Prostaatechografie: Onderzoek prostaat met geluidsgolven

De prostaat is een klier die zich aan de onderzijde van de blaas rond de urethra bevindt, op de plaats waar de blaas overgaat in de plasbuis. De prostaat is onder meer verantwoordelijk voor de productie van zaadvloeistof, het voornaamste bestanddeel van sperma. Soms is een prostaatechografie nodig om afwijkingen en ziektes op te sporen. Hierbij kijkt de arts naar de grootte en structuur van de prostaat. Een vergroting van de prostaat, wat vaak begint rond de leeftijd van vijftig jaar, kan leiden tot plasklachten omdat de plasbuis geleidelijk wordt dichtgedrukt. Wanneer er een vermoeden is van een kwaadaardig gezwel (prostaatkanker), wordt naast de prostaatechografie ook een prostaatpunctie uitgevoerd. De prostaatklier ligt dicht bij de endeldarm, waardoor het onderzoek via de anus plaatsvindt. Prostaatechografie is een veilige en pijnloze procedure, hoewel het soms oncomfortabel kan zijn. Een echografie maakt gebruik van geluidsgolven en niet van röntgenstralen.

• Voor het onderzoek met geluidsgolven
• Tijdens het onderzoek: Rectaal toucher, prostaatechografie en biopsie
• Na het onderzoek
• Contact opnemen met de arts

Voor het onderzoek met geluidsgolven

Voorbereidingen

Voor het onderzoek is geen speciale voorbereiding nodig. De patiënt mag gewoon eten en drinken. Soms moet de patiënt tijdelijk stoppen met bloedverdunners om het risico op nabloedingen te verminderen. Dit gebeurt altijd op advies van of in overleg met de uroloog. Minstens één uur voor het onderzoek begint de patiënt met antibiotica als er een biopsie zal plaatsvinden. Bij sommige ziekenhuizen begint de antibioticakuur al de avond voor het onderzoek. Omdat de punctie door de darmwand gaat, waar bacteriën aanwezig zijn, worden antibiotica voorgeschreven om infecties te voorkomen. Het is raadzaam dat de patiënt voor het onderzoek naar het toilet gaat om de endeldarm te legen (zich te ontlasten). Het is beter om twee uur voor het onderzoek niet meer te plassen, zodat de blaas deels gevuld is, wat het zicht op de prostaat tijdens de echografie verbetert. De patiënt moet zijn broek en onderbroek uittrekken voor het onderzoek.

Praktisch

Het onderzoek duurt ongeveer vijf minuten. Als er ook een punctie moet plaatsvinden, kan dit oplopen tot tien à vijftien minuten. Het onderzoek wordt poliklinisch uitgevoerd, wat betekent dat de patiënt na afloop weer naar huis mag.

Tijdens het onderzoek: Rectaal toucher, prostaatechografie en biopsie

Rectaal onderzoek

Een ontspannen houding, vooral van de kringspier, helpt het onderzoek beter te verdragen, zelfs als de patiënt anale kloven of aambeien heeft. De patiënt ligt op de rug op de onderzoekstafel, met gespreide benen in beensteunen, of soms in zijligging. De uroloog of assistent legt uit wat er gaat gebeuren, zodat de patiënt zich op zijn gemak kan voelen en vragen kan stellen. De uroloog voert meestal eerst een rectaal toucher (rectaal onderzoek) uit, waarbij hij met een vinger de prostaat via de anus onderzoekt. Vervolgens brengt de uroloog de echosonde (een buis van vingerdikte, ook wel echostaafje genoemd) via de anus in om de prostaat te onderzoeken. Hiervoor wordt een ruime hoeveelheid glijmiddel gebruikt om het inbrengen te vergemakkelijken. Hoewel dit mogelijk onprettig aanvoelt, is het meestal niet pijnlijk. De uroloog bekijkt de prostaat op een beeldscherm en verricht metingen, die later bewaard worden voor herbeoordeling.

De biopsie

Als er een vermoeden bestaat van een kwaadaardig gezwel, wordt een biopsie uitgevoerd. Bij een biopsie neemt de arts met een dunne naald een klein stukje weefsel uit de prostaat. Via de endeldarm wordt de naald in de prostaat gebracht, waarbij de arts op een computerscherm precies kan zien waar hij prikt. Een biopsie is vrijwel pijnloos, omdat de endeldarm en prostaat weinig gevoelig zijn. De patiënt voelt mogelijk enkele prikken of klapjes, maar hoe meer hij zich ontspant, hoe minder ongemak hij ervaart. Afhankelijk van de grootte van de prostaat zijn acht tot twaalf puncties mogelijk.

Na het onderzoek

Meestal krijgt de patiënt direct na het onderzoek de uitslag van de behandelend arts en kan hij naar huis. Hij mag zelf autorijden of gebruik maken van het openbaar vervoer. Bij een biopsie duurt het enkele dagen voordat de resultaten bekend zijn. De patiënt krijgt hiervoor een vervolgafspraak bij de behandelend arts. Het is belangrijk om na het onderzoek veel te drinken om de blaas en urinewegen schoon te spoelen. De patiënt kan zijn dagelijkse activiteiten normaal hervatten.

Contact opnemen met de arts

Als de patiënt binnen twee tot drie dagen na de punctie koorts krijgt boven de 38°C, dient hij contact op te nemen met de arts. Dit geldt ook bij het optreden van ernstige plasproblemen, zoals veel bloed en stolsels in de urine (hematurie), aanhoudend veel bloed in de urine langer dan twee dagen, of als de patiënt niet in staat is om te plassen ondanks een volle blaas.

Lees verder

• Urodynamisch onderzoek (UDO): Onderzoek van blaasfunctie
• Cystoscopie: Onderzoek blaas met cystoscoop