte gebied. Bij zwangerschapsechografie ontvangt de zwangere vrouw vaak onmiddellijk de resultaten. Bij diagnostische echografie verkrijgt de arts tijdens het onderzoek informatie over de werking van de organen. Na beoordeling maakt de arts een verslag dat naar de behandelende arts wordt gestuurd. Deze arts bespreekt de resultaten met de patiënt, meestal binnen een korte termijn na het onderzoek.

Normale resultaten

Bij normale resultaten vindt de arts geen afwijkingen van de organen of weefsels.

Abnormale resultaten

Afwijkende resultaten worden geïnterpreteerd op basis van het onderzochte lichaamsdeel en kunnen variëren van structurele afwijkingen tot functionele problemen.

Risico’s van echografie

Echografie is een veilige onderzoeksmethode zonder risico's of bijwerkingen. In tegenstelling tot radiografisch onderzoek, gebruikt echografie geen ioniserende straling, wat de techniek bijzonder veilig maakt voor herhaaldelijk gebruik.

Voordelen van echografie voor patiënten

Echografie heeft meerdere voordelen ten opzichte van andere beeldvormende technieken zoals röntgenfoto’s of CT-scans:

• Veiligheid: Het onderzoek maakt geen gebruik van ioniserende straling, waardoor het veilig is voor frequent gebruik.
• Pijnloosheid: Het onderzoek is pijnloos en veroorzaakt doorgaans geen ongemak.
• Snelheid: Echografie kan vaak snel worden uitgevoerd, wat bijdraagt aan een efficiënte diagnose.

Lees verder

• Transvaginale echografie: Onderzoek via sonde in vagina
• Zwangerschapsechografie: Beeld van ontwikkeling baby
• Oog- en oogkasechografie (oogechografie)
• Echografie abdomen: Onderzoek buik via geluidsgolven
• Doppler-echografie: Beeldvormend onderzoek van bloedvaten