Hersenaneurysma: Uitstulping in wand van slagader hersenen

Een hersenaneurysma is een abnormale uitstulping in de wand van een slagader in de hersenen. Hersenaneurysmata lijken alarmerend, maar meestal veroorzaken ze geen symptomen of gezondheidsproblemen. In een aantal omstandigheden gaan deze uitstulpingen echter lekken of scheuren en dan ontstaat een bloeding in de hersenen. Dit gaat gepaard met ernstige symptomen zoals epileptische aanvallen, plotselinge en ernstige hoofdpijn en wazig zien. Een snelle behandeling is nodig bij deze levensbedreigende situatie, waarbij de arts meestal chirurgisch moet ingrijpen. Bij een nog niet gescheurd aneurysma in de hersenen zijn tot slot wijzigingen in de levensstijl nodig

• Epidemiologie
• Oorzaken van hersenaneurysma
• Risicofactoren van uitstulping in een wand van een slagader in de hersenen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aneurysma in de hersenen
• Niet gescheurd aneurysma
• Gescheurd aneurysma
• Prognose
• Complicaties van gescheurd aneurysma
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Hersenaneurysma’s zijn uitstulpingen in de wand van een hersenslagader die kunnen variëren in grootte en vorm. Ze komen voor bij ongeveer 1-5% van de algemene bevolking. De prevalentie van hersenaneurysma's kan variëren op basis van leeftijd, geslacht en etniciteit, waarbij vrouwen vaker worden getroffen dan mannen en de frequentie toeneemt met de leeftijd. Aneurysma’s worden vaak bij toeval ontdekt tijdens beeldvormend onderzoek voor andere aandoeningen. Het is een belangrijke oorzaak van beroertes, vooral wanneer een aneurysma barst en een subarachnoïdale bloeding veroorzaakt.

Oorzaken van hersenaneurysma

De oorzaken van hersenaneurysma’s zijn niet volledig begrepen, maar ze worden vaak geassocieerd met een combinatie van genetische en omgevingsfactoren. Aangeboren afwijkingen in de vaatwand kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van aneurysma’s. Hoge bloeddruk, roken, en bepaalde erfelijke aandoeningen zoals polycystische nierziekte kunnen het risico verhogen. Andere factoren zoals infecties, trauma of degeneratieve aandoeningen van de vaatwanden kunnen ook bijdragen aan de vorming van aneurysma’s.

Risicofactoren van uitstulping in een wand van een slagader in de hersenen

Diverse risicofactoren spelen een rol bij het verschijnen van een hersenaneurysma.

Aandoeningen
Verschillende aandoeningen dragen bij aan de totstandkoming van een hersenaneurysma:

• aangeboren afwijkingen, zoals
• bloedvatafwijkingen in de hersenen bijvoorbeeld het Ehlers-Danlos syndroom (aandoening waarbij de bloedvaten in de hersenen verzwakken met symptomen aan onder andere de huid en de gewrichten)
• een polycystische nierziekte, een erfelijke aandoening die resulteert in met vocht gevulde zakjes in de nieren waardoor de bloeddruk meestal verhoogt
• atherosclerose (een ziekte waarbij vet zich opbouwt in de wand van de bloedvaten)
• cerebrale arterioveneuze malformaties (een abnormale verbinding tussen slagaders en aders in de hersenen waardoor de normale bloedstroom onderbroken is)
• een abnormaal smalle aorta
• een familiale geschiedenis van een hersenaneurysma
• een hoge bloeddruk
• een infectie
• een verwonding of trauma aan het hoofd (hersentrauma)
• kanker of tumoren in het hoofd en de nek
• ziekten die het bloed of de bloedvaten aantasten

Omgevingsfactoren
Enkele omgevingsfactoren zijn geassocieerd met hersenaneurysmata:

• alcoholmisbruik
• drugsmisbruik zoals cocaïne of amfetaminen (stimulerende middelen)
• geslacht: Vrouwen hebben vaker aneurysmata dan mannen.
• leeftijd: Hersenaneurysmata ontwikkelen zich meestal bij veertigplussers. Wanneer patiënten echter aan een aangeboren afwijking lijden, is het mogelijk dat ze reeds eerder symptomen ontwikkelen.
• roken

Symptomen

De meeste hersenaneurysmata veroorzaken geen symptomen gaan lekken of barsten. Als een hersenaneurysma groot wordt en op zenuwen in de hersenen drukt, veroorzaakt dit eveneens klachten. Een symptomatisch aneurysma in de hersenen veroorzaakt volgende mogelijke symptomen

• bewustzijnsverlies
• coma
• braken
• een stijve nek
• een verlies van evenwicht, niet meer goed kunnen lopen en coördinatieproblemen
• epileptische aanvallen
• gevoelloosheid of zwakte aan één kant van het gezicht of lichaam
• hydrocefalie (waterhoofd: te veel hersenvocht in de hersenen)
• misselijkheid
• oogproblemen:
• dubbelzien of andere veranderingen in het gezichtsvermogen
• een hangend ooglid (ptosis)
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
• pijn boven of achter het oog
• verwijde pupillen (mydriasis)
• wazig zien
• plotselinge, ernstige hoofdpijn
• slaperigheid
• spraakproblemen
• verwardheid

Alarmsymptomen

Veel hersenaneurysma’s veroorzaken geen symptomen en worden vaak toevallig ontdekt. Wanneer symptomen optreden, kunnen ze variëren afhankelijk van de locatie en grootte van het aneurysma. Alarmsymptomen kunnen intense hoofdpijn, visuele stoornissen, en neurologische symptomen zoals verlamming of spraakstoornissen zijn. In het geval van een barstend aneurysma kunnen acute symptomen zoals een plotselinge, zeer ernstige hoofdpijn (de zogenaamde 'onmiddellijke' of 'donderslag' hoofdpijn) en tekenen van een subarachnoïdale bloeding optreden, wat een medische noodsituatie is.

Diagnose en onderzoeken

Verschillende beeldvormende onderzoeken zijn inzetbaar om een hersenaneurysma op te sporen.

• een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten): Dit zeer betrouwbaar onderzoek toont de zwakke plekken in de bloedvaten.
• een CT-scan
• een MRI-scan
• een ruggenmergprik (onderzoek van het hersenvocht)

Behandeling van aneurysma in de hersenen

De behandeling van een hersenaneurysma hangt af van de grootte en locatie van het aneurysma. Bovendien houdt de arts rekening met het feit of de uitstulping al dan niet is geïnfecteerd of en ook of deze is gesprongen (opengebarsten).

Niet gescheurd aneurysma

Kleine aneurysmata die niet gescheurd zijn en geen symptomen veroorzaken, behoeven niet altijd een medische behandeling. De arts kijkt evenwel steeds naar de gezondheid van de patiënt en de aard van het aneurysma. Veranderingen in de levensstijl zorgen ervoor dat het aneurysma niet gaat lekken of barsten:

• cafeïne beperken, want hierdoor ontstaat soms een plotselinge stijging van de bloeddruk
• de bloeddruk verlagen met een gezonde voeding en lichaamsbeweging
• geen cocaïne of andere stimulerende middelen gebruiken
• geen zware dingen tillen; ook dit verhoogt mogelijk de bloeddruk
• stoppen met roken

Gescheurd aneurysma

Een snelle behandeling is nodig bij een hersenaneurysma. De arts gaat proberen om de bloedstroom in het aneurysma te stoppen. Alle procedures houden risico's in. De arts bepaalt welke behandeling het beste werkt op basis van de gezondheid en de grootte, de locatie en het type van de uitstulping in de wand van de slagader van de hersenen. Diverse operatietechnieken zijn mogelijk om een hersenaneurysma te behandelen.

Prognose

De prognose van een hersenaneurysma hangt af van verschillende factoren, waaronder de grootte en locatie van het aneurysma, en of het al dan niet is gebarsten. Niet-gabarsten aneurysma’s hebben over het algemeen een betere prognose en kunnen effectief worden beheerd met regelmatige monitoring. Bij barstende aneurysma’s kan de prognose variëren afhankelijk van de snelheid van medische interventie en de ernst van de bloeding. Snelle behandeling is cruciaal om de overlevingskansen te verbeteren en langdurige complicaties te minimaliseren.

Complicaties van gescheurd aneurysma

Een gebarsten hersenaneurysma bloedt meestal slechts enkele seconden. Het bloed beschadigt direct omliggende cellen, maar ook andere cellen zijn hierdoor mogelijk beschadigd of vernietigd. Een gescheurd aneurysma in de hersenen verhoogt ook de druk in de schedel. Een te hoge hersendruk (druk in het hoofd) voorkomt dat bloed en zuurstof naar de hersenen kunnen gaan, zodat bewustzijnsverlies of zelfs de dood optreden.

Complicaties die ontstaan ​​na een ruptuur (scheur) van een aneurysma zijn:

• een waterhoofd (een gescheurd aneurysma resulteert soms in bloedingen in de ruimte tussen de hersenen en het omliggende weefsel (= subarachnoïdale bloeding) waardoor de circulatie van het hersenvocht en het ruggenmerg geremd is; hierdoor hoopt het hersenvocht zich op waardoor de hersendruk verhoogt en een waterhoofd ontstaat)
• hyponatriëmie (een subarachnoïdale bloeding door een gescheurd hersenaneurysma veroorzaakt soms een verlaagd natriumgehalte in het bloed doordat schade ontstaat aan de hypothalamus, een gebied in de buurt van de hersenbasis; hyponatriëmie leidt mogelijk tot een zwelling van hersencellen en blijvende schade)
• opnieuw bloeden (met mogelijk verdere hersenschade)
• vasospasme (onregelmatige vernauwing van bloedvaten in de hersenen waardoor de bloedtoevoer naar hersencellen beperkt is en extra celschade en celdood tot stand komt)

Complicaties

Complicaties van een hersenaneurysma kunnen optreden als het aneurysma barst of tijdens de behandeling. Bij een gebarsten aneurysma kan een subarachnoïdale bloeding leiden tot ernstige complicaties zoals hersenbeschadiging, hydrocephalus (vochtophoping in de hersenen), en vasospasme (verkramping van de bloedvaten). Behandelingsgerelateerde complicaties kunnen infecties, bloeding, of schade aan omliggende structuren omvatten. Het risico op complicaties kan worden verminderd door zorgvuldige monitoring en interventie door ervaren specialisten.

Preventie

Preventie van hersenaneurysma’s omvat het beheersen van risicofactoren zoals hoge bloeddruk en roken. Regelmatige controle van de bloeddruk en het vermijden van tabak kunnen helpen om het risico te verminderen. Voor mensen met een familiegeschiedenis van aneurysma’s of erfelijke aandoeningen kan genetisch advies nuttig zijn. Het handhaven van een gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kan ook bijdragen aan het verminderen van het risico. Voor mensen met een verhoogd risico kunnen periodieke screenings door een specialist aanbevolen worden.

Lees verder

• Aneurysma: Uitstulping van een deel van een slagader
• Druk in het hoofd: Oorzaken van drukkend gevoel in schedel