Aneurysma: Uitstulping van een deel van een slagader

Een aneurysma is een abnormale verwijding of ballonachtige uitstulping van een deel van een slagader die veroorzaakt is door zwakte in de wand van het bloedvat. Veelal verschijnt een aneurysma in de aorta, de benen, de hersenen en de milt. De symptomen variëren van afwezig tot zeer ernstig, en zijn afhankelijk van de locatie van het aneurysma. Een aneurysma is potentieel dodelijk wanneer deze openbreekt. Een regelmatige controle bij de diagnose van een kleiner aneurysma is dan ook aanbevolen. In andere gevallen gebeurt (dringende) chirurgie, eventueel in combinatie met medicijnen en levensstijlaanpassingen.

• Oorzaken en risicofactoren: Zwakke bloedvatwand
• Locaties en symptomen: Aorta, borstholte en hersenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aneurysma
• Preventie uitstulping van deel van slagader
• Prognose is slecht bij plots openscheuren
• Complicaties

Oorzaken en risicofactoren: Zwakke bloedvatwand

De oorzaak blijft soms onbekend, maar in de meeste gevallen is een aneurysma het gevolg van één van deze oorzaken/risicofactoren:

• aangeboren aneurysma waardoor een zwakte in de bloedvatwand reeds vanaf de geboorte aanwezig is
• de seksueel overdraagbare aandoening syfilis tast onbehandeld de aorta aan waardoor de bloedvatwanden verzwakken
• een gebrek aan lichaamsbeweging
• een langdurige hoge bloeddruk (hypertensie) gedurende vele jaren (chronische hoge bloeddruk) resulteert in schade en verzwakking van de bloedvaten
• een hoog cholesterolgehalte
• een infectie waardoor een deel van het bloedvat verzwakt (zeldzaam)
• een polycystische nierziekte waardoor het risico op een aneurysma in de hersenen (hersenaneurysma) verhoogt
• een trauma zoals een slag op de borst
• een vetrijke voeding
• een zwangerschap verhoogt tot slot het risico op het ontwikkelen van een miltaneurysma
• erfelijke ziekten leiden soms tot zwakker dan normale bloedvatwanden
• roken van sigaretten
• vette plaques (atherosclerose) resulteert in een zwakke bloedvatwand
• zwaarlijvigheid

Locaties en symptomen: Aorta, borstholte en hersenen

Een aneurysma treedt in meerdere mogelijke lichaamsdelen op. De bekendste zijn in de aorta en de hersenen, maar ook in andere gebieden komt een aneurysma mogelijk tot stand. De symptomen zijn afhankelijk van de locatie van het aneurysma. Als een aneurysma optreedt nabij het oppervlak van het lichaam, bemerkt de patiënt pijn en een zwelling met een kloppend gevoel. Een aneurysma in het lichaam of de hersenen veroorzaakt echter vaak geen symptomen. Scheurt een aneurysma, dan zijn pijn, een lage bloeddruk (hypotensie), een snelle hartslag (tachycardie) en duizeligheid de voornaamste symptomen.

Aorta

De aorta, die vaak getroffen is door een aneurysma, is de grote lichaamsslagader van het hart. Deze ontspringt uit het linkerventrikel van het hart, gaat naar de buik en vervolgens gebeurt een splitsing naar beide benen. Jaarlijks krijgt 1 op de 10.000 patiënten te maken met een aorta-aneurysma. De symptomen hiervan zijn pijn in de onderrug , een zwelling van de buik, een acute buik (plots ernstige buikpijn), misselijkheid, braken, een snelle hartslag (tachycardie), zweten of een klamme huid, bewustzijnsverlies en een kloppend gevoel in de buik.

Borstholte
Een aneurysma in de borstholte is gekend als een “thoracaal aneurysma”. Symptomen van een gescheurde thoracale aorta-aneurysma omvatten onder meer pijn op de borst, pijn in de rug (rugpijn) en de nek (nekpijn), hoesten, kortademigheid, slikproblemen, een piepende ademhaling, heesheid, zwelling van de armen, een vernauwde pupil (miosis) en een afhangend ooglid (ptosis) van een oog.

Hersenen

Bij een cerebraal aneurysma is een bloedvat in de hersenen getroffen door een aneurysma. De grootte hiervan varieert maar meestal vormt het aneurysma zich diep in de hersenen. De aandoening is verraderlijk wanneer het aneurysma nog niet is gescheurd, want niet altijd treden hierbij symptomen op. Vaak treft de arts dit per toeval aan bij een ander diagnostisch onderzoek.
Bij een groot, opengescheurd aneurysma in de hersenen ontstaat druk op de hersenzenuw wat volgende tekenen met zich meebrengt:

• ernstige hoofdpijn met snelle aanvang (ook gekend als 'donderslaghoofdpijn')
• ochtendhoofdpijn
• aangezichtspijn met pijnscheuten
• nekpijn en nekstijfheid
• verhoogde slaperigheid
• verlamming
• toevallen
• een verstoorde spraak
• scheelzien (strabisme)
• dubbelzien (diplopie)
• mydriasis (verwijding van pupillen in het oog)
• oorsuizen (tinnitus aurium) en/of
• duizeligheid

Andere gebieden

Een aneurysma treedt mogelijk eveneens op in deze lichaamsgebieden:

• Achter de knie in het been (poplitea aneurysma)
• In de darmen (mesenterica aneurysma)
• In de milt (miltaneurysma)

Diagnose en onderzoeken

De arts voert volgende diagnostische onderzoeken uit nadat hij de patiënt lichamelijk onderzocht heeft: een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten), een CT-scan, een echografie, een MRI-scan en een röntgenfoto.

Behandeling aneurysma

De behandeling van een aneurysma is afhankelijk van de grootte en locatie van het aneurysma. Wanneer de patiënt de diagnose van een aneurysma gekregen heeft en het aneurysma is minder dan vijf centimeter breed, dan volgt de arts hem regelmatig op om te kijken of het aneurysma gegroeid is. Verder zijn levensstijlaanpassingen aanbevolen. De arts zet indien nodig medicatie in voor het behandelen van het onderliggend probleem (verhoogd cholesterolgehalte, verhoogde bloeddruk). Indien het aneurysma groot is, is een operatie nodig. Hiervoor bestaan verschillende types en ook hierbij is dit afhankelijk van de klachten, de grootte en het type van het aneurysma. Bij een aneurysma van de aorta is onmiddellijke medische zorg vereist, zeker bij aanhoudende of ernstige pijn in de buik of rug. Een patiënt met een aneurysma in de hersenen bezoekt eveneens direct de spoeddienst bij een plotselinge of ernstige hoofdpijn in combinatie met misselijkheid, braken, toevallen, of andere neurologische symptomen.

Preventie uitstulping van deel van slagader

Het behandelen van een hoge bloeddruk voorkomt niet enkel hart- en vaatziekten, maar ook een aantal vormen van een aneurysma. Een gezonde voeding, stoppen met roken, regelmatige lichaamsbeweging en een goed cholesterolgehalte voorkomt een aneurysma of complicaties hiervan.

Prognose is slecht bij plots openscheuren

Wanneer een aneurysma plots openbreekt, is het risico op overlijden groot.

Complicaties

Enkele complicaties van een onbehandeld aneurysma zijn:

• bloed dat lekt uit het intacte aneurysma in de wanden van de slagader (aneurysma dissecans)
• bloedstolsels in het aneurysma
• compressie (samendrukken) van nabijgelegen zenuwen, indien het aneurysma groot genoeg is
• congestief hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• een hartaanval
• een plotselinge dood
• een subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen hersenvliezen met hoofdpijn, stijve nek en oogproblemen)
• een verminderde doorbloeding voorbij het aneurysma
• een waterhoofd (te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel)
• epilepsie
• nierfalen
• verlamming

Lees verder

• Hersenaneurysma: Uitstulping in wand van slagader hersenen
• Buikslagaderaneurysma: Gescheurd aneurysma met pijn in buik