Aneurysma: Uitstulping van een deel van een slagader

Een aneurysma is een abnormale verwijding of ballonachtige uitstulping van een deel van een slagader, veroorzaakt door zwakte in de wand van het bloedvat. Dit kan optreden in verschillende delen van het lichaam, zoals de aorta, de benen, de hersenen, en de milt. De symptomen variëren van afwezig tot zeer ernstig, afhankelijk van de locatie van het aneurysma. Een aneurysma kan potentieel dodelijk zijn wanneer het scheurt. Bij de diagnose van een klein aneurysma wordt vaak aanbevolen om regelmatig te controleren. In andere gevallen kan dringende chirurgie noodzakelijk zijn, eventueel in combinatie met medicijnen en levensstijlaanpassingen.

• Oorzaken en risicofactoren: Zwakke bloedvatwand
• Locaties en symptomen: Aorta, borstholte en hersenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een aneurysma
• Preventie van aneurysma’s
• Prognose bij een gescheurd aneurysma
• Complicaties van een onbehandeld aneurysma
• Preventie van aneurysma’s

Oorzaken en risicofactoren: Zwakke bloedvatwand

De exacte oorzaak van een aneurysma blijft soms onbekend, maar in de meeste gevallen is het het gevolg van één of meer van de volgende oorzaken en risicofactoren:

• aangeboren zwakte van de bloedvatwand, aanwezig vanaf de geboorte
• syfilis, een seksueel overdraagbare aandoening die onbehandeld de aorta aantast en de bloedvatwanden verzwakt
• een gebrek aan lichaamsbeweging
• langdurige hoge bloeddruk (hypertensie) veroorzaakt schade en verzwakking van de bloedvaten
• een hoog cholesterolgehalte
• infecties die de bloedvatwanden verzwakken (zeldzaam)
• polycystische nierziekte, die het risico op een aneurysma in de hersenen (hersenaneurysma) verhoogt
• trauma zoals een slag op de borst
• een vetrijke voeding
• zwangerschap kan het risico op het ontwikkelen van een miltaneurysma verhogen
• erfelijke ziekten die leiden tot zwakkere bloedvatwanden
• roken van sigaretten
• vette plaques (atherosclerose) die de bloedvatwand verzwakken
• zwaarlijvigheid

Locaties en symptomen: Aorta, borstholte en hersenen

Aneurysma’s kunnen zich in verschillende lichaamsdelen voordoen. De meest voorkomende locaties zijn de aorta en de hersenen, maar ook andere gebieden kunnen getroffen worden. De symptomen zijn afhankelijk van de locatie van het aneurysma. Wanneer een aneurysma nabij het oppervlak van het lichaam voorkomt, kan de patiënt pijn en een zwelling met een kloppend gevoel ervaren. Bij aneurysma’s in het lichaam of de hersenen zijn er vaak geen symptomen totdat het aneurysma scheurt. Bij een gescheurd aneurysma treden vaak symptomen op zoals pijn, een lage bloeddruk (hypotensie), een snelle hartslag (tachycardie), en duizeligheid.

Aorta

De aorta, de grote lichaamsslagader die ontspringt uit het linkerventrikel van het hart en door de buik naar de benen loopt, is vaak getroffen door aneurysma’s. Ongeveer 1 op de 10.000 mensen ontwikkelt jaarlijks een aorta-aneurysma. Symptomen van een aorta-aneurysma kunnen zijn: pijn in de onderrug, een zwelling van de buik, acute buikpijn (plotselinge ernstige buikpijn), misselijkheid, braken, een snelle hartslag (tachycardie), zweten of een klamme huid, bewustzijnsverlies, en een kloppend gevoel in de buik.

Borstholte
Een aneurysma in de borstholte, ook wel een “thoracaal aneurysma” genoemd, kan leiden tot symptomen zoals pijn op de borst, pijn in de rug (rugpijn) en de nek (nekpijn), hoesten, kortademigheid, slikproblemen, een piepende ademhaling, heesheid, zwelling van de armen, een vernauwde pupil (miosis) en een afhangend ooglid (ptosis) van één oog.

Hersenen

Bij een cerebraal aneurysma is een bloedvat in de hersenen getroffen. Het aneurysma kan variëren in grootte en bevindt zich meestal diep in de hersenen. Het is bijzonder gevaarlijk omdat het soms geen symptomen vertoont totdat het scheurt. Vaak wordt het per toeval ontdekt tijdens ander diagnostisch onderzoek. Bij een gescheurd aneurysma in de hersenen kunnen de volgende symptomen optreden door druk op de hersenzenuw:

• ernstige hoofdpijn met een plotselinge aanvang (ook bekend als 'donderslaghoofdpijn')
• ochtendhoofdpijn
• aangezichtspijn met pijnscheuten
• nekpijn en nekstijfheid
• verhoogde slaperigheid
• verlamming
• toevallen
• een verstoorde spraak
• scheelzien (strabisme)
• dubbelzien (diplopie)
• mydriasis (verwijding van de pupillen)
• oorsuizen (tinnitus aurium) en/of
• duizeligheid

Andere gebieden

Aneurysma’s kunnen ook voorkomen in andere lichaamsdelen, zoals:

• Achter de knie in het been (popliteaal aneurysma)
• In de darmen (mesenteriaal aneurysma)
• In de milt (miltaneurysma)

Diagnose en onderzoeken

Na lichamelijk onderzoek kan de arts verschillende diagnostische onderzoeken uitvoeren om een aneurysma te bevestigen, waaronder: een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten), een CT-scan, een echografie, een MRI-scan, en een röntgenfoto.

Behandeling van een aneurysma

De behandeling van een aneurysma hangt af van de grootte en locatie van het aneurysma. Als het aneurysma kleiner is dan vijf centimeter, volgt de arts meestal regelmatige controles om te monitoren of het aneurysma groeit. Levensstijlaanpassingen worden aanbevolen, zoals een gezonder dieet en stoppen met roken. Medicatie kan worden voorgeschreven om onderliggende problemen zoals een verhoogd cholesterolgehalte of hoge bloeddruk te behandelen. Indien het aneurysma groot is, kan chirurgie noodzakelijk zijn. Er zijn verschillende chirurgische opties afhankelijk van de grootte, locatie en type van het aneurysma. Bij een aorta-aneurysma is onmiddellijke medische zorg vereist, vooral bij aanhoudende of ernstige buik- of rugpijn. Patiënten met een hersenaneurysma dienen direct naar de spoeddienst te gaan bij plotselinge of ernstige hoofdpijn, misselijkheid, braken, toevallen, of andere neurologische symptomen.

Preventie van aneurysma’s

Het behandelen van een hoge bloeddruk kan niet alleen hart- en vaatziekten helpen voorkomen, maar ook de ontwikkeling van aneurysma’s en hun complicaties. Een gezonde voeding, stoppen met roken, regelmatige lichaamsbeweging, en het handhaven van een goed cholesterolgehalte dragen bij aan de preventie van aneurysma’s.

Prognose bij een gescheurd aneurysma

Wanneer een aneurysma plotseling openbreekt, is het risico op overlijden aanzienlijk. Tijdige medische interventie is cruciaal voor de overleving.

Complicaties van een onbehandeld aneurysma

Enkele complicaties van een onbehandeld aneurysma zijn:

• bloedlekkage uit het aneurysma in de wand van de slagader (aneurysma dissecans)
• bloedstolsels binnen het aneurysma
• compressie van nabijgelegen zenuwen door een groot aneurysma
• congestief hartfalen (slechte bloedcirculatie door het hart)
• beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen, wat mentale en lichamelijke symptomen veroorzaakt)
• hartaanval
• plotselinge dood
• subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen de hersenvliezen, gepaard gaande met hoofdpijn, stijve nek en oogproblemen)
• verminderde bloedtoevoer voorbij het aneurysma
• waterhoofd (overmatige ophoping van hersen- en ruggenmergvocht in de schedel)
• epilepsie
• nierfalen
• verlamming

Preventie van aneurysma’s

Het nemen van preventieve maatregelen kan helpen bij het verminderen van het risico op het ontwikkelen van aneurysma’s en hun complicaties. Belangrijke preventiestrategieën omvatten:

• Beheer van hoge bloeddruk: Het reguleren van hoge bloeddruk is cruciaal om schade aan de bloedvaten te voorkomen, wat het risico op aneurysma’s kan verminderen.
• Gezonde voeding: Een dieet rijk aan groenten, fruit, volle granen, en magere eiwitten helpt bij het handhaven van een gezond cholesterolgehalte en bloeddruk. Vermijd een vetrijke voeding die kan bijdragen aan atherosclerose.
• Stoppen met roken: Roken verhoogt het risico op aneurysma’s door het verzwakken van de bloedvatwanden. Het stoppen met roken helpt dit risico te verminderen.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Fysieke activiteit draagt bij aan het behoud van een gezond gewicht, een goede bloeddruk, en een gezond cholesterolgehalte, wat helpt bij de preventie van aneurysma’s.
• Gezond cholesterolgehalte: Het handhaven van normale cholesterolniveaus helpt de gezondheid van de bloedvaten te beschermen en kan het risico op aneurysma’s verlagen.
• Medische opvolging: Regelmatige medische controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van risicofactoren zoals hoge bloeddruk of hoog cholesterol, waardoor tijdige interventie mogelijk is.

Lees verder

• Hersenaneurysma: Uitstulping in wand van slagader hersenen
• Buikslagaderaneurysma: Gescheurd aneurysma met pijn in buik