Echografie abdomen: Onderzoek buik via geluidsgolven

Op de afdeling radiologie van ziekenhuizen ondergaan sommige patiënten een echografie van het abdomen, ook wel buikechografie genoemd. Dit onderzoek kan worden uitgevoerd bij klachten zoals buikpijn, nierstenen of ontstekingen. Echografie is een veilige, snelle en niet-ingrijpende manier om met behulp van ultrasone geluidsgolven beelden te verkrijgen van de organen en de bloeddoorstroming in de buik. Hoewel het onderzoek pijnloos is, kan de patiënt soms ongemak ervaren als de echosonde tegen een pijnlijke zone wordt gedrukt.

• Werking echografie: Geluidsgolven
• Indicaties voor echografie van het abdomen
• Pijn in de buikstreek
• Onverklaarde gewichtsverandering of buikomvang
• Onderzoek van nierfuncties en urinewegen
• Evaluatie van de leverfunctie
• Opsporen van tumoren of cysten
• Opsporen van galblaas- en galwegproblemen
• Onderzoek van de alvleesklier
• Screening bij abdominale bloedvatafwijkingen
• Diagnose van miltproblemen
• Beoordeling van de blaasfunctie
• Controle bij ascites
• Onderzoek van de nieren en urinewegen
• Beeldvorming bij onverklaarde buikpijn
• Screening bij infectieziekten in de buikholte
• Evaluatie van lymfeklieren in de buikholte
• Opsporen van buikaneurysma's
• Onderzoek organen
• Toepassing bij chronische aandoeningen
• Rol van echografie in de controle na operatie
• Dopplereffect tijdens echografie van het abdomen
• Voordelen
• Nadelen
• Voorbereiding echografisch onderzoek van de buik
• Praktisch
• Het onderzoek
• Na het onderzoek
• Resultaten echografie abdomen
• Diagnose
• Risico’s en bijwerkingen voor de patiënt

Werking echografie: Geluidsgolven

Echografie is een beeldvormende techniek die gebruikmaakt van hoogfrequente ultrasone geluidsgolven, die niet hoorbaar zijn voor het menselijk oor. De geluidsgolven worden door de huid het lichaam in gestuurd en kaatsen terug wanneer ze verschillende weefsels en structuren tegenkomen. Lucht en botten reflecteren vrijwel alle geluidsgolven, terwijl vocht en bloed ze sterk absorberen. Dit verschil in reflectie en absorptie wordt door het echografieapparaat omgezet in een tweedimensionaal beeld op een scherm. De arts kan op deze manier organen, interne structuren en bloedvaten visualiseren en diagnostische conclusies trekken.

Indicaties voor echografie van het abdomen

Pijn in de buikstreek

Een veelvoorkomende reden voor het uitvoeren van een abdominale echografie is onverklaarbare buikpijn. Het onderzoek helpt om eventuele afwijkingen of ontstekingen in de organen te detecteren, zoals lever- of galblaasaandoeningen, nierstenen, of darmproblemen. Door het gebruik van echografie kunnen artsen snel en zonder invasieve ingrepen mogelijke oorzaken van de pijn opsporen.

Onverklaarde gewichtsverandering of buikomvang

Snel gewichtsverlies of -toename zonder duidelijke oorzaak kan wijzen op een onderliggende ziekte. Bijvoorbeeld, vergrote organen zoals de lever of milt kunnen wijzen op ontsteking, infectie of tumorvorming. Echografie maakt het mogelijk om deze organen te evalueren en vast te stellen of er structurele veranderingen zijn die een verklaring kunnen bieden voor gewichtsveranderingen.

Onderzoek van nierfuncties en urinewegen

Voor patiënten met symptomen die wijzen op problemen met de nieren of urinewegen, zoals pijn bij het plassen of frequent terugkerende infecties, kan een echografie waardevolle inzichten bieden. De afbeeldingstechniek helpt bij het identificeren van nierstenen, cysten of afwijkingen in de urinewegen die mogelijk het onderliggende probleem veroorzaken.

Evaluatie van de leverfunctie

Bij vermoeden van leveraandoeningen, zoals levercirrose, hepatitis, of leververvetting, is een echografie nuttig voor de controle van leverstructuur en bloeddoorstroming. Dit is belangrijk voor de diagnostiek en het monitoren van de progressie van leverziekten. Regelmatige opvolging met echografie kan cruciaal zijn bij het voorkomen van verdere complicaties en het aanpassen van de therapie.

Opsporen van tumoren of cysten

Abdominale echografie wordt ingezet bij de screening en opvolging van tumoren of cysten in de buikorganen, zoals in de lever, alvleesklier, of nieren. Het helpt artsen om veranderingen in grootte of vorm van tumoren te monitoren, wat belangrijk is voor het bepalen van de behandeling en opvolging van patiënten met een verhoogd risico op kanker.

Opsporen van galblaas- en galwegproblemen

Echografie van het abdomen wordt vaak gebruikt om galblaasproblemen te detecteren, zoals galstenen of ontstekingen (cholecystitis). De beeldvormingstechniek helpt bij het identificeren van galstenen, die kunnen leiden tot ernstige pijn en complicaties als ze de galwegen blokkeren. Ook kan echografie informatie geven over eventuele verstopping of vernauwing in de galwegen, wat vaak gepaard gaat met symptomen als geelzucht en buikpijn.

Onderzoek van de alvleesklier

Voor patiënten met alvleesklierklachten of bij een vermoeden van pancreatitis biedt echografie een goede methode om de alvleesklier en omliggende structuren in beeld te brengen. Het helpt om ontsteking, cysten, of tumoren in een vroeg stadium op te sporen. Dit is van belang omdat aandoeningen aan de alvleesklier vaak gepaard gaan met ernstige symptomen en complicaties.

Screening bij abdominale bloedvatafwijkingen

Een echografie kan ook worden gebruikt om de grote bloedvaten in de buik, zoals de aorta, te onderzoeken. Dit is belangrijk bij de screening op een abdominaal aorta-aneurysma, een levensbedreigende verwijding van de aorta die vaak zonder duidelijke symptomen verloopt. Door vroegtijdige opsporing kan een adequate behandeling worden gestart, wat cruciaal is om complicaties zoals scheuren van de aorta te voorkomen.

Diagnose van miltproblemen

De milt kan om verschillende redenen vergroot raken, zoals door infectie, bloedziekten, of leverproblemen. Abdominale echografie biedt een snelle en pijnloze manier om de miltgrootte en -structuur te evalueren. Dit is vooral nuttig voor patiënten met onverklaarde pijn in de linkerbovenbuik, vermoeidheid of bloedafwijkingen, aangezien vergroting van de milt soms op ernstige onderliggende aandoeningen wijst.

Beoordeling van de blaasfunctie

Voor patiënten met urineproblemen kan een abdominale echografie helpen om blaasproblemen te identificeren. Het onderzoek kan bijvoorbeeld aantonen of de blaas volledig leegt na het plassen, wat belangrijk is bij diagnose van blaasretentie of -obstructie. Dit onderzoek is vaak nuttig bij ouderen en mensen met een verhoogd risico op blaasproblemen.

Controle bij ascites

Bij patiënten met ascites, oftewel ophoping van vocht in de buikholte, wordt echografie vaak gebruikt om de hoeveelheid en verdeling van het vocht in kaart te brengen. Dit is belangrijk voor patiënten met leverziekten zoals cirrose, waarbij ascites vaak voorkomt. Regelmatige controle via echografie helpt om het ziekteverloop te volgen en biedt artsen de informatie die nodig is om behandelingen zoals vochtverwijdering (paracentese) goed te plannen en te evalueren.

Onderzoek van de nieren en urinewegen

Echografie van het abdomen wordt vaak ingezet voor het beoordelen van de nieren en urinewegen, vooral bij patiënten met klachten zoals pijn in de onderrug, bloed in de urine, of nierstenen. Echografie kan nierstenen, tumoren, en andere afwijkingen aan de nieren opsporen. Bovendien helpt het bij het evalueren van de grootte en de structuur van de nieren, wat nuttig is bij chronische nierziekten of obstructies in de urinewegen. Voor patiënten met verhoogd risico op nierproblemen, zoals diabetespatiënten, biedt echografie een veilige en betrouwbare methode voor vroegtijdige opsporing.

Beeldvorming bij onverklaarde buikpijn

Onverklaarde buikpijn is een veelvoorkomende reden voor een abdominale echografie, zeker als de klachten aanhouden zonder duidelijke oorzaak. Het onderzoek stelt artsen in staat om snel te bepalen of er afwijkingen zijn aan de organen in de buikholte. Abdominale echografie is vaak een eerste keus omdat het non-invasief en effectief is, vooral bij patiënten met acute of chronische buikpijn waarbij een snelle diagnose van belang is.

Screening bij infectieziekten in de buikholte

Echografie kan worden gebruikt om infecties in de buikholte, zoals abcessen of peritonitis (buikvliesontsteking), in beeld te brengen. Dit is van cruciaal belang voor patiënten met een verhoogd risico op infecties, zoals immuungecompromitteerden of patiënten die recent een buikoperatie hebben ondergaan. Het detecteren van een abces of ontsteking kan bijdragen aan een snelle interventie, wat cruciaal is om verdere verspreiding van de infectie te voorkomen.

Evaluatie van lymfeklieren in de buikholte

Vergrote of abnormale lymfeklieren in de buik kunnen wijzen op infecties, ontstekingen, of zelfs kwaadaardige aandoeningen zoals lymfomen. Echografie biedt de mogelijkheid om de grootte, vorm en het aantal lymfeklieren te evalueren zonder ingrijpende procedures. Dit is vooral nuttig voor patiënten met onverklaarde symptomen zoals koorts of gewichtsverlies, aangezien vergrote lymfeklieren vaak een indicatie zijn van een onderliggende aandoening.

Opsporen van buikaneurysma's

Bij oudere patiënten, vooral bij mannen boven de 65 jaar, kan echografie worden gebruikt om een abdominaal aorta-aneurysma op te sporen, een ernstige verwijding van de grote buikslagader. Dit is van groot belang omdat een aneurysma vaak zonder symptomen verloopt, maar levensbedreigend kan zijn als het barst. Vroege detectie via echografie maakt het mogelijk om preventieve maatregelen te treffen of de patiënt door te verwijzen voor verdere behandeling.

Onderzoek organen

Met echografie kunnen verschillende organen en structuren in de buik worden onderzocht, waaronder:

• Alvleesklier
• Blinde darm
• Bloedvaten in de buikholte
• Buikaorta
• Galblaas
• Gynaecologische structuren
• Lever
• Milt
• Nieren
• Urineblaas

Toepassing bij chronische aandoeningen

Bij chronische aandoeningen zoals levercirrose, pancreatitis en nierziekten speelt echografie van het abdomen een belangrijke rol in de opvolging en monitoring van ziekteprogressie. Dit niet-invasieve beeldvormend onderzoek biedt de mogelijkheid om veranderingen in de organen nauwkeurig in kaart te brengen, waardoor complicaties in een vroeg stadium kunnen worden opgespoord.

Levercirrose en complicaties opsporen
Echografie is essentieel bij de opvolging van levercirrose, een chronische aandoening waarbij leverweefsel wordt vervangen door littekenweefsel, wat kan leiden tot leverfalen. Met echografie kan de grootte, structuur en doorbloeding van de lever worden beoordeeld. Het onderzoek kan ook ascites detecteren, een veelvoorkomende complicatie waarbij vocht zich ophoopt in de buikholte door verhoogde druk in de lever. Regelmatige controle door middel van echografie is cruciaal om eventuele progressie naar leverkanker vroegtijdig op te sporen, zodat tijdig kan worden ingegrepen.

Pancreatitis en cystevorming
Bij chronische pancreatitis kan echografie helpen om veranderingen in de alvleesklier te evalueren, zoals de aanwezigheid van cysten, pseudocysten of verkalkingen. Deze afwijkingen kunnen duiden op littekenvorming in de pancreas en een verhoogd risico op complicaties zoals ontstekingen of obstructies in het spijsverteringskanaal. Regelmatige echografie maakt het mogelijk om het ziekteverloop van pancreatitis nauwgezet te volgen en om in te grijpen bij complicaties die tot ernstige pijn en spijsverteringsproblemen kunnen leiden.

Chronische nierziekten en cysten in beeld brengen
Bij patiënten met chronische nierziekten biedt echografie waardevolle informatie over de grootte en structuur van de nieren, en over de aanwezigheid van cysten. Vooral bij aandoeningen zoals polycysteuze nierziekte, waarbij zich meerdere cysten vormen in de nieren, is echografie onmisbaar. Door regelmatig te controleren op vergroting van de nieren of op het ontstaan van bijkomende cysten, kan het verloop van de ziekte goed gemonitord worden en kan de behandeling daarop worden afgestemd.

Rol van echografie in de controle na operatie

Echografie is een belangrijk diagnostisch middel bij de opvolging na buikoperaties. Het helpt om eventuele complicaties vroegtijdig te identificeren en draagt bij aan een veilig herstel.

Na galblaasoperaties: opsporen van galstenen en galwegcomplicaties
Na een cholecystectomie, de verwijdering van de galblaas, kan echografie worden ingezet om de galwegen te controleren op achtergebleven galstenen die in de galwegen kunnen terechtkomen en daar een blokkade veroorzaken. Dit kan leiden tot een ontsteking van de galwegen (cholangitis) of zelfs leverbeschadiging. Echografie helpt bij het identificeren van galstenen en bij het opsporen van galwegstenose, waarbij de galafvoer wordt belemmerd.

Detectie van vochtophoping en infectie na darmoperaties
Na darmoperaties kan er soms sprake zijn van complicaties zoals vochtophoping of abcessen. Door middel van echografie kan men het ontstaan van abcessen of andere vochtophopingen detecteren, die vaak wijzen op een infectie. Vroegtijdige opsporing van dergelijke postoperatieve complicaties is belangrijk om ernstige infecties te voorkomen en het herstelproces te ondersteunen. Deze controle is vooral essentieel bij patiënten met een verhoogd risico op complicaties, zoals ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Opsporen van verklevingen en darmobstructies
Echografie kan verklevingen of adhesies in de buik identificeren, een veelvoorkomende complicatie na buikoperaties waarbij littekenweefsel de darmen aan elkaar kan laten vastkleven. Dit kan leiden tot darmobstructies, wat pijn en spijsverteringsproblemen kan veroorzaken. Door middel van echografie kunnen deze verklevingen in een vroeg stadium worden opgespoord, zodat tijdig kan worden ingegrepen.

Dopplereffect tijdens echografie van het abdomen

Het Doppleronderzoek maakt gebruik van de Dopplertechniek om de bloedstroom in de bloedvaten en het hart te analyseren. De frequentie van geluidsgolven verandert wanneer deze worden gereflecteerd door bewegende bloedcellen. Dit onderzoek kan helpen bij het identificeren van vernauwingen, verstoppingen of tumoren in de bloedvaten. Tijdens het Doppleronderzoek kan de patiënt pulserende geluiden horen die variëren in toonhoogte, wat helpt bij de evaluatie van de bloedstroom.

Voordelen

Echografie heeft verschillende voordelen:

• Relatief laag kosten[/ARTIKEL] (vergeleken met andere beeldvormende technieken)
• Overal beschikbaar
• Directe beelden op het scherm
• Dynamische beelden in verschillende richtingen
• Geen straling (in tegenstelling tot röntgenonderzoek)
• [P]Geschikt voor patiënten met implantaten[/P]

Echografie is bijzonder nuttig bij puncties en kan soms meer informatie bieden dan andere onderzoeksmethoden, bijvoorbeeld bij het monitoren van een ongeboren kind. Het is een pijnloos onderzoek en niet belastend, wat bijdraagt aan een lagere angst bij patiënten. Er zijn geen gezondheidsrisico’s verbonden aan echografie, en het kan herhaaldelijk worden uitgevoerd indien nodig.

Nadelen

Echografie kent enkele beperkingen:

• Darmgas kan de visualisatie van dieper gelegen structuren zoals de alvleesklier en aorta bemoeilijken.
• Obese patiënten kunnen moeilijker te onderzoeken zijn doordat vetweefsel de geluidsgolven absorbeert, wat de beeldkwaliteit kan verminderen.
• Maagdarmstelsel is beperkt zichtbaar met echografie, vooral voor dieper gelegen delen.

Voorbereiding echografisch onderzoek van de buik

De voorbereiding voor een echografie van de buik kan variëren:

• [P]Informeer de arts over recente maag- of darmonderzoeken, omdat deze de echografische beelden kunnen beïnvloeden.[/P]
• [P]Draag comfortabele kleding.[/P]
• [P]Volg eventuele specifieke eet- en drinkinstructies van het ziekenhuis; bij sommige onderzoeken moet de patiënt nuchter zijn.[/P]
• [P]Vermijd roken, vooral bij een echografie van de galblaas.[/P]
• [P]Verwijder kleding en juwelen die het te onderzoeken gebied bedekken en draag mogelijk een onderzoekshemdje.[/P]

Praktisch

Een echografie van de buik duurt doorgaans tussen de tien en vijftien minuten en wordt vaak poliklinisch uitgevoerd. Na het onderzoek kan de patiënt direct naar huis en zijn normale activiteiten hervatten.

Het onderzoek

Tijdens de echografie ligt de patiënt met het gezicht naar boven op een onderzoekstafel. De arts brengt een heldere, meestal koud aanvoelende gel aan op het te onderzoeken gebied om een goede contact tussen de huid en de echosonde te verzekeren. Dit voorkomt luchtbellen die het beeld kunnen verstoren. De gel is gemakkelijk af te wassen en laat geen blijvende vlekken achter. De arts beweegt de echosonde voorzichtig over de huid om de beelden te verkrijgen.

Na het onderzoek

Na afloop van het onderzoek veegt de arts de gel van de huid af en maakt de echosonde schoon met cellulosepapier. De patiënt kan zich weer aankleden en zijn dagelijkse activiteiten hervatten. Er zijn geen beperkingen na het onderzoek, en de patiënt kan zelfstandig naar huis rijden.

Resultaten echografie abdomen

De radioloog stelt een verslag op van de echografie en stuurt dit naar de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. De patiënt maakt een afspraak met de verwijzende arts om de resultaten te bespreken.

Diagnose

Met behulp van een echografie van het abdomen kan de arts diverse diagnoses stellen, zoals:

• Aneurysma (uitstulping van een slagader, vaak van de aorta)
• Appendicitis (ontsteking van de blindedarm, medisch bekend als appendicitis)
• Galblaasstenen
• Nierstenen
• Tumoren
• Vergroot orgaan in de buik (organomegalie)

Risico’s en bijwerkingen voor de patiënt

Echografie is een veilig onderzoek zonder gezondheidsrisico's. Het gebruik van ultrasone geluidsgolven betekent dat er geen blootstelling aan ioniserende straling is, en herhaling van het onderzoek is zonder bezwaar mogelijk.

Lees verder

• Echografie: Beeldvormend onderzoek via ultrageluid door arts
• Abdominale echografie: Beeldvormend onderzoek van buikgebied