Prostaatechografie: Onderzoek prostaat met geluidsgolven

De prostaat is een klier die zich aan de onderzijde van de blaas rond de urethra bevindt, op de plaats waar de blaas overgaat in de plasbuis. De prostaat is onder meer verantwoordelijk voor de productie van zaadvloeistof, het voornaamste bestanddeel van sperma. Soms is een prostaatechografie nodig om afwijkingen en ziektes op te sporen. Hierbij kijkt de arts naar de grootte en structuur van de prostaat. Een vergroting van de prostaat, wat vaak begint rond de leeftijd van vijftig jaar, kan leiden tot plasklachten omdat de plasbuis geleidelijk wordt dichtgedrukt. Wanneer er een vermoeden is van een kwaadaardig gezwel (prostaatkanker), wordt naast de prostaatechografie ook een prostaatpunctie uitgevoerd. De prostaatklier ligt dicht bij de endeldarm, waardoor het onderzoek via de anus plaatsvindt. Prostaatechografie is een veilige en pijnloze procedure, hoewel het soms oncomfortabel kan zijn. Een echografie maakt gebruik van geluidsgolven en niet van röntgenstralen.

• Indicaties voor prostaatechografie
• Vergroting van de prostaat (benigne prostaathyperplasie)
• Prostaatkanker
• Ontstekingen of infecties van de prostaat
• Voor het onderzoek met geluidsgolven
• Tijdens het onderzoek: Rectaal toucher, prostaatechografie en biopsie
• Na het onderzoek
• Contact opnemen met de arts
• Risico’s en complicaties van Prostaatechografie
• Infectie van het rectum of de prostaat
• Pijn of ongemak tijdens het onderzoek
• Bloeding of beschadiging van weefsel
• Alternatieven voor prostaatechografie
• Magnetic Resonance Imaging (MRI)
• Prostaatbiopsie
• Urineonderzoek en PSA-test
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met prostaatechografie
• Bereid je mentaal voor op het onderzoek
• Zorg voor voldoende rust en ontspanning na het onderzoek
• Volg de controleafspraken van je arts
• Misvattingen rond prostaatechografie
• Een prostaatechografie is een pijnlijke procedure
• De prostaatechografie is alleen nodig voor oudere mannen
• De prostaatechografie detecteert altijd prostaatkanker
• Er is geen voorbereiding nodig voor een prostaatechografie
• De prostaatechografie kan geen andere aandoeningen detecteren
• Je hebt geen follow-up nodig na een prostaatechografie
• De prostaatechografie kan geen prostaatvergroting detecteren

Indicaties voor prostaatechografie

Prostaatechografie wordt uitgevoerd om verschillende aandoeningen en afwijkingen van de prostaat vast te stellen. Het kan helpen bij het diagnosticeren van zowel goedaardige als kwaadaardige aandoeningen, en wordt vaak gebruikt om te kijken naar de structuur en de grootte van de prostaat. Het onderzoek is cruciaal voor het vaststellen van de oorzaak van bepaalde symptomen en kan aanwijzingen geven voor verdere behandelingen.

Vergroting van de prostaat (benigne prostaathyperplasie)

Een van de belangrijkste indicaties voor prostaatechografie is het vermoeden van een vergrote prostaat, ook wel benigne prostaathyperplasie (BPH) genoemd. Bij BPH kan de prostaat groter worden en druk uitoefenen op de plasbuis, wat leidt tot plasklachten zoals frequente aandrang, zwakke urinestroom of moeite met urineren. Dit komt vaak voor bij mannen boven de vijftig jaar en kan worden gedetecteerd door middel van prostaatechografie.

Prostaatkanker

Wanneer er sprake is van symptomen die wijzen op prostaatkanker, zoals veranderingen in de plasgewoonten of verhoogde PSA-waarden, kan een prostaatechografie helpen bij het identificeren van tumoren of andere abnormale structuren in de prostaat. Prostaatechografie wordt vaak gecombineerd met andere diagnostische tests, zoals een prostaatbiopsie, om kanker vast te stellen.

Ontstekingen of infecties van de prostaat

Prostaatechografie kan ook worden gebruikt om infecties of ontstekingen in de prostaat, zoals prostatitis, op te sporen. Deze aandoening kan pijn in de onderbuik, pijn bij het plassen of seksuele disfunctie veroorzaken. Het onderzoek kan helpen bij het vaststellen van abcessen of andere tekenen van ontsteking in de prostaat.

Voor het onderzoek met geluidsgolven

Voorbereidingen
Voor het onderzoek is geen speciale voorbereiding nodig. De patiënt mag gewoon eten en drinken. Soms moet de patiënt tijdelijk stoppen met bloedverdunners om het risico op nabloedingen te verminderen. Dit gebeurt altijd op advies van of in overleg met de uroloog. Minstens één uur voor het onderzoek begint de patiënt met antibiotica als er een biopsie zal plaatsvinden. Bij sommige ziekenhuizen begint de antibioticakuur al de avond voor het onderzoek. Omdat de punctie door de darmwand gaat, waar bacteriën aanwezig zijn, worden antibiotica voorgeschreven om infecties te voorkomen. Het is raadzaam dat de patiënt voor het onderzoek naar het toilet gaat om de endeldarm te legen (zich te ontlasten). Het is beter om twee uur voor het onderzoek niet meer te plassen, zodat de blaas deels gevuld is, wat het zicht op de prostaat tijdens de echografie verbetert. De patiënt moet zijn broek en onderbroek uittrekken voor het onderzoek.

Praktisch
Het onderzoek duurt ongeveer vijf minuten. Als er ook een punctie moet plaatsvinden, kan dit oplopen tot tien à vijftien minuten. Het onderzoek wordt poliklinisch uitgevoerd, wat betekent dat de patiënt na afloop weer naar huis mag.

Tijdens het onderzoek: Rectaal toucher, prostaatechografie en biopsie

Rectaal onderzoek
Een ontspannen houding, vooral van de kringspier, helpt het onderzoek beter te verdragen, zelfs als de patiënt anale kloven of aambeien heeft. De patiënt ligt op de rug op de onderzoekstafel, met gespreide benen in beensteunen, of soms in zijligging. De uroloog of assistent legt uit wat er gaat gebeuren, zodat de patiënt zich op zijn gemak kan voelen en vragen kan stellen. De uroloog voert meestal eerst een rectaal toucher (rectaal onderzoek) uit, waarbij hij met een vinger de prostaat via de anus onderzoekt. Vervolgens brengt de uroloog de echosonde (een buis van vingerdikte, ook wel echostaafje genoemd) via de anus in om de prostaat te onderzoeken. Hiervoor wordt een ruime hoeveelheid glijmiddel gebruikt om het inbrengen te vergemakkelijken. Hoewel dit mogelijk onprettig aanvoelt, is het meestal niet pijnlijk. De uroloog bekijkt de prostaat op een beeldscherm en verricht metingen, die later bewaard worden voor herbeoordeling.

De biopsie
Als er een vermoeden bestaat van een kwaadaardig gezwel, wordt een biopsie uitgevoerd. Bij een biopsie neemt de arts met een dunne naald een klein stukje weefsel uit de prostaat. Via de endeldarm wordt de naald in de prostaat gebracht, waarbij de arts op een computerscherm precies kan zien waar hij prikt. Een biopsie is vrijwel pijnloos, omdat de endeldarm en prostaat weinig gevoelig zijn. De patiënt voelt mogelijk enkele prikken of klapjes, maar hoe meer hij zich ontspant, hoe minder ongemak hij ervaart. Afhankelijk van de grootte van de prostaat zijn acht tot twaalf puncties mogelijk.

Na het onderzoek

Meestal krijgt de patiënt direct na het onderzoek de uitslag van de behandelend arts en kan hij naar huis. Hij mag zelf autorijden of gebruik maken van het openbaar vervoer. Bij een biopsie duurt het enkele dagen voordat de resultaten bekend zijn. De patiënt krijgt hiervoor een vervolgafspraak bij de behandelend arts. Het is belangrijk om na het onderzoek veel te drinken om de blaas en urinewegen schoon te spoelen. De patiënt kan zijn dagelijkse activiteiten normaal hervatten.

Contact opnemen met de arts

Als de patiënt binnen twee tot drie dagen na de punctie koorts krijgt boven de 38°C, dient hij contact op te nemen met de arts. Dit geldt ook bij het optreden van ernstige plasproblemen, zoals veel bloed en stolsels in de urine (hematurie), aanhoudend veel bloed in de urine langer dan twee dagen, of als de patiënt niet in staat is om te plassen ondanks een volle blaas.

Risico’s en complicaties van Prostaatechografie

Hoewel prostaatechografie over het algemeen als veilig wordt beschouwd, zijn er enkele risico’s en mogelijke complicaties die patiënten zich bewust moeten zijn. Deze kunnen variëren van tijdelijke ongemakken tot zeldzamere, ernstigere complicaties.

Infectie van het rectum of de prostaat

Zoals bij elke procedure waarbij het rectum wordt onderzocht, bestaat er een klein risico op infectie. Dit kan optreden als er een bacteriële infectie is die de prostaat of het rectum bereikt, hoewel dit zeer zeldzaam is. Patiënten moeten alert zijn op symptomen zoals koorts, aanhoudende pijn of pus uit de anus, en onmiddellijk contact opnemen met hun arts als deze symptomen zich voordoen.

Pijn of ongemak tijdens het onderzoek

Sommige patiënten kunnen pijn of ongemak ervaren tijdens de inbrenging van de echografiesonde, vooral als het rectum gevoelig is of als er sprake is van een vergrote prostaat. Dit is meestal tijdelijk en verdwijnt zodra het onderzoek is voltooid.

Bloeding of beschadiging van weefsel

In zeldzame gevallen kan de echografiesonde schade aan het rectum of andere weefsels veroorzaken, wat kan leiden tot bloeding. Dit komt zelden voor en de meeste patiënten ervaren geen complicaties van deze aard. Het is belangrijk dat patiënten hun arts informeren over eventuele bestaande medische aandoeningen die het risico op bloeding kunnen verhogen.

Alternatieven voor prostaatechografie

Hoewel prostaatechografie een waardevolle diagnostische tool is, zijn er alternatieve onderzoeken die artsen kunnen gebruiken om meer gedetailleerde informatie over de prostaat te verkrijgen. Deze onderzoeken kunnen worden overwogen, afhankelijk van de symptomen en de medische geschiedenis van de patiënt.

Magnetic Resonance Imaging (MRI)

In sommige gevallen kan een MRI van de prostaat worden uitgevoerd om gedetailleerdere beelden van de prostaat en omliggende weefsels te verkrijgen. MRI is bijzonder nuttig bij het onderzoeken van prostaatkanker, omdat het artsen helpt om tumoren beter te visualiseren en te bepalen hoe ver de kanker zich heeft verspreid.

Prostaatbiopsie

Wanneer prostaatechografie een abnormale bevinding laat zien, zoals een tumor, kan een prostaatbiopsie worden uitgevoerd om weefselmonsters te nemen voor verder onderzoek. Deze test is de meest betrouwbare manier om prostaatkanker vast te stellen.

Urineonderzoek en PSA-test

Andere tests, zoals de urineanalyse of de PSA-bloedtest (prostaatspecifiek antigeen), kunnen ook worden uitgevoerd om te helpen bij het diagnosticeren van prostaatproblemen. Deze tests kunnen helpen bij het identificeren van infecties of tumoren en worden vaak samen met prostaatechografie gebruikt voor een volledig diagnostisch overzicht.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met prostaatechografie

Een prostaatechografie is een medisch onderzoek waarbij echografie wordt gebruikt om de prostaat te bekijken. Dit onderzoek wordt vaak uitgevoerd bij vermoeden van prostaatproblemen, zoals vergrote prostaat of prostaatkanker. Hoewel het onderzoek zelf doorgaans niet pijnlijk is, kan het voor sommige patiënten een ongemakkelijk proces zijn. Daarom is het belangrijk om goed voorbereid naar de afspraak toe te gaan en te weten wat je kunt verwachten.

Bereid je mentaal voor op het onderzoek

Voor veel mensen kan het idee van een prostaatechografie ongemakkelijk zijn, vooral omdat het een inwendig onderzoek betreft. Het is normaal om je wat nerveus te voelen over de procedure. Het is echter belangrijk om te weten dat de techniek zelf meestal snel en relatief pijnloos is. Je arts of verpleegkundige zal je voorafgaand aan het onderzoek goed uitleggen wat er gaat gebeuren, zodat je weet wat je kunt verwachten. Het kan geruststellend zijn om te weten dat het doel van de prostaatechografie is om belangrijke informatie te verkrijgen over de gezondheid van je prostaat, wat je arts kan helpen bij het stellen van de juiste diagnose.

Probeer tijdens het onderzoek ontspannen te blijven. Diepe ademhaling kan helpen om je angst of spanning te verminderen. Als je je ongemakkelijk voelt, aarzel dan niet om dit aan de arts of verpleegkundige te laten weten; zij kunnen dan de procedure aanpassen om je zo comfortabel mogelijk te maken. De meeste mensen vinden dat de procedure sneller voorbij is dan ze hadden verwacht, en de angst voor het onderzoek valt vaak mee zodra het begint.

Zorg voor voldoende rust en ontspanning na het onderzoek

Na een prostaatechografie kun je je een beetje ongemakkelijk voelen, vooral als de procedure via de anus is uitgevoerd. Dit kan tijdelijk druk of ongemak veroorzaken in de buik of onderrug. Het is belangrijk om je lichaam de tijd te geven om te herstellen. Zorg ervoor dat je na het onderzoek voldoende rust neemt, vooral als je last hebt van enige tijdelijke gevoeligheid of ongemak. Als je werkt, kun je overwegen om een dag vrij te nemen of jezelf wat tijd te geven om te ontspannen.

Het is mogelijk dat je tijdens de eerste uren na het onderzoek lichte krampen of een branderig gevoel in de urine ervaart. Dit is normaal en zou binnen een paar uur moeten verdwijnen. Zorg ervoor dat je goed blijft hydrateren en je niet overbelast met lichamelijke inspanning. Als je enige vorm van hevige pijn, bloeding of andere ongewone symptomen ervaart, neem dan contact op met je arts om te controleren of er geen complicaties zijn.

Volg de controleafspraken van je arts

Een prostaatechografie wordt vaak uitgevoerd als onderdeel van een grotere diagnostische evaluatie. Nadat je de prostaatechografie hebt ondergaan, kan het zijn dat je arts aanvullende onderzoeken of vervolgafspraken plant om de bevindingen te bespreken. Het is belangrijk om deze controleafspraken strikt op te volgen, aangezien ze cruciaal kunnen zijn voor het monitoren van je prostaatgezondheid.

Tijdens deze controleafspraken zal je arts je informeren over de resultaten van de prostaatechografie en verdere stappen in de behandeling of monitoring plannen. Dit kan variëren van het uitvoeren van extra beeldvorming, zoals een MRI-scan, tot het overwegen van behandelingsopties afhankelijk van je symptomen en het resultaat van het onderzoek. Blijf open communiceren met je arts over je zorgen of eventuele veranderingen in je gezondheid. Het volgen van controleafspraken is essentieel voor het tijdig opsporen van eventuele problemen en het behouden van je algehele gezondheid.

Misvattingen rond prostaatechografie

Een prostaatechografie is een pijnlijke procedure

Veel mensen denken dat een prostaatechografie pijnlijk is, maar de procedure wordt meestal als goed verdragen beschouwd. Tijdens een prostaatechografie wordt een apparaat, een echografiesonde, via de anus ingebracht om beelden van de prostaat te verkrijgen. Hoewel de procedure wat ongemak kan veroorzaken, ervaren de meeste patiënten weinig tot geen pijn.

De prostaatechografie is alleen nodig voor oudere mannen

Een prostaatechografie wordt vaak geassocieerd met oudere mannen, omdat prostaatproblemen zoals prostaatkanker of goedaardige prostaatvergroting vaker voorkomen naarmate men ouder wordt. Echter, mannen van verschillende leeftijden kunnen een prostaatechografie ondergaan, vooral als er symptomen of risicofactoren zijn die het onderzoek rechtvaardigen.

De prostaatechografie detecteert altijd prostaatkanker

Hoewel een prostaatechografie kan helpen bij het identificeren van afwijkingen in de prostaat, is het geen definitieve manier om prostaatkanker te diagnosticeren. De echografie kan vergrootte prostaten, abnormale weefsels of cysten aantonen, maar om te bevestigen of er sprake is van prostaatkanker, zijn vaak aanvullende tests nodig, zoals een biopsie.

Er is geen voorbereiding nodig voor een prostaatechografie

Er is meestal een zekere voorbereiding vereist voor een prostaatechografie, zoals het legen van de darmen door middel van een klysma. Dit helpt om duidelijke beelden van de prostaat te krijgen. In sommige gevallen kan de arts ook adviseren om de blaas gedeeltelijk te vullen voordat de procedure wordt uitgevoerd.

De prostaatechografie kan geen andere aandoeningen detecteren

Hoewel de prostaatechografie vooral wordt uitgevoerd om de prostaat te onderzoeken, kan het ook helpen bij het detecteren van andere aandoeningen in de regio, zoals ontstekingen of cysten in de nabijgelegen organen, zoals de darmen. Dit maakt het een waardevolle diagnostische tool voor bredere problemen.

Je hebt geen follow-up nodig na een prostaatechografie

Na een prostaatechografie is het belangrijk dat de arts de resultaten met je bespreekt, vooral als er afwijkingen worden gevonden. In sommige gevallen kunnen verdere onderzoeken of een beeldvormend onderzoek nodig zijn om meer gedetailleerde informatie te verkrijgen.

De prostaatechografie kan geen prostaatvergroting detecteren

De prostaatechografie is juist een effectieve manier om prostaatvergroting vast te stellen, een veelvoorkomend probleem bij oudere mannen. Vergrote prostaten kunnen worden gedetecteerd door de veranderingen in grootte en vorm die de echografie zichtbaar maakt, wat een indicatie kan zijn voor een goedaardige vergroting of een andere aandoening.

Lees verder

• Urodynamisch onderzoek (UDO): Onderzoek van blaasfunctie
• Cystoscopie: Onderzoek blaas met cystoscoop