Doppler onderzoek van de bloedvaten

Een doppler onderzoek kent verschillende vormen. Zo is er het gewone doppler onderzoek dat gebruik maakt van ultrasone geluiden. Maar ook echografie maakt hier gebruik van. Een combinatie hiervan heet een duplex onderzoek. Een doptone is ook een doppler onderzoek, waarbij pulsaties in de bloedvaten worden omgezet in geluid. Vooral bij zwangere vrouwen is de doptone erg bekend. Mensen die last hebben van bijvoorbeeld hartproblemen, vaatlijden, etalagebenen, een trombosebeen of spataderen krijgen vaker te maken met en doppler onderzoek. In de arts kan zo bloedstroomsnelheid bekijken.

Wat is een doppler onderzoek?

Christian Doppler was een Oostenrijkse natuurkundige die leefde van 1803 tot 1853. In 1842 hield hij een bijzondere lezing over het dopplereffect. Dit heeft te maken met de frequentie van licht-en geluidsgolven. Het doppler onderzoek is vernoemd naar Christian Doppler.

Het onderzoek houdt in dat de stroomsnelheid binnen een bloedvat gemeten wordt. De bloedstroomsnelheid oftewel de snelheid waarmee het bloed stroomt, wordt met behulp van ultrasone geluid bepaald. Ultrasone geluid is niet hoorboor voor het menselijk oor, omdat de frequentie erg hoog is. Ultrasoon geluid wordt ook voor een echografie gebruikt. Een combinatie van een doppler onderzoek en echografie noemen we een duplex onderzoek.

Doppler, het apparaat

Er zijn verschillende soorten apparatuur die als doppler worden gebruikt. Begin 21e eeuw kwam de thuis-doppler erg in gebruik: zwangere vrouwen gebruiken deze zelf om de hartslag van hun ongeboren baby te kunnen horen. Er wordt gebruik gemaakt van ultrasone geluid. Rode bloedcellen kunnen dit ultrasone geluid terugkaatsen. Hoe hoger de stroomsnelheid van het bloed is, hoe lager het teruggekaatste geluid zal zijn.

De eerder beschreven thuis-doppler zoals zwangere vrouwen hem gebruiken, maar ook dezelfde in professionele vorm die verloskundigen gebruiken, noemen we een doptone. Een doptone wordt ook bijvoorbeeld bij een trombosebeen gebruikt. De doptone zet pulsaties in een bloedvat om in geluid. Dit is dan vaak als een duidelijke hartslag te horen.

Etalagebenen, trombosebeen en spataderen

Door de benen lopen grote bloedvaten. Bij problemen met het hart, maar ook bij verslapping van de vaatwanden, zal dit vaak het eerst merkbaar zijn aan de benen. Dit komt omdat het bloed vanuit de benen de grootste weg omhoog moet maken richting het hart. Het is dan ook vaak dat klachten aan de benen als eerste ontstaan. De volgende klachten betreffen de bloedvaten in de benen:

• Spataderen: komt vooral voor bij vrouwen en bij zwangere vrouwen, hoewel manen er ook last van kunnen hebben. Ze zijn vaak zichtbaar als paarsblauwe kronkelende aderen onder de huid. Ze kunnen sterk verdikt zijn. Langdurig staan kan pijnlijk zijn en verergert de klachten. Ook kan er jeuk ontstaan. De kleppen in de aderen van de benen sluiten niet meer goed, waardoor er teveel bloed in de aderen achterblijft.
• Etalagebenen: rokers en ouderen krijgen vaker te maken met etalagebenen. De bloedvaten in de benen raken vernauwd. Overigens raken de bloedvaten elders in het lichaam ook vernauwd, maar bij de bene is dit weer als eerste merkbaar. Er loopt te weinig zuurstofrijk bloed naar de benen toe en afvalstoffen worden moeilijker afgevoerd. Er ontstaat een krampachtige pijn in de benen, vooral bij het lopen en aan de kuitspier. Vaak kunnen er maar kleine stukjes gelopen worden.
• Trombosebeen: bij trombose is er sprake van een bloedpropje in een bloedvat (ader). Vaak zit dit bij een trombosebeen in het onderbeen. Het bloed kan zo niet meer goed terugstromen. Het been wordt dik, pijnlijk en rood. Het bloedpropje kan losschieten en een longembolie of zelfs een hartinfarct veroorzaken.

Waarom is een doppler onderzoek nodig?

Een doppler onderzoek of de dopplertechniek kan ingezet worden in verschillende vormen zoals de doptone, een echografie, doppler onderzoek of duplex onderzoek. Het onderzoek richt zich op de werking van de bloedvaten en de bloedstroom. Zo kunnen vernauwingen in de aders of slagaders waargenomen worden. Ook bij de grote hartvaten is middels dit onderzoek uit te vinden of er sprake is van stroomstoringen. Wanneer dit het geval is, is de kans groot dat er vroeg of laat problemen kunnen ontstaan.

Doet het pijn?

Een doppler onderzoek duurt niet lang, gemiddeld tussen de 3 en 15 minuten. Het is volledig pijnloos. Geleidende gel wordt op de huid geplaatst. Hierover heen wordt een staafje of staaf gewreven, die de ultrasone geluidsgolven uitzendt. Dit is niet hoorbaar en niet voelbaar. Vervolgens worden er geluiden terug gekaatst en/of zijn er golven of een beeld op een beeldscherm te zien. Dit is volledig afhankelijk van de gebruikte techniek, maar bij een normaal doppler onderzoek zal dit in de vorm van geluiden zijn. De onderzoekende arts kan uit deze teruggekaatste geluiden veel informatie halen. Soms wordt er een looptest gedaan, waarbij bekeken wordt wanneer de pijn optreedt. De bloeddruk wordt voor en na deze test gemeten.

Wanneer een echografie van het hart wordt gemaakt (echocardiografie), wordt er vaak gelijktijdig een hartfilmpje gemaakt. Hierdoor krijgt de cardioloog een beter beeld van de werking van het hart. De arts zal vooral bekijken hoe de hartspier werkt, wat de bloedstroomsnelheid is en hoe de vaten eruit zien. Ook zal de grootte van de hartkamers bekeken worden.

De doptone wordt gebruikt om de pulsaties in de aders hoorbaar te maken voor de arts. Dit wordt niet alleen tijdens de zwangerschap gebruikt om de hartslag van de baby te meten, maar ook om bepaalde bloedvaten en aders in de benen te controleren. Wanneer een bloedvat volledig is afgesloten, zal deze geen geluiden terugkaatsen.