Aneurysma: oorzaken, symptomen, complicaties, behandeling

Een aneurysma is een plaatselijke verwijding of uitstulping van een bloedvat. Een aneurysma ontstaat zonder op te vallen en groeit gestaag. De verwijding kan optreden in slagaders, aders en het hart, maar de grote lichaamsader of aorta wordt het meest getroffen. Een aneurysma is een gevolg van slagaderverkalking, ook wel atherosclerose genoemd. Risicofactoren voor atherosclerose zijn roken, hoge bloeddruk (hypertensie), suikerziekte (diabetes mellitus) en een te hoog cholesterolgehalte van het bloed.

Inhoud artikel

• Aneurysma van de aorta
• Oorzaken aneurysma
• Symptomen aneurysma
• Complicaties bij een aneurysma
• Diagnose aneurysma
• Behandeling aneurysma
• Prognose aneurysma
• Nieuwe betrouwbare methode om aneurysma’s te volgen

Aneurysma van de aorta

Een aneurysma van de aorta is een levensbedreigende aandoening omdat de aorta de belangrijkste slagader van het lichaam is. Het is een vergroting van een deel van de aorta, veroorzaakt door een verzwakking van de vaatwand. Meer dan negentig procent van de aorta-aneurysma’s treedt op in de buik, onder de nieren. Soms komt dit type aneurysma meer voor in bepaalde families. Het is ook mogelijk dat een aorta-aneurysma in de borst ontstaat. Een aorta-aneurysma komt vaker voor bij personen ouder dan vijfenzestig jaar en vaker bij mannen. Risicofactoren zijn roken, vet eten, weinig beweging en overgewicht.

Oorzaken aneurysma

De oorzaak is meestal niet duidelijk, wel komt een aneurysma vaak voor samen met atherosclerose. Bij atherosclerose is er sprake van afzetting van vetten op de wand van de slagader. Roken, ongezonde voeding, weinig beweging en overgewicht verhogen het risico om deze aandoening te krijgen. Mannen krijgen vaker te maken met een aneurysma, ook bij mensen met een hoge bloeddruk komt het frequenter voor. Het gebeurt bijna nooit, maar een verwonding of een aangeboren zwakte van de slagaderwand kan ook leiden tot een aneurysma. De ziekte van Marfan (een zeldzame, erfelijke ziekte) kan leiden tot vorming van een aneurysma (in de borstholte). De ziekte van Marfan wordt veroorzaakt door een tekort aan een bepaald eiwit, hierdoor ontstaan extra groei in de lengte en problemen aan ogen, maar ook aan hart en bloedvaten.

Symptomen aneurysma

Een aneurysma in de aorta geeft meestal geen klachten. Als het een groot aneurysma is, kan dit pijn veroorzaken. Meestal merkt iemand pas iets als het aneurysma dreigt te scheuren. De klachten hangen af van de plaats waar het aneurysma zich bevindt. Neem direct contact op met een (huis)arts als je onderstaande klachten hebt!

• Klachten bij een aneurysma in de buik: pijn in de rug die kan uitstralen naar de buik en de liezen, verder een kloppend gevoel in de buik.
• Klachten bij een aneurysma in de borst: pijn in de borst of hoog in de rug (tussen de schouderbladen), hoesten en hijgen, problemen met slikken en schorheid.

Complicaties bij een aneurysma

Hoe groter het aneurysma, hoe groter de kans is dat het aneurysma scheurt. Dit kan tot een inwendige bloeding leiden en dodelijk zijn. Bij een plotselinge vaatverscheuring zijn de symptomen: mogelijk hevige pijn, verlies van bewustzijn, een snelle pols en shock. Het is ook mogelijk dat de binnenste laag van de slagader los van de buitenlaag scheurt, er komt dan bloed tussen de twee lagen. Het wordt dissectie genoemd, het komt meestal in de borstkas voor.

Diagnose aneurysma

Omdat er vaak geen klachten zijn, zal een aneurysma meestal ‘toevallig’ gevonden worden. Bijvoorbeeld bij een algemeen medisch onderzoek, als de arts een zwelling in de buik ontdekt. Of bij een röntgenfoto die gemaakt wordt in verband met een andere klacht. Soms worden mannen boven de vijfenzestig jaar speciaal gecontroleerd op de aandoening. Als een aneurysma wordt ontdekt dan kan de doorsnede in de gaten worden gehouden door middel van echografie. Met een CT-scan kunnen de slagaders die zijn aangedaan nauwkeuriger worden onderzocht.

Behandeling aneurysma

Een aneurysma kan middels een operatie behandeld worden. Of een arts voor een operatie kiest zal afhangen van een aantal elementen: leeftijd, de algemene gezondheidstoestand, de plaats van het aneurysma en de grootte. Bij een groot aneurysma wordt er in het verzwakte deel van de slagaderwand een kunstbloedvat bevestigd. Bij een gebarsten of scheurend aneurysma wordt er direct geopereerd. Als een operatie niet direct nodig is dan krijg je om complicaties te vermijden in de wachttijd soms bètablokkers voorgeschreven. Een dissectie ontstaat door het verscheuren van de middenlaag van de aorta. Zonder operatie zal het tot een aneurysma dissecans leiden.

Prognose aneurysma

Als het aneurysma is verholpen dan is het belangrijk om iets te doen aan de risicofactoren. Letten op de voeding (eten met weinig vet), regelmatig bewegen, stoppen met roken is heel belangrijk! Als een aneurysma operatief wordt behandeld voordat deze gebarsten of gescheurd is, is er goede kans op herstel. Maar als het aneurysma barst of scheurt dan overleeft maar vijftien tot dertig procent dit. Het hangt af van de plaats van het aneurysma, welke slagader er getroffen is, maar het is ook belangrijk dat iemand heel snel naar het ziekenhuis wordt gebracht.

Nieuwe betrouwbare methode om aneurysma’s te volgen

De huidige criteria om te opereren bij een aneurysma hangen met name samen met de diameter. Dit kan ertoe leiden dat er soms te snel en soms te laat wordt geopereerd. Nu gebeurt het opvolgen van aneurysma's met standaard tweedimensionale echografie. Nadeel hiervan is dat er maar op een locatie tegelijk een plaatje kan worden gemaakt. Met MRI of CT kan de driedimensionale vorm van het aneurysma bekeken worden, maar de kosten van deze technieken zijn duur en ze kosten veel tijd. Er is geprobeerd om met echografie toch een betrouwbare methode te ontwikkelen. Veilig volgen van patiënten, besparen van zorgkosten en niet onnodig opereren. 3D-echo's, zeker als bewegend beeld, zijn een uitstekende methode om een aneurysma in beeld te brengen. De vorm en de beweging kunnen gelijktijdig bekeken worden. De methode is snel, minder belastend, er wordt geen straling afgegeven en het is betaalbaarder dan alternatieven. De kwaliteit van het beeld moet nog wel verbeterd worden.