Hersenaneurysma: Uitstulping in wand van slagader hersenen

Een hersenaneurysma is een abnormale uitstulping in de wand van een slagader in de hersenen. Hersenaneurysmata lijken alarmerend, maar meestal veroorzaken ze geen symptomen of gezondheidsproblemen. In een aantal omstandigheden gaan deze uitstulpingen echter lekken of scheuren en dan ontstaat een bloeding in de hersenen. Dit gaat gepaard met ernstige symptomen zoals epileptische aanvallen, plotselinge en ernstige hoofdpijn en wazig zien. Een snelle behandeling is nodig bij deze levensbedreigende situatie, waarbij de arts meestal chirurgisch moet ingrijpen. Bij een nog niet gescheurd aneurysma in de hersenen zijn tot slot wijzigingen in de levensstijl nodig

• Epidemiologie
• Oorzaken van hersenaneurysma
• Risicofactoren van uitstulping in een wand van een slagader in de hersenen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aneurysma in de hersenen
• Niet gescheurd aneurysma
• Gescheurd aneurysma
• Prognose
• Complicaties van gescheurd aneurysma
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met een hersenaneurysma
• Regelmatige medische opvolging
• Leefstijl aanpassen
• Omgaan met angst
• Misvattingen rond hersenaneurysma
• Een hersenaneurysma veroorzaakt altijd symptomen
• Hoge bloeddruk is de enige oorzaak van een hersenaneurysma
• Een hersenaneurysma barst altijd als het wordt ontdekt
• Een hersenaneurysma is altijd dodelijk
• Alleen ouderen krijgen een hersenaneurysma
• Een operatie is de enige behandelmogelijkheid
• Na behandeling is er geen risico meer op een nieuw aneurysma

Epidemiologie

Hersenaneurysma’s zijn uitstulpingen in de wand van een hersenslagader die kunnen variëren in grootte en vorm. Ze komen voor bij ongeveer 1-5% van de algemene bevolking. De prevalentie van hersenaneurysma's kan variëren op basis van leeftijd, geslacht en etniciteit, waarbij vrouwen vaker worden getroffen dan mannen en de frequentie toeneemt met de leeftijd. Aneurysma’s worden vaak bij toeval ontdekt tijdens beeldvormend onderzoek voor andere aandoeningen. Het is een belangrijke oorzaak van beroertes, vooral wanneer een aneurysma barst en een subarachnoïdale bloeding veroorzaakt.

Oorzaken van hersenaneurysma

De oorzaken van hersenaneurysma’s zijn niet volledig begrepen, maar ze worden vaak geassocieerd met een combinatie van genetische en omgevingsfactoren. Aangeboren afwijkingen in de vaatwand kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van aneurysma’s. Hoge bloeddruk, roken, en bepaalde erfelijke aandoeningen zoals polycystische nierziekte kunnen het risico verhogen. Andere factoren zoals infecties, trauma of degeneratieve aandoeningen van de vaatwanden kunnen ook bijdragen aan de vorming van aneurysma’s.

Risicofactoren van uitstulping in een wand van een slagader in de hersenen

Diverse risicofactoren spelen een rol bij het verschijnen van een hersenaneurysma.

Aandoeningen
Verschillende aandoeningen dragen bij aan de totstandkoming van een hersenaneurysma:

• aangeboren afwijkingen, zoals
• bloedvatafwijkingen in de hersenen bijvoorbeeld het Ehlers-Danlos syndroom (aandoening waarbij de bloedvaten in de hersenen verzwakken met symptomen aan onder andere de huid en de gewrichten)
• een polycystische nierziekte, een erfelijke aandoening die resulteert in met vocht gevulde zakjes in de nieren waardoor de bloeddruk meestal verhoogt
• atherosclerose (een ziekte waarbij vet zich opbouwt in de wand van de bloedvaten)
• cerebrale arterioveneuze malformaties (een abnormale verbinding tussen slagaders en aders in de hersenen waardoor de normale bloedstroom onderbroken is)
• een abnormaal smalle aorta
• een familiale geschiedenis van een hersenaneurysma
• een hoge bloeddruk
• een infectie
• een verwonding of trauma aan het hoofd (hersentrauma)
• kanker of tumoren in het hoofd en de nek
• ziekten die het bloed of de bloedvaten aantasten

Omgevingsfactoren
Enkele omgevingsfactoren zijn geassocieerd met hersenaneurysmata:

• alcoholmisbruik
• drugsmisbruik zoals cocaïne of amfetaminen (stimulerende middelen)
• geslacht: Vrouwen hebben vaker aneurysmata dan mannen.
• leeftijd: Hersenaneurysmata ontwikkelen zich meestal bij veertigplussers. Wanneer patiënten echter aan een aangeboren afwijking lijden, is het mogelijk dat ze reeds eerder symptomen ontwikkelen.
• roken

Symptomen

De meeste hersenaneurysmata veroorzaken geen symptomen gaan lekken of barsten. Als een hersenaneurysma groot wordt en op zenuwen in de hersenen drukt, veroorzaakt dit eveneens klachten. Een symptomatisch aneurysma in de hersenen veroorzaakt volgende mogelijke symptomen

• bewustzijnsverlies
• coma
• braken
• een stijve nek
• een verlies van evenwicht, niet meer goed kunnen lopen en coördinatieproblemen
• epileptische aanvallen
• gevoelloosheid of zwakte aan één kant van het gezicht of lichaam
• hydrocefalie (waterhoofd: te veel hersenvocht in de hersenen)
• misselijkheid
• oogproblemen:
• dubbelzien of andere veranderingen in het gezichtsvermogen
• een hangend ooglid (ptosis)
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
• pijn boven of achter het oog
• verwijde pupillen (mydriasis)
• wazig zien
• plotselinge, ernstige hoofdpijn
• slaperigheid
• spraakproblemen
• verwardheid

Alarmsymptomen

Veel hersenaneurysma’s veroorzaken geen symptomen en worden vaak toevallig ontdekt. Wanneer symptomen optreden, kunnen ze variëren afhankelijk van de locatie en grootte van het aneurysma. Alarmsymptomen kunnen intense hoofdpijn, visuele stoornissen, en neurologische symptomen zoals verlamming of spraakstoornissen zijn. In het geval van een barstend aneurysma kunnen acute symptomen zoals een plotselinge, zeer ernstige hoofdpijn (de zogenaamde 'onmiddellijke' of 'donderslag' hoofdpijn) en tekenen van een subarachnoïdale bloeding optreden, wat een medische noodsituatie is.

Diagnose en onderzoeken

Verschillende beeldvormende onderzoeken zijn inzetbaar om een hersenaneurysma op te sporen.

• een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten): Dit zeer betrouwbaar onderzoek toont de zwakke plekken in de bloedvaten.
• een CT-scan
• een MRI-scan
• een ruggenmergprik (onderzoek van het hersenvocht)

Behandeling van aneurysma in de hersenen

De behandeling van een hersenaneurysma hangt af van de grootte en locatie van het aneurysma. Bovendien houdt de arts rekening met het feit of de uitstulping al dan niet is geïnfecteerd of en ook of deze is gesprongen (opengebarsten).

Niet gescheurd aneurysma

Kleine aneurysmata die niet gescheurd zijn en geen symptomen veroorzaken, behoeven niet altijd een medische behandeling. De arts kijkt evenwel steeds naar de gezondheid van de patiënt en de aard van het aneurysma. Veranderingen in de levensstijl zorgen ervoor dat het aneurysma niet gaat lekken of barsten:

• cafeïne beperken, want hierdoor ontstaat soms een plotselinge stijging van de bloeddruk
• de bloeddruk verlagen met een gezonde voeding en lichaamsbeweging
• geen cocaïne of andere stimulerende middelen gebruiken
• geen zware dingen tillen; ook dit verhoogt mogelijk de bloeddruk
• stoppen met roken

Gescheurd aneurysma

Een snelle behandeling is nodig bij een hersenaneurysma. De arts gaat proberen om de bloedstroom in het aneurysma te stoppen. Alle procedures houden risico's in. De arts bepaalt welke behandeling het beste werkt op basis van de gezondheid en de grootte, de locatie en het type van de uitstulping in de wand van de slagader van de hersenen. Diverse operatietechnieken zijn mogelijk om een hersenaneurysma te behandelen.

Prognose

De prognose van een hersenaneurysma hangt af van verschillende factoren, waaronder de grootte en locatie van het aneurysma, en of het al dan niet is gebarsten. Niet-gabarsten aneurysma’s hebben over het algemeen een betere prognose en kunnen effectief worden beheerd met regelmatige monitoring. Bij barstende aneurysma’s kan de prognose variëren afhankelijk van de snelheid van medische interventie en de ernst van de bloeding. Snelle behandeling is cruciaal om de overlevingskansen te verbeteren en langdurige complicaties te minimaliseren.

Complicaties van gescheurd aneurysma

Een gebarsten hersenaneurysma bloedt meestal slechts enkele seconden. Het bloed beschadigt direct omliggende cellen, maar ook andere cellen zijn hierdoor mogelijk beschadigd of vernietigd. Een gescheurd aneurysma in de hersenen verhoogt ook de druk in de schedel. Een te hoge hersendruk (druk in het hoofd) voorkomt dat bloed en zuurstof naar de hersenen kunnen gaan, zodat bewustzijnsverlies of zelfs de dood optreden.

Complicaties die ontstaan ​​na een ruptuur (scheur) van een aneurysma zijn:

• een waterhoofd (een gescheurd aneurysma resulteert soms in bloedingen in de ruimte tussen de hersenen en het omliggende weefsel (= subarachnoïdale bloeding) waardoor de circulatie van het hersenvocht en het ruggenmerg geremd is; hierdoor hoopt het hersenvocht zich op waardoor de hersendruk verhoogt en een waterhoofd ontstaat)
• hyponatriëmie (een subarachnoïdale bloeding door een gescheurd hersenaneurysma veroorzaakt soms een verlaagd natriumgehalte in het bloed doordat schade ontstaat aan de hypothalamus, een gebied in de buurt van de hersenbasis; hyponatriëmie leidt mogelijk tot een zwelling van hersencellen en blijvende schade)
• opnieuw bloeden (met mogelijk verdere hersenschade)
• vasospasme (onregelmatige vernauwing van bloedvaten in de hersenen waardoor de bloedtoevoer naar hersencellen beperkt is en extra celschade en celdood tot stand komt)

Complicaties

Complicaties van een hersenaneurysma kunnen optreden als het aneurysma barst of tijdens de behandeling. Bij een gebarsten aneurysma kan een subarachnoïdale bloeding leiden tot ernstige complicaties zoals hersenbeschadiging, hydrocephalus (vochtophoping in de hersenen), en vasospasme (verkramping van de bloedvaten). Behandelingsgerelateerde complicaties kunnen infecties, bloeding, of schade aan omliggende structuren omvatten. Het risico op complicaties kan worden verminderd door zorgvuldige monitoring en interventie door ervaren specialisten.

Preventie

Preventie van hersenaneurysma’s omvat het beheersen van risicofactoren zoals hoge bloeddruk en roken. Regelmatige controle van de bloeddruk en het vermijden van tabak kunnen helpen om het risico te verminderen. Voor mensen met een familiegeschiedenis van aneurysma’s of erfelijke aandoeningen kan genetisch advies nuttig zijn. Het handhaven van een gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kan ook bijdragen aan het verminderen van het risico. Voor mensen met een verhoogd risico kunnen periodieke screenings door een specialist aanbevolen worden.

Praktische tips voor het omgaan met een hersenaneurysma

Regelmatige medische opvolging

Heb je een hersenaneurysma? Zorg ervoor dat je regelmatig contact hebt met je arts om de situatie te monitoren. Houd je strikt aan de aanbevelingen, zoals het vermijden van zware inspanning of stress.

Leefstijl aanpassen

Stop met roken en vermijd alcohol, want deze kunnen je bloeddruk verhogen. Zorg voor een gezond voedingspatroon en probeer je stress te verminderen met ontspanningsoefeningen.

Omgaan met angst

Het kan eng zijn om te leven met een aneurysma. Praat hierover met een psycholoog of sluit je aan bij een steungroep om je gevoelens te delen. Blijf je focussen op wat je wél kunt doen om gezond te blijven.

Misvattingen rond hersenaneurysma

Een hersenaneurysma is een plaatselijke verwijding of uitstulping van een bloedvat in de hersenen. Hoewel het een ernstig en potentieel levensbedreigend probleem kan zijn, bestaan er veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandeling. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende misverstanden besproken.

Een hersenaneurysma veroorzaakt altijd symptomen

Veel mensen denken dat een hersenaneurysma altijd klachten geeft, maar dat is niet het geval. Kleine aneurysma's blijven vaak onopgemerkt en worden soms pas bij een toevallig beeldvormend onderzoek ontdekt. Symptomen treden meestal pas op als het aneurysma scheurt of druk uitoefent op omliggende structuren.

Hoge bloeddruk is de enige oorzaak van een hersenaneurysma

Hoewel hoge bloeddruk een risicofactor is, zijn er meerdere factoren die kunnen bijdragen aan de vorming van een aneurysma. Erfelijkheid, roken en bepaalde aandoeningen zoals bindweefselaandoeningen kunnen het risico verhogen. Het is dus een complex samenspel van genetische en omgevingsfactoren.

Een hersenaneurysma barst altijd als het wordt ontdekt

Niet elk aneurysma zal scheuren. Sommige blijven stabiel en veroorzaken nooit problemen. Artsen beoordelen het risico op scheuren aan de hand van factoren zoals grootte, locatie en de medische geschiedenis van de patiënt. In sommige gevallen wordt gekozen voor controle in plaats van directe behandeling.

Een hersenaneurysma is altijd dodelijk

Hoewel een gescheurd aneurysma ernstig is, is het niet per definitie fataal. Met snelle medische interventie, zoals een operatie of een endovasculaire behandeling, kunnen veel patiënten overleven en herstellen. Het tijdig herkennen van symptomen, zoals plotselinge en hevige hoofdpijn, kan levens redden.

Alleen ouderen krijgen een hersenaneurysma

Hoewel de kans op een aneurysma met de leeftijd toeneemt, kunnen ook jongere mensen ermee te maken krijgen. Erfelijke aanleg en bepaalde leefstijlgewoonten kunnen ook op jongere leeftijd een rol spelen in de ontwikkeling ervan.

Een operatie is de enige behandelmogelijkheid

Niet elk aneurysma vereist een operatie. Naast chirurgische ingrepen zoals clippen, bestaat er ook een minder invasieve methode: coiling. Hierbij wordt een dunne katheter via de bloedvaten naar het aneurysma gebracht om het op te vullen met kleine spiraaltjes. De keuze van behandeling hangt af van verschillende factoren, waaronder de grootte en locatie van het aneurysma.

Na behandeling is er geen risico meer op een nieuw aneurysma

Zelfs na een succesvolle behandeling kan iemand een nieuw aneurysma ontwikkelen, vooral als er sprake is van onderliggende risicofactoren zoals roken of onbehandelde hoge bloeddruk. Regelmatige medische controle en een gezonde levensstijl kunnen het risico verminderen.

Lees verder

• Aneurysma: Uitstulping van een deel van een slagader
• Druk in het hoofd: Oorzaken van drukkend gevoel in schedel